WYSTĄPIENIE POKONTROLNE

WOJEWODA OPOLSKI PSiZ.I.431.29.2018.DG Opole, dnia 09 lipca 2018 r. Pan Sebastian Matuszewski Kierownik Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej ul. Jabłkowa 5 49-300 Brzeg WYSTĄPIENIE POKONTROLNE I. Nazwa i adres jednostki kontrolowanej Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Brzegu ul. Jabłkowa 5 49-300 Brzeg II. III. Imię, nazwisko i stanowisko służbowe inspektorów Daria Grabowska inspektor wojewódzki Oddziału Nadzoru i Kontroli Pomocy Społecznej w Wydziale Polityki Społecznej i Zdrowia Opolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Opolu przewodnicząca zespołu inspektorów, Joanna Antosz - inspektor wojewódzki Oddziału Nadzoru i Kontroli Pomocy Społecznej w Wydziale Polityki Społecznej i Zdrowia Opolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Opolu. Termin kontroli: 12, 16 i 17 kwietnia 2018 r. IV. Zakres kontroli: Realizacja zadań wynikających z ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. ustawie o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej 1 przez gminę oraz zgodność zatrudnienia pracowników z wymaganymi kwalifikacjami. V. Ocena skontrolowanej działalności, ze wskazaniem ustaleń, na których została oparta W wyniku kontroli pozytywnie z nieprawidłowościami ocenia się działalność Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Brzegu w kontrolowanym zakresie. W trakcie kontroli wyjaśnień udzielał Pan Sebastian Matuszewski Kierownik Ośrodka. VI. Ustalenia kontroli Stosownie do treści art. 178 ustawy Burmistrz Brzegu, na podstawie upoważnienia nr 66/2011 r. z dnia 12.12.2011 r., upoważnił kierownika Miejskiego Ośrodka Pomocy 1 (Dz.U. z 2018 r. poz. 998 t. j.); nazywana w dalszej części wystąpienia pokontrolnego: ustawą. 1/9

Społecznej w Brzegu do prowadzenia postępowań w sprawach z zakresu wspierania rodziny oraz wydawania w tych sprawach decyzji, w okresie od 01.01.2012 r. Upoważnienie wydane zostało na czas nieokreślony. 1. Opracowanie i realizacja 3-letnich programów wspierania rodziny W Gminie Brzeg nie opracowano 3-letniego programu wspierania rodziny, co jest niezgodne z art. 176 pkt 1 ustawy. 2. Zgodność zatrudnienia asystentów rodziny z kwalifikacjami określonymi w art. 12 i 13 ustawy oraz tworzenie możliwości podnoszenia kwalifikacji przez asystentów rodziny Ośrodek zatrudnia dwóch asystentów rodziny w pełnym wymiarze czasu pracy. Obaj asystenci ukończyli studia magisterskie na kierunku pedagogika co zgodnie z zapisem art. 12 ust. 1 pkt 1) lit. a ustawy, daje uprawnienia do wykonywania zawodu asystenta rodziny. W aktach osobowych asystentów rodziny znajdowały się zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 2, 3 i 4 ustawy: oświadczenia potwierdzające, że pracownicy nie są i nie byli pozbawieni władzy rodzicielskiej ani nie była im ona zawieszona ani ograniczona, nie dotyczy ich obowiązek alimentacyjny, nie byli skazani prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe. Obaj asystenci rodziny są zatrudnieni przez Kierownika Ośrodka na podstawie umowy o pracę. Z zapisów umów o pracę obu asystentów wynika, że są zatrudnieni w systemie zadaniowego czasu pracy na czas nieokreślony. Zgodnie z zapisem art. 176 pkt 2 ustawy Gmina Brzeg stwarza możliwości podnoszenia kwalifikacji przez asystentów rodziny. Asystenci, w ramach systematycznego podnoszenia swoich kwalifikacji w zakresie pracy z dziećmi i rodziną, uczestniczyli w następujących szkoleniach: Praca asystenta w rodzinie gdzie jest przemoc a szczególnie wtedy, gdy sprawca utrudnia pracę z rodziną, Postępowanie w przypadku podejrzenia przemocy w rodzinie wobec dziecka oraz praca z dzieckiem, które