RAPORT KOŃCOWY Z BADAŃ

Badania określające zapotrzebowanie na zawody na rynku pracy finansowane z Krajowego Funduszu Szkoleniowego RAPORT KOŃCOWY Z BADAŃ Zleceniodawca: Projekt i wykonanie: Powiatowy Urząd Pracy w Rybniku www.biostat.com.pl - listopad 2014

Spis treści Spis treści... 2 Wprowadzenie... 3 Nota metodologiczna... 5 Sytuacja na lokalnym rynku pracy... 7 Charakterystyka badanych przedsiębiorstw... 31 Kondycja ekonomiczna i tendencje rozwojowe badanych przedsiębiorstw... 33 Dynamika zatrudnieniowa i ewaluacja potrzeb na zawody, kursy, studia podyplomowe na lokalnym rynku pracy 39 Oczekiwania pracodawców w zakresie formy współpracy i pomocy ze strony PUP, w tym w zakresie skorzystania ze wsparcia KFS... 49 Prognozy dla lokalnego rynku pracy... 53 Wnioski i rekomendacje... 56 Spis rysunków i tabel... 59 Aneks zastosowane narzędzia badawcze... 61 2 Badania określające zapotrzebowanie na zawody na rynku pracy finansowane z Krajowego Funduszu Szkoleniowego

Wprowadzenie W raporcie przedstawiona zostanie analiza obejmująca charakterystykę ogólnej sytuacji na lokalnym rynku pracy w powiecie rybnickim i mieście Rybniku. Badanie zrealizowano od listopada do grudnia 2014 r. Nad prawidłowością wykonania projektu czuwał jego Zleceniodawca Powiatowy Urząd Pracy w Rybniku. Badanie wykonane zostało przez firmę BIOSTAT. Głównym problemem badania było uzyskanie informacji na temat zapotrzebowania na zawody na rynku pracy. Projekt badawczy umożliwił również uzyskanie informacji w ramach następujących celów szczegółowych: I. Szczegółowa charakterystyka lokalnego rynku pracy: a) opis analizowanych obszarów miasta Rybnik i powiatu rybnickiego, b) opis demografii miasta Rybnik i powiatu rybnickiego, c) poziom przedsiębiorczości oraz charakterystyka przedsiębiorczości miasta Rybnik i powiatu rybnickiego, d) struktura zatrudnienia w mieście Rybnik i powiecie rybnickim, e) poziom bezrobocia w mieście Rybnik i powiecie rybnickim, f) struktura bezrobocia w mieście Rybnik i powiecie rybnickim. II. Kondycja ekonomiczna przedsiębiorstw: a) diagnoza i prognoza wskaźników ekonomicznych podmiotów, b) diagnoza i prognoza sytuacji ekonomicznej, c) nastroje ekonomiczne pracodawców. III. Tendencje rozwojowe badanych podmiotów: a) dotychczasowe i planowane inwestycje, b) bariery rozwojowe, c) korzystanie ze środków Unii Europejskiej. IV. Dynamika zatrudnieniowa badanych przedsiębiorstw: a) zmiany na poziomie zatrudnienia w ciągu ostatnich 12 miesięcy, b) plany kadrowe na najbliższe 12 miesięcy, c) planowane redukcje, d) planowane zatrudnienia, e) zapotrzebowanie na nowych pracowników. V. Ewaluacja potrzeb na zawody, kursy, studia podyplomowe na lokalnym rynku pracy. VI. Oczekiwania pracodawców w zakresie współpracy i pomocy ze strony powiatowego urzędu pracy, w tym w zakresie skorzystania ze wsparcia Krajowego Funduszu Szkoleniowego. Niniejsze opracowanie stanowi podsumowanie i zestawienie najważniejszych wyników uzyskanych w toku badania i dokonanych analiz. Wszystkie jego elementy określają system funkcjonowania bada- 3 Badania określające zapotrzebowanie na zawody na rynku pracy finansowane z Krajowego Funduszu Szkoleniowego

nych pracodawców na rynku pracy. Sprawność tego systemu to szansa dla przedsiębiorców, którzy mogą w efektywny sposób zaplanować rozwój inwestycyjny, a działalność firmy oprzeć na bazie wykwalifikowanych pracowników. Dobra współpraca z instytucjami rynku pracy owocuje również wymiernymi korzyściami dla lokalnej społeczności. Lepsza sytuacja przedsiębiorstwa i zidentyfikowanie położenia osób bezrobotnych przekłada się na wzrost liczby miejsc pracy, poprawę stopy życiowej mieszkańców oraz podnosi atrakcyjność badanego terenu. 4 Badania określające zapotrzebowanie na zawody na rynku pracy finansowane z Krajowego Funduszu Szkoleniowego

Nota metodologiczna Na proces badawczy składają się następujące etapy realizacji projektu: Opracowanie metodologii badawczej, narzędzi badawczych, Analiza danych zastanych, Dobór próby, realizacja terenowej fazy badania, Digitalizacja pozyskanego materiału empirycznego, Opracowanie raportu statystycznego, Opracowanie raportu końcowego. Informacje na temat założonego zakresu badawczego uzyskano dzięki zastosowaniu narzędzi kwestionariusza i scenariusza wywiadu (badania ilościowe oraz badanie jakościowe z pracodawcami). Narzędzia zostały opracowane przez Wykonawcę badania, odrębnie dla każdego badania. Zagadnienia stanowiące ich treść zostały skonstruowane w oparciu o wytyczne określone przez Zamawiającego składając się łącznie z 33 pytań w badaniu ilościowym oraz z 13 zagadnień w badaniu jakościowym. Narzędzia zawierają przede wszystkim informacje odnoszące się do tematu badania, jak i pytania metryczne. Wszystkie narzędzia zostały zatwierdzone przez Zamawiającego na etapie konsultacji projektowych. Dla celów diagnozy sytuacji obecnej powiatu rybnickiego i miasta Rybnika w kontekście obszarów przedsiębiorczości i bezrobocia zastosowano metodę analizy danych zastanych. Analizie tej poddano następujące dane: dane pozyskane z rejestru PUP na temat sytuacji lokalnego rynku pracy, dokumenty statystyki publicznej dostępne w Banku Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego, sprawozdania o rynku pracy MPiPS-01 wraz z wybranymi załącznikami, dane dostępne na stronach internetowych instytucji publicznych (web research). Wielkość prób badawczych wyniosła: dla badania CATI 300 pracodawców dobranych do badania w sposób warstwowo-losowy z uwzględnieniem lokalizacji i wielkości zatrudnienia (badanie CATI). 5 Badania określające zapotrzebowanie na zawody na rynku pracy finansowane z Krajowego Funduszu Szkoleniowego

Dla badania IDI 10 pracodawców z powiatu i 10 z miasta. W każdej z lokalizacji odpowiednio: 3 mikro przedsiębiorców, 3 małych przedsiębiorców, 3 średnich przedsiębiorców i 1 duży pracodawca. Podczas realizacji wywiadów dążono do tego, aby rozmowa miała szczery charakter, a każdy z uczestników badania miał nieskrępowaną możliwość artykułowania własnych poglądów, bez poczucia, że informacje te nie zostaną objęte klauzulą anonimowości. Kontakt badacza z ankietowanymi przedstawicielami pracodawców miał formę pośrednią za pomocą łączy telefonicznych (badanie CATI). W przypadku badania IDI kontakt z badanymi przedsiębiorcami miał formę bezpośrednią w siedzibie przedsiębiorstwa. 6 Badania określające zapotrzebowanie na zawody na rynku pracy finansowane z Krajowego Funduszu Szkoleniowego

