ZAŁĄCZNIK. rozporządzenia delegowanego Komisji

KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 13.3.2019 r. C(2019) 1789 final ANNEX 1 ZAŁĄCZNIK do rozporządzenia delegowanego Komisji uzupełniającego dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/40/UE w odniesieniu do wdrażania i eksploatacji współpracujących inteligentnych systemów transportowych {SEC(2019) 100 final} - {SWD(2019) 95 final} - {SWD(2019) 96 final} PL PL

ZAŁĄCZNIK I 1. WPROWADZENIE Niniejszy załącznik zawiera profile usług dla priorytetowych usług C-ITS. Profil usługi to szczególna konfiguracja norm określająca wdrażanie różnych opcji norm. 1.1. Dokumenty odniesienia W niniejszym załączniku wykorzystuje się następujące dokumenty odniesienia: TS 102 894-2 EN 302 637-2 EN 302 637-3 EKG ONZ 13 EKG ONZ 13H EKG ONZ 48 ETSI TS 102 894-2, Intelligent Transport Systems (ITS); Users and applications requirements; Part 2: Applications and facilities layer common data dictionary [Inteligentne systemy transportowe (ITS); Wymogi dotyczące użytkowników i aplikacji; część 2: Słownik wspólnych danych dotyczących aplikacji i warstw obiektów], V1.3.1 (2018-08) ETSI EN 302 637-2, Intelligent Transport Systems (ITS); Vehicular Communications; Basic Set of Applications; Part 2: Specification of Cooperative Awareness Basic Service [Inteligentne systemy transportowe (ITS); Komunikacja pojazdowa; Podstawowy zestaw aplikacji; część 2: Specyfikacja podstawowej usługi świadomości współpracy], V1.4.0 (2018-08); odniesienie to odczytuje się jako odniesienie do wersji 1.4.1, począwszy od daty jej publikacji. ETSI EN 302 637-3, Intelligent Transport Systems (ITS); Vehicular Communications; Basic Set of Applications; Part 3: Specifications of Decentralized Environmental Notification Basic Service [Inteligentne systemy transportowe (ITS); Komunikacja pojazdowa; Podstawowy zestaw aplikacji; część 3: Specyfikacje podstawowej usługi powiadamiania w środowisku zdecentralizowanym], v1.3.0 (2018-08); odniesienie to odczytuje się jako odniesienie do wersji 1.3.1, począwszy od daty jej publikacji. Regulamin nr 13 Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych (EKG ONZ), Jednolite przepisy dotyczące homologacji pojazdów kategorii M, N i O w zakresie hamowania [2016/194] Regulamin nr 13H Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych (EKG ONZ), Jednolite przepisy dotyczące homologacji samochodów osobowych w zakresie hamowania [2015/2364] Regulamin nr 48 Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych (EKG ONZ), Jednolite przepisy dotyczące homologacji pojazdów w odniesieniu do urządzeń oświetleniowych i sygnalizacji świetlnej [2016/1723] PL 1 PL

EKG ONZ 121 Regulamin nr 121 Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych (EKG ONZ), Jednolite przepisy dotyczące homologacji pojazdów w zakresie rozmieszczenia i oznaczenia ręcznych urządzeń sterujących, kontrolek i wskaźników [2016/18] ISO/TS 19321 ISO/TS 19321, Intelligent transport systems Cooperative ITS Dictionary of in-vehicle information (IVI) data structures [Inteligentne systemy transportowe Systemy współpracujące ITS Słownik struktur danych samochodowych systemów informacyjnych (IVI)] (15 kwietnia 2015 r.) ISO 639-1 Codes for the representation of names of languages Part 1: Alpha-2 code [Kody nazw języków część 1: Kod dwuliterowy] ISO/TS 14823 ISO/TS 14823:2017. Intelligent transport systems Graphic data dictionary [Inteligentne systemy transportowe Graficzny słownik danych] 1.2. Oznaczenia i skróty W niniejszym załączniku używa się następujących oznaczeń i skrótów: ABS ASR AT CAM C-ITS DCC DEN układ przeciwblokujący system kontroli trakcji bilet autoryzacyjny komunikat usługi świadomości współpracy współpracujące inteligentne systemy transportowe zdecentralizowana kontrola zagęszczenia ruchu powiadomienie w środowisku zdecentralizowanym DENM komunikat powiadomienia w środowisku zdecentralizowanym GNSS I2V IRC IVI MAP SPAT SREM sygnalizacji SSEM priorytetu sygnalizacji TC TMS globalny system nawigacji satelitarnej infrastruktura pojazd kontener informacji służących ograniczaniu kolizji informacje infrastruktura pojazd informacje topologiczne dotyczące skrzyżowania faza i synchronizacja sygnalizacji świetlnej rozszerzony komunikat dotyczący żądania priorytetu rozszerzony komunikat dotyczący statusu żądania klasa ruchu system zarządzania ruchem PL 2 PL

TOC TRCO TTC V2V 1.3. Definicje centrum operacji drogowych warunek uruchomienia czas do zderzenia pojazd pojazd W niniejszym załączniku stosowane są następujące definicje: a) pojazd nieruchomy oznacza pojazd o prędkości bezwzględnej <= 8 centymetrów na sekundę. Stan ten określa się za pomocą wewnętrznych czujników pojazdu; b) pojazd uprzywilejowany oznacza pojazd, który został wyznaczony i dopuszczony do reagowania w sytuacjach zagrożenia. Pojazdom uprzywilejowanym zezwala się często zgodnie z prawem na naruszanie umownych przepisów drogowych w celu dotarcia możliwie najszybciej do miejsc docelowych, na przykład (między innymi) przez przejechanie skrzyżowania na czerwonym świetle lub przekroczenie dopuszczalnej prędkości. 2. WYKAZ PRIORYTETOWYCH USŁUG Kategoria usługi Usługa Profil usługi Usługi pojazd pojazd Zator drogowy Niebezpieczne zakończenie kolejki Sekcja 3 Zator drogowy Zator drogowy z przodu Sekcja 4 Ostrzeżenie o pojeździe nieruchomym Ostrzeżenie o pojeździe nieruchomym Ostrzeżenie o pojeździe nieruchomym Pojazd zatrzymany Sekcja 5 Pojazd niesprawny Sekcja 6 Po zderzeniu Sekcja 7 Ostrzeżenie o pojeździe specjalnym Ostrzeżenie o pojeździe specjalnym Ostrzeżenie o pojeździe specjalnym Pojazd uprzywilejowany w akcji Sekcja 8 Nieruchomy zabezpieczający pojazd uprzywilejowany Sekcja 9 Ostrzeżenie o nieruchomym pojeździe pomocy drogowej Sekcja 10 Wymiana IRC Żądanie IRC Sekcja 11 Wymiana IRC Odpowiedź IRC Sekcja 12 Niebezpieczna sytuacja Elektroniczne światła hamowania awaryjnego Sekcja 13 Niebezpieczna sytuacja Automatyczne uruchomienie hamulca Sekcja 14 Niebezpieczna sytuacja Uruchomienie dwukierunkowego urządzenia przytrzymującego dla osób podróżujących Sekcja 15 PL 3 PL

