Przedmioowy Sysem Oceniania z fizyki w klasie VII i VIII w Szkole Podsawowej im. Marii Konopnickiej w Wielinie (2018/2019) (na pods. Programu nauczania fizyki Barbary Sagnowskiej, podręcznik Świa fizyki, wyd. WSiP). Nauczyciel: dr Anna Baran Klasa 7 1. Wykonujemy pomiary 1.1. Wielkości fizyczne, wymienia przyrządy, za pomocą kórych kóre mierzysz na co dzień mierzymy długość, emperaurę, czas, szybkość i masę mierzy długość, emperaurę, czas, szybkość i masę wymienia jednoski mierzonych wielkości podaje zakres pomiarowy przyrządu odczyuje najmniejszą działkę przyrządu i podaje dokładność przyrządu dobiera do danego pomiaru przyrząd o odpowiednim zakresie i dokładności oblicza warość najbardziej zbliżoną do rzeczywisej warości mierzonej wielkości, jako średnią arymeyczną wyników przelicza jednoski długości, czasu i masy zapisuje różnice między warością końcową i począkowa wielkości fizycznej (np. l ) wyjaśnia, co o znaczy wyzerować przyrząd pomiarowy opisuje doświadczenie Celsjusza i objaśnia uworzoną przez niego skalę emperaur wyjaśnia na przykładach przyczyny wysępowania niepewności pomiarowych posługuje się wagą laboraoryjną wyjaśnia na przykładzie znaczenie pojęcia względności oblicza niepewność pomiarową i zapisuje wynik wraz z niepewnością 1.2. Pomiar warości siły ciężkości mierzy warość siły w niuonach za pomocą siłomierza oblicza warość ciężaru posługując się wzorem F = mg c podaje źródło siły ciężkości i poprawnie zaczepia wekor do ciała, na kóre działa siła ciężkości wykazuje doświadczalnie, że warość siły ciężkości jes wpros proporcjonalna do masy ciała uzasadnia porzebę wprowadzenia siły jako wielkości wekorowej podaje cechy wielkości wekorowej przekszałca wzór F = mg i oblicza masę ciała, znając warość jego ciężaru podaje przykłady skuków działania siły ciężkości c rysuje wekor obrazujący siłę o zadanej warości (przyjmując odpowiednią jednoskę)
1.3. Wyznaczanie gęsości subsancji odczyuje gęsość subsancji z abeli mierzy objęość ciał o nieregularnych kszałach za pomocą menzurki wyznacza doświadczalnie gęsość ciała sałego o regularnych kszałach oblicza gęsość subsancji ze wzoru m d = V szacuje niepewności pomiarowe przy pomiarach masy i objęości 1.4. Pomiar ciśnienia wykazuje, że skuek nacisku na podłoże, oblicza ciśnienie za pomocą wzoru ciała o ciężarze zależy od wielkości F powierzchni zeknięcia ciała z podłożem p = S podaje jednoskę ciśnienia i jej przelicza jednoski ciśnienia wielokroności mierzy ciśnienie w oponie samochodowej mierzy ciśnienie amosferyczne za pomocą baromeru 1.5. Sporządzamy wykresy na przykładach wyjaśnia znaczenie pojęcia zależność jednej wielkości fizycznej od drugiej 2. Niekóre właściwości fizyczne ciał F c na podsawie wyników zgromadzonych w abeli sporządza samodzielnie wykres zależności jednej wielkości fizycznej od drugiej przekszałca wzór m d = V i oblicza każdą z wielkości fizycznych w ym wzorze wyznacza doświadczalnie gęsość cieczy odróżnia mierzenie wielkości fizycznej od jej wyznaczania, czyli pomiaru pośredniego F przekszałca wzór p = i oblicza każdą S z wielkości wysępujących w ym wzorze opisuje zależność ciśnienia amosferycznego od wysokości nad poziomem morza rozpoznaje w swoim ooczeniu zjawiska, w kórych isoną rolę odgrywa ciśnienie amosferyczne i urządzenia, do działania kórych jes ono niezbędne wykazuje, że jeśli dwie wielkości są do siebie wpros proporcjonalne, o wykres zależności jednej od drugiej jes półprosą wychodzącą z począku układu osi przelicza gęsość wyrażoną w kg/m 3 na g/cm 3 i na odwró wyznacza doświadczalnie ciśnienie amosferyczne za pomocą srzykawki i siłomierza wyciąga wnioski o warościach wielkości fizycznych na podsawie kąa nachylenia wykresu do osi poziomej 2.1. Trzy sany skupienia ciał wymienia sany skupienia ciał i podaje ich przykłady podaje przykłady ciał kruchych, sprężysych i plasycznych opisuje sałość objęości i nieściśliwość cieczy wykazuje doświadczalnie ściśliwość gazów wykazuje doświadczalnie zachowanie objęości ciała sałego przy zmianie jego kszału podaje przykłady zmian właściwości ciał spowodowanych zmianą emperaury opisuje właściwości plazmy