Sytuacja na lokalnym rynku pracy Ogólna charakterystyka powiatu rybnickiego Powiat rybnicki leży w południowo-zachodniej części województwa śląskiego. W obecnym układzie administracyjnym został utworzony 1 stycznia 1999 r. na mocy reformy administracyjnej. Jest to teren o powierzchni 224 km 2, i zamieszkiwany jest przez około 76 tys. ludności. W jego obrębie znajduje się pięć gmin: Czerwionka - Leszczyny, Gaszowice, Jejkowice, Lyski, Świerklany (miasto Rybnik stanowi odrębny powiat). Na terenie powiatu współistnieje przemysł i rolnictwo. Obszar powiatu, mimo iż położony w rejonie eksploatacji górniczej nie jest pozbawiony walorów przyrodniczych i turystycznych. Aktywny wypoczynek umożliwiają szlaki rowerowe łączące atrakcyjne dla zwiedzających miejsca: drewniane kościółki z XVI - XVIII wieku, zabytki techniki, żerowiska bobrów, pomniki przyrody. Należy podkreślić, że część gmin powiatu rybnickiego leży w obrębie Parku Krajobrazowego Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich. W ostatnich latach powiat bardzo prężnie się rozwija i jest miejscem atrakcyjnym dla inwestorów. Jego atutem jest usytuowanie w pobliżu sieci najważniejszych krajowych dróg, w tym autostrad A1 i A4. 1 Ogólna charakterystyka miasta Rybnika Miasto Rybnik, położone jest w południowo-zachodniej części województwa śląskiego i stanowi główny ośrodek Aglomeracji Rybnickiej. Jest to miasto o powierzchni 148 km 2 zamieszkiwane przez około 140 tys. mieszkańców. Rybnik graniczy z miastami Radlin, Rydułtowy (powiat wodzisławski) i Żory (miasto na prawach powiatu) oraz gminami Kuźnia Raciborska (powiat raciborski), Pilchowice (powiat gliwicki), Czerwionka-Leszczyny, Świerklany, Jejkowice, Gaszowice, Lyski (powiat rybnicki), Marklowice (powiat wodzisławski). Rybnik stanowi węzłowy ośrodek aglomeracji rybnickiej i jest korzystnie zlokalizowany pod względem zasięgu bezpośredniego oddziaływania autostrady A1 (przebiegającej wzdłuż wschodniej granicy miasta) i pośrednio autostrady A4 (przebiegającej w odległości 15 km od północnych granic miasta). Uwarunkowania te stwarzają dogodne warunki rozwoju społeczno-gospodarczego miasta. Na przestrzeni 20 lat Rybnik ugruntował swoją pozycję lidera w regionie. Z górniczego ośrodka przemysłowego przekształcił się w nowoczesne centrum o dużym znaczeniu ekonomicznym, edukacyjnym i kulturalnym. Zmiany, jakie zaszły w tym czasie, bezpośrednio wpłynęły na aktualny wizerunek miasta, które jest postrzegane w świecie jako wzorcowy model pomyślnie zakończonej restrukturyzacji. W 2011 roku w rankingu Rzeczpospolitej miasto Rybnik uplasowało się na 10 miejscu w kategorii 1 Informacje pochodzą ze strony Starostwa Powiatowego w Rybniku: http://www.starostwo.rybnik.pl/ 7 Badania określające zapotrzebowanie na zawody na rynku pracy finansowane z Krajowego Funduszu Szkoleniowego

Najlepsze miasto jak również otrzymało tytuł najbardziej innowacyjnego miasta, świadczący o realizacji w mieście przedsięwzięć służących rozwojowi informatycznemu miasta. 2 Ludność Rysunek 1. Rozkład ludności w poszczególnych gminach powiatu rybnickiego i w Rybniku Według stanu z 31.XII.2013r. Źródło danych: http://www.stat.gov.pl Opracowanie własne Liczba mieszkańców powiatu rybnickiego wyniosła na koniec 2013 roku 76 915 osób, z czego nieco ponad połowę (50,7%) stanowiły kobiety. Miasto Rybnik w tym samym okresie było zamieszkiwane przez 140 173 osoby w tym ponad połowę (51,1%) stanowiły kobiety. Średnia gęstość zaludnienia w powiecie rybnickim jest niższa od średniej w województwie wynosi 343 osoby na 1 km 2, podczas gdy średnia dla województwa śląskiego wynosi 373 osoby, a dla miasta Rybnika 947 osób na 1 km 2. Największa gęstość zaludnienia występuje w gminie Jejkowice (501 osób na km 2 ), w której mieszka około 5,2% ogółu mieszkańców powiatu. W gminie Świerklany i Gaszowice gęstość zaludnienia wynosi odpowiednio 500 os./km 2 i 463 os./km 2. Najniższa gęstość zatrudnienia występuje w gminie Lyski (168 os./km 2 ). Podczas gdy w gminie Czerwionka-Leszczyny zamieszkuje 54,7% mieszkańców powiatu, w pozostałych gminach udział mieszkańców gmin w ogólnej liczbie mieszkańców powiatu, kształtuje się na poziomie nie wyższym niż 15,6% (gmina Świerklany). W gminie Lyski oraz w gminie Gaszowice mieszkało odpowiednio 12,4% oraz 12,0% mieszkańców powiatu. Najniższy procent mieszkańców został odnotowany w gminie Jejkowice (5,2%). Rozkład ludności w poszczególnych gminach powiatu przedstawiono na rysunku nr 1. 2 Strona internetowa miasta Rybnik: http://www.rybnik.eu/ 8 Badania określające zapotrzebowanie na zawody na rynku pracy finansowane z Krajowego Funduszu Szkoleniowego

W powiecie rybnickim liczba mieszkańców wzrosła o 318 osób (0,4%) w relacji do stanu na 31 grudnia 2012 r. Największy wzrost odnotowano w gminie Czerwionka-Leszczyny (o 96 osób, tj. 0,2%) oraz w gminach Lyski (o 83 osób, tj. 0,9%), Świerklany (o 80 osób, tj. 0,7%). Do wzrostu doszło również w gminie Gaszowice (o 40 osób, tj. 0,4%) oraz w gminie Jejkowice (wzrost o 19 osób, tj. 0,5%). W przypadku miasta Rybnika liczba mieszkańców spadła w stosunku do poprzedniego roku o 0,4% (tj. o 616 osób). Osoby w wieku produkcyjnym stanowią 64,3% mieszkańców powiatu rybnickiego. Na przestrzeni lat 2008 2009 udział tej grupy w ogólnej liczbie mieszkańców powiatu wzrastał, a w roku 2010 utrzymywał się na stałym poziomie. Po roku 2010 odnotowany został spadek w tej grupie, który utrzymywał się do końca rozpatrywanego okresu. Odsetek mieszkańców w wieku poprodukcyjnym w latach 2008-2013 stopniowo wzrastał, za wyjątkiem roku 2009, kiedy to utrzymywał sie na stałym poziomie (15,6%). W latach 2008-2012 malał natomiast odsetek mieszkańców w wieku przedprodukcyjnym (z 19,8% do 19,2%). W ostatnim rozpatrywanym roku (2013) udział osób z tej grupy wiekowej w ogólnej liczbie mieszkańców utrzymywał się na stałym poziomie (19,2%). Strukturę wieku mieszkańców powiatu rybnickiego ilustruje rysunek nr 2. Rysunek 2. Struktura mieszkańców powiatu rybnickiego pod względem wieku* 2013 19,2% 64,3% 16,5% 2012 19,2% 64,7% 16,1% 2011 19,3% 64,9% 15,8% 2010 19,4% 65,0% 15,6% 2009 19,5% 65,0% 15,6% 2008 19,8% 64,8% 15,4% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% liczba mieszkańców w wieku przedprodukcyjnym (17 lat i mniej) liczba mieszkańców w wieku produkcyjnym liczba mieszkańców w wieku poprodukcyjnym *Według stanu z ostatniego dnia miesiąca, kończącego wskazany okres. Źródło danych: http://www.stat.gov.pl Zmiany w strukturze mieszkańców Rybnika odzwierciadlają trend ogólnokrajowy. W roku 2008 osoby w wieku produkcyjnym stanowiły 66,4% ogółu, a liczba ta stale się zmniejszała, aby w roku 2013 osiągnąć 64,7%. W przeciągu 6 lat nieustannie wzrastał odsetek ludności w wieku poprodukcyjnym (od 15,1% w roku 2008 do 17,4% w roku 2013). Na przestrzeni lat 2008-2011 udział osób w wieku przedprodukcyjnym w ogólnej liczbie mieszkańców miasta Rybnika stopniowo malał, po czym w latach 2012-2013 utrzymywał się na stałym poziomie (17,9%). Strukturę wieku mieszkańców Rybnika ilustruje rysunek nr 3. 9 Badania określające zapotrzebowanie na zawody na rynku pracy finansowane z Krajowego Funduszu Szkoleniowego

