PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z WIEDZY O SPOŁECZEŃSTWIE W KLASIE VIII SZKOŁY PODSTAWOWEJ I. Przedmiotem oceny są: - Wiadomości i umiejętności określone podstawą programową kształcenia ogólnego z wiedzy o społeczeństwie dla szkół podstawowych - Zaangażowanie w proces nauczania uczenia się (aktywność) II. Kontrakt zawarty między uczniem a nauczycielem na sposób oceniania 1. Sposoby sprawdzania osiągnięć edukacyjnych ucznia: - odpowiedzi ustne - sprawdziany godzinne - kartkówki - samodzielna praca ucznia na lekcjach - zadania domowe - nietypowe formy pracy ucznia (np. zadania konkursowe, referaty, opracowania problemowe) 2. Warunki sprawdzania osiągnięć edukacyjnych: Prace pisemne a) sprawdziany - są zapowiadane z wyprzedzeniem co najmniej tygodniowym i odnotowane w dzienniku lekcyjnym - uczeń musi być poinformowany o zakresie materiału przewidzianego na sprawdzian - jeżeli uczeń był nieobecny na sprawdzianie z przyczyn usprawiedliwionych, ma prawo napisać go w terminie wyznaczonym przez nauczyciela - w przypadku otrzymania oceny niedostatecznej, nauczyciel w porozumieniu z uczniem ustala sposób postępowania i możliwości poprawienia oceny. b) kartkówki - nie muszą być zapowiadane - obejmują materiał co najwyżej trzech ostatnich lekcji - ilość i zakres pytań musi być tak dobrany, by czas przewidziany na pisemną odpowiedź nie przekraczał 15 minut - ocena z kartkówki nie podlega poprawie Odpowiedzi ustne - w ocenie za odpowiedź ustną nauczyciel uwzględnia: zgodność wypowiedzi z tematem, zakres merytoryczny (wiedza), kompozycję wypowiedzi, stosowanie terminologii właściwej dla przedmiotu - pytania nauczyciela obejmują materiał co najwyżej trzech ostatnich lekcji (za wyjątkiem lekcji powtórzeniowej) - wypowiedź na bieżącej lekcji (aktywność) może być podstawą do wystawienia oceny z odpowiedzi ustnej Zadania domowe - ocenie podlega wartość merytoryczna i staranność wykonanej pracy - brak pracy domowej można zgłosić przed lekcją co zostaje odnotowane w dzienniku - nie zgłoszenie braku zadania domowego równa się ocenie niedostatecznej
- brak zeszytu na lekcji, gdy obowiązywała uczniów pisemna praca domowa jest równoznaczny z brakiem tej pracy i ocena niedostateczną Dwa razy w semestrze uczeń może przed lekcją zgłosić brak przygotowania (za wyjątkiem lekcji powtórzeniowych); jest to odnotowane w dzienniku lekcyjnym zapisem np. 3. Procentowe ujęcie punktacji na daną ocenę z kartkówek i sprawdzianów: Celująca - 100% Bardzo dobra - 91% - 99% Dobra - 76% - 90% Dostateczna - 51% - 75% Dopuszczająca - 31% - 50% Niedostateczna - 0% - 30% Propozycja wymagań programowych na poszczególne oceny przygotowana na podstawie treści zawartych w podstawie programowej, programie nauczania oraz podręczniku do wiedzy o społeczeństwie dla klasy 8 szkoły j. Temat 1. Człowiek w społeczeńs twie Dopuszczająca [2] potrzeby osoby [podmioty, instytucje], które mają wpływ na rozwój młodego ról społecznych; norm społecznych. Wymagania na poszczególne oceny Dostateczna [3] Dobra [4] Bardzo dobra [5] Uczeń potrafi: - dopasować - dostrzec i wskazane przedstawić kategorie potrzeby do zależności potrzeb właściwych kategorii; procesem zaspokajania potrzeb a oddziaływania rozwojem rodziny, szkoły i rówieśników na potrzebami postawy i naturalnymi czynniki mające zachowania a społecznymi wpływ na jednostki; samoocenę znaczenie słowa i społeczne socjalizacja; dopasować oczekiwania jaką wskazane normy wynikające z rolę w procesie społeczne do pełnienia roli socjalizacji właściwych dziecka i ucznia; odgrywa kategorii; rodzina; norm pozytywne i społecznych społeczne negatywne obowiązujących oczekiwania wzorce w wybranych dotyczące zachowań społecznościach, pełnienia roli funkcjonujące w np. w rodzinie, dziecka i swoim szkole. rodzica oraz środowisku ucznia i rówieśniczym; nauczyciela; - dokonać autorefleksji, wskazać swoje konfliktu ról mocne i słabe społecznych; strony; - na wybranych Celująca [6] - przewidzieć konsekwencje braku zaspokojenia potrzeb normami formalnymi a nieformalnymi - na wybranych przykładach dokonać analizy sytuacji, w której dochodzi do konfliktu ról społecznych [wskazać przyczyny, konsekwencje, rozwiązania problemu]; problem przestrzegania norm społecznych w swoim środowisku [ocena zjawiska,
