PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE

Transkrypt

1 PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE (szkoła podstawowa, gimnazjum) Czarnecki Rafał, Draczyńska Joanna, Drewniak Tomasz, Kobylińska Huk Dorota Nr programu WOS 1 Nr programu Rok szkolny 2018/2019 I. Celem oceniania na lekcjach wiedzy o społeczeństwie jest: 1. Ustalenie stopnia opanowania przez ucznia wiadomości i umiejętności wynikających z podstawy programowej. 2. Przekazanie uczniowi informacji na temat poziomu jego osiągnięć i postępów w tym zakresie. 3. Dostarczenie rodzicom/opiekunom prawnym informacji o postępach, trudnościach lub specjalnych uzdolnieniach ucznia. 4. Motywowanie uczniów do większej aktywności na zajęciach, zdobywania wiedzy i umiejętności. W trakcie oceniania mogą pojawić się następujące formy (nie muszą pojawić się wszystkie): - prace klasowe (od 25 do 40 punktów), - sprawdziany (od 10 do 30 punktów), - kartkówki (od 5 do 10 punktów), - próbne egzaminy (punktacja przeliczana proporcjonalnie do zrealizowanego materiału), - odpowiedź ustna (od 05 do 10 punktów), - praca z materiałami źródłowymi (od 05 do 20 punktów), - praca z mapą (od 03 do 10 punktów), - praca w grupach (od 03 do 10 punktów), - projekt (od 10 do 20 punktów), - praca na lekcji (od 03 do 05 punktów), - aktywność (nieograniczona), - zadania domowe (od 03 do 05 punktów); (brak zeszytu i podręcznika może być podstawą do wstawienia 0 punktów z zadania domowego) i inne. 1

2 Tomasz Drewniak: warunkiem otrzymania i wpisania do dziennika punktów za poniższe ustne i pisemne formy oceniania, z wyłączeniem aktywności, jest uzyskanie 40% punktów możliwych do zdobycia dla danej formy; jeżeli nie uzyskasz 40% punktów możliwych do zdobycia, otrzymasz zero za daną formę sprawdzania wiedzy. Punkty procentowe przeliczane są na oceny śródroczne i roczne w następujący sposób: 0 39% - niedostateczny 40 55% - dopuszczający 56 70% - dostateczny 71 84% - dobry % - bardzo dobry >100% - celujący Na zajęciach wymagania edukacyjne są dostosowywane do psychofizycznych potrzeb uczniów wynikających z opinii i orzeczeń poradni psychologiczno pedagogicznej. Jeżeli - z przyczyn usprawiedliwionych uczeń nie mógł napisać sprawdzianu/pracy klasowej/kartkówki, nauczyciel wyznaczy ostateczny termin pisania tej pracy (w ciągu dwóch tygodni po powrocie do szkoły). Uczeń sam zgłasza chęć zaliczenia nauczycielowi. Ma także prawo do poprawy jednej pisemnej pracy w semestrze (najpóźniej miesiąc przed wystawieniem ocen); w ciągu dwóch tygodni od poznania wyniku termin może zostać wyznaczony, dodatkowo wszystkie nieobecności ucznia na tym przedmiocie są usprawiedliwione. (Dorota Kobylińska-Huk: pięć tygodni przed wystawieniem ocen uczeń przesyła wiadomość za pośrednictwem Librus do nauczyciela z określeniem wybranej formy pisemnej do poprawy). Do dziennika wpisywana jest ostatnia ocena. W przypadku nieobecności nieusprawiedliwionej na sprawdzianie/pracy klasowej/kartkówce wpisane zostanie zero punktów. Nauczyciel zapoznaje uczniów ze sprawdzonymi pracami pisemnymi w ciągu 14 dni roboczych od ich napisania przez uczniów. Dodatkowo można się z nimi zapoznać w trakcie konsultacji. Jeżeli w wyniku klasyfikacji śródrocznej stwierdzono, że poziom osiągnięć edukacyjnych ucznia uniemożliwi lub utrudni mu kontynuowanie nauki w klasie programowo wyższej, nauczyciel umożliwia uczniowi uzupełnienie braków. Stworzenie uczniowi szans uzupełnienia braków odbywa się w terminie do dwóch miesięcy od klasyfikacji śródrocznej i polega na zaproponowaniu uczniowi realizacji form ustalonych przez nauczyciela. Prawo do poprawienia proponowanej oceny rocznej o 1 stopień przysługuje uczniowi, który ma wszystkie nieobecności na w/w zajęciach usprawiedliwione, w formie wskazanej przez nauczyciela (test z materiału zrealizowanego w danym roku szkolnym), w terminie zgodnym z harmonogramem określonym przez dyrektora. 2