tej przemocy doświadczyło, Efektywne wsparcie- praca na zasobach rodziny, Asystentura rodziny założenia a rzeczywistość, Psychoterapia dzieci i młodzieży z objawami depresji i niską samooceną, Formułowanie przez asystenta rodziny indywidualnego planu korekcyjnego dla poszczególnych członków rodziny, Diagnoza i terapia trudności szkolnych u dzieci i młodzieży, Podstawy mediacji rodzinnych, w tym prawa dziecka- charakterystyka, interpretacja, przykłady, Warsztat umiejętności wychowawczych, Twórcze myślenie w rozwiązywaniu problemów wychowawczych. 3. Tworzenie oraz rozwój systemu opieki nad dzieckiem, w tym placówek wsparcia dziennego oraz praca z rodziną przeżywającą trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych przez: zapewnienie rodzinie przeżywającej trudności wsparcia i pomocy asystenta rodziny oraz dostępu do specjalistycznego poradnictwa; organizowanie szkoleń i tworzenie warunków do działań rodzin wspierających; prowadzenie placówek wsparcia dziennego oraz zapewnienie w nich miejsc dla dzieci Zgodnie z art. 176 pkt 3 ustawy rodzinie przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych Gmina Brzeg zapewnia pomoc asystenta rodziny oraz dostęp do specjalistycznego poradnictwa. 2/9

Z informacji Kierownika Ośrodka wynika, ze rodziny mogą skorzystać z bezpłatnych porad specjalistów takich jak: psycholog, radca prawny, pedagog oraz terapeuta, zatrudnionych w Punkcie Pomocy Kryzysowej będącym w strukturach Ośrodka (zał. 2). Z analizy dokumentu przedstawiającego ocenę zasobów pomocy społecznej za rok 2017 wynika, że w ramach wsparcia terapeutycznego udzielono łącznie w 2017 r. 715 porad. Ponadto w Ośrodku funkcjonowała grupa wsparcia dla osób współuzależnionych i uzależnionych od alkoholu i narkotyków oraz dotkniętych przemocą prowadzoną przez terapeutów. Pomoc psychologiczną zapewniało 3 psychologów zatrudnionych w Ośrodku zajmujących się świadczeniem kompleksowej pomocy dzieciom i rodzinom, które zmagają się z różnego rodzaju problemami. Psychologowie udzielili łącznie 481 porad w 2017 r. Ośrodek zapewnia również poradnictwo pedagogiczne prowadzone przez 3 pedagogów, którzy prowadzili spotkania z podopiecznymi w celu wspierania ich w przezwyciężeniu problemów opiekuńczo-wychowawczych, kryzysów rodzinnych, przemocy. Wsparcia udzielano dzieciom, młodzieży, osobom starszym, samotnym i bezrobotny, których liczba w 2017 r. wyniosła 93. W ramach specjalistycznego poradnictwa prawnego oferowana jest pomoc z zakresu prawa karnego, cywilnego, rodzinnego, opracowania pism urzędowych, pozwów, zażaleń, skarg. W 2017 r. udzielono 367 porad prawnych. Ponadto asystenci rodziny współpracują z pedagogami i psychologami szkolnymi w celu rozpoznawania i rozwiązywania problemów rodzinnych dzieci. Z pisemnych wyjaśnień Kierownika Ośrodka (zał. 3) wynika, że na terenie gminy Brzeg od 1 stycznia 2017 r. nie powstała żadna rodzina wspierająca z uwagi na brak potrzeb w tym zakresie. Z analizy oceny zasobów pomocy społecznej sporządzonej za rok 2017, wynika, że gmina Brzeg zapewniała wsparcie rodzinom w formie świetlicy Opiekuńczo-Wychowawczej z Elementami Socjoterapii funkcjonującej przy Punkcie Pomocy Kryzysowej. Uczestnikami świetlicy były dzieci pochodzące z rodzin dysfunkcyjnych, niepełnych, często dotkniętych problemem alkoholowym i narkotykowym, wykluczeniem społecznym. Świetlica finansowana jest ze środków Gminnego Programu Profilaktyki i Przeciwdziałania Alkoholizmowi i Przeciwdziałania Narkomanii. Świetlica nie funkcjonuje jako placówka wsparcia dziennego w myśl ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (zał. 6). Kierownik MOPS nie przedstawił