Niekorzystne warunki pogodowe Mgła Sekcja 16 Niekorzystne warunki pogodowe Opady Sekcja 17 Niekorzystne warunki pogodowe Utrata trakcji Sekcja 18 Usługi infrastruktura pojazd Oznakowanie pokładowe pojazdu Dynamiczne informacje dotyczące ograniczenia prędkości Sekcja 19 Oznakowanie pokładowe pojazdu Umieszczony w VMS tekst dowolny Sekcja 20 Oznakowanie pokładowe pojazdu Inne oznakowania Sekcja 21 Powiadomienie o niebezpiecznych miejscach Powiadomienie o niebezpiecznych miejscach Powiadomienie o niebezpiecznych miejscach Powiadomienie o niebezpiecznych miejscach Powiadomienie o niebezpiecznych miejscach Strefa wypadków Sekcja 22 Zator drogowy z przodu Sekcja 23 Pojazd nieruchomy Sekcja 24 Ostrzeżenie pogodowe Sekcja 25 Tymczasowo śliska droga Sekcja 26 Powiadomienie o niebezpiecznych miejscach Powiadomienie o niebezpiecznych miejscach Zwierzę lub osoba na drodze Sekcja 27 Przeszkoda na drodze Sekcja 28 Ostrzeżenie o robotach drogowych Zamknięcie pasa ruchu (i inne ograniczenia) Sekcja 29 Ostrzeżenie o robotach drogowych Zamknięcie drogi Sekcja 30 Ostrzeżenie o robotach drogowych Przejezdne roboty drogowe Sekcja 31 Skrzyżowania z sygnalizacją Powiadomienie o optymalnej prędkości w cyklu zielonego światła Sekcja 32 Skrzyżowania z sygnalizacją Pierwszeństwo dla transportu publicznego Sekcja 33 3. ZATOR DROGOWY NIEBEZPIECZNE ZAKOŃCZENIE KOLEJKI 3.1. Opis usługi współpracujących inteligentnych systemów transportowych (C-ITS) W ramach tej usługi C-ITS przekazuje się informacje w ramach komunikacji pojazdpojazd (V2V) na temat sytuacji, w której pojazd ego wykrywa zakończenie zatoru drogowego ( niebezpieczne zakończenie kolejki ). Taka sytuacja występuje, gdy pas ruchu drogowego pojazdu ego jest zablokowany i pojazd nie może kontynuować jazdy na swoim pasie ruchu. Środowisko miejskie nie jest uwzględnione w tej usłudze. Wymienione poniżej usługi C-ITS są związane z tą usługą, ponieważ warunki ich uruchomienia są podobne: niebezpieczna sytuacja elektroniczne światła hamowania awaryjnego. PL 4 PL

3.2. Warunki uruchomienia 3.2.1. Warunki wstępne 1) Aby ta usługa C-ITS została uruchomiona, muszą zostać spełnione następujące warunki wstępne: a) pojazd ego znajduje się w środowisku pozamiejskim określonym w co najmniej jeden z następujących sposobów: prędkość przekracza 80 km/h w przypadku bloku czasowego trwającego co najmniej 30 s w ciągu 60 s przed każdym wykryciem, a wartość bezwzględna kąta kierownicy wynosi mniej niż 90 w przypadku bloku czasowego trwającego co najmniej 30 s w ciągu 60 s przed każdym wykryciem ( niebezpieczne zakończenie kolejki nie powinno być wykrywane w środowisku pozaautostradowym); pokładowy czujnik kamery informuje o środowisku pozamiejskim; pokładowa mapa cyfrowa pokazuje środowisko pozamiejskie. 2) Prędkość i opóźnienie pojazdu określa się za pomocą sygnału magistrali pojazdu, a nie globalnego systemu nawigacji satelitarnej (GNSS). Stosuje się przefiltrowaną prędkość pojazdu (w odniesieniu do szumu czujnika). Wymóg ten ma zastosowanie do wszystkich kolejnych przypadków analizy prędkości i opóźnienia pojazdu. 3) Wartości prędkości i kąta muszą być mierzone w sposób ciągły. Warunki te muszą być spełnione przez cały czas trwania pomiaru. Proces rozpoczyna się ponownie, jeżeli warunki nie zostały spełnione w czasie trwania pomiaru. 3.2.2. Szczególne warunki usługi 4) Jeżeli spełnione są warunki wstępne określone w pkt 1 i co najmniej jeden z wymienionych poniżej warunków, warunki uruchomienia usługi C-ITS są spełnione i uruchomione zostaje generowanie komunikatu powiadomienia w środowisku zdecentralizowanym (DENM): TRCO_0 ORAZ (TRCO _2 LUB TRCO _3 LUB TRCO _4 LUB TRCO _5 LUB TRCO _6) TRCO_1 ORAZ TRCO_2. Tabela 1: Szczególne warunki usługi zator drogowy niebezpieczne zakończenie kolejki Liczba Warunek uruchomienia (TRCO) Status Pojazd ego porusza się z prędkością początkową przekraczającą 80 km/h, a początkowe opóźnienie nie przekracza 0,1 m/s². Kierowca reaguje na niebezpieczne zakończenie kolejki, zmniejszając prędkość z prędkości początkowej TRCO_0 do docelowej wynoszącej 30 km/h lub mniejszej. Czas między prędkością reakcja kierowcy początkową a osiągnięciem prędkości docelowej wynosi 10 s lub mniej. Wykryte zostało natychmiastowe opóźnienie między prędkością początkową i docelową przekraczające 3,5 m/s². TRCO_1 Pasażerowie pojazdu ego reagują na zator drogowy, włączając światła awaryjne na reakcja kierowcy co najmniej 3 s PL 5 PL

TRCO_2 TRCO_3 TRCO_4 TRCO_5 TRCO_6 Co najmniej trzy inne pojazdy poruszające się z prędkością co najmniej 7 km/h mają włączone światła awaryjne przez co najmniej 3 s, jak wskazują: pokładowy czujnik kamery lub CAM. Otrzymano co najmniej jeden DENM odpowiadający usłudze C-ITS zator drogowy niebezpieczne zakończenie kolejki (C-ITS). Otrzymano z dalszej części zatoru drogowego co najmniej pięć różnych DENM (tj. zawierających różne actionid) odpowiadających usłudze C-ITS zator drogowy zator drogowy z przodu. Otrzymano co najmniej jeden DENM odpowiadający usłudze C-ITS ostrzeżenie o pojeździe specjalnym nieruchomy zabezpieczający pojazd uprzywilejowany, z linkedcause odpowiadającym Zdarzenie drogowe lub Niebezpieczne zakończenie kolejki. Czujniki pokładowe pojazdu ego wykrywają, że pojazd napotyka niebezpieczne zakończenie kolejki. środowisko lub czujniki pokładowe środowisko środowisko środowisko czujniki pokładowe 5) W trakcie Detection Blocking Time (czas blokady wykrywania) nie jest wysyłane żądanie nowego komunikatu DENM. Detection Blocking Time rozpoczyna się po wykryciu zdarzenia i zażądaniu w tym celu DENM. Dzięki temu pojedyncze zdarzenie nie jest w stanie zapełnić kanału transmisyjnego. Detection Blocking Time wynosi 60 s bez względu na sposób wykrycia zdarzenia. Okres wykrywania między dwoma wykrytymi zdarzeniami jest co najmniej równy Detection Blocking Time. Algorytm wykrywania może funkcjonować w trakcie Detection Blocking Time. Uwaga: nie podano żadnego okresu na manewry hamowania, ponieważ nie ma górnej granicy początkowej prędkości pojazdu ego. 6) Dany warunek musi być utrzymany dopóki jest aktywny oraz przez dodatkowy okres 5 s (okres zwiększa determinizm algorytmu wykrywania). Ważność zmniejsza się z chwilą, gdy warunek nie jest już spełniany, ułatwiając tym samym połączenie warunków uruchomienia. 7) CAM i DENM pochodzące z oddalonych pojazdów, które są wykorzystywane do oceny opisanych powyżej szczególnych warunków usługi, muszą być istotne dla pojazdu ego. Istotność określa się w jeden z poniższych sposobów: a) mapa cyfrowa wskazuje, że zdarzenie i pojazd ego są oddalone od siebie o mniej niż 500 m i mają ten sam kierunek ruchu; b) porównanie historii trasy wskazuje, że zdarzenie i pojazd ego są oddalone od siebie o mniej niż 500 m i mają ten sam kierunek ruchu; c) odległość euklidesowa między zdarzeniem a pojazdem ego jest mniejsza niż 500 m, a wartość bezwzględna różnicy kierunku ruchu jest mniejsza niż 10. Pozycje referencyjne zatoru drogowego według DENM znajdują się na obszarze rozciągającym się w granicach -45 +45 w stosunku do wzdłużnej osi pojazdu ego. Uwaga: w przypadku liczenia pojazdów lub zdarzeń zmianę biletu autoryzacyjnego (AT) należy uwzględniać w taki sposób, aby uniknąć wielokrotnego liczenia tego samego pojazdu lub zdarzenia. PL 6 PL