Rysunek 3. Struktura mieszkańców miasta Rybnika pod względem wieku* 2013 17,9% 64,7% 17,4% 2012 17,9% 65,2% 16,9% 2011 18,0% 65,7% 16,3% 2010 18,2% 66,0% 15,8% 2009 18,3% 66,2% 15,5% 2008 18,5% 66,4% 15,1% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% liczba mieszkańców w wieku przedprodukcyjnym (17 lat i mniej) liczba mieszkańców w wieku produkcyjnym liczba mieszkańców w wieku poprodukcyjnym *Według stanu z ostatniego dnia miesiąca, kończącego wskazany okres. Źródło danych: http://www.stat.gov.pl Migracje Czynnikami wpływającymi na spadek lub przyrost ludności są migracje na pobyt stały, zarówno wewnętrzne rozpatrywane w skali kraju, województwa i powiatów, jak i zewnętrzne. W powiecie rybnickim na przestrzeni ostatnich lat (od 2008 do 2013 r.) saldo migracji było dodatnie. Oznacza to, że więcej osób przyjeżdżało na teren powiatu niż z niego wyjeżdżało. Dominującą formą migracji były zameldowania z miast. W latach 2008-2013 w wyniku migracji liczba mieszkańców powiatu rybnickiego wzrosła o 1 043 osoby. W przypadku miasta Rybnika saldo migracji było ujemne i na przełomie lat 2008-2013 wyniosło 2 303 osoby, a najczęstszą formą migracji były wymeldowania do miast. Ujemny bilans migracji odnotowany został w gminie Czerwionka-Leszczyny (111 osób). Do gmin, w których zanotowano najwyższy dodatni bilans migracji należą: Gaszowice (382 osób), Świerklany (377 osób), Lyski (225 osób) oraz Jejkowice (170 osób). Saldo migracji na przestrzeni lat 2008 2013 w powiecie rybnickim oraz w mieście Rybniku przedstawia tabela nr 1. Tabela 1. Saldo migracji dla powiatu rybnickiego i miasta Rybnika w latach 2008-2013* Jednostka terytorialna 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Powiat rybnicki 239 228 178 161 174 63 Czerwionka-Leszczyny 40-7 -43-13 -49-39 Gaszowice 102 67 91 66 58-2 Jejkowice 48 20 33 12 26 31 Lyski 35 65 22 23 24 56 Świerklany 14 83 75 73 115 17 Miasto Rybnik -358-183 -394-347 -444-577 *Według stanu z ostatniego dnia miesiąca, kończącego wskazany okres. Źródło danych: http://www.stat.gov.pl 10 Badania określające zapotrzebowanie na zawody na rynku pracy finansowane z Krajowego Funduszu Szkoleniowego

Szczegółowy rozkład liczby osób, które zameldowały i wymeldowały się w latach 2008 2013 w poszczególnych gminach powiatu rybnickiego i miasta Rybnika przedstawia poniższa tabela. Największy ruch osób w powiecie rybnickim wystąpił w latach 2012 i 2013 łącznie zameldowało się i wymeldowało odpowiednio 1 936 i 2 115 osób. W przypadku miasta Rybnika łącznie najwięcej osób zameldowało się i wymeldowało w latach 2011 i 2012 (odpowiednio 2 599 i 2 646 osób). Tabela 2. Ruch migracyjny w gminach powiatu rybnickiego oraz mieście Rybniku w latach 2008 2013* Jednostka zameldowania ogółem wymeldowania ogółem terytorialna 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Powiat rybnicki Czerwionka- Leszczyny 1063 1010 1005 1016 1055 1089 824 782 827 855 881 1026 520 464 418 459 462 488 480 471 461 472 511 527 Gaszowice 191 147 178 166 173 150 89 80 87 100 115 152 Jejkowice 76 58 70 77 62 77 28 38 37 65 36 46 Lyski 125 133 125 120 110 187 90 68 103 97 86 131 Świerklany 151 208 214 194 248 187 137 125 139 121 133 170 Miasto Rybnik 1066 1162 1092 1126 1101 1006 1424 1345 1486 1473 1545 1583 *Według stanu z ostatniego dnia miesiąca, kończącego wskazany okres. Źródło danych: http://www.stat.gov.pl Przedsiębiorczość Na koniec 2013 roku w rejestrze REGON powiatu rybnickiego zarejestrowanych było 5268 podmiotów gospodarczych, z czego 96,9% podmiotów należało do sektora prywatnego. Na przestrzeni lat 2008 2009 liczba jednostek gospodarczych w powiecie malała (spadek o 1,2%). Tendencja wzrostowa (wzrost o 293 jednostki gospodarcze) nastąpiła w 2010 roku i trwała do końca rozpatrywanego okresu. W mieście Rybniku liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych na przestrzeni lat 2008-2009 również spadła z 13 014 do 12 550 jednostek gospodarczych (spadek o 3,6%). Po 6,5% wzroście w 2010 nastąpił kolejny spadek, a w dwóch ostatnich rozpatrywanych latach liczba przedsiębiorstw wzrastała o odpowiednio 1,5% i 1,7%, aby na koniec 2013 roku osiągnąć liczbę 13 604 podmiotów gospodarczych (97,9% z nich należało do sektora prywatnego). Szczegółowe dane ilustruje rysunek nr 4. 11 Badania określające zapotrzebowanie na zawody na rynku pracy finansowane z Krajowego Funduszu Szkoleniowego

Rysunek 4. Liczba podmiotów gospodarczych w powiecie rybnickim i mieście Rybniku na przestrzeni ostatnich 6 lat 16000 14000 12000 10000 13014 13360 13173 13375 13604 12550-3,6% 6,5% -1,4% 1,5% 1,7% 8000 6000 4850 4793 5086 5100 5206 5268 4000-1,2% 6,1% 0,3% 2,1% 1,2% 2000 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Powiat Miasto Według stanu z ostatniego dnia czerwca, kończącego wskazany okres. Źródło danych: http://www.stat.gov.pll Rozkład liczby podmiotów zarejestrowanych w powiecie rybnickim jest zróżnicowany w obrębie poszczególnych gmin. Gmina Czerwionka-Leszczyny wyróżnia się największą liczbą podmiotów gospodarczych, znajduje się tam 2635 j. gospodarczych co przekłada się na skoncentrowanie jednostek gospodarczych na poziomie 23 jednostek gospodarczych na km 2 powierzchni powiatu. Dużą liczbą jednostek gospodarczych charakteryzują się również gminy: Świerklany (901 j. gospodarczych; 38 j. gosp./km 2 ) oraz Gaszowice (707 j. gospodarczych; 35 j. gosp./km 2 ). W gminie Lyski, funkcjonuje 689 j. gospodarczych (12 j. gosp./km 2 ), w gminie Jejkowice 336 podmiotów gospodarczych (42 j. gosp./km 2 ). Na terenie całego powiatu rybnickiego funkcjonuje 5 268 podmiotów gospodarczych (24 j. gospodarczych na km 2), podczas gdy w mieście Rybniku znajduje się 13604 podmiotów gospodarczych, a ich skoncentrowanie na terenie miasta wynosi 92 j. gospodarcze na km 2. Dane dotyczące liczby podmiotów gospodarczych w powiecie rybnickim w podziale według gmin oraz w mieście Rybniku ilustruje rysunek nr 5. 12 Badania określające zapotrzebowanie na zawody na rynku pracy finansowane z Krajowego Funduszu Szkoleniowego