żadnego dokumentu wskazującego na charakter działalności placówki tj. nie przedłożono inspektorom w trakcie kontroli regulaminu bądź statutu placówki. Kierownik przedstawił wniosek złożony w 2017 r. do Miejskiej Komisji Problemów Alkoholowych w Brzegu o dotację finansową na prowadzenie świetlicy oraz sprawozdanie merytoryczne i finansowe z działalności świetlicy w roku 2017 przekazane do Urzędu Miasta w Brzegu. Z uwagi na fakt, że Gmina Brzeg nie opracowała 3-letniego gminnego programu wspierania rodziny, nie posiada też żadnej diagnozy potrzeb środowiska lokalnego w zakresie systemu wsparcia rodzin i dzieci ze strony m.in. rodzin wspierających bądź w formie placówek wsparcia dziennego, kontrolujący nie mają podstaw do oceny konieczności tworzenia w gminie tych form wsparcia. 4. Finansowanie: podnoszenia kwalifikacji przez asystentów rodziny; kosztów związanych z udzielaniem pomocy, o której mowa w art. 29 ust. 2 ustawy, ponoszonych przez rodziny wspierające W gminie nie funkcjonują rodziny wspierające w związku z czym nie zachodzi konieczność pokrywania kosztów o których mowa w art. 29 ust. 2 ustawy. Stosownie do art. 176 pkt 4 gmina finansuje podnoszenie kwalifikacji przez asystentów rodziny, z oświadczenia Kierownika ośrodka wynika, że w roku 2017 jedno szkolenie zostało sfinansowane z budżetu gminy. Pozostałe szkolenia, w jakich uczestniczyli asystenci były bezpłatne. 3/9

5. Współfinansowanie pobytu dziecka w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka, placówce opiekuńczo-wychowawczej, regionalnej placówce opiekuńczo terapeutycznej lub interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym Z dokumentacji prowadzonej przez kierownika Ośrodka wynika, że gmina stosownie do art. 176 pkt 5 ponosi częściową odpłatność za dzieci przebywające w pieczy zastępczej, w wysokości 10%, 30% lub 50% wydatków w zależności od okresu pobytu dziecka w pieczy zastępczej tj. zgodnie z zasadami finansowania określonymi w art. 191 ust. 9 i 10 ustawy. Z analizy dokumentacji prowadzonej w ośrodku wynika, że gmina w roku 2017 pokrywała wydatki związane z umieszczeniem dzieci w rodzinnych i instytucjonalnych formach pieczy zastępczej tj. w Domu Dziecka w Skorogoszczy, Zespole Placówek Szansa w Brzegu, Domu Dziecka w Strzegowie, oraz rodzinach zastępczych zawodowych, niezawodowych i spokrewnionych. Łączny koszt realizacji zadania wyniósł 492 459 zł. 6. Sporządzanie sprawozdań rzeczowo-finansowych z zakresu wspierania rodziny oraz przekazywanie ich właściwemu wojewodzie, w wersji elektronicznej, z zastosowaniem systemu teleinformatycznego, o którym mowa w art. 187a ust. 1 ustawy Sprawozdania rzeczowo-finansowe za I i II półrocze 2017 r. z wykonywania przez gminę zadań z zakresu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej zostały sporządzone przez gminę Brzeg w Centralnej Aplikacji Statystycznej i przekazane Wojewodzie Opolskiemu w terminach określonych w 3 ust. 1 rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 lutego 2016 r. w sprawie sprawozdań rzeczowo-finansowych z wykonania zadań z zakresu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej (Dz. U. z 2016 r.,poz.213) w dniach: 11 lipca 2017 r. i 18 stycznia 2018 r. 7. Prowadzenie monitoringu sytuacji dziecka z rodziny zagrożonej kryzysem lub przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych, zamieszkałego na terenie gminy Kierownik Ośrodka oświadczył, że pracownicy socjalni prowadzą monitoring sytuacji dziecka z rodzin zagrożonych kryzysem lub przeżywających trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczej, zamieszkałych na terenie gminy Brzeg (zał. 4). W celu weryfikacji działań