Wymagania edukacyjne z wiedzy o społeczeństwie dla klasy 8 szkoły podstawowej

Transkrypt

1 Wymagania edukacyjne z wiedzy o społeczeństwie dla klasy 8 szkoły j Temat Człowiek w społeczeństwie Dopuszczająca [2] potrzeby osoby [podmioty, instytucje], które mają wpływ na rozwój młodego ról społecznych; norm społecznych. Wymagania na poszczególne oceny Dostateczna [3] Dobra Bardzo dobra [5] Celująca [6] [4] Uczeń potrafi: kategorie potrzeb oddziaływania rodziny, szkoły i rówieśników na postawy i zachowania jednostki; społeczne oczekiwania wynikające z pełnienia roli dziecka i ucznia; norm społecznych obowiązujących w wybranych społecznościach, np. w rodzinie, szkole. - dopasować wskazane potrzeby do właściwych kategorii; na różnica pomiędzy potrzebami naturalnymi a społecznymi - wyjaśnić znaczenie słowa socjalizacja; jaką rolę w procesie socjalizacji odgrywa rodzina; społeczne oczekiwania dotyczące pełnienia roli dziecka i rodzica oraz ucznia i nauczyciela; konfliktu ról społecznych; kategorie norm społecznych. - dostrzec i przedstawić zależności pomiędzy procesem zaspokajania potrzeb a rozwojem czynniki mające wpływ na samoocenę i dopasować wskazane normy społeczne do właściwych kategorii; pozytywne i negatywne wzorce zachowań funkcjonujące w swoim środowisku rówieśniczym; - dokonać autorefleksji, wskazać swoje mocne i słabe strony; - na wybranych przykładach [tekst, ilustracja] dostrzec konflikt ról społecznych; - wskazać przyczyny i skutki nieprzestrzega - przewidzieć konsekwencje braku zaspokojenia poszczególnych potrzeb na różnica pomiędzy normami formalnymi a nieformalnymi; - na wybranych przykładach dokonać analizy sytuacji, w której dochodzi do konfliktu ról społecznych [wskazać przyczyny, konsekwencje, sposoby rozwiązania problemu]; problem przestrzegania norm społecznych w swoim środowisku [ocena zjawiska, dostrzeganie problemów i zagrożeń, wskazywanie przyczyn i konsekwencji].

2 nia przez jednostkę norm społecznych. Grupy społeczne grup społecznych; konfliktów społecznych; sposoby rozwiązywania konfliktów w grupie rówieśniczej i w szkole. cechy grup społecznych; - określić, jakim rodzajem grupy jest grupa koleżeńska; grupy społeczne, do których należy; typowe konflikty występujące w szkole i grupie rówieśniczej; postaw/zachowa ń jednostek wobec konfliktu; sposoby rozwiązywania konfliktów społecznych. poszczególne rodzaje grup społecznych; - wskazać cechy grupy nastawionej na realizację zadania, typowego dla społeczności uczniowskiej; korzyści i zagrożeń wynikających z bycia w grupie; zasad efektywnej współpracy; - wskazać dobre i złe strony poszczególnych postaw wobec konfliktu; typowe sposoby rozwiązywania konfliktów; warunki prowadzenia skutecznych negocjacji. - dopasować właściwe cechy do podanych grup społecznych; sytuacje, w których łamane są efektywnej współpracy w grupie; konsekwencje przyjęcia określonych postaw wobec sytuacji konfliktowej dla jednostki i społeczeństw a; różne sposoby rozwiązywania konfliktów, wskazać ich dobre i złe strony; wybór metody rozwiązywania konfliktu społecznego. cechy grup nastawionych na realizację różnych typów zadań; - dokonać analizy konkretnej sytuacji konfliktowej [wskazać strony konfliktu, przejawy, przyczyny i konsekwencje społeczne konfliktu; zaproponować sposoby rozwiązania konfliktu, uzasadnić wybór sposobu rozwiązania konfliktu]. Komunikacja i autoprezentacja skutecznej komunikacji; - odróżnić nadawcę od odbiorcy komunikatu; sytuacji, w których młody człowiek powinien rodzaje komunikacji; komunikatów niewerbalnych; czynniki utrudniające wystąpienia publiczne; cechy postawy czym różni się przekaz werbalny od niewerbalnego ; jaką rolę pełni komunikacja niewerbalna; - określić nadawcę i odbiorcę przedstawionego komunikatu; - odczytać znaczenie i rolę komunikatów niewerbalnych w zaprezento wanych wystąpieniach publicznych; - zastosować wybrane komunikaty niewerbalne w wystąpieniu publicznym; - dokonać krytycznej analizy przekazu informacyjnego, np. reklamy [wykorzystane środki perswazyjne, przejawy i sposoby manipulacji, wykorzystane komunikaty niewerbalne]; - dokonać