2.2. Zmiany sanów skupienia ciał 2.3. Rozszerzalność emperaurowa ciał podaje przykłady opnienia, krzepnięcia, parowania, skraplania, sublimacji i resublimacji podaje emperaury krzepnięcia i wrzenia wody odczyuje z abeli emperaury opnienia i wrzenia podaje przykłady rozszerzalności emperaurowej w życiu codziennym i echnice wymienia i opisuje zmiany sanów skupienia ciał odróżnia wodę w sanie gazowym (jako niewidoczną) od mgły i chmur podaje przykłady rozszerzalności emperaurowej ciał sałych, cieczy i gazów opisuje anomalną rozszerzalność wody i jej znaczenie w przyrodzie opisuje zachowanie aśmy bimealicznej przy jej ogrzewaniu opisuje zależność szybkości parowania od emperaury demonsruje zjawiska opnienia, wrzenia i skraplania wyjaśnia zachowanie aśmy bimealicznej podczas jej ogrzewania wymienia zasosowania prakyczne aśmy bimealicznej opisuje zależność emperaury wrzenia od ciśnienia wyjaśnia przyczyny skraplania pary wodnej zawarej w powierzu, np. na okularach, szklankach i powierdza o doświadczalnie opisuje zmiany objęości ciał podczas opnienia i krzepnięcia l V za pomocą symboli i lub i zapisuje fak, że przyros długości druów lub objęości cieczy jes wpros proporcjonalny do przyrosu emperaury wykorzysuje do obliczeń prosą proporcjonalność przyrosu długości do przyrosu emperaury 3. Cząseczkowa budowa ciał 3.1. Cząseczkowa budowa ciał 3.2. Siły międzycząseczkowe podaje przykład zjawiska lub doświadczenia dowodzącego cząseczkowej budowy maerii podaje przyczyny ego, że ciała sałe i ciecze nie rozpadają się na oddzielne cząseczki wyjaśnia rolę mydła i deergenów opisuje zjawisko dyfuzji przelicza emperaurę wyrażoną w skali Celsjusza na ę samą emperaurę w skali Kelvina i na odwró na wybranym przykładzie opisuje zjawisko napięcia powierzchniowego, demonsrując odpowiednie doświadczenie wykazuje doświadczalnie zależność szybkości dyfuzji od emperaury opisuje związek średniej szybkości cząseczek gazu lub cieczy z jego emperaurą podaje przykłady działania sił spójności i sił przylegania demonsruje skuki działania sił międzycząseczkowych uzasadnia wprowadzenie skali Kelvina 3.3, 3.4. Różnice w budowie ciał sałych, cieczy i gazów. Gaz w zamknięym zbiorniku podaje przykłady aomów i cząseczek podaje przykłady pierwiasków i związków chemicznych opisuje różnice w budowie ciał sałych, cieczy i gazów wyjaśnia, dlaczego na wewnęrzne ściany zbiornika gaz wywiera parcie podaje przykłady, w jaki sposób można zmienić ciśnienie gazu w zamknięym zbiorniku wyjaśnia pojęcia: aomu, cząseczki, pierwiaska i związku chemicznego objaśnia, co o znaczy, że ciało sałe ma budowę krysaliczną wymienia i objaśnia sposoby zwiększania ciśnienia gazu w zamknięym zbiorniku
4. Jak opisujemy ruch? 4.1, 4.2. Układ odniesienia. Tor ruchu, droga opisuje ruch ciała w podanym układzie odniesienia rozróżnia pojęcia or ruchu i droga podaje przykłady ruchu, kórego or jes linią prosą klasyfikuje ruchy ze względu na kszał oru wybiera układ odniesienia i opisuje ruch w ym układzie wyjaśnia, co o znaczy, że spoczynek i ruch są względne opisuje położenie ciała za pomocą współrzędnej x oblicza przebyą przez ciało drogę jako s = x 2 x 1 = x 4.3. Ruch prosoliniowy jednosajny 4.4.Warość prędkości w ruchu jednosajnym prosoliniowym 4.5. Prędkość w ruchu jednosajnym prosoliniowym podaje przykłady ruchu prosoliniowego jednosajnego na podsawie różnych wykresów s () odczyuje drogę przebywaną przez ciało w różnych odsępach czasu zapisuje wzór υ = s i nazywa wysępujące w nim wielkości oblicza warość prędkości ze wzoru υ = s 4.6. Ruch zmienny oblicza średnią warość prędkości υ śr = s wymienia cechy charakeryzujące ruch prosoliniowy jednosajny oblicza drogę przebyą przez ciało na podsawie wykresu zależności υ () warość prędkości w km/h wyraża w m/s uzasadnia porzebę wprowadzenia do opisu ruchu wielkości wekorowej prędkości na przykładzie wymienia cechy prędkości jako wielkości wekorowej planuje czas podróży na podsawie mapy i oszacowanej średniej szybkości pojazdu wyznacza doświadczalnie średnią warość prędkości biegu, pływania lub jazdy na rowerze doświadczalnie bada ruch jednosajny prosoliniowy i formułuje wniosek, że s~ sporządza wykres zależności s () podsawie wyników doświadczenia