2. Grupy społeczne 3. Komunika cja i autopreze ntacja grup społecznych; konfliktów społecznych; rozwiązywania konfliktów w grupie rówieśniczej i w szkole. skutecznej komunikacji; - odróżnić nadawcę od odbiorcy komunikatu; sytuacji, w których młody człowiek powinien cechy grup społecznych; - określić, jakim rodzajem grupy jest grupa koleżeńska; grupy społeczne, do których należy; typowe konflikty występujące w szkole i grupie rówieśniczej; postaw/zachowa ń jednostek wobec konfliktu; rozwiązywania konfliktów społecznych. rodzaje komunikacji; komunikatów niewerbalnych czynniki utrudniające wystąpienia publiczne; kategorie norm społecznych. poszczególne rodzaje grup społecznych; - wskazać cechy grupy nastawionej na realizację zadania, typowego dla społeczności uczniowskiej; korzyści i zagrożeń wynikających z bycia w grupie; zasad efektywnej współpracy; - wskazać dobre i złe strony postaw wobec konfliktu; typowe rozwiązywania konfliktów; warunki prowadzenia skutecznych negocjacji. czym różni się przekaz werbalny od niewerbalnego jaką rolę pełni komunikacja niewerbalna; - określić nadawcę i odbiorcę przedstawioneg przykładach [tekst, ilustracja] dostrzec konflikt ról społecznych; - wskazać przyczyny i skutki nieprzestrzegania przez jednostkę norm społecznych. - dopasować właściwe cechy do podanych grup społecznych; sytuacje, w których łamane są efektywnej współpracy w grupie; konsekwencje przyjęcia określonych postaw wobec sytuacji konfliktowej dla jednostki i społeczeństwa różne rozwiązywania konfliktów, wskazać ich dobre i złe strony; wybór metody rozwiązywania konfliktu społecznego. - odczytać znaczenie i rolę komunikatów niewerbalnych w zaprezentowanyc h wystąpieniach publicznych; - zastosować wybrane komunikaty niewerbalne w wystąpieniu publicznym; dostrzeganie problemów i zagrożeń, wskazywanie przyczyn i konsekwencji]. cechy grup nastawionych na realizację różnych typów zadań; - dokonać analizy konkretnej sytuacji konfliktowej [wskazać strony konfliktu, przejawy, przyczyny i konsekwencje społeczne konfliktu; zaproponować rozwiązania konfliktu, uzasadnić wybór sposobu rozwiązania konfliktu]. - dokonać krytycznej analizy przekazu informacyjnego, np. reklamy [wykorzystane środki perswazyjne, przejawy i manipulacji, wykorzystane komunikaty
4. Życie rodzinne 5. Edukacja i praca zachować się asertywnie [zachować dystans, sprzeciwić się]. więzi łączących członków rodziny; oczekiwania społeczne wobec członków rodziny [dzieci, rodziców]. zadania szkoły, poszczególne typy szkół tworzących strukturę szkolną cechy postawy asertywnej. cechy rodziny jako grupy społecznej; potrzeby młodych ludzi, które zaspokaja rodzina; rodzaje współczesnych rodzin; prawa i obowiązki dziecka w rodzinie; wartości kształtujące życie rodzinne; problemy zagrażające prawidłowemu funkcjonowaniu współczesnych polskich rodzin. funkcje, które pełni szkoła, - odczytać ze schematu informacje o komunikatu;, których należy przestrzegać w wystąpieniach publicznych; - zastosować w praktyce skutecznej komunikacji, np. w wystąpieniu na forum klasy; postawy asertywne oraz postawy uległości, agresji i manipulacji. w rodzina przyczynia się do zaspokajania potrzeb nazwy funkcji rodziny; cechy różnych typów rodzin/ rozpoznać poszczególne typy rodziny; czynniki sprzyjające zacieśnianiu więzi rodzinnych; instytucje wspierające rodziny w realizacji swoich funkcji oraz formy pomocy rodzinie. działania za pomocą, których szkoła realizuje poszczególne funkcje; czym się różni debata od dyskusji; - dostrzec i opisać łamania zasad dobrej komunikacji; czym się różni postawa asertywna od postaw: uległości, agresji i manipulacji. - stosować w praktyce warunki asertywności. - wskazywać [rozpoznać sytuacje] realizacji przez rodzinę funkcji; - rozpoznawać sytuacje nieprawidłowego realizowania przez rodzinę swoich funkcji; jak na etapach życia jednostki, zmienia się rola rodziny w procesie socjalizacji; - wskazać zależności systemem wartości a zasadami funkcjonowania rodziny. - zhierarchizować funkcje szkoły, - określić, jaki wpływ na rozwój i przyszłość młodego niewerbalne]; - dokonać krytycznej analizy postaw uznawanych za asertywne pod kątem przestrzegania zasad asertywności; [przeprowadzić/ udział] akcję społeczną propagującą postawy asertywne i asertywności. [przeprowadzić / udział] działanie [projekt społeczny] propagujący na terenie szkoły lub społeczności lokalnej wybrane wartości kształtujące życie rodzinne; [przeprowadzić/ udział] działanie propagujące wiedzę na temat instytucji wspierających rodzinę i form pomocy rodzinie. [przeprowadzić / udział] działanie propagujące ideę samorządności uczniowskiej;