3 Życie rodzinne zachować się asertywnie [zachować dystans, sprzeciwić się]. więzi łączących członków rodziny; oczekiwania społeczne wobec poszczególnych członków rodziny [dzieci, rodziców]. asertywnej. cechy rodziny jako grupy społecznej; potrzeby młodych ludzi, które zaspokaja rodzina; rodzaje współczesnych rodzin; prawa i obowiązki dziecka w rodzinie; wartości kształtujące życie rodzinne; problemy zagrażające prawidłowemu funkcjonowaniu współczesnych polskich rodzin., których należy przestrzegać w wystąpieniach publicznych; - zastosować w praktyce skutecznej komunikacji, np. w wystąpieniu na forum klasy; postawy asertywne oraz postawy uległości, agresji i manipulacji. w jaki sposób rodzina przyczynia się do zaspokajania potrzeb nazwy poszczególnych funkcji rodziny; cechy różnych typów rodzin / rozpoznać poszczególne typy rodziny; czynniki sprzyjające zacieśnianiu więzi rodzinnych; instytucje wspierające rodziny w realizacji swoich funkcji oraz formy pomocy rodzinie. - czym się różni debata od dyskusji; - dostrzec i opisać łamania zasad dobrej komunikacji; czym się różni postawa asertywna od postaw: uległości, agresji i manipulacji. - stosować w praktyce warunki asertywności. - wskazywać [rozpoznać sytuacje] realizacji przez rodzinę poszczególnyc h funkcji; - rozpoznawać sytuacje nieprawidłow ego realizowania przez rodzinę swoich funkcji; jak na poszczególnyc h etapach życia jednostki, zmienia się rola rodziny w procesie socjalizacji; - wskazać zależności pomiędzy systemem wartości a zasadami funkcjonowan ia rodziny. krytycznej analizy postaw uznawanych za asertywne pod kątem przestrzegania zasad asertywności; [przeprowadzić / udział] akcję społeczną propagującą postawy asertywne i asertywności. [przeprowadzić / udział] działanie [projekt społeczny] propagujący na terenie szkoły lub społeczności lokalnej wybrane wartości kształtujące życie rodzinne; [przeprowadzić / udział] działanie propagujące wiedzę na temat instytucji wspierających rodzinę i form pomocy rodzinie.

4 Edukacja i praca Ekonomia na co dzień zadania szkoły, poszczególne typy szkół tworzących strukturę szkolną w Polsce, prawa i obowiązki uczniów, osoby, u których może szukać pomocy, w przypadku naruszenia praw ucznia. - odróżnić dochody rodziny od wydatków; wydatki i źródła dochodów typowego gospodarstwa domowego; prawa przysługujące konsumentowi. funkcje, które pełni szkoła, - odczytać ze schematu informacje dotyczące struktury polskiego szkolnictwa, różne warianty kontynuowania edukacji po ukończeniu szkoły j; - określić, kto tworzy samorząd szkolny, formy organizacji życia szkolnego. konstruowania budżetu domowego; rodzaje źródeł dochodów gospodarstwa domowego; prawidłowo skonstruowanego działania za pomocą, których szkoła realizuje poszczególne funkcje; wady i zalety wyboru poszczególnych wariantów dalszej edukacji; swoją dalszą edukację pod kątem przyszłej aktywności zawodowej [preferencji zawodowych]; - scharakteryzować poszczególne formy życia szkolnego [organizacja, zadania, formy działania], przypadki naruszania praw ucznia. - ocenić [uzasadnić ocenę], czy zaprezentowany budżet gospodarstwa domowego jest prawidłowo skonstruowany; przyczyny powstawania deficytu w budżecie domowym; - opisać strukturę - zhierarchizow ać funkcje szkoły, - określić, jaki wpływ na rozwój i przyszłość młodego człowieka wywiera szkoła; jakich umiejętności oczekuje współczesny rynek pracy; czynniki umożliwiające odniesienie sukcesu edukacyjnego i zawodowego ; - ocenić pracę samorządu szkolnego / podejmowane przez niego działania i formy pracy; - ocenić i uzasadnić swoją aktywność [pracę] w ramach samorządu szkolnego. - zaprojektować działania służące ograniczeniu wydatków budżetu domowego; jak przestrzeganie zasad świadomego konsumenta wpływa na funkcjonowan ie [przeprowadzić / udział] działanie propagujące ideę samorządności uczniowskiej; [przeprowadzić / udział] działanie informujący społeczność szkolną, o sposobach dochodzenia swoich praw w szkole. - na wybranych przykładach ocenić ofertę handlową [przydatność w gospodarstwie domowym, jakość, cena, konkurencyjność].