3.2.3. Jakość informacji 8) Wartość elementu danych informationquality w DENM zależy od sposobu wykrycia danej sytuacji. TRCO (zob. pkt (4)) dzielą się na grupy: reakcja kierowcy, dynamika pojazdu, środowisko i czujniki pokładowe. Wartość informationquality zostaje ustawiona zgodnie z poniższą tabelą. Stosuje się najwyższą możliwą wartość. Tabela 2: Jakość informacji zator drogowy niebezpieczne zakończenie kolejki Wykrycie zdarzenia Wartość InformationQuality Brak realizacji zgodnej z TRCO Spełniony jest co najmniej jeden TRCO z grupy reakcji kierowcy ORAZ z grupy środowiska. Spełniony jest co najmniej jeden TRCO z grupy reakcji kierowcy ORAZ z grupy czujników pokładowych. Spełniony jest co najmniej jeden TRCO z grupy reakcji kierowcy ORAZ z grupy środowiska ORAZ z grupy czujników pokładowych. unknown(0) 1 2 3 3.3. Warunki zakończenia 9) Zakończenie usługi C-ITS nie jest brane pod uwagę. 3.3.1. Anulowanie 3.3.2. Negacja 10) W przypadku tej usługi C-ITS nie stosuje się anulującego komunikatu DENM. 11) W przypadku tej usługi C-ITS nie stosuje się negującego komunikatu DENM. 3.4. Aktualizacja 12) W przypadku tej usługi C-ITS nie stosuje się aktualizacyjnego komunikatu DENM. 3.5. Czas powtarzania i częstotliwość powtarzania 13) Nowe DENM są ponawiane przez czas repetitionduration wynoszący 20 s w odstępach repetitioninterval wynoszących 0,5 s. W związku z tym parametry interfejsu Repetition duration i Repetition interval między aplikacją a podstawową usługą powiadomienia w środowisku zdecentralizowanym (DEN) ustawia się zgodnie z powyższymi wartościami. 3.6. Klasa ruchu Uwaga: w przypadku gdy dwa DENM o takiej samej wartości causecode pochodzą z tej samej stacji C-ITS, komunikat obsługuje odbierająca stacja C- ITS. 14) Nowe DENM zalicza się do klasy ruchu 1. PL 7 PL

3.7. Parametry komunikatu 3.7.1. DENM 15) W poniższej tabeli przedstawiono elementy danych DENM, które należy ustawić. Tabela 3: Elementy danych DENM zator drogowy niebezpieczne zakończenie kolejki Pole danych Wartość Kontener Management actionid Identyfikator DENM. Wartość tę ustawia się zgodnie z [TS 102 894-2]. detectiontime TimestampIts znacznik czasu, w którym zdarzenie zostanie wykryte przez inicjującą stację C-ITS. Ustawia się zgodnie z [TS 102 894-2]. referencetime termination TimestampIts znacznik czasu wygenerowania nowego komunikatu DENM. Ustawia się zgodnie z [TS 102 894-2]. Wartość ta nie zostaje ustawiona, ponieważ w ramach tej usługi C-ITS nie stosuje się negacji ani anulowania. eventposition ReferencePosition. Ustawia się zgodnie z [TS 102 894-2]. relevancedistance lessthan1000 m(4) relevancetrafficdirection upstreamtraffic(1) validityduration 20 s (oczekuje się, że pojazdy znajdą się w innej sytuacji w ruchu drogowym po upływie 20 s od wykrycia) stationtype Rodzaj inicjującej stacji C-ITS. Ustawia się zgodnie z [TS 102 894-2]. informationquality Zob. pkt (8). Kontener Situation causecode subcausecode dangerousendofqueue(27) unavailable(0) Kontener Location eventspeed Prędkość inicjującej stacji C-ITS. Ustawia się zgodnie z [TS 102 894-2]. eventpositionheading Kierunek inicjującej stacji C-ITS. Ustawia się zgodnie z [TS 102 894-2]. traces PathHistory inicjującej stacji C-ITS. Ustawia się zgodnie z [TS 102 894-2]. PL 8 PL

RoadType rodzaj nawierzchni drogi, na której znajduje się wykrywająca stacja C- ITS. Ustawia się zgodnie z [TS 102 894-2] w połączeniu z następującymi zasadami: Warunki miejskie/pozamiejskie Odrębność organizacyjna Element danych Warunki miejskie Nie urban-nostructuralseparation ToOppositeLanes(0) Warunki miejskie Tak urban-withstructuralseparation ToOppositeLanes(1) roadtype Warunki miejskie Nieznane urban-nostructuralseparation ToOppositeLanes(0) Warunki pozamiejskie Nie nonurban-nostructuralseparation ToOppositeLanes(2) Warunki pozamiejskie Tak nonurban-withstructuralseparation ToOppositeLanes(3) Warunki pozamiejskie Nieznane nonurban-nostructuralseparation ToOppositeLanes(2) Element danych pomija się, jeżeli nie można ustalić informacji o statusie miejskim/pozamiejskim. Kontener Alacarte laneposition Jeżeli wartość laneposition jest dostarczana przez czujnik pokładowy (np. radar, kamerę), wartość ta zostaje ustawiona zgodnie z [TS 102 894-2]. Wykorzystanie GNSS i mapy cyfrowej do oszacowania numeru pasa ruchu jest nieuzasadnione w odniesieniu do tej wersji warunku uruchomienia. Jeżeli wartość laneposition jest nieznana, element danych pomija się. 3.7.2. Komunikat usługi świadomości współpracy (CAM) 16) W przypadku tej usługi C-ITS nie stosuje się adaptacji CAM. 3.8. Warstwa sieciowa i transportowa 17) Parametr interfejsu DENM destination area między podstawową usługą DEN a warstwą sieciową i transportową odpowiada kołowemu kształtowi o promieniu równym relevancedistance. 3.9. Warstwa bezpieczeństwa 18) Jeżeli warunki uruchomienia są spełnione, jak opisano w pkt 4, zmianę AT blokuje się dla nowych DENM, o ile nie upłynął okres ważności validityduration. Odpowiednie nowe DENM przesyła się w ramach tego samego AT. PL 9 PL