zgromadzonych w abeli na sporządza wykres zależności υ () na podsawie danych z abeli przekszałca wzór υ () i oblicza każdą z wysępujących w nim wielkości opisuje ruch prosoliniowy jednosajny z użyciem pojęcia prędkości wykonuje zadania obliczeniowe z użyciem średniej warości prędkości wyjaśnia różnicę między szybkością średnią i chwilową na podsawie znajomości drogi przebyej ruchem jednosajnym w określonym czasie, oblicza drogę przebyą przez ciało w dowolnym innym czasie podaje inerpreację fizyczną pojęcia szybkości warość prędkości w km/h wyraża w m/s i na odwró rysuje wekor obrazujący prędkość o zadanej warości (przyjmuje odpowiednią jednoskę)
4.7, 4.8. Ruch prosoliniowy jednosajnie przyspieszony. Przyspieszenie w ruchu prosoliniowym jednosajnie przyspieszonym 4.10. Ruch jednosajnie opóźniony podaje przykłady ruchu przyspieszonego i opóźnionego z wykresu zależności υ() odczyuje przyrosy szybkości w określonych jednakowych odsępach czasu podaje wzór na warość przyspieszenia a = υ υ 0 posługuje się pojęciem warości przyspieszenia do opisu ruchu jednosajnie przyspieszonego podaje wzór na warość przyspieszenia w ruchu jednosajnie opóźnionym a = υ 0 υ z wykresu zależności υ() odczyuje jednakowe ubyki szybkości w określonych jednakowych odsępach czasu opisuje ruch jednosajnie przyspieszony podaje jednoski przyspieszenia sporządza wykres zależności υ() dla ruchu jednosajnie przyspieszonego odczyuje zmianę warości prędkości z wykresu zależności υ() dla ruchu jednosajnie przyspieszonego sporządza wykres zależności a () ruchu jednosajnie przyspieszonego opisuje spadek swobodny dla sporządza wykres zależności υ() dla ruchu jednosajnie opóźnionego przekszałca wzór a = υ 0 υ i oblicza każdą z wielkości wysępującą w ym wzorze przekszałca wzór a = υ υ 0 i oblicza każdą wielkość z ego wzoru podaje inerpreację fizyczną pojęcia przyspieszenia wykonuje zadania obliczeniowe doyczące ruchu jednosajnie przyspieszonego wykonuje zadania obliczeniowe doyczące ruchu jednosajnie przyspieszonego podaje inerpreację fizyczną pojęcia przyspieszenia w ruchu jednosajnie opóźnionym 5. Siły w przyrodzie 5.1. Rodzaje i skuki oddziaływań na przykładach rozpoznaje oddziaływania bezpośrednie i na odległość wymienia różne rodzaje oddziaływania ciał podaje przykłady saycznych i dynamicznych skuków oddziaływań podaje przykłady układów ciał wzajemnie oddziałujących, wskazuje siły wewnęrzne i zewnęrzne w każdym układzie 5.2. Siła wypadkowa. Siły równoważące się podaje przykład dwóch sił równoważących się oblicza warość i określa zwro wypadkowej dwóch sił działających na ciało wzdłuż jednej prosej o zwroach zgodnych i przeciwnych na dowolnym przykładzie wskazuje siły wzajemnego oddziaływania ciał podaje przykład kilku sił działających na ciało wzdłuż jednej prosej, kóre się równoważą oblicza warość i określa zwro wypadkowej kilku sił działających na oblicza niepewności pomiarowe sumy i różnicy warości dwóch sił
ciało wzdłuż jednej prosej o zwroach zgodnych i przeciwnych. 5.3. Pierwsza zasada dynamiki Newona na prosych przykładach ciał spoczywających wskazuje siły równoważące się analizuje zachowanie się ciał na podsawie pierwszej zasady dynamiki opisuje doświadczenie powierdzające pierwszą zasadę dynamiki na przykładzie opisuje zjawisko bezwładności 5.4. Trzecia zasada dynamiki Newona ilusruje na przykładach pierwszą i rzecią zasadę dynamiki wykazuje doświadczalnie, że siły wzajemnego oddziaływania mają jednakowe warości, en sam kierunek, przeciwne zwroy i różne punky przyłożenia opisuje wzajemne oddziaływanie ciał na podsawie rzeciej zasady dynamiki Newona na dowolnym przykładzie wskazuje siły wzajemnego oddziaływania, rysuje je i podaje ich cechy. opisuje zjawisko odrzuu 5.5. Siły sprężysości podaje przykłady wysępowania sił sprężysości w ooczeniu wymienia siły działające na ciężarek wiszący na sprężynie wyjaśnia spoczynek ciężarka wiszącego na sprężynie na podsawie pierwszej zasady dynamiki wyjaśnia, że na skuek rozciągania lub ściskania ciała pojawiają się siły dążące do przywrócenia począkowych jego rozmiarów i kszałów, czyli siły sprężysości działające na rozciągające lub ściskające ciało przeprowadza