6. Ekonomia na co dzień w Polsce, prawa i obowiązki uczniów, osoby, u których może szukać pomocy, w przypadku naruszenia praw ucznia. - odróżnić dochody rodziny od wydatków; wydatki i źródła dochodów typowego gospodarstwa domowego; prawa przysługujące konsumentowi. dotyczące struktury polskiego szkolnictwa, różne warianty kontynuowania edukacji po ukończeniu szkoły j; - określić, kto tworzy samorząd szkolny, formy życia szkolnego. konstruowania budżetu domowego; rodzaje źródeł dochodów gospodarstwa domowego; prawidłowo skonstruowaneg o budżetu domowego; łamania praw konsumenta; - wypełnić typowy formularz reklamacyjny. wady i zalety wyboru wariantów dalszej edukacji; swoją dalszą edukację pod kątem przyszłej aktywności zawodowej [preferencji zawodowych]; - scharakteryzow ać poszczególne formy życia szkolnego [organizacja, zadania, formy działania], przypadki naruszania praw ucznia. - ocenić [uzasadnić ocenę], czy zaprezentowany budżet gospodarstwa domowego jest prawidłowo skonstruowany; przyczyny powstawania deficytu w budżecie domowym; - opisać strukturę typowego budżetu domowego; - napisać reklamację; instytucje chroniące prawa konsumenta;, którymi powinien kierować się świadomy człowieka wywiera szkoła; jakich umiejętności oczekuje współczesny rynek pracy; czynniki umożliwiające odniesienie sukcesu edukacyjnego i zawodowego; - ocenić pracę samorządu szkolnego / podejmowane przez niego działania i formy pracy; - ocenić i uzasadnić swoją aktywność [pracę] w ramach samorządu szkolnego. - zaprojektować działania służące ograniczeniu wydatków budżetu domowego; jak przestrzeganie zasad świadomego konsumenta wpływa na funkcjonowanie gospodarstwa domowego. [przeprowadzić / udział] działanie informujący społeczność szkolną, o sposobach dochodzenia swoich praw w szkole. - na wybranych przykładach ocenić ofertę handlową [przydatność w gospodarstwie domowym, jakość, cena, konkurencyjność ].
konsument. 1. Czym są prawa człowieka? 2. Katalog praw człowieka 3. Ochrona praw człowieka praw przysługujących dzieciom; praw i konstytucyjnych praw i człowieka. łamania praw człowieka we współczesnym świecie; instytucje chroniące prawa człowieka w Polsce. główne funkcje praw i, kto i kiedy uchwalił Powszechną Deklarację Praw Człowieka;, kto i kiedy uchwalił Konwencję Praw Dziecka; łamania praw dziecka; podejmowanych przez UNICEF. praw pierwszej, drugiej i trzeciej generacji; praw i osobistych, politycznych oraz socjalnych, kulturalnych i ekonomicznych zagwarantowany ch w Konstytucji RP; spraw, z którymi można zwrócić się do Rzecznika Praw Obywatelskich i Rzecznika Praw Dziecka; międzynarodow ych zajmujących się ochroną praw cechy praw i szczególne znaczenie Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka; prawa zawarte w Konwencji Praw Dziecka; - rozwinąć skrót UNICEF prawami pierwszej, drugiej i trzeciej generacji; łamania praw i funkcjonowania systemu ochrony praw i człowieka. zagrożenia wynikające z łamania praw i przyczyny łamania praw - wyszukać w mediach opisy sytuacji, w których łamane są prawa historię koncepcji praw i znaczenie cech praw i człowieka. jaką rolę w państwie demokratycznym odgrywa system ochrony praw człowieka. poziom przestrzegania praw człowieka w państwach globalnego Południa i globalnej Północy; - ocenić [uzasadnić] poziom przestrzegania praw człowieka w Polsce. w młodzi ludzie mogą włączyć się w działania prowadzone przez UNICEF; wybraną formę aktywności UNICEFU. [przeprowadzić / udział] kampanię społeczną propagującą ideę ochrony praw i człowieka. i ocenić poziom przestrzegania i ochrony praw i człowieka w wybranym państwie świata; działalność wybranej międzynarodowe j na rzecz ochrony praw i