5 Czym są prawa człowieka? Katalog praw człowieka praw przysługujących dzieciom; praw i wolności konstytucyjnych praw i wolności człowieka. budżetu domowego; łamania praw konsumenta; - wypełnić typowy formularz reklamacyjny. główne funkcje praw i wolności, kto i kiedy uchwalił Powszechną Deklarację Praw Człowieka;, kto i kiedy uchwalił Konwencję Praw Dziecka; łamania praw dziecka; działań podejmowanych przez UNICEF. praw pierwszej, drugiej i trzeciej generacji; praw i wolności osobistych, politycznych oraz socjalnych, kulturalnych i ekonomicznych zagwarantowanyc h w Konstytucji RP; typowego budżetu domowego; - napisać reklamację; instytucje chroniące prawa konsumenta;, którymi powinien kierować się świadomy konsument. cechy praw i wolności na szczególne znaczenie Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka; prawa zawarte w Konwencji Praw Dziecka; - rozwinąć skrót UNICEF na różnica pomiędzy prawami pierwszej, drugiej i trzeciej generacji; łamania praw i wolności funkcjonowania systemu ochrony praw i wolności człowieka. gospodarstwa domowego. historię koncepcji praw i wolności znaczenie poszczególnyc h cech praw i wolności człowieka. jaką rolę w państwie demokratyczn ym odgrywa system ochrony praw człowieka. w jaki sposób młodzi ludzie mogą włączyć się w działania prowadzone przez UNICEF; wybraną formę aktywności UNICEFU. [przeprowadzić / udział] kampanię społeczną propagującą ideę ochrony praw i wolności człowieka. Ochrona praw człowieka łamania praw spraw, z którymi można zwrócić się zagrożenia wynikające z poziom przestrzegania i ocenić poziom przestrzegania

6 człowieka we współczesnym świecie; instytucje chroniące prawa człowieka w Polsce. do Rzecznika Praw Obywatelskich i Rzecznika Praw Dziecka; organizacji międzynarodowy ch zajmujących się ochroną praw i wolności działań podejmowanych przez Międzynarodowy Czerwony Krzyż. łamania praw i wolności przyczyny łamania praw - wyszukać w mediach opisy sytuacji, w których łamane są prawa człowieka. praw człowieka w państwach globalnego Południa i globalnej Północy; - ocenić [uzasadnić] poziom przestrzegania praw człowieka w Polsce. i ochrony praw i wolności człowieka w wybranym państwie świata; działalność wybranej organizacji międzynarodowej na rzecz ochrony praw i wolności człowieka. Bezpieczeństwo nieletnich Służby ochrony prawa zagrożeń wynikających z korzystania z cyberprzestrze ni; pozytywnego i negatywnego wykorzystania internetu przez młodych ludzi. działań policji;, innych niż policja, służb porządkowych w Polsce, działań straży miejskiej. - określić, kogo w świetle polskiego prawa, nazywamy nieletnim; odpowiedzialnośc i prawnej nieletnich; korzyści i zagrożenia wynikające z korzystania z interenetu - wskazać formy cyberprzemocy. główne zadania policji; główne prawa przysługujące policjantom; prawa przysługujące nieletnim w kontakcie z policjantem; rodzaje służ mundurowych w Polsce. - odszukać informacje o prawach - określić bezpiecznego korzystania z internetu; wady i zalety aktywności na forach społecznościowyc h. zadania poszczególnych służb mundurowych w Polsce; główne prawa przysługujące ofiarom przestępstwa, świadkom i oskarżonym; -uzasadnić znajomości przysługujących nam praw; gdzie jak skutecznie można się chronić przed zagrożeniem cyberprzemoc ą reagowania w przypadku występowania przemocy domowej, przemocy rówieśniczej; - zinterpretowa ć przepisy prawa dotyczące działania służ porządkowych. [przeprowadzić/ udział] działanie na rzecz promowania wśród rówieśników zasad prawidłowego korzystania z internetu. działanie [przeprowadzić / udział] propagujące [skuteczne formy] przeciwdziałania przemocy domowej [przemocy w grupie rówieśniczej / przemocy w szkole].