rozumowanie prowadzące do wniosku, że warość siły sprężysości działającej na ciało wiszące na sprężynie jes wpros proporcjonalna do wydłużenia sprężyny 5.6. Siła oporu powierza i siła arcia 5.7. Prawo Pascala. Ciśnienie hydrosayczne podaje przykłady, w kórych na ciała poruszające się w powierzu działa siła oporu powierza wymienia niekóre sposoby zmniejszania i zwiększania arcia podaje przykłady pożyecznych i szkodliwych skuków działania sił arcia podaje przykłady parcia gazów i cieczy na ściany i dno zbiornika podaje przykłady wykorzysania prawa Pascala 5.8. Siła wyporu podaje i objaśnia wzór na warość siły wyporu podaje przykłady świadczące o ym, że warość siły oporu powierza wzrasa wraz ze wzrosem szybkości ciała wykazuje doświadczalnie, że siły arcia wysępujące przy oczeniu mają mniejsze warości niż przy przesuwaniu jednego ciała po drugim demonsruje i objaśnia prawo Pascala wyznacza doświadczalnie gęsość ciała z wykorzysaniem prawa Archimedesa doświadczalnie bada siłę oporu powierza i formułuje wnioski podaje przyczyny wysępowania sił arcia demonsruje zależność ciśnienia hydrosaycznego od wysokości słupa cieczy oblicza ciśnienie słupa cieczy na dnie cylindrycznego naczynia ze wzoru p = d g h wyjaśnia pływanie i onięcie ciał wykorzysując pierwszą zasadę dynamiki wykazuje doświadczalnie, że warość siły arcia kineycznego nie zależy od pola powierzchni syku ciał przesuwających się względem siebie, a zależy od rodzaju powierzchni ciał rących o siebie i warości siły dociskającej e ciała do siebie objaśnia zasadę działania podnośnika hydraulicznego i hamulca samochodowego wykorzysuje wzór na ciśnienie hydrosayczne w zadaniach obliczeniowych wykorzysuje wzór na warość siły wyporu do wykonywania obliczeń
5.9. Druga zasada dynamiki Newona podaje warunek pływania i onięcia ciała zanurzonego w cieczy. opisuje ruch ciała pod działaniem sałej siły wypadkowej zwróconej ak samo jak prędkość zapisuje wzorem drugą zasadę dynamiki i odczyuje en zapis. ilusruje na przykładach drugą zasadę dynamiki oblicza każdą z wielkości we wzorze F = ma z wykresu a(f) oblicza masę ciała objaśnia prakyczne znaczenie wysępowania w przyrodzie siły wyporu. podaje wymiar 1 niuona kg m 1 N 1 2 s przez porównanie wzorów F ma i F c = mg uzasadnia, że współczynnik g o warość przyspieszenia, z jakim ciała spadają swobodnie. = 6. Praca, moc, energia mechaniczna Tema według programu 6.1, 6.2. Praca mechaniczna. Moc 6.3. Energia mechaniczna podaje przykłady wykonania pracy w sensie fizycznym podaje jednoskę pracy 1 J wyjaśnia, co o znaczy, że urządzenia pracują z różną mocą podaje jednoski mocy i przelicza je wyjaśnia, co o znaczy, że ciało ma energię mechaniczną oblicza pracę ze wzoru W = Fs W oblicza moc ze wzoru P = podaje przykłady energii w przyrodzie i sposoby jej wykorzysywania podaje przykłady zmiany energii mechanicznej na skuek wykonanej pracy oblicza każdą z wielkości we wzorze W = Fs objaśnia sens fizyczny pojęcia mocy oblicza każdą z wielkości ze wzoru W P = wyjaśnia pojęcia układu ciał wzajemnie oddziałujących oraz sił wewnęrznych w układzie i zewnęrznych spoza układu wyjaśnia i zapisuje związek E Wz podaje ograniczenia sosowalności wzoru W = Fs sporządza wykres zależności oraz Fs () W() s, odczyuje i oblicza pracę na podsawie ych wykresów oblicza moc na podsawie wykresu zależności W () 6.4. Energia poencjalna i energia kineyczna podaje przykłady ciał mających energię poencjalną ciężkości i energię kineyczną wymienia czynności, kóre należy wykonać, by zmienić energię poencjalną ciała i energię kineyczną ego ciała wyjaśnia pojęcie poziomu zerowego oblicza energię poencjalną grawiacji ze wzoru E = mgh i energię kineyczną ze wzoru E = mυ 2 2 oblicza energię poencjalną względem dowolnie wybranego poziomu zerowego wykonuje zadania, obliczając każdą z wielkości wysępujących we wzorach na energię kineyczną i poencjalną ciężkości