4. ZATOR DROGOWY ZATOR DROGOWY Z PRZODU 4.1. Opis usługi C-ITS W ramach tej usługi C-ITS przekazuje się informacje V2V na temat sytuacji, w której pojazd ego wykrywa zator drogowy. Taka sytuacja występuje, jeżeli pojazd ego jest otoczony ruchem stacjonarnym lub znacznym wolumenem ruchu. Usługa ta nie ma zastosowania do środowiska miejskiego. Wymienione poniżej usługi C-ITS są związane z tą usługą, ponieważ warunki ich uruchomienia są podobne: ostrzeżenie o pojeździe nieruchomym pojazd zatrzymany ; ostrzeżenie o pojeździe nieruchomym pojazd niesprawny ; ostrzeżenie o pojeździe nieruchomym po zderzeniu ; ostrzeżenie o pojeździe specjalnym ostrzeżenie o nieruchomym pojeździe pomocy drogowej. 4.2. Warunki uruchomienia 4.2.1. Warunki wstępne 19) Aby ta usługa C-ITS została uruchomiona, muszą zostać spełnione następujące warunki wstępne: a) nie wykryto usługi ostrzeżenie o pojeździe nieruchomym (zob. sekcje 4 6); b) nie wykryto usługi ostrzeżenie o pojeździe specjalnym (zob. sekcje 7 9); c) pojazd ego znajduje się w środowisku pozamiejskim. Położenie określa się w co najmniej jeden z poniższych sposobów: a) prędkość przekracza 80 km/h w przypadku bloku czasowego trwającego co najmniej 30 s w ciągu 180 s przed każdym wykryciem, a wartość bezwzględna kąta kierownicy wynosi mniej niż 90 w przypadku bloku czasowego trwającego co najmniej 30 s w ciągu 60 s przed każdym wykryciem (zatory drogowe nie powinny być wykrywane na autostradach); b) pokładowy czujnik kamery informuje o środowisku pozamiejskim; c) pokładowa mapa cyfrowa pokazuje środowisko pozamiejskie. 20) Prędkość pojazdu określa się za pomocą sygnału magistrali pojazdu, a nie GNSS. Stosuje się przefiltrowaną prędkość pojazdu (w odniesieniu do szumu czujnika). Wymóg ten ma zastosowanie do wszystkich kolejnych przypadków analizy prędkości pojazdu. 21) Wartości prędkości i kąta muszą być mierzone w sposób ciągły. Warunki te muszą być spełnione przez cały czas trwania pomiaru. Proces rozpoczyna się ponownie, jeżeli warunki nie zostały spełnione w czasie trwania pomiaru. 4.2.2. Szczególne warunki usługi 22) Jeżeli spełnione są warunki wstępne określone w pkt 19 i co najmniej jeden z wymienionych poniżej warunków, warunki uruchomienia usługi C-ITS są spełnione i uruchomione zostaje generowanie DENM: PL 10 PL

TRCO_0 TRCO_1 ORAZ (TRCO _2 LUB TRCO _3 LUB TRCO _4 LUB TRCO _5) Tabela 4: Szczególne warunki usługi zator drogowy zator drogowy z przodu Liczba Warunek uruchomienia Status TRCO_0 Pojazd ego porusza się ze średnią prędkością wynoszącą co najwyżej 30 km/h i powyżej 0 km/h (próg ten wprowadza się w celu uniknięcia nakładania się i rozróżnienia TRCO_0 i TRCO_1). Średnią prędkość oblicza się przez okres 120 s (warunek czasu trwania wyłącza z uruchamiania często zmieniające się stany w ruchu). Uwaga: ten TRCO obejmuje scenariusz, w którym pojazd ego jest otoczony ruchem drogowym wymagającym częstego zatrzymywania się i ruszania. TRCO_1 Prędkość pojazdu ego wynosi 0 km/h przez co najmniej 30 s. Uwaga: ten TRCO obejmuje scenariusz, w którym pojazd ego jest nieruchomy i otoczony przez innych uczestników ruchu drogowego. TRCO_2 Otrzymano co najmniej jeden DENM odpowiadający usłudze C-ITS zator drogowy zator drogowy z przodu w tym samym kierunku jazdy. TRCO_3 Drogą radiowej łączności ruchomej otrzymano co najmniej jedno powiadomienie o zatorze drogowym w tym samym kierunku jazdy. TRCO_4 CAM wskazują prędkość wynoszącą co najwyżej 30 km/h w przypadku co najmniej pięciu innych pojazdów znajdujących się w odległości 100 m i poruszających się w tym samym kierunku jazdy. TRCO_5 Czujniki pokładowe wskazują prędkość wynoszącą co najwyżej 30 km/h w przypadku co najmniej pięciu innych pojazdów znajdujących się w odległości 100 m i poruszających się w tym samym kierunku jazdy. dynamika pojazdu dynamika pojazdu środowisko środowisko środowisko czujnik pokładowy 23) W trakcie Detection Blocking Time nie jest wysyłane żądanie nowego komunikatu DENM. Detection Blocking Time rozpoczyna się po wykryciu zdarzenia i zażądaniu w tym celu DENM. Dzięki temu pojedyncze zdarzenie nie jest w stanie zapełnić kanału transmisyjnego. Detection Blocking Time wynosi 180 s bez względu na sposób wykrycia zdarzenia. Okres wykrywania między dwoma wykrytymi zdarzeniami jest co najmniej równy Detection Blocking Time. Algorytm wykrywania może funkcjonować w trakcie Detection Blocking Time. 24) Dany warunek musi być utrzymany dopóki jest aktywny oraz przez dodatkowy okres 5 s (okres zwiększa determinizm algorytmu wykrywania). Ważność maleje od momentu, w którym warunek przestaje być spełniany, ułatwiając tym samym połączenie warunków uruchomienia. 25) CAM i DENM pochodzące z oddalonych pojazdów wykorzystywanych do oceny opisanych powyżej szczególnych warunków usługi muszą być istotne dla pojazdu ego. Istotność określa się w jeden z poniższych sposobów: a) mapa cyfrowa wskazuje, że zdarzenie i pojazd ego są oddalone od siebie o mniej niż 500 m i mają ten sam kierunek ruchu; PL 11 PL

4.2.3. Jakość informacji b) porównanie historii trasy wskazuje, że zdarzenie i pojazd ego są oddalone od siebie o mniej niż 500 m i mają ten sam kierunek ruchu; c) odległość euklidesowa między zdarzeniem a pojazdem ego jest mniejsza niż 500 m, a wartość bezwzględna różnicy w kierunku jazdy jest mniejsza niż 10. Pozycje referencyjne zatoru drogowego według DENM znajdują się na obszarze rozciągającym się w granicach -45 +45 w stosunku do wzdłużnej osi pojazdu ego. Uwaga: w przypadku liczenia pojazdów lub zdarzeń, zmianę AT należy uwzględniać w taki sposób, aby uniknąć wielokrotnego liczenia tego samego pojazdu lub zdarzenia. 26) Wartość elementu danych informationquality w DENM zależy od sposobu wykrycia danej sytuacji. TRCO (zob. pkt (22)) dzielą się na grupy: reakcja kierowcy, dynamika pojazdu, środowisko i czujniki pokładowe. Wartość informationquality zostaje ustawiona zgodnie z poniższą tabelą. Stosuje się najwyższą możliwą wartość. Tabela 5: Jakość informacji zator drogowy ostrzeganie o zatorze drogowym Wykrycie zdarzenia Wartość InformationQuality Brak realizacji zgodnej z TRCO Spełniony jest co najmniej jeden warunek z grupy dynamiki pojazdu, tj. spełniony jest warunek TRCO_0. Spełniony jest co najmniej jeden z warunków z grupy dynamiki pojazdu ORAZ z grupy środowiska. Spełniony jest co najmniej jeden z warunków z grupy dynamiki pojazdu ORAZ z grupy czujnika pokładowego. Spełniony jest co najmniej jeden z warunków z grupy dynamiki pojazdu ORAZ z grupy środowiska ORAZ z grupy czujnika pokładowego. unknown(0) 1 2 3 4 4.3. Warunki zakończenia 27) Zakończenie usługi C-ITS nie jest brane pod uwagę. 4.3.1. Anulowanie 4.3.2. Negacja 28) W przypadku tej usługi C-ITS nie stosuje się anulującego komunikatu DENM. 29) W przypadku tej usługi C-ITS nie stosuje się negującego komunikatu DENM. 4.4. Aktualizacja 30) W przypadku tej usługi C-ITS nie stosuje się aktualizacyjnego komunikatu DENM. 4.5. Czas powtarzania i częstotliwość powtarzania 31) Nowe DENM są wysyłane ponownie przy wartości repetitionduration wynoszącej 60 s oraz wartości repetitioninterval wynoszącej 1 s. W związku PL 12 PL