4. Bezpiecze ństwo nieletnich 5. Służby ochrony prawa 1. Czym jest samorząd? zagrożeń wynikających z korzystania z cyberprzestrzeni; pozytywnego i negatywnego wykorzystania internetu przez młodych ludzi. policji;, innych niż policja, służb porządkowych w Polsce, straży miejskiej. - określić, kto tworzy samorząd uczniowski; samorządu i podejmowanych przez Międzynarodow y Czerwony Krzyż. - określić, kogo w świetle polskiego prawa, nazywamy nieletnim; odpowiedzialnoś ci prawnej nieletnich; korzyści i zagrożenia wynikające z korzystania z interenetu - wskazać formy cyberprzemocy. główne zadania policji; główne prawa przysługujące policjantom; prawa przysługujące nieletnim w kontakcie z policjantem; rodzaje służ mundurowych w Polsce. - odszukać informacje o prawach przysługujących ofiarom przestępstwa, świadkom i oskarżonym. rodzaje samorządów działających w człowieka. - określić bezpiecznego korzystania z internetu; wady i zalety aktywności na forach społecznościow ych. zadania służb mundurowych w główne prawa przysługujące ofiarom przestępstwa, świadkom i oskarżonym; -uzasadnić znajomości przysługujących nam praw; gdzie należy szukać pomocy w przypadku występowania przemocy domowej w jakim celu tworzone są samorządy zawodowe; w jak skutecznie można się chronić przed zagrożeniem cyberprzemocą reagowania w przypadku występowania przemocy domowej, przemocy rówieśniczej; -zinterpretować przepisy prawa dotyczące działania służ porządkowych, angażowania się w życie lokalnej społeczności; jaką człowieka. [przeprowadzić/ udział] działanie na rzecz promowania wśród rówieśników zasad prawidłowego korzystania z internetu. działanie [przeprowadzić / udział] propagujące [skuteczne formy] przeciwdziałania przemocy domowej [przemocy w grupie rówieśniczej / przemocy w szkole]. swoją gminę: historię, symbole, tradycje oraz miejsca i osoby,
2. Gmina podstawowa jednostka samorządu uczniowskiego; jednostki podziału terytorialnego państwa polskiego; - określić, w której gminie, powiecie i województwie mieszka. organy gminy, w której mieszka; spraw załatwianych w urzędzie gminy; - określić, gdzie znajduje się urząd gminy, w której mieszka. samorządów zawodowych; samorządu terytorialnego; - odszukać na mapie województwo, w którym mieszka; herb miejscowości, w której mieszka; - odszukać informacje na temat osób pełniących najważniejsze funkcje w swojej gminie. zadania gminy; - odróżnić organy uchwałodawcze od organów wykonawczych gminy; sposób wyłaniania władz gminy; spraw rozstrzyganych w referendum gminnym. czym przejawia się zasada decentralizacji władzy publicznej w organy samorządów terytorialnych w - określić, jaki charakter ma gmina, w której mieszka; herb województwa, w którym mieszka; imiona i nazwiska osób pełniących aktualnie najważniejsze funkcje w swojej gminie. uprawnienia organów uchwałodawczy ch i wykonawczych gminy; przeprowadzani a wyborów do władz gminy; zadań własnych i zleconych gminy; źródła finasowania gminy; wpływu mieszkańców na życie gminy; pojęcie budżet obywatelski; - wyszukać informacje na temat rolę w państwie demokratycznym odgrywa samorząd terytorialny; czym się różni gmina wiejska, od gminy miejskowiejskiej i miejskiej; organy państwa, które mogą ingerować [kontrolować] działania władz samorządowych. - do rodzajów gminy dopasować odpowiadające im organy; - zinterpretować przepis prawa dotyczący referendum gminnego; jaką rolę w budżecie gminy odgrywają środki uzyskiwane z funduszy unijnych; angażowania się mieszkańców w rozwiązywanie problemów gminy i działalność organów gminy; w działalność samorządu gminnego które odegrały szczególną rolę w jej dziejach; [przeprowadzić / udział] działanie na rzecz swojej społeczności lokalnej. - wyszukać informacje na temat realizacji lokalnych inicjatyw mieszkańców finansowanych z budżetów obywatelskich; - przygotować kampanię wyborczą do młodzieżowej rady gminy; - uczestniczyć w pracach młodzieżowej rady gminy; - zareklamować / promować na forum szkoły ideę młodzieżowej rady gminy; - zaprezentować strukturę budżetu swojej gminy [wykres, tabela, prezentacja multimedialna].