3 3

4 Stopień niedostateczny (1) Uczeń nie potrafi wyjaśnić najważniejszych terminów i zagadnień omówionych na lekcjach, nie jest w stanie wykonać najprostszych zadań nawet z pomocą nauczyciela. Nie interesuje się tematyką zajęć oraz nie współpracuje z grupą. Stopień dopuszczający (2) Uczeń potrafi przy pomocy nauczyciela wyjaśnić niektóre z terminów i zagadnień omówionych na lekcjach oraz wykonać najprostsze zadania. Nie potrafi kojarzyć zagadnień. Posługuje się ubogim słownictwem. Popełnia liczne błędy językowe i składniowe. Nie unika współpracy z grupą, ale i nie wykazuje w tym własnej inicjatywy. Uaktywnia się tylko na wyraźne polecenie nauczyciela. Stopień dostateczny (3) Uczeń potrafi z pomocą nauczyciela wyjaśnić najważniejsze terminy i zagadnienia oraz wykonać typowe zadania o średnim stopniu trudności. Umie kojarzyć niektóre zagadnienia. Nie popełnia zbyt często błędów składniowych i językowych. Aktywnie współpracuje z grupą, czasami sam zgłasza się do odpowiedzi. Stopień dobry (4) Uczeń samodzielnie wyjaśnia najważniejsze terminy i zagadnienia, wykonując zadania złożone. Potrafi kojarzyć fakty, formułować własne opinie i wnioski. Dba o styl wystąpienia. Aktywnie współpracuje z grupą i zachęca innych do aktywności. Często sam zgłasza się do odpowiedzi. Stopień bardzo dobry (5) Uczeń samodzielnie wyjaśnia najważniejsze pojęcia i zagadnienia, a także wątki poboczne omówionych tematów lekcyjnych opanował pełen zakres wiedzy i umiejętności przewidzianych na III etapie edukacyjnym. Logicznie kojarzy fakty. Formułuje własne opinie i wnioski oraz potrafi przekonywająco uzasadnić swoje zdanie. Posługuje się bogatym i poprawnym językiem, słowa artykułuje w sposób płynny i wyraźny. Troszczy się o styl wystąpienia. Aktywnie współpracuje z grupą, zachęca innych do aktywności i dba o dobrą jakość efektów pracy grupy. Wykazuje inicjatywę, nie będąc zachęcanym przez nauczyciela. Bierze aktywny udział w życiu klasy. Stopień celujący (6) Uczeń wykazuje się wiedzą i umiejętnościami na stopień bardzo dobry. Osiąga sukcesy w konkursach szkolnych i pozaszkolnych (np. olimpiadach z wiedzy o społeczeństwie). Bierze czynny udział w życiu szkoły, wykazuje się aktywną i prospołeczną postawą, np. pomaga słabszym uczniom w nauce. 4

5 WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY Z WIEDZY O SPOŁECZEŃSTWIE DLA KLASY III GIMNAZJUM (do programu nauczania KOSS ) Wymagania na poszczególne oceny dopuszczająca dostateczna dobra bardzo dobra celująca -potrafi wymienić rodzaje norm, -wie, czym jest norma prawna i czym się różni od innego rodzaju norm, -rozróżnia trzy kategorie praw zawartych w konstytucji, -wyjaśnia pojęcie partii politycznej, -zna podstawowy podział partii politycznych(lewicowe, prawicowe, centrowe), -wymienia nazwy największych partii politycznych w Polsce, -wie, czym jest korupcja i jakie są jej formy, -podaje cechy demokratycznych wyborów, -wie kto kieruje obradami parlamentu, -rozumie pojęcie prawa, -wymienia prawa i wolności zapisane w konstytucji, -potrafi odszukać w konstytucji artykuły dotyczące konkretnych praw, -zna cele działalności partii politycznych, -wymienia rodzaje systemów partyjnych, wskazuje między nimi różnice i podaje przykłady państw, gdzie te systemy funkcjonują, -charakteryzuje metody działania partii politycznych, -podaje nazwy partii politycznych obecnych w Sejmie, -zna tryb powoływania polskiego parlamentu, -wymienia zadania parlamentu, -wie, czym jest ordynacja -zna cele stosowania norm prawnych, -charakteryzuje zasadę rządów prawa, -podaje przykład władzy uprawnionej i nieuprawnionej, -omawia program partii prawicowych, lewicowych i centrowych, -wyszukuje w środkach masowego przekazu i analizuje przykłady patologii życia publicznego w Polsce, -wskazuje partie, które tworzą koalicję rządzącą oraz te, które pozostają w opozycji, -rozumie pojęcie progu wyborczego, -podaje przykłady działania komisji parlamentarnych, -wyjaśnia pojęcie inicjatywy 5 -omawia funkcje prawa, -wymienia cechy dobrego prawa, -omawia hierarchię aktów prawnych, -rozumie pojęcia: konserwatyści, liberałowie, socjaliści, chadecy, -wyjaśnia pojęcie partiokracji, populizmu i mediokracji, -przedstawia przyczyny i skutki korupcji, -charakteryzuje zasadę proporcjonalności i większościowości, -potrafi sporządzić krótką notatkę prasową nt. -wymienia najważniejsze zasady współczesnego prawa, -zna dokumenty prawne obowiązujące w szkole, -wyjaśnia pojęcie ustawy i rozporządzenia, -podaje przykłady sytuacji, w których młodzi ludzie mogą przeciwdziałać korupcji, -potrafi przygotować i zaprezentować krótkie wystąpienie sejmowe w wybranej sprawie, -wymienia prawa