4.6. Klasa ruchu z tym parametry interfejsu Repetition duration i Repetition interval między aplikacją a podstawową usługą DEN zostają ustawione zgodnie z powyższymi wartościami. Uwaga: w przypadku gdy dwa DENM o takiej samej wartości causecode pochodzą z tej samej stacji C-ITS, komunikat obsługuje odbierająca stacja C- ITS. 32) Nowe DENM zalicza się do klasy ruchu 1. 4.7. Parametry komunikatu 4.7.1. DENM 33) W poniższej tabeli przedstawiono elementy danych DENM, które należy ustawić. Tabela 6: Elementy danych DENM zator drogowy ostrzeganie o zatorze drogowym Pole danych Wartość Kontener Management actionid Identyfikator DENM. Ustawia się zgodnie z [TS 102 894-2]. detectiontime TimestampIts znacznik czasu, w którym zdarzenie zostanie wykryte przez inicjującą stację C-ITS. Ustawia się zgodnie z [TS 102 894-2]. referencetime termination TimestampIts znacznik czasu wygenerowania nowego komunikatu DENM. Ustawia się zgodnie z [TS 102 894-2]. Wartość ta nie zostaje ustawiona, ponieważ w ramach tej usługi C-ITS nie stosuje się negacji ani anulowania. eventposition ReferencePosition. Ustawia się zgodnie z [TS 102 894-2]. relevancedistance lessthan1000m(4) relevancetrafficdirection upstreamtraffic(1) validityduration 60 s (oczekuje się, że zator drogowy będzie trwać co najmniej 60 s) stationtype Rodzaj inicjującej stacji C-ITS. Ustawia się zgodnie z [TS 102 894-2]. Kontener Situation informationquality Zob. pkt (26). causecode subcausecode trafficcondition(1) unavailable(0) Kontener Location PL 13 PL

eventspeed Prędkość inicjującej stacji C-ITS. Ustawia się zgodnie z [TS 102 894-2]. eventpositionheading Kierunek inicjującej stacji C-ITS. Ustawia się zgodnie z [TS 102 894-2]. traces PathHistory inicjującej stacji C-ITS. Ustawia się zgodnie z [TS 102 894-2]. RoadType rodzaj nawierzchni drogi, na której znajduje się wykrywająca stacja C- ITS. Ustawia się zgodnie z [TS 102 894-2] w połączeniu z następującymi zasadami: Warunki miejskie/pozamiejskie Odrębność organizacyjna Element danych Warunki miejskie Nie urban-nostructuralseparation ToOppositeLanes(0) Warunki miejskie Tak urban-withstructuralseparation ToOppositeLanes(1) roadtype Warunki miejskie Nieznane urban-nostructuralseparation ToOppositeLanes(0) Warunki pozamiejskie Nie nonurban-nostructuralseparation ToOppositeLanes(2) Warunki pozamiejskie Tak nonurban-withstructuralseparation ToOppositeLanes(3) Warunki pozamiejskie Nieznane nonurban-nostructuralseparation ToOppositeLanes(2) Element danych pomija się, jeżeli nie można określić informacji o statusie miejskim/pozamiejskim. Kontener Alacarte laneposition Jeżeli wartość laneposition jest dostarczana przez czujnik pokładowy (np. radar, kamerę), wartość ta zostaje ustawiona zgodnie z [TS 102 894-2]. Wykorzystanie GNSS i mapy cyfrowej do oszacowania numeru pasa ruchu jest nieuzasadnione w odniesieniu do tej wersji warunku uruchomienia. 4.7.2. CAM Jeżeli wartość laneposition jest nieznana, element danych pomija się. 34) W przypadku tej usługi C-ITS nie stosuje się adaptacji CAM. 4.8. Warstwa sieciowa i transportowa 35) Parametr interfejsu DENM destination area między podstawową usługą DEN a warstwą sieciową i transportową odpowiada kołowemu kształtowi o promieniu równym relevancedistance. PL 14 PL

4.9. Warstwa bezpieczeństwa 36) Jeżeli warunki uruchomienia są spełnione, jak opisano w pkt 22, zmianę AT blokuje się dla nowych DENM, o ile nie upłynął okres ważności validityduration. Odpowiednie nowe DENM przesyła się w ramach tego samego AT. 5. OSTRZEŻENIE O POJEŹDZIE NIERUCHOMYM POJAZD ZATRZYMANY 5.1. Opis usługi C-ITS W ramach tej usługi C-ITS przekazywane są informacje V2V na temat sytuacji, w której pojazd zatrzymał się bez podania konkretnych informacji na temat przyczyny. Wymienione poniżej usługi C-ITS są związane z tą usługą, ponieważ warunki ich uruchomienia są podobne: ostrzeżenie o pojeździe specjalnym ostrzeżenie o nieruchomym pojeździe pomocy drogowej ; ostrzeżenie o pojeździe nieruchomym pojazd niesprawny ; ostrzeżenie o pojeździe nieruchomym po zderzeniu ; 37) Sygnał DENM zostaje wysłany do stosu tylko wtedy, gdy warunki uruchomienia opisane w niniejszej sekcji ocenia się jako spełnione. Taki sygnał zmusza stos do wygenerowania nowego, aktualizacyjnego lub anulującego komunikatu DENM. Jeżeli warunki uruchomienia nie są spełnione, sygnał DENM nie zostaje wygenerowany. 5.2. Warunki uruchomienia 5.2.1. Warunki wstępne 38) Aby ta usługa C-ITS została uruchomiona, muszą zostać spełnione następujące warunki wstępne: a) na tablicy rozdzielczej nie wyświetlają się żadne komunikaty ostrzegawcze informujące o awarii, które uniemożliwiałyby kierowcy dalszą jazdę (np. zgodnie z [ECE 121] czerwone symbole ostrzegawcze). Uwaga: ta usługa nie jest wymagana do celów sprawdzenia statusu terminala zapłonu 15 pod kątem uruchomienia (może być on w pozycji włączonej lub wyłączonej). Funkcjonowanie usługi jest opcjonalne, gdy terminal zapłonu 15 znajduje się w położeniu wyłączonym. 39) Należy unikać równoległej aktywacji z pozostałymi powiązanymi usługami C- ITS. Jeżeli równocześnie uruchamiane są usługi C-ITS pojazd niesprawny lub po zderzeniu, zostają uszeregowane pod względem ważności w następujący sposób: a) po zderzeniu (najwyższy priorytet); b) pojazd niesprawny ; c) pojazd zatrzymany (najniższy priorytet). PL 15 PL