Rysunek 5. Rozkład podmiotów gospodarczych w poszczególnych gminach powiatu rybnickiego oraz w mieście Rybniku Według stanu z 31.XII.2013 r. Źródło danych: http://www.stat.gov.pl Opracowanie własne Głównym obszarem działalności podmiotów gospodarczych zarówno w powiecie rybnickim, jak i w mieście Rybniku jest handel hurtowy i detaliczny oraz naprawa pojazdów samochodowych (sekcja G). Ten rodzaj działalności prowadzi około 30,1% podmiotów w powiecie oraz 29,7% podmiotów w Rybniku. W powiecie rybnickim około 12,9% firm działa w budownictwie (sekcja F), a 10,6% powiatowych firm zajmuje się przetwórstwem przemysłowym (sekcja C). Dodatkowo, co najmniej 7,6% przedsiębiorstw zajmuje się działalnością w obszarze sekcji H (transport i gospodarka magazynowa), w sekcji S i T (pozostała działalność usługowa) działa 7,1% podmiotów, działalnością profesjonalną naukową i techniczną sekcja M zajmuje się 6,0% przedsiębiorstw. W pozostałych sekcjach funkcjonuje nie więcej niż 5,0% podmiotów. W mieście Rybniku budownictwem (sekcja F) zajmuje się 13,0% przedsiębiorstw, 9,0% przedsiębiorstw prowadzi działalność w sekcji M (działalność profesjonalna, naukowa oraz techniczna), a 8,2% podmiotów działa w branży przetwórstwa przemysłowego (sekcja C). Firmy zajmujące się pozostałą działalnością usługową (sekcja S i T) oraz transportem i gospodarką magazynową (sekcja H) stanowiły po 5,9%, natomiast opieką zdrowotną (sekcja Q) zajmowało się 5,4% firm działających w mieście. W pozostałych sekcjach działało mniej niż 5,0% przedsiębiorstw. 13 Badania określające zapotrzebowanie na zawody na rynku pracy finansowane z Krajowego Funduszu Szkoleniowego

W powiecie rybnickim w 2013 roku liczba jednostek gospodarczych wzrosła. Największy wzrost nastąpił w sekcjach G handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle (14 podmiotów), oraz w sekcji M działalność profesjonalna, naukowa i techniczna (14 podmiotów). Znaczący wzrost nastąpił również w sekcjach N - działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca (10 podmiotów), w sekcji J (informacja i komunikacja, 10 podmiotów) oraz w sekcji S i T (pozostała działalność usługowa, 10 podmiotów). Do spadku liczby doszło w pięciu sekcjach: sekcji C (przetwórstwo przemysłowe; 11 podmiotów), sekcji F (budownictwo; 4 podmioty), sekcji H (transport i gospodarka magazynowa, 4 podmioty), sekcji E (dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją; 1 podmiot) oraz w sekcji I (działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi; 1 podmiot). Ogółem liczba podmiotów gospodarczych w 2013 roku wzrosła o 1,2% (62 podmioty gospodarcze). W mieście Rybniku także doszło do wzrostu jednostek gospodarczych zarejestrowanych w głównych obszarach działalności. Do największego wzrostu doszło w sekcji M - działalność profesjonalna, naukowa i techniczna (61 podmiotów). Wzrost nastąpił także w sekcjach: L (działalność związana z obsługą rynku nieruchomości; o 39 podmiotów), Q (opieka zdrowotna i pomoc społeczna; o 35 podmiotów) oraz w sekcji P (edukacja, o 32 podmioty). Spadki zostały odnotowane w przypadku sekcji G (handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle; spadek o 33 podmioty), sekcji I (działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi; spadek o 7 podmiotów). Do spadków doszło również w sekcjach H (transport i gospodarka magazynowa) spadek o 6 podmiotów oraz A (rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo) spadek o 2 podmioty. Ogółem liczba podmiotów gospodarczych w 2013 roku w mieście Rybniku wzrosła o 1,7% (229 podmiotów gospodarczych). Tabela 3. Podział podmiotów gospodarczych w powiecie rybnickim i mieście Rybniku według sekcji PKD Obszar działalności A Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo Struktura podmiotów w powiecie Przyrost w skali roku w powiecie Struktura podmiotów w mieście Przyrost w skali roku w mieście N % N % N % N % 106 2,0% 5 5,0% 97 0,7% -2-2,0% B Górnictwo i wydobywanie 10 0,2% 1 11,1% 12 0,1% 3 33,3% C Przetwórstwo przemysłowe 556 10,6% -11-1,9% 1116 8,2% 16 1,5% D E Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją 5 0,1% 3 150,0% 18 0,1% 2 12,5% 32 0,6% -1-3,0% 43 0,3% 5 13,2% F Budownictwo 682 12,9% -4-0,6% 1770 13,0% 15 0,9% G Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle 1584 30,1% 14 0,9% 4032 29,7% -33-0,8% 14 Badania określające zapotrzebowanie na zawody na rynku pracy finansowane z Krajowego Funduszu Szkoleniowego

H I Transport i gospodarka magazynowa Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi Według stanu z 31.XII.2013r. Źródło danych: http://www.stat.gov.pl Opracowanie własne Zarówno w powiecie rybnickim, jak i w mieście Rybniku przeważają mikro (do 9 pracowników) i małe przedsiębiorstwa (10 49 pracowników). Przedsiębiorstwa zatrudniające 50-249 pracowników stanowią 0,6% ogółu zarejestrowanych podmiotów w powiecie. W porównaniu do stanu z 2012 roku w powiecie wzrosła liczba mikro i średnich przedsiębiorstw (o odpowiednio 1,4% i 3,0%), podczas gdy liczba małych przedsiębiorstw zmalała o 5,4%, a ilość dużych przedsiębiorstw pozostała bez zmian. W mieście Rybniku liczba mikro i średnich przedsiębiorstw wzrosła o odpowiednio 1,8% i 2,6%, podczas gdy ilość małych przedsiębiorstw zmniejszyła się o 0,5%. Liczba dużych przedsiębiorstw zatrudniających co najmniej 1000 pracowników zmniejszyła się natomiast o 50,0% (1 przedsiębiorstwo). Dane dotyczące liczby zarejestrowanych podmiotów w podziale według klas wielkości ilustruje tabela nr 4. 397 7,6% -4-1,0% 801 5,9% -6-0,7% 192 3,7% -1-0,5% 464 3,4% -7-1,5% J Informacja i komunikacja 103 2,0% 10 10,8% 344 2,5% 23 7,2% K L Działalność finansowa i ubezpieczeniowa Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości M Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna N O Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne 142 2,7% 4 2,9% 455 3,3% 3 0,7% 160 3,0% 4 2,6% 461 3,4% 39 9,2% 314 6,0% 14 4,7% 1221 9,0% 61 5,3% 100 1,9% 10 11,1% 355 2,6% 7 2,0% 39 0,7% 0 0,0% 34 0,3% 0 0,0% P Edukacja 176 3,3% 2 1,1% 522 3,8% 32 6,5% Q R Opieka zdrowotna i pomoc społeczna Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją S i T Pozostała działalność usługowa i gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby U Organizacje i zespoły eksterytorialne 181 3,4% 3 1,7% 739 5,4% 35 5,0% 112 2,1% 3 2,8% 320 2,4% 10 3,2% 376 7,1% 10 2,7% 800 5,9% 26 3,4% 1 0,02% 0 0% 0 0,0% 0 0,0% - Ogółem 5268 100,0% 62 1,2% 13604 100,0% 229 1,7% 15 Badania określające zapotrzebowanie na zawody na rynku pracy finansowane z Krajowego Funduszu Szkoleniowego