6.5. Zasada zachowania energii mechanicznej podaje przykłady przemiany energii poencjalnej w kineyczną i na odwró, z zasosowaniem zasady zachowania energii mechanicznej podaje przykłady syuacji, w kórych zasada zachowania energii mechanicznej nie jes spełniona sosuje zasadę zachowania energii mechanicznej do rozwiązywania zadań obliczeniowych objaśnia i oblicza sprawność urządzenia mechanicznego Klasa 8 7. Przemiany energii w zjawiskach cieplnych 7.1. Energia wewnęrzna i jej zmiana przez wykonanie pracy 7.2. Cieplny przepływ energii. Rola izolacji cieplnej podaje przykłady, w kórych na skuek wykonania pracy wzrosła energia wewnęrzna ciała (4.4) bada przewodnicwo cieplne i określa, kóry z maeriałów jes lepszym przewodnikiem ciepła (1.3, 1.4, 4.10b) podaje przykłady przewodników i izolaorów (4.7) opisuje rolę izolacji cieplnej w życiu codziennym (4.7) wymienia składniki energii wewnęrznej (4.5) opisuje przepływ ciepła (energii) od ciała o wyższej emperaurze do ciała o niższej emperaurze, nasępujący przy zeknięciu ych ciał (4.4, 4.7) wyjaśnia, dlaczego podczas ruchu z arciem nie jes spełniona zasada zachowania energii mechanicznej (4.4) wyjaśnia, dlaczego przyros emperaury ciała świadczy o wzroście jego energii wewnęrznej (4.5) objaśnia zjawisko przewodzenia ciepła z wykorzysaniem modelu budowy maerii (4.7) rozpoznaje syuacje, w kórych ciała pozosają w równowadze ermicznej (4.1, 4.3) objaśnia różnice między energią mechaniczną i energią wewnęrzną ciała (3.4 i 4.4) formułuje jakościowo pierwszą zasadę ermodynamiki (1.2) 7.3. Zjawisko konwekcji podaje przykłady konwekcji (4.8) prezenuje doświadczalnie zjawisko konwekcji (4.8) wyjaśnia pojęcie ciągu kominowego (4.8) wyjaśnia zjawisko konwekcji (4.8) opisuje znaczenie konwekcji w prawidłowej wenylacji mieszkań (1.2, 4.8) uzasadnia, dlaczego w cieczach i gazach przepływ energii odbywa się głównie przez konwekcję (1.2, 4.8) 7.4. Ciepło właściwe odczyuje z abeli warości ciepła właściwego (1.1, 4.6) analizuje znaczenie dla przyrody dużej warości ciepła właściwego wody (1.2, 4.6) opisuje zależność zmiany emperaury ciała od ilości dosarczonego lub oddanego ciepła i masy ciała (1.8, 4.6) oblicza ciepło właściwe ze wzoru Q c (1.6, 4.6) m T oblicza każdą wielkość ze wzoru Q cm T (4.6) definiuje ciepło właściwe subsancji (1.8, 4.6) wyjaśnia sens fizyczny ciepła właściwego (4.6) opisuje zasadę działania wymiennika ciepła i chłodnicy (1.1)
7.5.Przemiany energii w zjawiskach opnienia i parowania 8. Drgania i fale sprężyse 8.1. Ruch drgający. Przemiany energii mechanicznej w ruchu drgającym 8.2. Wahadło. Wyznaczanie okresu i częsoliwości drgań 8.3. Fala sprężysa. Wielkości, kóre opisują falę sprężysą, i związki między nimi 8.4. Dźwięki i wielkości, kóre je opisują. demonsruje zjawiska opnienia, wrzenia i skraplania (1.3, 4.10a) podaje przykład znaczenia w przyrodzie dużej warości ciepła opnienia lodu (1.2, 4.9) odczyuje z abeli emperaurę opnienia i ciepło opnienia (1.1) odczyuje z abeli emperaurę wrzenia i ciepło parowania w emperaurze wrzenia (1.1) podaje przykłady znaczenia w przyrodzie dużej warości ciepła parowania wody (1.2) wskazuje w ooczeniu przykłady ciał wykonujących ruch drgający (8.1) demonsruje falę poprzeczną i falę podłużną (8.4) podaje przykłady źródeł dźwięku (8.6) opisuje zjawisko opnienia (sałość emperaury, zmiany energii wewnęrznej opniejących ciał) (1.1, 4.9) opisuje proporcjonalność ilości ciepła porzebnego do sopienia ciała sałego w emperaurze opnienia do masy ego ciała (1.8, 4.9) analizuje (energeycznie) zjawiska parowania i wrzenia (4.9) opisuje proporcjonalność ilości ciepła porzebnego do wyparowania cieczy do masy ej cieczy (1.8) podaje znaczenie pojęć: położenie równowagi, wychylenie, ampliuda, okres, częsoliwość (8.1) doświadczalnie wyznacza okres i częsoliwość drgań wahadła lub ciężarka na sprężynie (1.3, 1.4, 1.5, 8.9a) podaje różnice między falami poprzecznymi i falami podłużnymi (8.4) posługuje się pojęciami: długość fali, szybkość rozchodzenia się fali, kierunek rozchodzenia się fali (8.5) opisuje mechanizm powsawania dźwięków w powierzu wyjaśnia, dlaczego podczas opnienia i krzepnięcia emperaura pozosaje sała mimo zmiany energii wewnęrznej (1.2, 4.9) oblicza każdą wielkość ze wzoru Q mc (1.6, 4.9) oblicza każdą wielkość ze wzoru Q mc p (1.6, 4.9) opisuje (na podsawie wiadomości z klasy 7.) zjawiska sublimacji i resublimacji (4.9) odczyuje ampliudę i okres z wykresu dla