podejmowanych przez pracowników Ośrodka, w ramach prowadzonego monitoringu sytuacji dziecka z rodziny zagrożonej kryzysem lub przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych, o których mowa w art. 176 ust. 7 ustawy, kontroli poddano dokumentację 4 rodzin z dziećmi, które nie współpracują z asystentem rodziny. Z analizy dokumentacji rodzin wynika, że rodziny te są objęte stałym monitoringiem prowadzonym przez pracowników socjalnych z uwagi na: ubóstwo, niepełnosprawność, wielodzietność, długotrwała lub ciężka choroba, wystąpienie przemocy w rodzinie, bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych. Z dokumentacji rodzin objętych monitoringiem, z którymi nie współpracuje asystent rodziny wynika, że w każdym przypadku rodzina objęta była monitoringiem pracownika socjalnego, który polegał na wizytach w miejscu zamieszkania rodziny w zależności od potrzeb. W przypadku 1 rodziny wizyty pracownika socjalnego odbywały się średnio co miesiąc, w pozostałych przypadkach średnio raz na 3-4 miesiące. Ponadto pracownicy socjalni podejmowali działania polegające na: informowaniu sądu rodzinnego o niepokojących zdarzeniach występujących w rodzinie takich jak: libacje alkoholowe, interwencje Policji, unikanie przez rodzinę kontaktu z pracownikiem socjalnym, zaniedbywanie obowiązków szkolnych dziecka. Pracownik socjalny zwracał się również do sądu rodzinnego z prośba o wgląd w sytuację rodziny, 4/9

podejmowaniu czynności zmierzających do poprawy warunków mieszkaniowych rodziny (pomoc w sporządzeniu pism urzędowych w celu pozyskania lokalu z zasobów gminy), kierowaniu pism do Policji z prośbą o monitoring w rodzinie, w godzinach wieczornych, kierowaniu rodziny do skorzystania z bezpłatnych usług prawnika oraz psychologa zatrudnionych w MOPS, udzielaniu informacji o świadczeniach przysługujących rodzinie z systemu pomocy społecznej, motywowaniu do aktywizacji zawodowej, utrzymywaniu kontaktu z kuratorem sądowym mającym nadzór nad rodziną. 8. Wykonywanie zadań wynikających z rządowych programów z zakresu wspierania rodziny oraz rządowego programu, o którym mowa w art. 187 a ust. 1 ustawy Gmina Brzeg w 2017 r. realizowała ogłoszony przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej program na dofinansowanie zadań w ramach Programu asystent rodziny i koordynator rodzinnej pieczy zastępczej na rok 2017 w związku, z czym gmina otrzymała dotację w wysokości 23 436 zł, natomiast wydatkowała środki w kwocie 21 320, 20 zł. 9. Wspieranie rodziny zgodnie z zasadami określonymi w dziale II rozdziale 1 i 2 ustawy Kierownik Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Brzegu wyjaśnił kontrolującym, że w rodzinie przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych zapewnia się wsparcie ze strony asystentów rodziny i pracowników socjalnych, którzy dokonują analizy sytuacji rodziny i środowiska rodzinnego oraz przyczyn kryzysu w rodzinie, pomagają w rozwijaniu umiejętności opiekuńczo-wychowawczych rodziny. Wsparcia rodziny określonego w art. 8 ust. 1 ustawy udzielają również specjaliści zatrudnieni w Punkcie Pomocy Kryzysowej oraz specjaliści zatrudnieni w placówkach oświatowych w formie konsultacji i poradnictwa specjalistycznego, terapii oraz pomocy prawnej. Ośrodek nie organizuje dla rodzin grup wsparcia. Z oświadczenia Kierownika Ośrodka wynika, że w okresie od stycznia 2017 r. do nadal liczba rodzin objętych wsparciem przez asystenta nie przekroczyła 15 co jest zgodne z art. 15 ust. 4 ustawy (zał. 5). Kontroli poddano dokumentację 10 rodzin objętych pracą asystenta rodziny, w 3 przypadkach asystent został przydzielony rodzinom na podstawie postanowienia