Tabela 4. Podział podmiotów gospodarczych w powiecie rybnickim i mieście Rybniku według klas wielkości Klasa wielkości przedsiębiorstwa Mikro przedsiębiorstwa Małe przedsiębiorstwa Średnie przedsiębiorstwa Duże przedsiębiorstwa 0-9 prac. Struktura podmiotów w powiecie Przyrost w skali roku w powiecie Struktura podmiotów w mieście Przyrost w skali roku w mieście N % N % N % N % 5040 95,7% 72 1,4% 12854 94,5% 230 1,8% 10-49 prac. 191 3,6% -11-5,4% 618 4,5% -3-0,5% 50-249 prac. 34 0,6% 1 3,0% 117 0,9% 3 2,6% 250-999 prac. 3 0,1% 0 0,0% 14 0,1% 0 0,0% 1000 0 0,0% 0 0,0% 1 0,0% -1-50,0% i więcej prac. Ogółem 5268 100,0% 62 1,2% 13604 100,0% 229 1,7% Według stanu z 31.XII.2013 r. Źródło danych: http://www.stat.gov.pl Opracowanie własne Struktura zatrudnienia W końcu 2013 roku w powiecie rybnickim liczba pracujących wyniosła 10 580 osób, co w relacji do roku poprzedzającego oznacza spadek o 477 osób. W gronie pracujących mieszkańców powiatu 51,5% stanowiły kobiety. Najwięcej osób pracujących odnotowano w sekcjach przemysłu i budownictwa (33,4%), rolnictwa, leśnictwa, łowiectwa i rybactwa (25,1%) oraz pozostałych usług (24,0%). W pozostałych działach gospodarki pracowało nie więcej niż 15,7% ogółu zatrudnionych. W porównaniu do poprzedniego roku wzrost liczby osób pracujących odnotowano w przemyśle i budownictwie (o 2,2 pkt. procentowe), handlu; naprawie pojazdów samochodowych; transporcie i gospodarce magazynowej; zakwaterowaniu i gastronomii; informacji i komunikacji (o 1,0 pkt. procentowy) oraz w działalności finansowej i ubezpieczeniowej; obsłudze rynku nieruchomości (o 0,3 pkt. procentowego). Spadek zatrudnionych odnotowany został z kolei w dziale pozostałych usług (o 2,4 punkty procentowe) oraz rolnictwie, leśnictwie, łowiectwie i rybactwie (1,1 pkt. procentowy). 16 Badania określające zapotrzebowanie na zawody na rynku pracy finansowane z Krajowego Funduszu Szkoleniowego

Rysunek 6. Pracujący w powiecie rybnickim wg grup sekcji PKD w końcu 2013 roku pozostałe usługi; 24,0% rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo; 25,1% działalność finansowa i ubezpieczeniowa; obsługa rynku nieruchomości; 1,9% handel; naprawa pojazdów samochodowych; transport i gospodarka magazynowa; zakwaterowanie i gastronomia; informacja i komunikacja; 15,7% przemysł i budownictwo; 33,4% Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS W końcu 2013 roku w mieście Rybniku liczba pracujących wyniosła 40 936 osób (41,9% stanowiły kobiety), co w relacji do roku poprzedzającego oznacza spadek o 618 osób. Najwięcej osób pracujących odnotowano w sekcjach przemysłu i budownictwa (45,3%), pozostałych usługach (27,3%) oraz w dziale handlu; naprawy pojazdów samochodowych; transportu i gospodarki magazynowej; zakwaterowania i gastronomii; informacji i komunikacji (22,8%). W pozostałych działach gospodarki pracowało nie więcej niż 3,0% ogółu pracujących. W porównaniu do wcześniejszego roku wzrost liczby zatrudnionych odnotowano tylko w przemyśle i budownictwie (o 1,8 pkt. procentowego). W dziale handlu; naprawy pojazdów samochodowych; transportu i gospodarki magazynowej; zakwaterowania i gastronomii; informacji i komunikacji doszło do spadku o 1,0 pkt. proc., a w pozostałych usługach o 0,4 punktów procentowych. Spadek odnotowany został również w liczbie osób pracujących w działalności finansowej i ubezpieczeniowej; obsłudze rynku nieruchomości (o 0,3 pkt. proc.), natomiast odsetek osób pracujących w rolnictwie, leśnictwie, łowiectwie i rybactwie pozostał na tym samym poziomie. Szczegółowe dane przedstawia poniższy rysunek. 17 Badania określające zapotrzebowanie na zawody na rynku pracy finansowane z Krajowego Funduszu Szkoleniowego

Rysunek 7. Pracujący w mieście Rybniku wg grup sekcji PKD w końcu 2013 roku pozostałe usługi; 27,3% rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo; 1,6% działalność finansowa i ubezpieczeniowa; obsługa rynku nieruchomości; 3,0% przemysł i budownictwo; 45,3% handel; naprawa pojazdów samochodowych; transport i gospodarka magazynowa; zakwaterowanie i gastronomia; informacja i komunikacja; 22,8% Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS Odsetki pracujących mieszkańców powiatu rybnickiego i miasta Rybnika w poszczególnych grupach sekcji PKD porównano do odpowiednich liczebności w województwie śląskim i całym kraju. Powiat rybnicki wyróżnia się szczególnie wysokim zatrudnieniem w rolnictwie, leśnictwie, łowiectwie i rybactwie oraz relatywnie niskim zatrudnieniem w pozostałych. W mieście Rybniku w porównaniu do województwa oraz kraju wysoki poziom zatrudnienia występuje w przemyśle i budownictwie, natomiast stosunkowo niskie zatrudnienie zostało odnotowane w rolnictwie, leśnictwie, łowiectwie i rybactwie. Omawiane dane znajdują się w poniższej tabeli. Tabela 5. Pracujący w powiecie rybnickim i w mieście Rybniku na koniec 2013 roku wg grup sekcji PKD w porównaniu do innych lokalizacji Lokalizacja rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo przemysł i budownictwo handel; naprawa pojazdów samochodowych; transport i gospodarka magazynowa; zakwaterowanie i gastronomia; informacja i komunikacja działalność finansowa i ubezpieczeniowa; obsługa rynku nieruchomości pozostałe usługi Polska 21,4% 27,0% 18,8% 3,9% 28,9% Śląskie 7,8% 39,1% 19,7% 3,8% 29,6% Powiat rybnicki 25,1% 33,4% 15,7% 1,9% 24,0% m. Rybnik 1,6% 45,3% 22,8% 3,0% 27,3% Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS 18 Badania określające zapotrzebowanie na zawody na rynku pracy finansowane z Krajowego Funduszu Szkoleniowego

Bezrobocie Na koniec III kwartału 2014 roku w powiecie rybnickim zarejestrowanych było 1 860 osób bezrobotnych, z czego 61,1% stanowiły kobiety. Pomiędzy III kwartałem 2009, a III kwartałem 2010 roku nastąpił 27,7% wzrost liczby bezrobotnych, a tendencja wzrostowa utrzymywała się do końca III kwartału 2013 roku. W ostatnim rozpatrywanym okresie doszło do znaczącego spadku w liczbie bezrobotnych liczba osób zarejestrowanych w powiecie zmniejszyła się o 13,4%. W przypadku miasta Rybnika na koniec III kwartału 2014 roku zarejestrowanych było 4014 bezrobotnych, a 64,4% z nich stanowiły kobiety. W mieście Rybniku na przełomie lat 2009 2010 nastąpił gwałtowny wzrost liczby bezrobotnych (o 27,9%), a następnie doszło do 4,5% spadku. Przez dwa kolejne lata liczba osób zarejestrowanych w mieście sukcesywnie wzrastała, a w III kwartale 2014 roku zaobserwowany został ponowny 12,1% spadek. Szczegółowe dane prezentuje rysunek nr 8. Rysunek 8. Bezrobocie w powiecie rybnickim i mieście Rybniku 6000 5000-4,5% 3,3% 6,7% -12,1% 4000 3000 2000 1000 3394 1420 4341 4566 4144 4281 27,9% 2148 1813 1887 1971 4,1% 4,5% 9,0% -13,4% 27,7% 4014 1860 0 III kw 2009 III kw 2010 III kw 2011 III kw 2012 III kw 2013 III kw 2014 % przyrost w porównaniu do stanu z końca poprzedniego okresu liczba zarejestrowanych w powiecie w mieście Źródło danych: http://www.stat.gov.pll, Stan z końca wyszczególnionego okresu Opracowanie własne Stopa bezrobocia rejestrowanego w powiecie rybnickim wyniosła w III kwartale 2014 roku 11,1 pkt. proc., podczas gdy poziom bezrobocia w tym samym czasie w mieście Rybniku wynosił 7,2 pkt. proc. Dla porównania na terenie województwa oraz całego kraju bezrobocie wynosiło odpowiednio o 9,8 pkt. proc. i 11,5 pkt. proc. Od III kwartału 2009 do III kwartału 2013 utrzymywała się tendencja wzrostowa (za wyjątkiem III kwartału 2011 roku) efektem czego był wzrost stopy bezrobocia na terenie powiatu o 3,6 pkt. proc., a na terenie miasta Rybnika o 2,0 pkt. proc. Wzrost ten stanowił odzwierciedlenie tendencji ogólnowojewódzkiej oraz krajowej. Po tym okresie nastąpił spadek stopy bezrobocia zarówno w mieście, jak i powiecie. Podobna tendencja wystąpiła w skali województwa i kraju. Poziom stopy bezrobocia rejestrowanego ilustruje rysunek nr 9. 19 Badania określające zapotrzebowanie na zawody na rynku pracy finansowane z Krajowego Funduszu Szkoleniowego