drgającego ciała x () (1.1, 8.1, 8.3) opisuje ruch wahadła i ciężarka na sprężynie oraz analizuje przemiany energii mechanicznej w ych ruchach (1.2, 8.2) opisuje zjawisko izochronizmu wahadła (8.9a) sosuje wzory T oraz obliczeń (1.6, 8.5) do f podaje cechy fali dźwiękowej (częsoliwość 20 20 000 Hz, fala podłużna) (8.8) na podsawie proporcjonalności definiuje ciepło opnienia subsancji (1.8, 4.9) Q~ m wyjaśnia sens fizyczny ciepła opnienia (1.2, 4.9) na podsawie proporcjonalności Q~ m definiuje ciepło parowania (1.8, 4.9) wyjaśnia sens fizyczny ciepła parowania (1.2) opisuje zasadę działania chłodziarki (1.1) opisuje mechanizm przekazywania drgań w przypadku fali na napięej linie i fal dźwiękowych w powierzu (8.4) opisuje wysępowanie w przyrodzie infradźwięków i ulradźwięków oraz ich zasosowanie (8.8)
Ulradźwięki i infradźwięki 9. O elekryczności saycznej 9.1. Elekryzowanie ciała przez arcie i doyk 9.2. Siły wzajemnego oddziaływania ciał naelekryzowanych 9.3. Przewodniki i izolaory 9.4. Zjawisko indukcji elekrosaycznej. Zasada zachowania ładunku. Zasada działania elekroskopu demonsruje wywarzanie dźwięków w przedmioach drgających i insrumenach muzycznych (8.9b) wymienia, od jakich wielkości fizycznych zależy wysokość i głośność dźwięku (8.7) wyjaśnia, co nazywamy ulradźwiękami i infradźwiękami (8.8 wskazuje w ooczeniu zjawiska elekryzowania przez arcie i doyk (6.1) demonsruje zjawisko elekryzowania przez arcie i doyk (1.4, 6.16a) podaje przykłady przewodników i izolaorów (6.3, 6.16c) demonsruje elekryzowanie przez indukcję (6.4) obserwuje oscylogramy dźwięków z wykorzysaniem kompuera (8.9c) opisuje budowę aomu i jego składniki (6.1, 6.6) bada jakościowo oddziaływanie między ciałami naelekryzowanymi opisuje budowę przewodników i izolaorów, wyjaśnia rolę elekronów swobodnych (6.3) opisuje budowę i zasadę działania elekroskopu (6.5) analizuje przepływ ładunków podczas elekryzowania przez arcie i doyk, sosując zasadę zachowania ładunku (6.4) 9.5. Pole elekryczne posługuje się pojęciem pola elekrosaycznego do wyjaśnienia zachowania się niek lub bibułek określa jednoskę ładunku (1 C) jako wielokroność ładunku elemenarnego (6.6) wyjaśnia elekryzowanie przez arcie i doyk, analizuje przepływ elekronów (6.1) wyjaśnia pojęcie jonu (6.1) formułuje ogólne wnioski z badań nad oddziaływaniem ciał naelekryzowanych (1.2, 1.3) wyjaśnia, jak rozmieszczony jes uzyskany na skuek naelekryzowania ładunek w przewodniku, a jak w izolaorze (6.3) wyjaśnia uziemianie ciał (6.3) na podsawie doświadczeń z elekroskopem formułuje i wyjaśnia zasadę zachowania ładunku (6.4) opisuje mechanizm zobojęniania ciał naelekryzowanych (meali i izolaorów) (6.3) wyjaśnia oddziaływanie na odległość ciał naelekryzowanych z użyciem pojęcia pola elekrosaycznego (1.1)
10. O prądzie elekrycznym 10.1.Prąd elekryczny w mealach. Napięcie elekryczne 10.2. Źródła napięcia. Obwód elekryczny 10.3. Naężenie prądu elekrycznego opisuje przepływ prądu w przewodnikach jako ruch elekronów swobodnych (6.7) posługuje się inuicyjnie pojęciem napięcia elekrycznego (6.9) podaje jednoskę napięcia (1 V) (6.9) wskazuje wolomierz jako przyrząd do pomiaru napięcia (6.9) wymienia źródła napięcia: ogniwo, akumulaor, prądnica (6.9) podaje jednoskę naężenia prądu (1 A) (6.8) 10.4. Prawo Ohma. Opór wyjaśnia, skąd się bierze opór elekryczny przewodnika przewodnika (6.12) podaje jednoskę oporu elekrycznego (1 ) (6.12) przymocowanych do naelekryzowanej kulki (1.1) rozróżnia pole cenralne i jednorodne (1.1) opisuje przemiany energii w przewodniku, między końcami kórego wyworzono napięcie (6.9) rysuje schema prosego obwodu elekrycznego z użyciem symboli elemenów wchodzących w jego skład (6.13) oblicza naężenie prądu ze wzoru q I = (6.8) buduje prosy obwód prądu i mierzy naężenie prądu w ym obwodzie (6.8, 6.16d) oblicza opór przewodnika ze wzoru U R = (6.12) I zapisuje i wyjaśnia wzór U AB WA q B wymienia i opisuje skuki przepływu prądu w przewodnikach (6.11) wskazuje kierunek przepływu elekronów w obwodzie i umowny kierunek prądu (6.7) łączy według podanego schemau obwód elekryczny składający się ze źródła napięcia, odbiornika, wyłącznika, wolomierza i amperomierza (6.16d) objaśnia proporcjonalność q~ (6.8) oblicza każdą wielkość ze wzoru q I = (6.8) objaśnia zależność wyrażoną przez prawo Ohma (6.12) sporządza wykres zależności I(U)(1.8) wyznacza opór elekryczny przewodnika (6.16e) wskazuje skuki przerwania dosaw energii elekrycznej do urządzeń o kluczowym znaczeniu (6.15) mierzy napięcie na odbiorniku (6.9) przelicza jednoski ładunku (1 C, 1 Ah, 1 As) (6.8)