sądu. W pozostałych przypadkach asystent został przydzielony po przeprowadzonej analizie sytuacji rodziny przez pracownika socjalnego, który wnioskował o przydzielenie asystenta rodziny z powodu występowania ubóstwa, alkoholizmu, bezrobocia i niezaradności życiowej, w tym niezaradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych oraz prowadzenia gospodarstwa domowego, wielodzietności, niepełnosprawności, długotrwałej lub ciężkiej choroby, wystąpienia przemocy w rodzinie, wielodzietności. Kierownik Ośrodka oświadczył kontrolującym, że w badanym okresie nie zaistniała konieczność przydzielenia asystenta rodziny na podstawie art. 11 ust. 1a ustawy tj. małoletniemu rodzicowi opuszczającemu młodzieżowy ośrodek wychowawczy, młodzieżowy ośrodek socjoterapii, schronisko dla nieletnich lub zakład poprawczy. W przypadku 3 z 10 rodzin, których dokumentacja została poddana kontroli, dzieci przebywały w pieczy zastępczej. W wyniku prowadzonych czynności kontrolnych stwierdzono, że dokumentacja rodzin objętych pomocą asystentów zawierała: 5/9

1) wywiady środowiskowe wraz z wnioskami pracownika socjalnego o objęcie rodziny działaniami asystenta rodziny oraz zgodę Kierownika Ośrodka na przyznanie tej formy pomocy; 2) zgodę na podjęcie współpracy rodziny z asystentem rodziny; 3) plan pracy z rodziną; 4) sprawozdania półroczne z pracy asystenta; 5) ocenę sytuacji rodziny; 6) karty pracy z rodziną. Stwierdzono, że w wywiadach środowiskowych pracownik socjalny dokonywał analizy sytuacji rodziny, następnie wnioskował o objęcie rodziny działaniami asystenta rodziny. Po otrzymaniu wniosku kierownik ośrodka przydzielał rodzinie asystenta. Zgodnie z art. 15 ust. 1 pkt 1 ustawy, asystenci opracowali i realizowali plan pracy z rodziną. Opracowywane plany pracy z rodziną zwierały cele główne i cele szczegółowe na które ukierunkowana jest współpraca z asystentem. Żaden z planów pracy poddanych weryfikacji nie zawierał terminów realizowanych działań oraz przewidywanych efektów co jest niezgodne z art. 15 ust. 3 ustawy. W przypadku rodzin, w których dzieci przebywały w pieczy zastępczej, zapisy w planie pracy z rodziną nie wskazują by były skoordynowane z planami pomocy dzieciom umieszczonym w pieczy zastępczej. Z prowadzonej dokumentacji wynika jednak, że asystenci rodziny kontaktują się z placówkami opiekuńczo-wychowawczymi oraz organizatorami rodzinnej pieczy zastępczej, w związku z przebywającymi dziećmi w pieczy zastępczej. Stosownie do art. 15 ust. 1 pkt 15 ustawy asystenci dokonywali okresowej oceny sytuacji rodziny. Ocena okresowa sytuacji rodziny zawierana była w dokumencie o nazwie Sprawozdanie półroczne z pracy asystenta rodziny z rodziną. Powyższy dokument obejmował opis sytuacji rodziny w zakresie sytuacji mieszkaniowej rodziny, zawodowej, socjalnej, z uwzględnieniem problemów występujących w rodzinie oraz przebiegu i efektów pracy z asystentem. W dokumencie opisywane są również cele pracy z rodziną z podziałem na cele główne i szczegółowe. W sprawozdaniu asystent uwzględniał podjęte przez niego działania wobec rodziny, rokowania rodziny i swoje wnioski. Każdorazowo dokument zatwierdzany był przez Kierownika Ośrodka. Sprawozdania półroczne zawierające opis sytuacji rodziny w 5 przypadkach nie zostały sporządzone w terminie określonym w art. 15 ust. 1 pkt 15 ustawy. Działania podejmowane w celu realizacji planu pomocy rodzinie oraz częstotliwość spotkań i czas trwania wizyt asystenta w rodzinie były dokumentowane w notatkach służbowych oraz tzw. Kartach Pracy z Rodziną, w których zapisywano wszystkie wizyty asystenta w miejscu zamieszkania rodziny, rozmowy