6 -rozumie pojęcie ustawy sejmowej i immunitetu, -podaje liczbę posłów i senatorów, -wymienia organy władzy wykonawczej w Polsce, -zna okres kadencji prezydenta i parlamentu, -rozumie pojęcie prezesa Rady Ministrów i administracji publicznej, -podaje nazwisko aktualnie urzędującego Premiera i Prezydenta, -wymienia podstawowy podział sądów powszechnych (rejonowe, okręgowe, apelacyjne), -wyjaśnia dlaczego sędziowie powinni być apolityczni, niezawiśli wyborcza, kluby i koła parlamentarne, -zna tryb powstawania ustawy, -wyjaśnia pojęcie kadencji i interpelacji, -wymienia kompetencje prezydenta, -wie w jaki sposób wybierany jest prezydent, -wymienia zadania rządu, -wymienia trzy systemy sprawowania władzy (system parlamentarny, prezydencki, mieszany), -wymienia rodzaje administracji publicznej (rządowa i samorządowa) i podaje przykłady ich ogólnych działań, -omawia zadania sądów powszechnych, -rozumie pojęcia: apelacja, kasacja, wokanda, prokurator, kodeks, adwokat, ławnik, -wymienia organy ustawodawczej, kworum i wotum nieufności, -wie kiedy stosowane jest weto prezydenckie, -zna zasady przeprowadzania wyborów prezydenckich i parlamentarnych, -w wybranych przykładach potrafi dopasować sprawy do kompetencji poszczególnych ministrów, -omawia tryb powoływania i odwoływania rządu, -charakteryzuje trzy systemy sprawowania władzy, -przedstawia zadania administracji publicznej w Polsce, -zna nazwiska kilku ministrów, -wymienia zadania prokuratora, -wie czym zajmuje się Trybunał Konstytucyjny i Trybunał Stanu, -rozumie pojęcie praworządności, wybranego fragmentu obrad parlamentarnych, -wymienia lata kadencji i nazwiska wszystkich polskich prezydentów, -potrafi przygotować akt urzędowy dotyczący jednego z uprawnień prezydenta, -wymienia skład Rady Ministrów, -rozumie pojęcie służby cywilnej, -omawia różnice między pojęciami organ i urząd, -potrafi napisać skargę na decyzje administracji publicznej, -omawia co powinna zawierać decyzja administracji publicznej, -charakteryzuje poszczególne rodzaje prawa w Polsce, -wyjaśnia rolę sędziego w procesie, -charakteryzuje zadania NSA, NIK, Rzecznika Praw Obywatelskich i Rzecznika i obowiązki posłów i senatorów, -na podstawie informacji w środkach masowego przekazu potrafi odnaleźć informacje o działaniach prezydenta w ostatnich dniach lub tygodniach i wskazuje z jakimi uprawnieniami są one związane, -wie jakimi zasadami powinien kierować się urzędnik państwowy, -podaje podstawowe informacje o zasięgu działania najbliższego sądu rejonowego (ile spraw rocznie rozpatruje, jakie są w nim wydziały), -zna prawa i obowiązki 6