Rysunek 9. Stopa bezrobocia rejestrowanego w powiecie rybnickim i mieście Rybniku na tle województwa i kraju 14,0 12,4 13,0 12,0 10,0 10,9 8,8 11,5 11,8 11,1 11,0 9,5 9,6 11,6 10,4 12,4 11,1 11,1 9,8 11,5 8,0 6,0 8,5 7,6 7,0 7,6 8,0 7,2 6,0 4,0 III kw 2009 III kw 2010 III kw 2011 III kw 2012 III kw 2013 III kw 2014 powiat rybnicki miasto Rybnik śląskie Polska ogółem Źródło danych: http://www.stat.gov.pl/ Według stanu z końca III kwartału każdego roku Spadek liczby bezrobotnych na przestrzeni ostatniego roku został odnotowany w prawie wszystkich gminach powiatu rybnickiego, jak i w mieście Rybniku. Do największego w porównaniu z rokiem poprzednim spadku liczby zarejestrowanych doszło w gminach Lyski (24,6%, tj. 43 osoby) i Czerwionka- Leszczyny (18,4%, tj. 202 osoby). Do spadku liczby bezrobotnych doszło również w gminach Gaszowice (14,8%, tj. 34 osoby) oraz Świerklany (3,8%, tj. 10 osób). Wzrost liczby bezrobotnych odnotowany został natomiast w gminie Jejkowice (1,0%, tj. 1 osoba). W mieście Rybniku liczba bezrobotnych zmniejszyła się o 13,8%, tj. o 552 osoby. Powyższe dane zostały przedstawione na rysunku nr 10. 20 Badania określające zapotrzebowanie na zawody na rynku pracy finansowane z Krajowego Funduszu Szkoleniowego

Rysunek 10. Liczba zarejestrowanych bezrobotnych oraz zmiana poziomu bezrobocia w poszczególnych gminach powiatu rybnickiego oraz miasta Rybnika Według stanu z 30.IX.2014 r. i w porównaniu do okresu sprzed roku Źródło danych: http://www.stat.gov.pl/ Liczba osób bezrobotnych zarejestrowanych na terenie powiatu wzrosła pomiędzy IV kwartałem 2012 a I kwartałem 2013 r. (wzrost o 175 osób). Następnie spadała do końca III kwartału 2013 r. (o 162 osoby), po czym w IV kwartale 2013 roku nastąpił kolejny wzrost liczby bezrobotnych (o 140 osób). Po tym okresie odnotowano spadek trwający do końca omawianego okresu, kiedy to liczba bezrobotnych osiągnęła pułap 1860 osób. W tym samym czasie liczba bezrobotnych kobiet wykazywała podobny trend. Najmniej kobiet zarejestrowanych było na koniec III kwartału 2014 r. 1136 (co stanowiło wtedy 61,1% ogólnej liczby bezrobotnych), najwięcej zaś na koniec I kwartału 2013 r. 1424 (61,6% ogółu zarejestrowanych bezrobotnych). Liczba osób uprawnionych do zasiłku w IV kwartale 2012 roku wynosiła 286 osób, a do I kwartału 2013 roku wzrosła o 17 osób. Do IV kwartału 2013 roku liczba bezrobotnych uprawnionych do zasiłku zmniejszyła się do 220 osób (9,6% ogółu bezrobotnych), a następnie doszło do wzrostu wśród osób otrzymujących zasiłek. Po tym okresie liczba osób posiadających prawo do zasiłku zaczęła stopniowo się zmniejszać i na koniec III kwartału 2014 r. zasiłek pobierało 215 osób. Powyższe dane przedstawiono na rysunku nr 11. 21 Badania określające zapotrzebowanie na zawody na rynku pracy finansowane z Krajowego Funduszu Szkoleniowego

Rysunek 11. Liczba bezrobotnych ogółem, bezrobotnych kobiet i uprawnionych do zasiłku zarejestrowanych w PUP z terenu powiatu rybnickiego 3000 2000 2135 2310 2177 2148 2288 2280 2051 1860 1356 1424 1386 1372 1384 1348 1234 1136 1000 286 303 291 225 220 246 244 215 0 IV kwartał 2012 I kwartał 2013 II kwartał 2013 III kwartał 2013 IV kwartał 2013 I kwartał 2014 II kwartał 2014 III kwartał 2014 Bezrobotni ogółem Kobiety Uprawnieni do zasiłku Źródło danych: http://www.stat.gov.pl/ Stan z końca wyszczególnionego okresu Liczba osób bezrobotnych zarejestrowanych w mieście Rybniku wzrosła pomiędzy IV kwartałem 2012 roku, a I kwartałem 2013 roku o 381 osób. W II kwartale 2013 r. doszło do gwałtownego spadku liczby bezrobotnych (o 519 osób), po czym do I kwartału 2014 roku odnotowany został okres wzrostowy. Przez następne pół roku liczba zarejestrowanych bezrobotnych spadła i w III kwartale 2014 roku w mieście zarejestrowanych było 4014 osób. W tym samym czasie liczba bezrobotnych kobiet wykazywała podobne wahania. Najmniej kobiet zarejestrowanych było na koniec III kwartału 2014 r. 2586 (co stanowiło wtedy 64,4% ogólnej liczby bezrobotnych), najwięcej zaś na koniec I kwartału 2013 r. 3166 (63,2% ogółu zarejestrowanych bezrobotnych). Od IV kwartału 2012 roku do I kwartału 2013 roku nastąpił wzrost liczby osób bezrobotnych uprawnionych do zasiłku (o 78 osób). Następnie odnotowano tendencję spadkową i w III kwartale 2013 roku liczba osób bezrobotnych uprawnionych do zasiłku wyniosła 510 osób (11,2% wszystkich bezrobotnych). Pomiędzy III kwartałem 2013 r. a I kwartałem 2014 r. odnotowano wzrost w liczbie bezrobotnych z tej grupy (o 51 osób), natomiast w ostatnich dwóch rozpatrywanych kwartałach liczba osób bezrobotnych uprawnionych do zasiłku zmniejszyła o 76 osób. Szczegółowe informacje przedstawiono na rysunku nr 12. 22 Badania określające zapotrzebowanie na zawody na rynku pracy finansowane z Krajowego Funduszu Szkoleniowego