telefoniczne, porady, skierowania do specjalistów, informacje o współpracy z innymi instytucjami. Na podstawie skontrolowanej dokumentacji stwierdzono, że asystenci rodziny pracowali z rodziną w miejscu zamieszkania lub miejscu wskazanym przez rodzinę w zależności od potrzeb, tj. od 1 do 8 razy w miesiącu. Asystenci podejmowali działania adekwatne do występujących w rodzinie problemów, udzielali pomocy w poszukiwaniu zatrudnienia, podejmowaniu i utrzymaniu pracy zarobkowej. Niezwłocznie podejmowali działania interwencyjne i zaradcze w sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa dzieci i rodziny oraz działania zmierzające do podniesienia poziomu umiejętności opiekuńczo-wychowawczych, a także prowadzenia gospodarstwa domowego. Wskazywali, jak sprawnie można wykonywać obowiązki domowe, doradzali, w jaki sposób zarządzać środkami finansowymi, pomagali w codziennej organizacji dnia rodziny, informowali i wyjaśniali, w jaki sposób należy wypełnić dokumenty oraz załatwić sprawy urzędowe. Asystenci motywowali rodziny do podjęcia terapii odwykowych, kierowali do różnych specjalistów, towarzyszyli rodzinom w rozprawach sądowych. Ponadto zachęcali dzieci do poprawy wyników w nauce, wykonywaniu obowiązków domowych, współpracowali z pracownikami socjalnymi, nauczycielami, policją, kuratorami sądowymi. Zgodnie z art. 15 ust. 1 pkt 17 ustawy, asystent sporządzał na wniosek sądu opinie o rodzinie i jej członkach. 6/9

W 3 przypadkach sąd rodzinny wnioskował o objęcie rodzin wsparciem asystenta rodziny. W dokumentacji znajduje się korespondencja z sądem, z której wynika, że ośrodek informował o każdej zmianie sytuacji rodziny, przebiegu współpracy, dokonywał opinii na temat jej funkcjonowania. Z analizy dokumentacji poddanej kontroli wynika, że 1 rodzina objęta została procedurą Niebieskie Karty z uwagi na wystąpienie przemocy fizycznej i psychicznej. W trakcie czynności kontrolnych ustalono, że asystent rodziny stosownie do treści art. 15 ust. 1 pkt 19 ustawy, współpracował z uczestnikami grupy roboczej utworzonej w ramach procedury Niebieskie Karty. Zgodnie z art. 15 ust. 1 pkt 18 ustawy, asystent rodziny współpracował z jednostkami administracji rządowej i samorządowej, właściwymi organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami i osobami specjalizującymi się w działaniach na rzecz dziecka i rodziny. W przypadku dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej asystenci rodziny współpracowali z pracownikami placówki instytucjonalnej oraz koordynatorami rodzinnej pieczy zastępczej. Stosownie do art. 130 ust. 1 pkt 4 oraz art. 137 ust. 1 pkt 6 ustawy asystent rodziny uczestniczył w posiedzeniach zespołu ds. okresowej oceny sytuacji dziecka w rodzinach, w których dzieci zostały umieszczone w instytucjonalnej i rodzinnej pieczy zastępczej. W wyniku analizy wylosowanej do kontroli dokumentacji rodzin ustalono, że w 2 przypadkach asystent rodziny zakończył współpracę. W jednym przypadku powodem zakończenia współpracy było osiągnięcie zamierzonych celów tj. podniesienie umiejętności opiekuńczo-wychowawczych, nabycie umiejętności prawidłowego gospodarowania budżetem domowym oraz radzenia sobie w sytuacjach kryzysowych. W drugim przypadku rodzina objęta asystą wyprowadziła się poza teren gminy. W dokumentacji rodziny znajduje się pisemne oświadczenie rodziny o zmianie miejsca zamieszkania. Asystent rodziny, stosownie do treści art. 15 ust. 1 pkt 16 ustawy, monitorował sytuację rodzin poprzez wizyty w miejscu ich zamieszkania lub utrzymywał z nimi kontakt telefoniczny. W trakcie czynności kontrolnych ustalono, że Burmistrz nie złożył radzie gminy rocznego sprawozdania