7 przysługujących ofiarom przestępstwa, świadkom i oskarżonym. należy szukać pomocy w przypadku występowania przemocy domowej Czym jest samorząd? Gmina podstawowa jednostka samorządu - określić, kto tworzy samorząd uczniowski; działań samorządu uczniowskiego; jednostki podziału terytorialnego państwa polskiego; - określić, w której gminie, powiecie i województwie mieszka. organy gminy, w której mieszka; spraw załatwianych w urzędzie gminy; - określić, gdzie znajduje się urząd gminy, w której mieszka. rodzaje samorządów działających w Polsce; samorządów zawodowych; działań samorządu terytorialnego; - odszukać na mapie województwo, w którym mieszka; herb miejscowości, w której mieszka; - odszukać informacje na temat osób pełniących najważniejsze funkcje w swojej gminie. zadania gminy; - odróżnić organy uchwałodawcze od organów wykonawczych gminy; sposób wyłaniania władz gminy; spraw rozstrzyganych w referendum gminnym. w jakim celu tworzone są samorządy zawodowe; w czym przejawia się zasada decentralizacji władzy publicznej w Polsce; organy samorządów terytorialnych w Polsce; - określić, jaki charakter ma gmina, w której mieszka; herb województwa, w którym mieszka; imiona i nazwiska osób pełniących aktualnie najważniejsze funkcje w swojej gminie. uprawnienia organów uchwałodawczych i wykonawczych gminy; przeprowadzania wyborów do władz gminy; zadań własnych i zleconych gminy; źródła finasowania gminy; wpływu, angażowania się w życie lokalnej społeczności; jaką rolę w państwie demokratyczn ym odgrywa samorząd terytorialny; czym się różni gmina wiejska, od gminy miejskowiejskiej i miejskiej; organy państwa, które mogą ingerować [kontrolować] działania władz samorządowy ch. - do poszczególnyc h rodzajów gminy dopasować odpowiadając e im organy; - zinterpretowa ć przepis prawa dotyczący organizacji referendum gminnego; jaką rolę w budżecie gminy swoją gminę: historię, symbole, tradycje oraz miejsca i osoby, które odegrały szczególną rolę w jej dziejach; [przeprowadzić / udział] działanie na rzecz swojej społeczności lokalnej. - wyszukać informacje na temat realizacji lokalnych inicjatyw mieszkańców finansowanych z budżetów obywatelskich; - przygotować kampanię wyborczą do młodzieżowej rady gminy; - uczestniczyć w pracach młodzieżowej rady gminy; - zareklamować /

8 Powiat i województwo organy powiatu i województwa; spraw załatwianych w starostwie powiatowym i urzędzie marszałkowskim ; - określić, gdzie znajdują się władze powiatu i województwa, w których mieszka. zadania samorządu powiatowego i wojewódzkiego; - odróżnić organy uchwałodawcze od organów wykonawczych powiatu i województwa; sposób wyłaniania władz samorządowych powiatu i województwa; spraw rozstrzyganych w referendum lokalnym. mieszkańców na życie gminy; - wyjaśnić pojęcie budżet obywatelski; - wyszukać informacje na temat przedsięwzięć podejmowanych przez młodzieżowe rady gminy, miasta. uprawnienia organów uchwałodawczych i wykonawczych powiatu i województwa; - zinterpretować przepis prawa dotyczący przeprowadzania wyborów do władz uchwałodawczych powiatu i województwa. odgrywają środki uzyskiwane z funduszy unijnych; angażowania się mieszkańców w rozwiązywa nie problemów gminy i działalność organów gminy; w jaki sposób działalność samorządu gminnego przyczynia się do rozwoju społeczeństwa obywatelskieg o; działania młodzieżowej rady gminy. strukturę i sposób powoływania władz samorządowy ch gminy, powiatu i województw a. promować na forum szkoły ideę młodzieżowej rady gminy; - zaprezentować strukturę budżetu swojej gminy [wykres, tabela, prezentacja multimedialna]. strukturę polityczną sejmiku swojego województwa; swój powiat lub województwo [historię, symbole, tradycje oraz miejsca i osoby, które odegrały szczególną rolę w jej dziejach]. Obywatele a władza spraw - sporządzić wykaz spraw, - odszukać informacje dlaczego [przeprowadzić

9 samorządowa Naród i ojczyzna załatwianych przez urząd gminy, starostwo powiatowe, urząd marszałkowski; - odszukać stronę internetową własnego urzędu gminy, starostwa powiatowego, urzędu marszałkowskie go. polskiego dziedzictwa narodowego; więzi łączących polską wspólnotę narodową, i rozpoznać polskie symbole narodowe; - nazwać swoją dużą i mała ojczyznę; Narodowe Święto Niepodległości i Święto Narodowe Trzeciego Maja. które można załatwić w gminie za pomocą epuap; postępowania etycznego w pracy administracji publicznej; - wyjaśnić pojęcie korupcja; praw przysługujące obywatelowi w urzędzie; - wypełnić wniosek o wydanie dowodu osobistego. główne czynniki kształtujące polską tożsamość narodową; - wyjaśnić pojęcie ojczyzna; - opisać polskie symbole narodowe; sytuacje, w których używa się polskich symboli narodowych; najważniejsze polskie święta narodowe; prawidłowego zachowania w trakcie uroczystości zamieszczane w Biuletynie Informacji Publicznej; jaki rodzaj informacji zamieszcza się w BIP; przypadki łamania praw obywateli w urzędzie. na różnica pomiędzy wspólnotą narodową i wspólnotą etniczną; jakie znaczenie dla współczesnego młodego człowieka ma tożsamość narodowa; historię polskich symboli narodowych; różne rodzaje tożsamości społecznych. należy przestrzegać zasad etycznego postępowania urzędników administracji; - wskazać działania, które może podjąć obywatel w przypadku łamania jego praw w urzędzie; aktywności obywatelskiej dla prawidłow ego funkcjonowan ia społeczności lokalnej; - zaprezentowa ć strukturę organizacyjną swojego urzędu gminy., że można pogodzić różne tożsamości społecznokulturowe - wyjaśnić, w jaki sposób historia kształtowała polską tożsamość narodową, - do podanych świat narodowych dopasować odpowiadając e im wydarzenia historyczne, negatywne i pozytywne na forum szkoły] kampanię społeczną promującą etycznego postępowania urzędników administracji [przeciwdziałającą zjawisku korupcji; nepotyzmu]; - zorganizować debatę / dyskusję [ udział w debacie/ dyskusji] na temat przyczyn i skutków zjawiska korupcji i [lub] nepotyzmu w życiu publicznym; - zaprojektować inicjatywę, która może być sfinansowana w ramach budżet u obywatelskiego. jak i dlaczego, jak zmieniały się na przestrzeni dziejów polskie symbole narodowe, wybrany problem etniczny / narodowy współczesnego świata*, - zaprezentować wybrany element polskiego dziedzictwa narodowego*; czynniki utrudniające i ułatwiające prawidłową komunikację pomiędzy