3. Powiat i województwo 4. Obywatele a władza samorządowa organy powiatu i województwa; spraw załatwianych w starostwie powiatowym i urzędzie marszałkowskim; - określić, gdzie znajdują się władze powiatu i województwa, w których mieszka. spraw załatwianych przez urząd gminy, starostwo powiatowe, urząd marszałkowski; - odszukać stronę internetową własnego urzędu gminy, starostwa powiatowego, urzędu marszałkowskieg o. zadania samorządu powiatowego i wojewódzkiego; - odróżnić organy uchwałodawcze od organów wykonawczych powiatu i województwa; sposób wyłaniania władz samorządowych powiatu i województwa; spraw rozstrzyganych w referendum lokalnym. - sporządzić wykaz spraw, które można załatwić w gminie za pomocą epuap; postępowania etycznego w pracy administracji publicznej; pojęcie korupcja; praw przysługujące obywatelowi w urzędzie; - wypełnić wniosek o wydanie dowodu osobistego. przedsięwzięć podejmowanych przez młodzieżowe rady gminy, miasta. uprawnienia organów uchwałodawczy ch i wykonawczych powiatu i województwa; - zinterpretować przepis prawa dotyczący przeprowadzani a wyborów do władz uchwałodawczy ch powiatu i województwa. - odszukać informacje zamieszczane w Biuletynie Informacji Publicznej; jaki rodzaj informacji zamieszcza się w BIP; przypadki łamania praw obywateli w urzędzie. przyczynia się do rozwoju społeczeństwa obywatelskiego; działania młodzieżowej rady gminy. strukturę i sposób powoływania władz samorządowych gminy, powiatu i województwa. dlaczego należy przestrzegać zasad etycznego postępowania urzędników administracji; - wskazać działania, które może podjąć obywatel w przypadku łamania jego praw w urzędzie; aktywności obywatelskiej dla prawidłowego funkcjonowania społeczności lokalnej; - zaprezentować strukturę organizacyjną swojego urzędu gminy. strukturę polityczną sejmiku swojego województwa; swój powiat lub województwo [historię, symbole, tradycje oraz miejsca i osoby, które odegrały szczególną rolę w jej dziejach]. [przeprowadzić na forum szkoły] kampanię społeczną promującą etycznego postępowania urzędników administracji [przeciwdziałając ą zjawisku korupcji; nepotyzmu]; - zorganizować debatę / dyskusję [ udział w debacie/ dyskusji] na temat przyczyn i skutków zjawiska korupcji i [lub] nepotyzmu w życiu publicznym; - zaprojektować
1. Naród i ojczyzna 2. Obywatels two i narodowoś ć polskiego dziedzictwa narodowego; więzi łączących polską wspólnotę narodową, i rozpoznać polskie symbole narodowe; - nazwać swoją dużą i mała ojczyznę; Narodowe Święto Niepodległości i Święto Narodowe Trzeciego Maja. prawa i obowiązki obywatela RP; cnót /wartości obywatelskich; postaci najwybitniejszych Polaków XX i XXI wieku. główne czynniki kształtujące polską tożsamość narodową; pojęcie ojczyzna; - opisać polskie symbole narodowe; sytuacje, w których używa się polskich symboli narodowych; najważniejsze polskie święta narodowe; prawidłowego zachowania w trakcie uroczystości państwowych, świąt narodowych, wobec symboli narodowych. - odróżnić [rozpoznać na przykładach] pojęcie narodowość od obywatelstwa; więzi łączące obywatela i państwo; nabycia obywatelstwa polskiego; zasada krwi; cechy dobrego obywatela. wspólnotą narodową i wspólnotą etniczną; jakie znaczenie dla współczesnego młodego człowieka ma tożsamość narodowa; historię polskich symboli narodowych; różne rodzaje tożsamości społecznych. różne nabywania obywatelstwa polskiego; obywatelstwem a narodowością; konstytucyjne prawa i obowiązki obywatela RP; jaki wpływ ma państwo na kształtowanie więzi narodowych., że można pogodzić różne tożsamości społecznokulturowe - wyjaśnić, w jaki sposób historia kształtowała polską tożsamość narodową, - do podanych świąt narodowych dopasować odpowiadające im wydarzenia historyczne, negatywne i pozytywne aspekty funkcjonowania społeczeństw wieloetnicznych/ narodowych, z czego mogą wynikać trudności w utrzymaniu polskiej tożsamości narodowej. różne nabywania obywatelstwa polskiego; przestrzegania cnót/wartości obywatelskich we współczesnym państwie demokratycznym konsekwencję odrzucenia wartości w życiu publicznym. inicjatywę, która może być sfinansowana w ramach budżetu obywatelskiego. jak i dlaczego, jak zmieniały się na przestrzeni dziejów polskie symbole narodowe, wybrany problem etniczny / narodowy współczesnego świata*, - zaprezentować wybrany element polskiego dziedzictwa narodowego*; czynniki utrudniające i ułatwiające prawidłową komunikację różnymi grupami etnicznymi / narodowymi. wzorzec obywatela polskiego; wybór postaci uzasadnić, odwołując się do jego cnót, postaw,, osiągnięć.