z realizacji zadań z zakresu wspierania rodziny, co jest niezgodne z art. 179 ust. 1 ustawy. Z treści oświadczenia złożonego przez Kierownika jednostki wynika, że w Gminie Brzeg nie są składane radzie roczne sprawozdania z realizacji zadań z zakresu wspierania rodziny, natomiast sprawozdanie z działań w zakresie realizacji powyższych zadań zostało uwzględnione w Ocenie Zasobów Pomocy Społecznej przedstawianej co roku do końca kwietnia Burmistrzowi Brzegu, a następnie Radzie Miejskiej Brzegu (zał. 1). Powyższe wyjaśnienia nie zasługują na uwzględnienie z uwagi na fakt, iż ocena zasobów pomocy społecznej opracowana na podstawie art. 16a ustawy o pomocy społecznej nie jest sprawozdaniem z realizacji zadań z zakresu wspierania rodziny w myśl art. 179 ust. 1 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Co więcej, dokument nie zawiera kompleksowego podsumowania z realizacji zadań z zakresu wspierania rodziny, wskutek czego nie można określić potrzeb związanych z realizacją tych zadań oraz ich efektów. VII. Zakres, przyczyny i skutki stwierdzonych uchybień lub nieprawidłowości oraz wskazanie osób odpowiedzialnych za ich powstanie. W trakcie kontroli stwierdzono następujące nieprawidłowości: 1) nie opracowano i nie realizuje się 3-letniego gminnego programu wspierania rodziny wymaganego art. 176 ust. 1 ustawy; 7/9

2) nie złożono radzie gminy rocznego sprawozdania z realizacji zadań z zakresu wspierania rodziny, co jest sprzeczne z założeniem art. 179 ust. 1 ustawy; 3) plany pracy sporządzane przez asystentów rodziny nie zawierały terminów realizowanych działań oraz przewidywanych efektów co jest niezgodne z art. 15 ust. 3 ustawy; 4) dokonywanie ocen okresowej, oceny sytuacji rodziny rzadziej niż co pół roku co jest niezgodne z art. 15 pkt 15 ustawy, Przyczyną stwierdzonych w trakcie kontroli nieprawidłowości było nieprzestrzeganie zapisów ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Nieprawidłowość w postaci nie złożenia radzie gminy rocznego sprawozdania z realizacji zadań z zakresu wspierania rodziny skutkowała nieopracowaniem i nierealizowaniem 3 - letniego gminnego programu wspierania rodziny czego przyczyną może być brak rozpoznania potrzeb środowiska lokalnego a w konsekwencji nie zaplanowanie adekwatnych, systemowych działań wynikających z diagnozy potrzeb rodzin zamieszkujących gminę Brzeg. Brak określenia terminów realizowanych działań oraz przewidywanych efektów w planie pracy z rodziną może skutkować niską efektywnością pracy asystenta, który nie określił w planie pracy z rodziną w jakim terminie oczekuje że zadanie zostanie zrealizowane oraz jaki efektów przez konkretne działanie zamierza osiągnąć. Dokonywanie oceny okresowej sytuacji rodziny rzadziej niż przewidują przepisy ustawy może skutkować nie zgodną ze stanem faktycznym oceną sytuacji rodziny, co w konsekwencji może prowadzić do podejmowania nieadekwatnych działań w stosunku do rzeczywistych potrzeb i deficytów. Uwagi i wnioski. W wyniku kontroli stwierdzono, że: 1) Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Brzegu prowadzi postępowania w sprawach z zakresu wspierania rodziny oraz wydaje w tych sprawach decyzje; 2) nie zostało złożone roczne sprawozdanie z realizacji zadań z zakresu wspierania rodziny; 3) nie opracowano 3-letniego programu wspierania rodziny; 4) asystenci rodziny są zatrudnieni w systemie zadaniowego czasu pracy i posiadają kwalifikacje określone w art. 12 ust. 1 ustawy; 5) w gminie nie funkcjonują placówki wsparcia dziennego ani rodziny wspierające, rodzinom przeżywającym trudności stwarza się możliwość dostępu do specjalistycznego poradnictwa na terenie gminy