10.5. Obwody elekryczne i ich schemay 10.6.Rola izolacji elekrycznej i bezpieczników 10.7.Praca i moc prądu elekrycznego 10.8. Zmiana energii elekrycznej w inne formy energii. Wyznaczanie ciepła właściwego wody za pomocą czajnika elekrycznego 10.9. Skuki przerwania dosaw energii elekrycznej do urządzeń o kluczowym znaczeniu 11. O zjawiskach magneycznych posługuje się symbolami graficznymi elemenów obwodów elekrycznych (6.13) opisuje rolę izolacji elekrycznej przewodu (6.14) odczyuje dane znamionowe z abliczki znamionowej odbiornika (6.10) odczyuje z licznika zużyą energię elekryczną (6.10) podaje jednoski pracy oraz mocy prądu i je przelicza (6.10) podaje przykłady pracy wykonanej przez prąd elekryczny (6.10) wykonuje pomiary masy wody, emperaury i czasu ogrzewania wody (1.3) podaje rodzaj energii, w jaki zmienia się w ym doświadczeniu energia elekryczna (1.4, 4.10c, 6.11) rysuje schemay elekryczne prosych obwodów elekrycznych (6.13) wyjaśnia rolę bezpieczników w domowej insalacji elekrycznej (6.14) oblicza pracę prądu elekrycznego ze wzoru W = UI (6.10) oblicza moc prądu ze wzoru P= UI (6.10) opisuje sposób wykonania doświadczenia (4.10c) oblicza każdą wielkość ze wzoru U R = I (6.12) łączy według podanego schemau prosy obwód elekryczny (6.16d) opisuje niebezpieczeńswa związane z używaniem prądu elekrycznego (6.14) opisuje przemiany energii elekrycznej w grzałce, silniku odkurzacza, żarówce (6.11) wykonuje obliczenia (1.6) wyjaśnia budowę domowej sieci elekrycznej (6.14) opisuje równoległe połączenie odbiorników w sieci domowej (6.14) oblicza każdą z wielkości wysępujących we wzorach (6.10): W = UI 2 U W R 2 W = I R objaśnia sposób dochodzenia do P wzoru c (4.10c) m T zaokrągla wynik do dwóch cyfr znaczących (1.6) analizuje eksy źródłowe, w ym popularnonaukowe, i przygoowuje wypowiedź pisemną lub usną (wym. ogólne IV)
11.1. Właściwości magnesów rwałych podaje nazwy biegunów magneycznych i opisuje oddziaływania między nimi (7.1) opisuje i demonsruje zachowanie igły magneycznej w pobliżu magnesu (7.1, 7.7a) opisuje sposób posługiwania się kompasem (7.2) opisuje pole magneyczne Ziemi (7.2) opisuje oddziaływanie magnesu na żelazo i podaje przykłady wykorzysania ego oddziaływania (7.3) do opisu oddziaływania magneycznego używa pojęcia pola magneycznego (7.2) 11.2. Przewodnik z prądem jako źródło pola magneycznego. Elekromagnes i jego zasosowania 11.3. Silnik elekryczny na prąd sały opisuje budowę elekromagnesu (7.5) demonsruje działanie elekromagnesu na znajdujące się w pobliżu przedmioy żelazne i magnesy (7.5) demonsruje oddziaływanie prosoliniowego przewodnika z prądem na igłę magneyczną umieszczoną w pobliżu (7.4, 7.7b) wskazujeoddziaływanie elekromagnesu z magnesem jako podsawę działania silnika na prąd sały (7.6) opisuje rolę rdzenia w elekromagnesie (7.5) wskazuje bieguny N i S elekromagnesu (7.5) wyjaśnia zachowanie igły magneycznej z użyciem pojęcia pola magneycznego wyworzonego przez prąd elekryczny (1.2, 7.4) buduje model silnika na prąd sały i demonsruje jego działanie (1.3, 7.6) podaje cechy prądu przemiennego wykorzysywanego w sieci energeycznej (wym. ogólne IV) 11.4. *Zjawisko indukcji elekromagneycznej. Prądnica prądu przemiennego jako źródło energii elekrycznej wymienia różnice między prądem sałym i prądem przemiennym (1.2) podaje przykłady prakycznego wykorzysania prądu sałego i przemiennego (1.1, 1.2) opisuje zasadę działania najprosszej prądnicy prądu przemiennego (1.1, 1.2, 1.3) doświadczalnie demonsruje, że zmieniające się pole magneyczne jes źródłem prądu elekrycznego w zamknięym obwodzie (1.3) 11.5. Fale elekromagneyczne. Rodzaje i przykłady zasosowań nazywa rodzaje fal elekromagneycznych (9.12) podaje przykłady zasosowania fal elekromagneycznych (9.12) podaje właściwości różnych rodzajów fal elekromagneycznych (rozchodzenie się w próżni, szybkość rozchodzenia się, różne długości fali) (9.12) analizuje eksy źródłowe, w ym popularnonaukowe, i przygoowuje wypowiedź pisemną lub usną na ema zasosowań fal elekromagneycznych (wym. ogólne IV) 12. Opyka, czyli nauka o świele