3. Czym jest patriotyz m? 4. Mniejszoś ci narodowe i etniczne w Polsce postaw patriotycznych i na rzecz dobra Ojczyzny; postaw patriotycznych wśród współczesnej młodzieży. mniejszości etnicznych i narodowych we współczesnej grupy cudzoziemców przebywających w Polsce. pojęcie patriotyzm; przejawy patriotyzmu lokalnego i gospodarczego. prawa przysługujące mniejszościom narodowym i etnicznym w Polsce, pojęcie Polonia, - odczytać z mapy, gdzie znajdują się największe skupiska mniejszości etnicznych i narodowych w - odczytać z mapy, gdzie współcześnie znajdują się największe skupiska Polonii. potrzebę patriotyzmu we współczesnym świecie; postawy patriotyczne dawniej i dzisiaj. zamieszkujące Polskę mniejszości narodowe i etniczne, oraz grupę posługującą się językiem regionalnym; mniejszościami narodowymi i etnicznymi w Polsce a cudzoziemcami; pojęciami: imigranci i uchodźcy; prawa przysługujące uchodźcom w związki łączące Polonię z Polską. - wskazać zalety i wady postaw określanych jako patriotyzm gospodarczy; - wskazać zalety i wady postaw uznawanych współcześnie za przejawy patriotyzmu, np. kibicowanie na zawodach sportowych. mniejszością narodową a mniejszością etniczną; kryteria, które decydują w Polsce o uznaniu danej społeczności za mniejszość narodową lub etniczną; główne czynniki, które zadecydowały o powstaniu Polonii; szczególnej ochrony prawnej mniejszości narodowych i etnicznych. - podjąć na forum szkoły lub środowiska lokalnego działania służące propagowaniu postaw patriotycznych [zaplanować, aktywnie uczestniczyć]; - podjąć działania sprzyjające rozwojowi lokalnej społeczności [zaplanować, aktywnie uczestniczyć]. historię, kulturę, formy wybranej mniejszości narodowej lub etnicznej w Polsce
5. Tolerancja i przejawy ksenofobii 1. Państwo i demokracja 2. Polska państwem demokratyczn / rozpoznać przejawy ksenofobii, w tym rasizmu, szowinizmu i antysemityzmu; postawy tolerancyjne i braku tolerancji. władzy państwowej; cechy państwa; nazwy współczesnych reżimów politycznych [demokracja, autorytaryzm, totalitaryzm]. główne rodzaje władzy pojęcia: ksenofobia, rasizm, szowinizm; pojęcie tolerancja; - odróżnić postawę tolerancyjną od postawy bezkrytycznej akceptacji; stereotypów. co to znaczy, że państwo jest suwerenne; funkcje państwa; realizacji przedstawicielst wa; cechy państwa demokratyczneg o. ustroju pojęcie stereotyp; cechy stereotypu; w można przeciwstawiać się przejawom ksenofobii, w tym szowinizmowi i antysemityzmo wi. postawę patriotyczną i nacjonalistyczną słuszność postawy tolerancyjnej. formy demokracji bezpośredniej; czym się różni demokracja bezpośrednia od pośredniej; korzyści, jakie daje obywatelom ustrój demokratyczny; cechy autorytaryzmu i totalitaryzmu - dopasować działania władzy państwowej do funkcji państwa; monarchią a republiką. rozdziały Konstytucji RP; potrzebę przeciwstawiania się przejawom ksenofobii, w tym szowinizmowi i antysemityzmow i; społeczne konsekwencje stereotypizacji. - wskazać wady i zalety demokracji bezpośredniej i pośredniej; - wskazać na mapie Europy monarchie i republiki; współczesnych państwa autorytarnych; współczesnych i historycznych państw totalitarnych. jakich spraw może dotyczyć - podjąć na forum szkoły lub środowiska lokalnego działania sprzyjające kształtowaniu postawy otwartości, akceptacji i tolerancji wobec odmienności etnicznych, religijnych i kulturowych. sytuację człowieka w państwie totalitarnym pozycję obywatela w państwie demokratycznym oraz państwie autorytarnym i totalitarnym. dlaczego konstytucjonaliz
ym 3. Sejm i Senat RP państwowej; organy władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej w nazwę ustawy zasadniczej. organy władzy ustawodawczej; główną funkcję Sejmu i Senatu; - określić, z kogo składa się Sejm i Senat; zasadę zgodnie, z którą formowany jest Sejm i Senat; przykład partii politycznej działającej w Polsce. Polski; : konstytucjonaliz mu, przedstawicielst wa i trójpodziału władzy; źródła powszechnie obowiązującego prawa w szczególne cechy konstytucji. - określić, z ilu posłów składa się Sejm, a z ilu Senat; najważniejsze kompetencje Sejmu i Senatu; zasada przedstawicielst wa; w podejmowane są decyzje w Sejmie i Senacie; - wymieć, według, których odbywają się wybory do Sejmu i Senatu; partie czym zajmuje się Trybunał Konstytucyjny czym jest preambuła; ją : pluralizmu politycznego, republikańskiej formy rządu, państwa prawa; wartości, do których odwołuje się preambuła Konstytucji; - odszukać w Konstytucji RP przepisy dotyczące wskazanych kwestii; czego dotyczyły referenda ogólnokrajowe przeprowadzone po 1989 roku. - określić, z kogo składa się Zgromadzenie Narodowe; przykład sytuacji, w której Sejm i Senat obradują jako Zgromadzenie Narodowe;, według, których odbywają się wybory do Sejmu i Senatu; pojęcie immunitet; główne etapy procesu ustawodawczeg o; co referendum ogólnokrajowe; - dokonać interpretacji przepisu Konstytucji RP dotyczącego referendum ogólnokrajowego ; główne nowelizacji Konstytucji RP. wyborów do Sejmu i Senatu; rolę Sejmu i Senatu w procesie ustawodawczym; jaką rolę w procesie ustawodawczym posiada Prezydent RP; pojęcia: mandat, komisje sejmowe, Prezydium Sejmu, Konwent Seniorów, jakie znaczenie w państwie demokratycznym ma aktywność wyborcza obywateli; mu, przedstawicielst wa, trójpodziału władzy, pluralizmu politycznego, państwa prawa są fundamentem ustroju demokratyczneg o; - wskazać wady i zalety republikańskiej formy rządów; historię polskiego konstytucjonaliz mu. wybraną polską partię polityczną [struktura organizacyjna, program, działalność, wartości].