5.2.2. Szczególne warunki usługi 40) Jeżeli spełnione są warunki wstępne określone w pkt 38 i wszystkie wymienione poniżej warunki, warunki uruchomienia usługi C-ITS są spełnione i uruchomione zostaje generowanie DENM: a) pojazd ego ma włączone światła awaryjne; b) pojazd jest nieruchomy; c) upłynął czas na zegarze uruchamiającym. 41) Prędkość pojazdu określa się za pomocą sygnału magistrali pojazdu, a nie GNSS. Stosuje się przefiltrowaną prędkość pojazdu (w odniesieniu do szumu czujnika). Wymóg ten ma zastosowanie do wszystkich kolejnych przypadków analizy prędkości pojazdu. 42) Jeżeli pojazd ma włączone światła awaryjne i jest nieruchomy, zegar uruchamiający zostaje ustawiony na 30 s i uruchomiony. Czas ustawiony na zegarze uruchamiającym ulega skróceniu w przypadku wystąpienia jednej z następujących sytuacji: a) czas ustawiony na zegarze skraca się o 10 s, jeżeli dźwignia automatycznej skrzyni biegów znajduje się w położeniu parkowanie przez co najmniej 3 s; b) czas ustawiony na zegarze skraca się o 10 s, jeżeli przekładnia jest ustawiona na pracę na biegu jałowym przez co najmniej 3 s; c) czas ustawiony na zegarze skraca się o 10 s, jeżeli hamulec postojowy jest zaciągnięty przez co najmniej 3 s; d) czas ustawiony na zegarze skraca się o 10 s, jeżeli status dowolnej liczby zapięć pasów bezpieczeństwa zmieni się z przypięte na rozpięte na co najmniej 3 s; e) zegar ustawia się na 0, jeżeli dowolna liczba drzwi jest otwarta przez co najmniej 3 s; f) zegar ustawia się na 0, jeżeli terminal zapłonu zostanie przełączony z położenia włączonego na wyłączone na co najmniej 3 s; g) zegar ustawia się na 0, jeżeli bagażnik jest otwarty przez co najmniej 3 s; h) zegar ustawia się na 0, jeżeli maska pojazdu jest otwarta przez co najmniej 3 s. 43) Wszystkie wyżej wymienione procedury stosowane w celu skrócenia czasu na zegarze stosuje się tylko raz podczas początkowego wykrycia. Jeżeli zegar uruchamiający zostanie ustawiony na 0, nie jest konieczne dalsze skracanie czasu w bieżącym cyklu wykrywania. 44) W trakcie pracy zegara uruchamiającego światła awaryjne są włączone, a pojazd jest nieruchomy. W przeciwnym wypadku wykrywanie jest anulowane. 5.2.3. Jakość informacji 45) Wartość elementu danych informationquality w DENM zależy od sposobu wykrycia danego zdarzenia (zob. pkt (42)). Wartość informationquality zostaje ustawiona zgodnie z poniższą tabelą (stosuje się najwyższą możliwą wartość): PL 16 PL

Tabela 7: Jakość informacji pojazd nieruchomy pojazd zatrzymany Wykrycie zdarzenia Brak realizacji zgodnej z TRCO Nie spełniono żadnego z warunków określonych w lit. a) h). Spełniony jest co najmniej jeden warunek określony w lit. a) d). Spełniony jest co najmniej jeden warunek określony w lit. e) h). Wartość InformationQuality unknown(0) 1 2 3 46) Jeżeli warunki uruchomienia między dwiema aktualizacjami ulegną zmianie, wartość informationquality nie zmieni się do czasu kolejnej aktualizacji. Jeżeli zmienione warunki są w dalszym ciągu spełniane podczas aktualizacji DENM, aktualizuje się wartość informationquality. Na etapie aktualizacji ocenia się tylko te warunki, które doprowadziłyby do skrócenia czasu pracy zegara, a nie ocenia się samego zegara. 5.3. Warunki zakończenia 47) Usługa C-ITS przestaje być realizowana poprzez anulowanie inicjującej stacji C-ITS. Z chwilą zakończenia realizacji usługi C-ITS, kończy się żądanie aktualizacji DENM. 5.3.1. Anulowanie 5.3.2. Negacja 48) Jeżeli co najmniej jeden z poniższych warunków zostanie spełniony przed upływem okresu określonego w elemencie danych validityduration, uruchomione zostaje generowanie anulującego komunikatu DENM: a) pojazd nie jest już nieruchomy przez 5 s; b) światła awaryjne są wyłączone; c) położenie pojazdu zmieniło się o więcej niż 500 m (np. z powodu odholowania pojazdu). Uwaga: warunek anulowania nie oznacza, że stacja C-ITS musi być stale włączona lub działać dalej w trakcie spełniania tego warunku anulowania. 49) W przypadku tej usługi C-ITS nie stosuje się negującego komunikatu DENM. 5.4. Aktualizacja 50) Jeżeli uprzednio uruchomiony DENM w odniesieniu do wykrytego pojazdu zatrzymanego nie został anulowany, co 15 s uruchomione zostaje generowanie aktualizacyjnego komunikatu DENM. 51) W fazie aktualizacji sprawdza się jedynie warunki uruchomienia (nie przeprowadza się dalszej oceny zegarów). 52) Polom danych lub elementom danych w DENM przypisuje się nowe wartości zgodnie ze zmienionym zdarzeniem (np. detectiontime lub informationquality). PL 17 PL

Uwaga: warunek aktualizacji nie oznacza, że stacja C-ITS musi być stale włączona lub musi wydłużyć swoje działanie w trakcie obowiązywania tego warunku aktualizacji. 5.5. Czas powtarzania i częstotliwość powtarzania 53) DENM, które są nowe, zostały zaktualizowane lub zostały anulowane, ponawia się przez czas repetitionduration wynoszący 15 s z odstępami repetitioninterval wynoszącymi 1 s. W związku z tym parametry interfejsu Repetition duration i Repetition interval między aplikacją a podstawową usługą DEN zostają ustawione zgodnie z powyższymi wartościami. 5.6. Klasa ruchu Uwaga: wartość validityduration ustawia się na 30 s. W związku z tym można zapobiec luce w DENM, jeżeli wartość repetitionduration pierwotnego DENM wygaśnie, a aktualizacja nie została jeszcze odebrana. Uwaga: w przypadku gdy dwa DENM o takiej samej wartości causecode pochodzą z tej samej stacji C-ITS, komunikat obsługuje odbierająca stacja C- ITS. 54) Nowe, aktualizacyjne i anulujące komunikaty DENM zalicza się do klasy ruchu 1. 5.7. Parametry komunikatu 5.7.1. DENM 55) W poniższej tabeli przedstawiono elementy danych DENM, które należy ustawić. Tabela 8: Elementy danych DENM ostrzeżenie pojazdu nieruchomego pojazd zatrzymany Pole danych Wartość Kontener Management actionid Identyfikator DENM. Ustawia się zgodnie z [TS 102 894-2]. detectiontime referencetime termination eventposition relevancedistance TimestampIts znacznik czasu, w którym zdarzenie zostanie wykryte przez inicjującą stację C-ITS. Ustawia się zgodnie z [TS 102 894-2]. TimestampIts znacznik czasu wygenerowania nowego, aktualizacyjnego lub anulującego komunikatu DENM. Ustawia się zgodnie z [TS 102 894-2]. Wartości tej nie ustawia się w przypadku nowego lub aktualizacyjnego komunikatu DENM. Ustawia się na iscancellation(0) w przypadku anulującego komunikatu DENM. ReferencePosition. Ustawia się zgodnie z [TS 102 894-2]. lessthan1000m(4) PL 18 PL