10 Obywatelstwo i narodowość prawa i obowiązki obywatela RP; cnót /wartości obywatelskich; postaci najwybitniejszyc h Polaków XX i XXI wieku. państwowych, świąt narodowych, wobec symboli narodowych. - odróżnić [rozpoznać na przykładach] pojęcie narodowość od obywatelstwa; więzi łączące obywatela i państwo; sposoby nabycia obywatelstwa polskiego; na zasada krwi; cechy dobrego obywatela. różne sposoby nabywania obywatelstwa polskiego; na różnica pomiędzy obywatelstwem a narodowością; konstytucyjne prawa i obowiązki obywatela RP; jaki wpływ ma państwo na kształtowanie więzi narodowych. aspekty funkcjonowan ia społeczeństw wieloetniczny ch/ narodowych, z czego mogą wynikać trudności w utrzymaniu polskiej tożsamości narodowej. różne sposoby nabywania obywatelstwa polskiego; przestrzegania cnót/wartości obywatelskich we współczesnym państwie demokratyczn ym; konsekwencję odrzucenia wartości w życiu publicznym. różnymi grupami etnicznymi / narodowymi. wzorzec obywatela polskiego; wybór postaci uzasadnić, odwołując się do jego cnót, postaw, działań, osiągnięć. Czym jest patriotyzm? postaw patriotycznych i działań na rzecz dobra Ojczyzny; postaw patriotycznych wśród współczesnej młodzieży. - wyjaśnić pojęcie patriotyzm; przejawy patriotyzmu lokalnego i gospodarczego. potrzebę patriotyzmu we współczesnym świecie; postawy patriotyczne dawniej i dzisiaj. - wskazać zalety i wady postaw określanych jako patriotyzm gospodarczy; - wskazać zalety i wady postaw uznawanych współcześnie za przejawy patriotyzmu, np. kibicowani e na zawodach sportowych. - podjąć na forum szkoły lub środowiska lokalnego działania służące propagowaniu postaw patriotycznych [zaplanować, aktywnie uczestniczyć]; - podjąć działania sprzyjające rozwojowi lokalnej społeczności [zaplanować, aktywnie uczestniczyć].

11 Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce mniejszości etnicznych i narodowych we współczesne j Polsce; grupy cudzoziemców przebywających w Polsce. prawa przysługujące mniejszościom narodowym i etnicznym w Polsce, - wyjaśnić pojęcie Polonia, - odczytać z mapy, gdzie znajdują się największe skupiska mniejszości etnicznych i narodowych w Polsce; - odczytać z mapy, gdzie współcześnie znajdują się największe skupiska Polonii. zamieszkujące Polskę mniejszości narodowe i etniczne, oraz grupę posługującą się językiem regionalnym; na różnica pomiędzy mniejszościami narodowymi i etnicznymi w Polsce a cudzoziemcami; na różnica pomiędzy pojęciami: imigranci i uchodźcy; prawa przysługujące uchodźcom w Polsce; związki łączące Polonię z Polską. na różnica pomiędzy mniejszością narodową a mniejszością etniczną; kryteria, które decydują w Polsce o uznaniu danej społeczności za mniejszość narodową lub etniczną; główne czynniki, które zadecydowały o powstaniu Polonii; szczególnej ochrony prawnej mniejszości narodowych i etnicznych. historię, kulturę, formy organizacji wybranej mniejszości narodowej lub etnicznej w Polsce Tolerancja i przejawy ksenofobii Państwo i demokracja / rozpoznać przejawy ksenofobii, w tym rasizmu, szowinizmu i antysemityzmu ; postawy tolerancyjne i braku tolerancji. działań władzy państwowej; - wyjaśnić pojęcia: ksenofobia, rasizm, szowinizm; - wyjaśnić pojęcie tolerancja; - odróżnić postawę tolerancyjną od postawy bezkrytycznej akceptacji; stereotypów. co to znaczy, że państwo jest suwerenne; - wyjaśnić pojęcie stereotyp; cechy stereotypu; w jaki sposób można przeciwstawiać się przejawom ksenofobii, w tym szowinizmowi i antysemityzmow i. postawę patriotyczną i nacjonalistyczną; słuszność postawy tolerancyjnej. - formy demokracji bezpośredniej; potrzebę przeciwstawia nia się przejawom ksenofobii, w tym szowinizmowi i antysemityz mowi; społeczne konsekwencje stereotypizacji. - wskazać wady i zalety demokracji bezpośredniej - podjąć na forum szkoły lub środowiska lokalnego działania sprzyjające kształtowaniu postawy otwartości, akceptacji i tolerancji wobec odmienności etnicznych, religijnych i kulturowych. sytuację człowieka w państwie