4. Prezydent i Rada Ministrów 5. Sądy i trybunały 6. Organizacje pozarządowe organy władzy wykonawczej w imię i nazwisko urzędującej głowy państwa oraz Prezesa Rady Ministrów; - określić sposób powoływania Prezydenta RP; przykład uprawnienia Prezydenta RP. spraw, z którymi człowiek może zwrócić się do sądu; rodzaje sądów w Polsce. pozarządowych; wolontariuszy. polityczne, których przedstawiciele zasiadają w Sejmie bieżącej kadencji. główne wyboru Prezydenta RP; kompetencje Prezydenta RP; kompetencje Rady Ministrów. główne postępowania sądowego; nazwy trybunałów działających w - określić główne zadanie Trybunału Konstytucyjnego czym zajmują się sądy administracyjne. realizacji prawa do swobodnego zrzeszania się; - odszukać stowarzyszeń i jest głównym celem działalności partii politycznej. - uporządkować kompetencje Prezydenta RP [polityka wewnętrzna, polityka zagraniczna]; - omówić główne procedury tworzenia rządu; fakty dotyczące życiorysu politycznego urzędującej głowy państwa oraz Prezesa Rady Ministrów. główne postępowania sądowego, zasada niezależności sądów; zasada niezawisłości sędziów; jaką rolę pełnią sędziowie w procesie sądowym; strony postępowania sądowego [karnego i cywilnego]. pojęcia: fundacja i stowarzyszenie; jak rolę pełnią związki zawodowe; - wskazać skutki, jakie niesie dla państwa i społeczeństwa niska frekwencja wyborcza. kontrola polityczna Sejmu nad Radą Ministrów; na zasada kontrasygnaty; główne zadania wskazanych ministerstw; Prezydentów RP po 1989 r. gwarantujące niezawisłość sędziów, znaczenie dwuinstancyjnoś ci postępowania sądowego; w realizowana jest zasada dwuinstancyjnoś ci postępowania sądowego, rolę Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału Stanu dla ochrony państwa prawa. jaką rolę w państwie demokratycznym odgrywa zasada swobodnego zrzeszania się; różnicę zadania i zakres wybranego ministerstwa; - na podstawie zgromadzonych informacji, wyjaśnić, w jaki sposób działania wskazanych ministerstw wpływają na życie przeciętnej polskiej rodziny. - omówić strukturę i hierarchię sądów w - zaprezentować strukturę organizacyjną sądu rejonowego; - zająć stanowisko w sprawie roli ławników w procesie sądowym [zbudować argumenty i kontrargumenty]. - aktywnie uczestniczyć w działaniach na rzecz wspierania innych ludzi, rozwoju środowiska lokalnego
7. Media i opinia publiczna 1. Organizac je międzynar odowe środków masowego przekazu; pracy dziennikarzy; - odszukać w środkach masowego przekazu reklam. - rozwinąć skrót ONZ; - rozwinąć skrót NATO; podejmowanych przez ONZ; fundacji działających w swoim środowisku lokalnym; podejmowanych przez związki zawodowe; cechy wolontariatu. główne cechy środków masowego przekazu; główne cechy opinii publicznej; główne funkcje mediów; mediów społecznościowy ch; - odczytać, zilustrowane w prostej formie, wyniki wskazanego sondażu opinii publicznej; główne funkcje reklamy., główne cele i zadania ONZ; główne cele i zadania NATO; przejawy angażowania się w działania pozarządowych; korzyści wynikające z pracy w wolontariacie; główne organizacje młodzieżowe działające w Polsce. - odczytać cel wskazanej kampanii społecznej; - wskazać pozytywne i negatywne aspekty funkcjonowania mediów społecznościow ych; główne etyki dziennikarskiej; - odszukać w tekście publicystyczny m fakty i opinie; perswazji / manipulacji stosowane w mediach. jaką rolę pełnią ambasadorzy i konsulowie; jakie są główne cele polityki zagranicznej fundacją a stowarzyszeniem czym jest organizacja pożytku publicznego i w można wspomóc jej działalność. - dostrzec środki perswazji / manipulacji zastosowane we wskazanej reklamie; jaką rolę pełni opinia publiczna [sondaże opinii publicznej] w państwie demokratycznym przestrzegania zasad etyki dziennikarskiej; - odszukać łamania etyki dziennikarskiej; oddzielania faktów od opinii. czym różni się ONZ od innych międzynarodowy ch; jaka rolę odgrywa [aktywność w organizacjach pozarządowych, praca w wolontariacie]; wybraną organizację pozarządową [misja, wartości, cele, formy działania, struktura organizacyjna, znaczenie dla środowiska]; historię NSZZ Solidarność ; działalność i strukturę organizacyjną dowolnego stowarzyszenia. w należy strzec się przed manipulacją stosowaną w reklamach; - dokonać krytycznej analizy wybranej reklamy; [przeprowadzić / udział] kampanię reklamową [kampanię społeczną]. wybraną misję pokojową ONZ, w której brały udział/biorą wojska polskie [cele, zadania, historia misji,