Jeżeli element roadtype jest znany, wartość ustawia się w następujący sposób: RoadType Kierunek 0 alltrafficdirections(0) relevancetrafficdirection 1 upstreamtraffic(1) 2 alltrafficdirections(0) 3 upstreamtraffic(1) W przeciwnym wypadku wartość ustawia się na alltrafficdirections(0). validityduration 30 s stationtype Rodzaj inicjującej stacji C-ITS. Ustawia się zgodnie z [TS 102 894-2]. Kontener Situation informationquality causecode subcausecode Zob. pkt (45). Wartość ta zostaje odświeżona dla każdego aktualizacyjnego komunikatu DENM. stationaryvehicle(94) unavailable(0) Kontener Location eventspeed eventpositionheading Prędkość inicjującej stacji C-ITS. Ustawia się zgodnie z [TS 102 894-2]. Kierunek inicjującej stacji C-ITS. Ustawia się zgodnie z [TS 102 894-2]. traces PathHistory inicjującej stacji C-ITS. Ustawia się zgodnie z [TS 102 894-2]. RoadType rodzaj nawierzchni drogi, na której znajduje się wykrywająca stacja C- ITS. Ustawia się zgodnie z [TS 102 894-2] w połączeniu z następującymi zasadami: roadtype Warunki miejskie/pozamiejskie Odrębność organizacyjna Element danych Warunki miejskie Nie urban-nostructuralseparation ToOppositeLanes(0) Warunki miejskie Tak urban- WithStructuralSeparation ToOppositeLanes(1) PL 19 PL

Warunki miejskie Warunki pozamiejskie Warunki pozamiejskie Warunki pozamiejskie Nieznane Nie Tak Nieznane urban-nostructuralseparation ToOppositeLanes(0) nonurban- NoStructuralSeparation ToOppositeLanes(2) nonurban- WithStructuralSeparation ToOppositeLanes(3) nonurban- NoStructuralSeparation ToOppositeLanes(2) Element danych pomija się, jeżeli nie można określić informacji o statusie miejskim/pozamiejskim. Kontener Alacarte laneposition Jeżeli wartość laneposition jest dostarczana przez czujnik pokładowy (np. radar, kamerę), wartość ta zostaje ustawiona zgodnie z [TS 102 894-2]. Wykorzystanie GNSS i mapy cyfrowej do oszacowania numeru pasa ruchu jest nieuzasadnione w odniesieniu do tej wersji warunku uruchomienia. Jeżeli wartość laneposition jest nieznana, element danych pomija się. Kontener Alacarte : StationaryVehicleContainer stationarysince Ustawia się zgodnie z wyrażonym w minutach okresem, gdy wykrywająca stacja C- ITS jest nieruchoma. Ustawia się zgodnie z [TS 102 894-2]. 5.7.2. CAM 56) W przypadku tej usługi C-ITS nie stosuje się adaptacji CAM. 5.8. Warstwa sieciowa i transportowa 57) Parametr interfejsu DENM destination area między podstawową usługą DEN a warstwą sieciową i transportową odpowiada kołowemu kształtowi o promieniu równym relevancedistance. 5.9. Warstwa bezpieczeństwa 58) Jeżeli mają zastosowanie warunki uruchomienia opisane w pkt 40, zmianę AT blokuje się dla nowych, aktualizacyjnych i anulujących komunikatów DENM, o ile nie upłynął okres ważności validityduration. Odpowiednie nowe, aktualizacyjne i anulujące komunikaty DENM przesyła się w ramach tego samego AT. 6. OSTRZEŻENIE O POJEŹDZIE NIERUCHOMYM POJAZD NIESPRAWNY 6.1. Opis usługi C-ITS W ramach tej usługi C-ITS przekazuje się informacje V2V dotyczące pojazdu PL 20 PL

niesprawnego. Chociaż awaria pojazdu może wynikać z różnych przyczyn, np. pęknięcia opon, braku paliwa lub awarii silnika, w niniejszej sekcji skoncentrowano się na przyczynach komunikatów ostrzegawczych informujących o awarii, wyświetlanych na tablicy rozdzielczej. Wymienione poniżej usługi C-ITS są związane z tą usługą, ponieważ warunki ich uruchomienia są podobne: ostrzeżenie o pojeździe specjalnym ostrzeżenie o nieruchomym pojeździe pomocy drogowej ; ostrzeżenie o pojeździe nieruchomym pojazd zatrzymany ; ostrzeżenie o pojeździe nieruchomym po zderzeniu ; 59) Sygnał DENM zostaje przesłany do stosu tylko wtedy, gdy warunki uruchomienia opisane w niniejszej sekcji zostają ocenione jako utrzymane. Taki sygnał zmusza stos do wygenerowania nowego, aktualizacyjnego lub anulującego komunikatu DENM. Jeżeli warunki uruchomienia nie są spełnione, sygnał DENM nie zostaje wygenerowany. 6.2. Warunki uruchomienia 6.2.1. Warunki wstępne 60) Przed uruchomieniem tej usługi C-ITS musi zostać spełniony następujący warunek wstępny: a) na tablicy rozdzielczej wyświetla się komunikat ostrzegawczy informujący o awarii, który uniemożliwia kierowcy dalszą jazdę (np. zgodnie z [ECE 121] czerwone symbole ostrzegawcze). Uwaga: ta usługa nie jest wymagana do celów sprawdzenia statusu terminala zapłonu 15 pod kątem uruchomienia (może być on w pozycji włączonej lub wyłączonej). Funkcjonowanie usługi jest opcjonalne, gdy terminal zapłonu 15 znajduje się w położeniu wyłączonym. 61) Należy unikać równoległej aktywacji z pozostałymi powiązanymi usługami C- ITS. Jeżeli równocześnie uruchamiane są usługi C-ITS pojazd zatrzymany lub po zderzeniu, zostają uszeregowane pod względem ważności w następujący sposób: a) po zderzeniu (najwyższy priorytet); b) pojazd niesprawny ; c) pojazd zatrzymany (najniższy priorytet). 6.2.2. Szczególne warunki usługi 62) Jeżeli spełnione są warunek wstępny określony w pkt 60 i wszystkie wymienione poniżej warunki, warunki uruchomienia usługi C-ITS są spełnione i uruchomione zostaje generowanie DENM: a) pojazd ego ma włączone światła awaryjne; b) pojazd jest nieruchomy; c) upłynął czas na zegarze uruchamiającym. 63) Prędkość pojazdu określa się za pomocą sygnału magistrali pojazdu, a nie GNSS. Stosuje się przefiltrowaną prędkość pojazdu (w odniesieniu do szumu PL 21 PL

czujnika). Wymóg ten ma zastosowanie do wszystkich kolejnych przypadków analizy prędkości pojazdu. 64) Jeżeli pojazd ma włączone światła awaryjne i jest nieruchomy, zegar uruchamiający zostaje ustawiony na 30 s i uruchomiony. Czas ustawiony na zegarze uruchamiającym ulega skróceniu w przypadku wystąpienia jednej z następujących sytuacji: a) czas ustawiony na zegarze skraca się o 10 s, jeżeli dźwignia automatycznej skrzyni biegów znajduje się w położeniu parkowanie przez co najmniej 3 s; b) czas ustawiony na zegarze skraca się o 10 s, jeżeli przekładnia jest ustawiona na pracę na biegu jałowym przez co najmniej 3 s; c) czas ustawiony na zegarze skraca się o 10 s, jeżeli hamulec postojowy jest zaciągnięty przez co najmniej 3 s; d) czas ustawiony na zegarze skraca się o 10 s, jeżeli status dowolnej liczby zapięć pasów bezpieczeństwa zmieni się z przypięte na rozpięte na co najmniej 3 s; e) zegar ustawia się na 0, jeżeli dowolna liczba drzwi jest otwarta przez co najmniej 3 s; f) zegar ustawia się na 0, jeżeli terminal zapłonu zostanie przełączony z położenia włączonego na wyłączone na co najmniej 3 s; g) zegar ustawia się na 0, jeżeli bagażnik jest otwarty przez co najmniej 3 s; h) zegar ustawia się na 0, jeżeli maska pojazdu jest otwarta przez co najmniej 3 s. 65) Wszystkie wyżej wymienione procedury stosowane w celu skrócenia czasu na zegarze stosuje się tylko raz podczas początkowego wykrycia. Jeżeli zegar uruchamiający zostanie ustawiony na 0, nie jest konieczne dalsze skracanie czasu w bieżącym cyklu wykrywania. 66) W trakcie pracy zegara uruchamiającego światła awaryjne są włączone, a pojazd jest nieruchomy przez cały czas. W przeciwnym wypadku wykrywanie jest anulowane. 6.2.3. Jakość informacji 67) Wartość elementu danych informationquality w DENM zależy od sposobu wykrycia danego zdarzenia (zob. pkt (64)). Wartość informationquality zostaje ustawiona zgodnie z poniższą tabelą (stosuje się najwyższą możliwą wartość): Tabela 9: Jakość informacji pojazd nieruchomy pojazd niesprawny Wykrycie zdarzenia Brak realizacji zgodnej z TRCO Nie spełniono żadnego z warunków określonych w lit. a) h). Spełniony jest co najmniej jeden warunek określony w lit. a) d). Wartość informationquality unknown(0) 1 2 PL 22 PL