12 Polska państwem demokratycznym cechy państwa; nazwy współczesnych reżimów politycznych [demokracja, autorytaryzm, totalitaryzm]. główne rodzaje władzy państwowej; organy władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej w Polsce; nazwę ustawy zasadniczej. funkcje państwa; realizacji przedstawicielstw a; cechy państwa demokratycznego. ustroju Polski; na : konstytucjonalizm u, przedstawicielstw a i trójpodziału władzy; źródła powszechnie obowiązującego prawa w Polsce; szczególne cechy konstytucji. czym się różni demokracja bezpośrednia od pośredniej; korzyści, jakie daje obywatelom ustrój demokratyczny; cechy autorytaryzmu i totalitaryzmu; - dopasować działania władzy państwowej do poszczególnyc h funkcji państwa; na różnica pomiędzy monarchią a republiką. rozdziały Konstytucji RP; czym zajmuje się Trybunał Konstytucyjny; czym jest preambuła; na ją : pluralizmu politycznego, republikańskiej formy rządu, państwa prawa; wartości, do których odwołuje się preambuła Konstytucji; - odszukać w Konstytucji RP przepisy dotyczące wskazanych kwestii; czego dotyczyły referenda ogólnokrajowe i pośredniej; - wskazać na mapie Europy monarchie i republiki; współczesnyc h państwa autorytarnych ; współczesnyc h i historycznyc h państw totalitarnych. jakich spraw może dotyczyć referendum ogólnokrajow e; - dokonać interpretacji przepisu Konstytucji RP dotyczącego referendum ogólnokrajow ego; główne nowelizacji Konstytucji RP. totalitarnym pozycję obywatela w państwie demokratycznym oraz państwie autorytarnym i totalitarnym. dlaczego konstytucjonalizm u, przedstawicielstw a, trójpodziału władzy, pluralizmu politycznego, państwa prawa są fundamentem ustroju demokratycznego ; - wskazać wady i zalety republikańskiej formy rządów; historię polskiego konstytucjonalizm u.

13 przeprowadzone po 1989 roku. Sejm i Senat RP organy władzy ustawodawczej; główną funkcję Sejmu i Senatu; - określić, z kogo składa się Sejm i Senat; zasadę zgodnie, z którą formowany jest Sejm i Senat; przykład partii politycznej działającej w Polsce. - określić, z ilu posłów składa się Sejm, a z ilu Senat; najważniejsze kompetencje Sejmu i Senatu; na zasada przedstawicielstw a; w jaki sposób podejmowane są decyzje w Sejmie i Senacie; - wymieć, według, których odbywają się wybory do Sejmu i Senatu; partie polityczne, których przedstawiciele zasiadają w Sejmie bieżącej kadencji. - określić, z kogo składa się Zgromadzenie Narodowe; przykład sytuacji, w której Sejm i Senat obradują jako Zgromadzenie Narodowe; - wyjaśnić, według, których odbywają się wybory do Sejmu i Senatu; - wyjaśnić pojęcie immunitet; główne etapy procesu ustawodawczego; co jest głównym celem działalności partii politycznej. wyborów do Sejmu i Senatu; rolę Sejmu i Senatu w procesie ustawodawczy m; jaką rolę w procesie ustawodawczy m posiada Prezydent RP; - wyjaśnić pojęcia: mandat, komisje sejmowe, Prezydium Sejmu, Konwent Seniorów, jakie znaczenie w państwie demokratyczn ym ma aktywność wyborcza obywateli; - wskazać skutki, jakie niesie dla państwa i społeczeństw a niska frekwencja wyborcza. wybraną polską partię polityczną [struktura organizacyjna, program, działalność, wartości]. Prezydent i Rada Ministrów organy władzy wykonawczej w Polsce; imię i nazwisko urzędującej głowy państwa oraz Prezesa główne wyboru Prezydenta RP; kompetencje Prezydenta RP; - uporządkować kompetencje Prezydenta RP [polityka wewnętrzna, polityka zagraniczna]; - omówić główne procedury na kontrola polityczna Sejmu nad Radą Ministrów; - wyjaśnić na zadania i zakres działań wybranego ministerstwa; - na podstawie zgromadzonych informacji, wyjaśnić, w jaki