Rysunek 12. Liczba bezrobotnych ogółem, bezrobotnych kobiet i uprawnionych do zasiłku zarejestrowanych w PUP z terenu miasta Rybnika 6000 4000 4632 5013 4494 4566 4792 4839 4228 4014 3063 3166 2921 2958 2983 2968 2654 2586 2000 642 720 653 510 530 561 548 485 0 IV kwartał 2012 I kwartał 2013 II kwartał 2013 III kwartał 2013 IV kwartał 2013 I kwartał 2014 II kwartał 2014 III kwartał 2014 Bezrobotni ogółem Kobiety Uprawnieni do zasiłku Źródło danych: http://www.stat.gov.pl/ Stan z końca wyszczególnionego okresu Charakterystyka osób bezrobotnych W porównaniu z całym województwem, zarówno powiat rybnicki, jak i miasto Rybnik charakteryzuje się wyższym udziałem wśród bezrobotnych, osób młodych w wieku 18 24 lata. Odsetek osób młodych w powiecie wynosi 22,8%, w mieście Rybniku 18,8%, podczas gdy w województwie kształtuje się na poziomie 14,6% ogółu zarejestrowanych bezrobotnych. Odsetek osób w wieku 25 34 lata jest najwyższy w mieście Rybniku (31,3%), natomiast w powiecie udział osób bezrobotnych z tej grupy wiekowej wynosi 27,3%, a w całym województwie 27,8%. W województwie śląskim odsetek osób bezrobotnych w wieku 35-44 lata (21,6%) jest wyższy niż w mieście Rybniku (20,5%), czy w powiecie (20,2%). W województwie wyższy jest również odsetek zarejestrowanych bezrobotnych w wieku 45-54 lat. Podczas gdy w województwie 19,6% ogółu bezrobotnych znajduje się w tym przedziale wiekowym, w powiecie rybnickim oraz w mieście Rybniku odsetki te wynoszą odpowiednio 18,0% oraz 17,2%. Udział osób z najstarszej grupy wiekowej - 55 lat i więcej jest najmniejszy w powiecie rybnickim (11,7%), podczas gdy w mieście Rybniku wynosi 12,2% a w całym województwie 16,3%. Rozkład wieku bezrobotnych w powiecie, mieście oraz w województwie przedstawiono na rysunku nr 13. 23 Badania określające zapotrzebowanie na zawody na rynku pracy finansowane z Krajowego Funduszu Szkoleniowego

Rysunek 13. Rozkład wieku bezrobotnych w powiecie rybnickim, mieście Rybniku i województwie m.rybnik 18,8% 31,3% 20,5% 17,2% 12,2% Powiat rybnicki 22,8% 27,3% 20,2% 18,0% 11,7% śląskie 14,6% 27,8% 21,6% 19,6% 16,3% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 18-24 25-34 35-44 45-54 55 lat i więcej Źródło danych: http://www.stat.gov.pl Według stanu z 30.IX.2014 r. W porównaniu z województwem oraz miastem, powiat rybnicki posiada najniższy odsetek bezrobotnych z wykształceniem wyższym (10,7% w porównaniu z 12,5% w województwie i 13,0% w mieście). Zarówno w mieście Rybniku, jak i w powiecie zarejestrowany jest mniejszy odsetek osób (odpowiednio 19,2% oraz 19,6%) z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym niż w województwie (22,5%). W powiecie rybnickim znajduje się najniższy odsetek osób bezrobotnych z wykształceniem średnim ogólnokształcącym. Podczas gdy w powiecie zarejestrowanych jest 8,4% osób z wykształceniem średnim ogólnokształcącym, w mieście Rybniku oraz w województwie śląskim odsetek osób z tego rodzaju wykształceniem wynosi odpowiednio 10,3% oraz 9,3%. Bezrobotni z wykształceniem zasadniczym (zawodowym) mają większy udział w ogóle bezrobotnych na terenie powiatu 32,3% niż w mieście Rybniku (27,5%) oraz w województwie (27,7%). Wśród zarejestrowanych bezrobotnych w mieście Rybniku 30,0% stanowią osoby z wykształceniem gimnazjalnym bądź niższym, natomiast w powiecie rybnickim oraz w województwie udział osób z takim wykształceniem jest niższy i wynosi 29,0% w przypadku powiatu oraz 27,9% w przypadku województwa. Dane obrazujące strukturę bezrobotnych w powiecie rybnickim, mieście Rybniku oraz w województwie śląskim w podziale ze względu na wykształcenie ilustruje rysunek nr 14. 24 Badania określające zapotrzebowanie na zawody na rynku pracy finansowane z Krajowego Funduszu Szkoleniowego

Rysunek 14. Struktura bezrobotnych w powiecie rybnickim, mieście Rybniku i województwie ze względu na wykształcenie m.rybnik 13,0% 19,2% 10,3% 27,5% 30,0% Powiat rybnicki 10,7% 19,6% 8,4% 32,3% 29,0% śląskie 12,5% 22,5% 9,3% 27,7% 27,9% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% wyższe policealne oraz średnie zawodowe średnie ogólnokształcące zasadnicze (zawodowe) gimnazjalne i poniżej Źródło danych: http://www.stat.gov.pl Według stanu z 30.IX.2014 r. W województwie śląskim bezrobotni posiadający krótki staż pracy (do 1 roku) lub nieposiadający go w ogóle stanowią 33,9% ogółu zarejestrowanych. Odsetek ten jest niższy niż w przypadku powiatu rybnickiego oraz miasta Rybnika, gdzie wynosi on odpowiednio 40,7% oraz 38,7%. Osoby bezrobotne posiadające staż pracy od 1 do 5 lat stanowią 22,2% ogółu w mieście Rybniku (w powiecie 19,6%, a w województwie 20,2%). W mieście Rybniku odsetek bezrobotnych ze stażem pracy od 5 do 20 lat wynosi 26,8%, podczas gdy w powiecie i w województwie bezrobotni, którzy przepracowali 5-20 lat stanowią odpowiednio 27,2% i 29,3% ogółu. Bezrobotni ze stażem pracy wynoszącym 20-30 lat stanowią 11,9% ogółu w województwie śląskim, podczas gdy w powiecie odsetek ten wynosi 9,0%, a w Rybniku 8,1%. Staż pracy przekraczający 30 lat dotyczy 3,4% bezrobotnych w powiecie, 4,3% zarejestrowanych bezrobotnych w mieście oraz 4,7% bezrobotnych zarejestrowanych w województwie. Dane szczegółowe ilustruje rysunek nr 15. Rysunek 15. Staż pracy bezrobotnych w powiecie rybnickim, mieście Rybniku i województwie śląskim m.rybnik 18,6% 20,1% 22,2% 13,2% 13,6% 8,1% 4,3% Powiat rybnicki 22,6% 18,1% 19,6% 13,0% 14,2% 9,0% 3,4% śląskie 16,1% 17,8% 20,2% 14,2% 15,1% 11,9% 4,7% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% bez stażu do 1 roku 1-5 lat 5-10 lat 10-20 lat 20-30 lat powyżej 30 lat Źródło danych: http://www.stat.gov.pl Według stanu z 30.IX.2014r. 25 Badania określające zapotrzebowanie na zawody na rynku pracy finansowane z Krajowego Funduszu Szkoleniowego

Jednym z czynników charakteryzujących kondycję lokalnego rynku pracy jest czas pozostawania przez osoby bezrobotne bez zatrudnienia. Około 47,5% bezrobotnych w mieście Rybniku pozostaje bez zatrudnienia przez okres nieprzekraczający sześciu miesięcy. Dla powiatu rybnickiego odsetek ten kształtuje się na poziomie 45,3%, a dla województwa śląskiego na poziomie 40,2%. Odsetek pozostających bez pracy od 6 do 12 miesięcy jest najwyższy w mieście Rybniku, gdzie wynosi 20,5%, natomiast w powiecie wynosi on 20,3%, a w województwie 19,9%. W powiecie rybnickim odsetek bezrobotnych pozostających bez pracy od 12 do 24 miesięcy jest niższy niż w mieście Rybniku (16,9%) oraz województwie (19,0%) i wynosi 16,5%. W mieście Rybniku wśród zarejestrowanych bezrobotnych znajduje się 15,1% osób, które pozostają bez zatrudnienia przez okres dłuższy niż 2 lata, podczas gdy w powiecie odsetek ten wynosi 18,0%, a w całym województwie 20,9%. Rozkład danych dotyczących czasu pozostawania bez pracy przez bezrobotnych z terenu powiatu rybnickiego, miasta Rybnika oraz województwa śląskiego ilustruje rysunek nr 16. Rysunek 16. Czas pozostawania bez pracy bezrobotnych w powiecie rybnickim, mieście Rybnik oraz w województwie śląskim m.rybnik 16,2% 16,7% 14,6% 20,5% 16,9% 15,1% Powiat rybnicki 15,7% 14,4% 15,2% 20,3% 16,5% 18,0% śląskie 12,3% 14,5% 13,4% 19,9% 19,0% 20,9% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% poniżej 1 m-ca 1-3 m-cy 3-6 m-cy 6-12 m-cy 12-24 m-cy powyżej 24 m-cy Źródło danych: http://www.stat.gov.pl Według stanu z 30.IX.2014 r. Bezrobotni będący w szczególnej sytuacji na rynku pracy to grupa osób, która ze względu na szczególne uwarunkowania ma znaczne problemy z wyjściem ze stanu bezrobocia. 83,3% spośród ogółu bezrobotnych z powiatu rybnickiego zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy na koniec III kwartału 2014 r. kwalifikuje się do grupy znajdujących się w szczególnej sytuacji na rynku pracy. Wśród nich osoby bez wykształcenia średniego stanowią 73,6% osób bezrobotnych. Mniej, bo 56,2% bezrobotnych w szczególnej sytuacji to osoby długotrwale bezrobotne. Wśród osób będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy 35,5% jest osobami bez doświadczenia zawodowego, a 31,2% należy do grupy osób bez kwalifikacji zawodowych. Około 27,4% osób będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy należy do grona osób w wieku do 25 lat, a 26,5% ma więcej niż 50 lat. Pozostałe grupy osób w szczególnej sytuacji na rynku pracy są mniej liczne. Kobiety, które nie podjęły zatrudnienia po urodzeniu dziecka stanowią 13,8%, osoby samotnie wychowujące co 26 Badania określające zapotrzebowanie na zawody na rynku pracy finansowane z Krajowego Funduszu Szkoleniowego