12.1.Źródła świała. Powsawanie cienia podaje przykłady źródeł świała (9.1) opisuje sposób wykazania, że świało rozchodzi się po liniach prosych (9.1) demonsruje prosoliniowe rozchodzenie się świała (9.14a) wyjaśnia powsawanie obszarów cienia i półcienia za pomocą prosoliniowego rozchodzenia się świała w ośrodku jednorodnym (9.1) 12.2. Odbicie świała. Obrazy orzymywane w zwierciadle płaskim demonsruje powsawanie obrazów w zwierciadle płaskim (9.4, 9.14a) opisuje zjawisko odbicia świała od powierzchni gładkiej, wskazuje ką padania i ką odbicia (9.2) opisuje zjawisko rozproszenia świała na powierzchniach chropowaych (9.3) podaje cechy obrazu orzymanego w zwierciadle płaskim (9.14a) rysuje konsrukcyjnie obrazy orzymywane w zwierciadle płaskim (9.5) 12.3.Orzymywanie obrazów w zwierciadłach kulisych szkicuje zwierciadła kulise wklęsłe i wypukłe (9.4) wskazuje oś opyczną główną, ognisko, ogniskową i promień krzywizny zwierciadła (9.4) wykreśla bieg wiązki promieni równoległych do osi opycznej po odbiciu od zwierciadła (9.4) podaje przykłady prakycznego zasosowania zwierciadeł (9.5) na podsawie obserwacji powsawania obrazów (9.14a) wymienia cechy obrazów orzymywanych w zwierciadle kulisym (9.5) rysuje konsrukcyjnie obrazy orzymywane za pomocą zwierciadła wklęsłego(9.5) demonsruje powsawanie obrazów w zwierciadłach wklęsłych i wypukłych (9.4, 9.14a) rysuje konsrukcyjnie ognisko pozorne zwierciadła wypukłego i objaśnia jego powsawanie (9.4, 9.5) rysuje konsrukcyjnie obrazy orzymywane za pomocą zwierciadła wypukłego(9.5) 12.4.Załamanie świała na granicy dwóch ośrodków demonsruje zjawisko załamania świała (9.14a) szkicuje przejście świała przez granicę dwóch ośrodków, wskazuje ką padania i ką załamania (9.6) wyjaśnia zależność zmiany biegu wiązki promienia przy przejściu przez granicę dwóch ośrodków od szybkości rozchodzenia się świała w ych ośrodkach (9.6) 12.5. Przejście wiązki świała białego przez pryzma opisuje świało białe jako mieszaninę barw (9.10) rozpoznaje ęczę jako efek rozszczepienia świała słonecznego (9.10) wyjaśnia rozszczepienie świała białego w pryzmacie (9.10) wyjaśnia pojęcie świała jednobarwnego (monochromaycznego) i prezenuje je za pomocą wskaźnika laserowego (9.11) wyjaśnia, na czym polega widzenie barwne (9.10) demonsruje rozszczepienie świała w pryzmacie (9.14c) 12.6. Soczewki opisuje bieg promieni równoległych do osi opycznej, przechodzących doświadczalnie znajduje ognisko i mierzy ogniskową soczewki skupiającej (9.7)
12.7. Obrazy orzymywane za pomocą soczewek przez soczewkę skupiającą i rozpraszającą (9.7) posługuje się pojęciem ogniska, ogniskowej i osi opycznej (9.7) rozróżnia obrazy rzeczywise, pozorne, prose, odwrócone, powiększone, pomniejszone (9.8) wywarza za pomocą soczewki skupiającej osry obraz przedmiou na ekranie (9.14a, 9.14b) rysuje konsrukcje obrazów orzymywanych za pomocą soczewek skupiających i rozpraszających (9.8) oblicza zdolność skupiającą soczewki ze wzoru 1 Z f w diopriach (9.7) i wyraża ją na podsawie maeriałów źródłowych opisuje zasadę działania prosych przyrządów opycznych (wym. ogólne IV) 12.8. Wady wzroku. Krókowzroczność i dalekowzroczność wyjaśnia, na czym polegają krókowzroczność i dalekowzroczność (9.9) podaje rodzaje soczewek (skupiająca, rozpraszająca) do korygowania wad wzroku (9.9) opisuje rolę soczewek w korygowaniu wad wzroku (9.9) podaje znak zdolności skupiającej soczewek korygujących krókowzroczność i dalekowzroczność (9.9) 12.9. Porównujemy fale mechaniczne i elekromagneyczne wymienia cechy wspólne i różnice w rozchodzeniu się fal mechanicznych i elekromagneycznych (9.13) wymienia sposoby przekazywania informacji i wskazuje znaczenie fal elekromagneycznych dla człowieka (9.13) wykorzysuje do obliczeń związek c f (9.13) wyjaśnia ranspor energii przez fale elekromagneyczne (9.13)