14 Rady Ministrów; - określić sposób powoływania Prezydenta RP; przykład uprawnienia Prezydenta RP. kompetencje Rady Ministrów. tworzenia rządu; fakty dotyczące życiorysu politycznego urzędującej głowy państwa oraz Prezesa Rady Ministrów. zasada kontrasygnaty ; główne zadania wskazanych ministerstw; Prezydentów RP po 1989 r. sposób działania wskazanych ministerstw wpływają na życie przeciętnej polskiej rodziny. Sądy i trybunały Organizacje pozarządowe spraw, z którymi człowiek może zwrócić się do sądu; rodzaje sądów w Polsce. organizacji pozarządowych; działań wolontariuszy. główne postępowania sądowego; nazwy trybunałów działających w Polsce; - określić główne zadanie Trybunału Konstytucyjnego; czym zajmują się sądy administracyjne. realizacji prawa do swobodnego zrzeszania się; - odszukać stowarzyszeń i fundacji działających w swoim środowisku lokalnym; działań podejmowanych przez związki główne postępowania sądowego, na zasada niezależności sądów; na zasada niezawisłości sędziów; jaką rolę pełnią sędziowie w procesie sądowym; strony postępowania sądowego [postepowanie karne i cywilne]. - wyjaśnić pojęcia: fundacja i stowarzyszenie; jak rolę pełnią związki zawodowe; angażowania się w działania organizacji pozarządowych; korzyści wynikające gwarantujące niezawisłość sędziów, znaczenie dwuinstancyjn ości postępowania sądowego; w jaki sposób realizowana jest zasada dwuinstancyjn ości postępowania sądowego, - wyjaśnić rolę Trybunału Konstytucyjne go i Trybunału Stanu dla ochrony państwa prawa. jaką rolę w państwie demokratyczn ym odgrywa zasada swobodnego zrzeszania się; - wyjaśnić różnicę pomiędzy fundacją a stowarzysze niem; czym jest - omówić strukturę i hierarchię sądów w Polsce; - zaprezentować strukturę organizacyjną sądu rejonowego; - zająć stanowisko w sprawie roli ławników w procesie sądowym [zbudować argumenty i kontrargumenty]. - aktywnie uczestniczyć w działaniach na rzecz wspierania innych ludzi, rozwoju środowiska lokalnego [aktywność w organizacjach pozarządowych, praca w wolontariacie]; wybraną organizację

15 Media i opinia publiczna Organizacje międzynarodowe środków masowego przekazu; pracy dziennikarzy; - odszukać w środkach masowego przekazu reklam. - rozwinąć skrót ONZ; - rozwinąć skrót NATO; zawodowe; cechy wolontariatu. główne cechy środków masowego przekazu; główne cechy opinii publicznej; główne funkcje mediów; mediów społecznościowyc h; - odczytać, zilustrowane w prostej formie, wyniki wskazanego sondażu opinii publicznej; główne funkcje reklamy., główne cele i zadania ONZ; główne cele i zadania NATO; z pracy w wolontariacie; główne organizacje młodzieżowe działające w Polsce. - odczytać cel wskazanej kampanii społecznej; - wskazać pozytywne i negatywne aspekty funkcjonowania mediów społecznościowyc h; główne etyki dziennikarskiej; - odszukać w tekście publicystycznym fakty i opinie; sposoby perswazji / manipulacji stosowane w mediach. jaką rolę pełnią ambasadorzy i konsulowie; jakie są główne cele organizacja pożytku publicznego i w jaki sposób można wspomóc jej działalność. - dostrzec środki perswazji / manipulacji zastosowane we wskazanej rekl amie; jaką rolę pełni opinia publiczna [sondaże opinii publicznej] w państwie demokratyczn ym; przestrzegania zasad etyki dziennikarskie j; - odszukać łamania etyki dziennikarskie j; oddzielania faktów od opinii. czym różni się ONZ od innych organizacji międzynarodo wych; pozarządową [misja, wartości, cele, formy działania, struktura organizacyjna, znaczenie dla środowiska]; historię NSZZ Solidarność ; działalność i strukturę organizacyjną dowolnego stowarzyszenia. w jaki sposób należy strzec się przed manipulacją stosowaną w reklamach; - dokonać krytycznej analizy wybranej reklamy; [przeprowadzić / udział] kampanię reklamową [kampanię społeczną]. wybraną misję pokojową ONZ, w której brały udział/biorą wojska polskie