najmniej jedno dziecko do 18 roku życia stanowią 10,5% ogółu osób w szczególnej sytuacji na rynku, a niepełnosprawni 6,3%. W skali roku odnotowano spadek liczby bezrobotnych w 8 z 11 grup bezrobotnych w szczególnej sytuacji na rynku pracy. Największy procentowo spadek odnotowano wśród bezrobotnych do 25 roku życia (17,3%, tj. o 89 osób). Wśród osób będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy o 15,3% zmniejszyła się liczba osób bez doświadczenia zawodowego (spadek o 99 osób), a w grupach osób bez kwalifikacji zawodowych oraz osób niepełnosprawnych odnotowany został 10,9% spadek (o odpowiednio 59 i 12 osób). Liczba osób bez wykształcenia średniego zmniejszyła się o 10,3% (131 osób), natomiast wśród osób samotnie wychowujących dziecko do 18 roku życia doszło do 10,0% spadku. Niewielkie spadki zostały odnotowane w grupie osób długotrwale bezrobotnych (spadek o 3,2%, tj. 29 osób) oraz w grupie osób powyżej 50 roku życia (spadek o 1,7%, tj. 7 osób). Wzrost liczby osób w porównaniu z III kwartałem 2013 roku odnotowany został jedynie wśród osób, które po odbyciu kary pozbawienia wolności nie podjęły zatrudnienia (5,9%, tj. 4 osoby). Ogółem liczba osób w szczególnej sytuacji na rynku pracy zmniejszyła się o 19,7% ( tj. 379 osób). Szczegółowe informacje znajdują się w tabeli nr 6. Tabela 6. Bezrobotni w szczególnej sytuacji na rynku pracy w powiecie rybnickim Kategoria bezrobotnych Bezrobotni zarejestrowani Przyrost w skali roku* N % N % do 25 roku życia 425 27,4% -89-17,3% długotrwale bezrobotne 871 56,2% -29-3,2% powyżej 50 roku życia 411 26,5% -7-1,7% bez kwalifikacji zawodowych 484 31,2% -59-10,9% bez doświadczenia zawodowego 550 35,5% -99-15,3% bez wykształcenia średniego 1140 73,6% -131-10,3% samotnie wychowujące co najmniej jedno dziecko do 18 roku życia 162 10,5% -18-10,0% które po odbyciu kary pozbawienia wolności nie podjęły zatrudnienia 72 4,6% 4 5,9% niepełnosprawni 98 6,3% -12-10,9% kobiety, które nie podjęły zatrudnienia po urodzeniu dziecka 214 13,8% 0 0,0% po zakończeniu realizacji kontraktu socjalnego 0 0,0% 0 0,0% W szczególnej sytuacji 1549 83,3% -379-19,7% *W porównaniu do stanu z 30.IX.2013r. Źródło danych: Powiatowy Urząd Pracy w Rybniku W mieście Rybniku 82,3% spośród ogółu bezrobotnych zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy na koniec III kwartału 2014 r. kwalifikuje się do grupy znajdujących się w szczególnej sytuacji na rynku pracy. Wśród nich osoby bez wykształcenia średniego stanowią 27 Badania określające zapotrzebowanie na zawody na rynku pracy finansowane z Krajowego Funduszu Szkoleniowego

69,9% osób bezrobotnych, natomiast 57,1% bezrobotnych w szczególnej sytuacji to osoby długotrwale bezrobotne. Wśród osób będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy 32,6% jest osobami bez doświadczenia zawodowego, a 32,4% nie posiada kwalifikacji zawodowych. Osoby powyżej 50 roku życia stanowią około 25,9% osób będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy, podczas gdy 22,8% ma nie więcej niż 25 lat. Pozostałe grupy osób w szczególnej sytuacji na rynku pracy są mniej liczne. Kobiety, które nie podjęły zatrudnienia po urodzeniu dziecka stanowią 16,4%, osoby samotnie wychowujące co najmniej jedno dziecko do 18 roku życia stanowią 14,4% ogółu osób w szczególnej sytuacji na rynku, a niepełnosprawni 8,2%. Najmniej liczną grupę wśród bezrobotnych w szczególnej sytuacji na rynku pracy stanowią osoby, które po odbyciu kary pozbawienia wolności nie podjęły zatrudnienia (4,1%). W skali roku odnotowano spadek liczby bezrobotnych w szczególnej sytuacji na rynku pracy w większości grup. Do największego procentowego spadku doszło w grupie osób do 25 roku życia (19,3%, tj. 180 osób) oraz wśród osób bez kwalifikacji zawodowych (16,1%, tj. 206 osób). W porównaniu z rokiem poprzednim zmniejszyła się również liczba osób bez doświadczenia zawodowego (14,9% tj. o 189 osób) oraz liczba osób niepełnosprawnych (12,1%, tj. 37 osób). W pozostałych grupach z odnotowanym spadkiem w skali roku był on nie większy niż 10,0% (bez wykształcenia średniego, tj. 256 osób). Ogółem liczba osób w szczególnej sytuacji na rynku pracy zmniejszyła się o 18,4% (tj. o 745 osób). Szczegółowe informacje znajdują się w tabeli nr 7. Tabela 7. Bezrobotni w szczególnej sytuacji na rynku pracy w mieście Rybniku Kategoria bezrobotnych Bezrobotni zarejestrowani Przyrost w skali roku* N % N % do 25 roku życia 754 22,8% -180-19,3% długotrwale bezrobotne 1885 57,1% -61-3,1% powyżej 50 roku życia 855 25,9% -52-5,7% bez kwalifikacji zawodowych 1071 32,4% -206-16,1% bez doświadczenia zawodowego 1076 32,6% -189-14,9% bez wykształcenia średniego 2307 69,9% -256-10,0% samotnie wychowujące co najmniej jedno dziecko do 18 roku życia 477 14,4% -37-7,2% które po odbyciu kary pozbawienia wolności nie podjęły zatrudnienia 136 4,1% 10 7,9% niepełnosprawni 270 8,2% -37-12,1% kobiety, które nie podjęły zatrudnienia po urodzeniu dziecka 541 16,4% 0 0,0% po zakończeniu realizacji kontraktu socjalnego 0 0,0% 0 0,0% W szczególnej sytuacji 3302 82,3% -745-18,4% *W porównaniu do stanu z 30.IX.2013r. Źródło danych: Powiatowy Urząd Pracy w Rybniku 28 Badania określające zapotrzebowanie na zawody na rynku pracy finansowane z Krajowego Funduszu Szkoleniowego