2. Unia Europejsk a 3. Polska w Unii Europejsk iej podejmowanych przez NATO. rok, w którym Polska przystąpiła do Unii Europejskiej; państwa sąsiadujące z Polską, które należą do Unii Europejskiej. praw/korzyści, które nabyli obywatele polscy po wejściu Polski do Unii realizacji przez państwo polityki zagranicznej; główne organy ONZ. - określić, kiedy i gdzie podpisano traktat o powstaniu Unii Europejskiej; imiona i nazwiska Ojców założycieli zjednoczonej Europy; główne przyczyny integracji europejskiej, główne funkcjonowania Unii Europejskiej;. w nabywa się obywatelstwo Unii Europejskiej, państwa; - określić, kiedy powstało ONZ i kiedy powstało NATO; czym zajmuje się Rada Bezpieczeństwa ONZ; -wyjaśnić pojęcie misja pokojowa ONZ, aktywności Polski w ONZ i NATO. główne etapy integracji europejskiej; - wskazać na mapie państwa członkowskie Unii Europejskiej; - odszukać informacje o życiorysie politycznym Ojców założycieli zjednoczonej Europy; główne funkcjonowania Unii Europejskiej; nazwy głównych organów Unii Europejskiej; imiona i nazwiska Polaków pełniących ważne funkcje w instytucjach /organach Unii Europejskiej. informacje dotyczące głównych etapów integracji Polski NATO w polityce obronnej państwa polskiego; nazwy, innych niż ONZ i NATO, międzynarodowy ch, do których należy Polska. kompetencje głównych organów Unii Europejskiej, wady i zalety procesu integracji europejskiej, - zaprezentować sylwetki polityczne Polaków pełniących ważne funkcje w instytucjach /organach Unii Europejskiej. - ocenić proces integracji Polski z Unią Europejską - przedstawić korzyści i charakterystyka konfliktu, udział wojsk polskich, geografia polityczna], - wskazać na mapie państwa członkowskie NATO. wybrane problemy [osiągnięcia] Unii Europejskiej; wybrane państwa członkowskie Unii Europejskiej [historia, kultura, demografia, ekonomia, itp.] [zorganizować / aktywnie uczestniczyć] Dzień Europy w szkole. inwestycje gminne, finansowane ze środków unijnych;
4. Problemy współczes nego świata 5. Konflikty zbrojne na świecie Europejskiej, rok, w którym Polska przystąpiła do Unii Europejskiej. ilustrujące proces globalizacji; pomocy humanitarnej. terrorystycznych; konfliktów międzynarodowyc h. prawa wynikające z obywatelstwa Unii Europejskiej, nazwy funduszy unijnych, z których korzysta Polska. - wskazać, na podstawie mapy, państwa globalnej Północy i globalnego Południa; państwami globalnej Północy i globalnego Południa; globalizacji ekonomicznej i kulturowej współczesnego świata. międzynarodow ych zajmujących się rozwiązywaniem konfliktów i walką z terroryzmem; skutki długotrwałych konfliktów międzynarodow ych. z Unią Europejską [referendum ratyfikacyjne]; wykorzystania funduszy unijnych; Europejski Rynek Wewnętrzny. ilustrujące dysproporcję rozwojową państwami globalnego Południa i globalnej Północy; zależności państwami globalnej Północy i globalnego Południa; udzielania pomocy humanitarnej. - na wybranych przykładach przedstawić przyczyny współczesnych konfliktów międzynarodow ych; skutki rozwoju terroryzmu we współczesnym świecie; cechy ludobójstwa. zagrożenia; jakich zasadach funkcjonuje Strefa Schengen; korzyści wynikające z przynależności Polski do Strefy Schengen. przyczyny dysproporcji rozwojowych współczesnego świata; korzyści i zagrożenia wynikające z procesu globalizacji; dlaczego pomoc dla państw biednego Południa jest często nieskuteczna; pojęcia Grupa G7. różne rodzaje terroryzmu; dlaczego walka z terroryzmem jest trudna i często nieskuteczna. wybraną inicjatywę unijną dotyczącą młodzieży. działania wybranej pozarządowej zajmującej się udzielaniem pomocy humanitarnej; - zorganizować debatę / dyskusję [ udział w debacie / dyskusji] dotyczącą sposobów udzielania efektywnej pomocy społecznościom globalnego Południa; problemy wybranego państwa globalnego Południa. wybrany konflikt międzynarodowy [lokalizacja konfliktu na mapie, strony konfliktu, przyczyny i formy konfliktu, rozwiązania sporu].