16 działań podejmowanyc h przez ONZ; działań podejmowanyc h przez NATO. przejawy realizacji przez państwo polityki zagranicznej; główne organy ONZ. polityki zagranicznej państwa; - określić, kiedy powstało ONZ i kiedy powstało NATO; czym zajmuje się Rada Bezpieczeństwa ONZ; -wyjaśnić pojęcie misja pokojowa ONZ, aktywności Polski w ONZ i NATO. jaka rolę odgrywa NATO w polityce obronnej państwa polskiego; nazwy, innych niż ONZ i NATO, organizacji międzynarodo wych, do których należy Polska. [cele, zadania, historia misji, charakterystyka konfliktu, udział wojsk polskich, geografia polityczna], - wskazać na mapie państwa członkowskie NATO. Unia Europejska Polska w Unii Europejskiej rok, w którym Polska przystąpiła do Unii Europejskiej; państwa sąsiadujące z Polską, które należą do Unii Europejskiej. praw/korzyści, które nabyli obywatele polscy po wejściu Polski do Unii - określić, kiedy i gdzie podpisano traktat o powstaniu Unii Europejskiej; imiona i nazwiska Ojców założycieli zjednoczonej Europy; główne przyczyny integracji europejskiej, główne funkcjonowania Unii Europejskiej;. w jaki sposób nabywa się obywatelstwo Unii Europejskiej, prawa wynikające z obywatelstwa Unii Europejskiej, główne etapy integracji europejskiej; - wskazać na mapie państwa członkowskie Unii Europejskiej; - odszukać informacje o życiorysie politycznym Ojców założycieli zjednoczonej Europy; - wyjaśnić główne funkcjonowania Unii Europejskiej; nazwy głównych organów Unii Europejskiej; imiona i nazwiska Polaków pełniących ważne funkcje w instytucjach /organach Unii Europejskiej. informacje dotyczące głównych etapów integracji Polski z Unią Europejską [referendum ratyfikacyjne]; kompetencje głównych organów Unii Europejskiej, wady i zalety procesu integracji europejskiej, - zaprezentowa ć sylwetki polityczne Polaków pełniących ważne funkcje w instytucjach /organach Unii Europejskiej. - ocenić proces integracji Polski z Unią Europejską - przedstawić korzyści i zagrożenia; wybrane problemy [osiągnięcia] Unii Europejskiej; wybrane państwa członkowskie Unii Europejskiej [historia, kultura, demografia, ekonomia, itp.] [zorganizować / aktywnie uczestniczyć] Dzień Europy w szkole. inwestycje gminne, finansowane ze środków unijnych; wybraną

17 Problemy współczesnego świata Konflikty zbrojne na świecie Europejskiej, rok, w którym Polska przystąpiła do Unii Europejskiej. ilustrujące proces globalizacji; pomocy humanitarnej. działań terrorystycznyc h; konfliktów międzynarodow ych. nazwy funduszy unijnych, z których korzysta Polska. - wskazać, na podstawie mapy, państwa globalnej Północy i globalnego Południa; na różnica pomiędzy państwami globalnej Północy i globalnego Południa; globalizacji ekonomicznej i kulturowej współczesnego świata. organizacji międzynarodowy ch zajmujących się rozwiązywaniem konfliktów i walką z terroryzmem; skutki długotrwałych konfliktów międzynarodowy ch. wykorzystania funduszy unijnych; na Europejski Rynek Wewnętrzny. ilustrujące dysproporcję rozwojową pomiędzy państwami globalnego Południa i globalnej Północy; zależności pomiędzy państwami globalnej Północy i globalnego Południa; udzielania pomocy humanitarnej. - na wybranych przykładach przedstawić przyczyny współczesnych konfliktów międzynarodowyc h; skutki rozwoju terroryzmu we współczesnym świecie; cechy ludobójstwa. na jakich zasadach funkcjonuje Strefa Schengen; korzyści wynikające z przynależnoś ci Polski do Strefy Schengen. przyczyny dysproporcji rozwojowych współczesneg o świata; korzyści i zagrożenia wynikające z procesu globalizacji; dlaczego pomoc dla państw biednego Południa jest często nieskuteczna; - wyjaśnić pojęcia Grupa G7. różne rodzaje terroryzmu; dlaczego walka z terroryzmem jest trudna i często nieskuteczna. inicjatywę unijną dotyczącą młodzieży. działania wybranej organizacji pozarządowej zajmującej się udzielaniem pomocy humanitarnej; - zorganizować debatę / dyskusję [ udział w debacie / dyskusji] dotyczącą sposobów udzielania efektywnej pomocy społecznościom globalnego Południa; problemy wybranego państwa globalnego Południa. wybrany konflikt międzynarodowy [lokalizacja konfliktu na mapie, strony konfliktu, przyczyny i formy konfliktu, sposoby rozwiązania sporu].

18