jak i poza nią; 6) Gmina Brzeg współfinansuje pobyt dzieci w pieczy zastępczej, podnoszenie kwalifikacji przez asystentów rodziny, nie ponosi kosztów związanych z rodzinami wspierającymi, ponieważ takie na terenie gminy nie funkcjonują; 7) Ośrodek na podstawie art. 176 pkt 6 ustawy sporządza sprawozdania rzeczowofinansowe w obszarze wspierania rodziny oraz przekazuje je Wojewodzie Opolskiemu w wersji elektronicznej z zastosowaniem systemu teleinformatycznego w terminach określonych w Rozporządzeniu Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18.02.2016 r. w sprawie sprawozdań rzeczowo-finansowych z wykonywania zadań z zakresu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej; 8) ośrodek prowadzi monitoring sytuacji dziecka z rodziny zagrożonej kryzysem lub przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych, zamieszkałego na terenie gminy zgodnie z art. 176 ust. 7 ustawy; 9) ośrodek realizował w 2017 r. Program asystent rodziny i koordynator rodzinnej pieczy zastępczej na rok 2017 ogłoszony przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej; 10) rodzinie przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych zapewnia się wsparcie ze strony asystentów rodziny i pracowników socjalnych, specjalistów zatrudnionych w Punkcie Konsultacyjnym i placówkach oświatowych; 8/9

11) asystenci rodziny zatrudnieni w Ośrodku Pomocy Społecznej w Brzegu realizowali zadania określone w art. 15 ust. 1 ustawy; 12) plany pracy z rodziną sporządzane przez asystentów nie zawierały terminów realizowanych działań oraz przewidywanych efektów co jest niezgodne z art. 15 ust. 3 ustawy; 13) sprawozdania półroczne zawierające opis sytuacji rodziny w 5 przypadkach nie zostały sporządzone w terminie określonym w art. 15 ust. 1 pkt 15 ustawy. VIII. Zalecenia pokontrolne Z uwagi na stwierdzone nieprawidłowości, stosownie do art. 197d ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U z 2018 r. poz. 998) zalecam: 1) składanie radzie gminy rocznych sprawozdań z realizacji zadań z zakresu wspierania rodziny w myśl art. 179 ust. 1 ustawy; 2) opracowanie i realizację 3-letniego gminnego programu wspierania rodziny stosownie do art. 176 ust. 1 ustawy; 3) sporządzanie przez asystentów rodziny planów pracy z rodziną zawierających terminy ich realizacji i przewidywane efekty stosownie do treści art. 15 ust. 3 ustawy; 4) dokonywanie okresowej oceny sytuacji rodziny nie rzadziej, niż co pół roku, zgodnie z art. 15 ust. 1 pkt 15 ustawy; Stosownie do 14 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 sierpnia 2015 r. w sprawie przeprowadzania kontroli przez wojewodę oraz wzoru legitymacji uprawniającej do przeprowadzania kontroli, zastrzeżenia do wystąpienia pokontrolnego, w tym: wystąpienia niezawierającego zaleceń pokontrolnych, składa się na zasadach określonych w art. 197 d ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, w myśl którego kontrolowana jednostka może, w terminie 7 dni od dnia otrzymania zaleceń pokontrolnych, zgłosić do nich zastrzeżenia. Umotywowane zastrzeżenia zgłasza się na piśmie do Wojewody Opolskiego. Ponadto na podstawie art. 186 pkt 3a ustawy, proszę o przesłanie informacji o sposobie realizacji zaleceń pokontrolnych w terminie 30 dni od daty otrzymania wystąpienia pokontrolnego do Wydziału Polityki Społecznej i Zdrowia Opolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Opolu. Inspektor Wojewódzki Z up. Wojewody Opolskiego Daria Grabowska Beata Jabłońska Zastępca Dyrektora Wydziału Polityki Społecznej i Zdrowia Inspektor Wojewódzki Joanna Antosz Do wiadomości: Pan Jerzy Wrębiak Burmistrz Brzegu ul. Robotnicza 12 49-300 Brzeg 9/9