Spełniony jest co najmniej jeden warunek określony w lit. e) h). 3 68) Jeżeli warunki uruchomienia między dwiema aktualizacjami ulegną zmianie, wartość informationquality nie zmieni się do czasu kolejnej aktualizacji. Jeżeli zmienione warunki są w dalszym ciągu spełniane podczas aktualizacji DENM, aktualizuje się wartość informationquality. Na etapie aktualizacji ocenia się tylko te warunki, które doprowadziłyby do skrócenia czasu pracy zegara, a nie ocenia się samego zegara. 6.3. Warunki zakończenia 69) Usługa C-ITS przestaje być realizowana poprzez anulowanie inicjującej stacji C-ITS. Z chwilą zakończenia realizacji usługi C-ITS, kończy się żądanie aktualizacji DENM. 6.3.1. Anulowanie 6.3.2. Negacja 70) Jeżeli co najmniej jeden z poniższych warunków zostanie spełniony przed upływem okresu określonego w elemencie danych validityduration, uruchomione zostaje generowanie anulującego komunikatu DENM: a) pojazd nie jest już nieruchomy przez 5 s; b) światła awaryjne są wyłączone; c) położenie pojazdu zmieniło się o więcej niż 500 m (np. z powodu odholowania pojazdu). Uwaga: warunek anulowania nie oznacza, że stacja C-ITS musi być stale włączona lub działać dalej w trakcie spełniania tego warunku anulowania. 71) W przypadku tej usługi C-ITS nie stosuje się negującego komunikatu DENM. 6.4. Aktualizacja 72) Jeżeli uprzednio uruchomiony DENM w odniesieniu do wykrytego pojazdu niesprawnego nie został anulowany, co 15 s uruchomione zostaje generowanie aktualizacyjnego komunikatu DENM. 73) W fazie aktualizacji sprawdza się jedynie warunki uruchomienia (nie przeprowadza się dalszej oceny zegarów). 74) Jeżeli terminal zapłonu 15 zostaje przełączony z położenia włączonego na wyłączone, niezwłocznie uruchomiony zostaje aktualizacyjny komunikat DENM. 75) Polom danych lub elementom danych w DENM przypisuje się nowe wartości zgodnie ze zmienionym zdarzeniem (np. detectiontime lub informationquality). Uwaga: warunek aktualizacji nie oznacza, że stacja C-ITS musi być stale włączona lub musi wydłużyć swoje działanie w trakcie obowiązywania tego warunku aktualizacji. 6.5. Czas powtarzania i częstotliwość powtarzania 76) DENM, które są nowe, zostały zaktualizowane lub zostały anulowane, ponawia się przez czas repetitionduration wynoszący 15 s z odstępami PL 23 PL

repetitioninterval wynoszącymi 1 s. W związku z tym parametry interfejsu Repetition duration i Repetition interval między aplikacją a podstawową usługą DEN zostają ustawione zgodnie z powyższymi wartościami. 77) W przypadku włączonego terminala zapłonu 15 validityduration ustawia się na 30 s. W związku z tym można zapobiec luce w DENM, jeżeli wartość repetitionduration pierwotnego DENM wygasła, a aktualizacja nie została jeszcze odebrana. 6.6. Klasa ruchu Uwaga: w przypadku wyłączonego terminala zapłonu 15 validityduration ma wyższą wartość niż w przypadku włączonego terminala zapłonu 15. Wynika to z faktu, że nie można uruchomić aktualizacji DENM ani nie można jej już wysyłać. W związku z tym należy dłużej przechowywać ostatni DENM. Uwaga: w przypadku gdy dwa DENM o takiej samej wartości causecode pochodzą z tej samej stacji C-ITS, komunikat obsługuje odbierająca stacja C- ITS. 78) Nowe, aktualizacyjne i anulujące komunikaty DENM zalicza się do klasy ruchu 1. 6.7. Parametry komunikatu 6.7.1. DENM 79) W poniższej tabeli przedstawiono elementy danych DENM, które należy ustawić. Tabela 10: Elementy danych DENM ostrzeżenie o pojeździe nieruchomym pojazd niesprawny Pole danych Wartość Kontener Management actionid Identyfikator DENM. Ustawia się zgodnie z [TS 102 894-2]. detectiontime referencetime termination eventposition relevancedistance TimestampIts znacznik czasu, w którym zdarzenie zostanie wykryte przez inicjującą stację C-ITS. Ustawia się zgodnie z [TS 102 894-2]. TimestampIts znacznik czasu wygenerowania nowego, aktualizacyjnego lub anulującego komunikatu DENM. Ustawia się zgodnie z [TS 102 894-2]. Wartości tej nie ustawia się w przypadku nowego lub aktualizacyjnego komunikatu DENM. Ustawia się na iscancellation(0) w przypadku anulującego komunikatu DENM. ReferencePosition. Ustawia się zgodnie z [TS 102 894-2]. lessthan1000m(4) relevancetrafficdirection Jeżeli element roadtype jest znany, wartość ustawia się w następujący sposób: PL 24 PL

RoadType Kierunek 0 alltrafficdirections(0) 1 upstreamtraffic(1) 2 alltrafficdirections(0) 3 upstreamtraffic(1) W przeciwnym wypadku wartość ustawia się na alltrafficdirections(0). validityduration Włączony terminal zapłonu 15: 30 s Wyłączony terminal zapłonu 15: 900 s stationtype Rodzaj inicjującej stacji C-ITS. Ustawia się zgodnie z [TS 102 894-2]. Kontener Situation informationquality causecode subcausecode Zob. pkt 67. Wartość ta zostaje odświeżona dla każdego aktualizacyjnego komunikatu DENM. stationaryvehicle(94) vehiclebreakdown(2) Kontener Location eventspeed eventpositionheading Prędkość inicjującej stacji C-ITS. Ustawia się zgodnie z [TS 102 894-2]. Kierunek inicjującej stacji C-ITS. Ustawia się zgodnie z [TS 102 894-2]. traces PathHistory inicjującej stacji C-ITS. Ustawia się zgodnie z [TS 102 894-2]. RoadType rodzaj nawierzchni drogi, na której znajduje się wykrywająca stacja C- ITS. Ustawia się zgodnie z [TS 102 894-2] w połączeniu z następującymi zasadami: roadtype Warunki miejskie/pozamiejskie Warunki miejskie Odrębność organizacyjna Nie Element danych urban-nostructuralseparation ToOppositeLanes(0) Warunki miejskie Tak urban- WithStructuralSeparation ToOppositeLanes(1) Warunki miejskie Nieznane urban-nostructuralseparation ToOppositeLanes(0) PL 25 PL