7 i nieusuwalni, -wymienia rodzaje prawa (karne, cywilne, administracyjne, pracy), -wie, czym się zajmują konsulowie i ambasadorzy, -wymienia nazwy państw sąsiadujących z Polską, -wyjaśnia czym jest NATO i jakie są jej główne cele działalności, -zna datę wejścia Polski do NATO, -wymienia najważniejsze traktaty kształtujące przyszłą UE, -zna nazwy najważniejszych instytucji UE(Rada Europejska, Rada kontrolujące legalność postępowania władz, -podaje przykłady spraw, którymi zajmują się sądy, -wie kto w Polsce prowadzi politykę zagraniczną, -przedstawia relacje Polski z sąsiadami, -wymienia sposoby działania NATO, -zna datę powstania NATO i miejsce siedziby organizacji, -przedstawia główne cele integracji europejskiej, -wyjaśnia pojęcie euroregionu i podaje przykłady euroregionów położonych wzdłuż polskich -wyjaśnia zasadę niezawisłości i dwuinstancyjności sądów powszechnych, -wie jakie kolory obwódek mają na togach sędziowie, adwokaci i prokuratorzy, -wymienia główne kierunki polskiej polityki zagranicznej (stosunki z państwami UE i USA, relacje z sąsiadami), -wyjaśnia czym jest służba konsularna i dyplomatyczna, -potrafi ocenić miejsce Polski we współczesnym świecie i Europie, -charakteryzuje politykę obronną Polski, -wymienia operację militarną i misję pokojową, w których Polska wzięła lub bierze udział, -wskazuje i opisuje najważniejsze etapy integracji europejskiej (traktaty rzymskie, z Maastricht, Nicei, Lizbony), -charakteryzuje zadania Praw Dziecka, -przedstawia wygląd sali sądowej, -zna tryb powoływania organów sprawiedliwości w Polsce, -charakteryzuje politykę zagraniczną Polski, -wymienia nazwy najważniejszych międzynarodowych organizacji politycznych i gospodarczych do których należy Polska, -na podstawie samodzielnie zebranych informacji potrafi przedstawić relacje Polski z wybranym państwem, -omawia członkostwo Polski w NATO, -uzasadnia na przykładach znaczenie i potrzebę współpracy Polski z innymi krajami, -przedstawia władze NATO, -wyjaśnia jak w UE realizowane są zasady pomocniczości i solidarności, -wyjaśnia skąd pochodzą środki finansowe nieletniego, -potrafi wyjaśnić różnice pomiędzy pojęciami: wykroczenie, przestępstwo, zbrodnia, -potrafi scharakteryzować pozycję Polski na arenie międzynarodowej na przestrzeni dziejów, -wymienia wszystkich członków NATO, -na podstawie informacji w środkach masowego przekazu potrafi scharakteryzować miejsce Polski w strukturach UE i uzasadnia swą opinię nt. 7

8 UE, Parlament Europejski, Komisja Europejska), -zna datę powstania UE, -zna datę wejścia Polski do UE, -podaje kilka przykładów korzyści z wejścia Polski do UE, -zna pełną nazwę, datę powstania i siedzibę ONZ, -wie kim są imigranci i uchodźcy, -wie co to znaczy, że kraj jest bogaty lub biedny, -wyjaśnia pojęcie globalnej Północy i globalnego Południa, -rozumie pojęcie pomocy humanitarnej, -wie, czym zajmuje się Polska Akcja Humanitarna granic, -wie, czym jest strefa Schengen, -omawia prawa i obowiązki wynikające z posiadania obywatelstwa UE, -wymienia podstawowe cele działalności ONZ, -zna metody działania ONZ i podaje ich przykłady, -zna przyczyny ubóstwa, -podaje przykłady pomocy humanitarnej i uzasadnia potrzebę jej stosowania, -podaje nazwy największych organizacji pozarządowych zajmujących się pomocą humanitarną, -wskazuje najważniejsze najważniejszych instytucji UE, -wskazuje na mapie członków UE, -charakteryzuje etapy wejścia Polskie w struktury UE, -omawia najważniejsze postanowienia traktatu akcesyjnego, -charakteryzuje kompetencje najważniejszych organów władzy ONZ (Zgromadzenie Ogólne, Sekretariat, Rada Bezpieczeństwa), -potrafi porównać, odwołując się do przykładów, sytuację w krajach globalnego Południa i globalnej Północy, -określa w jaki sposób wspólnota międzynarodowa może pomagać krajom ubogim i gospodarczo zacofanym, -wskazuje na mapie miejsca w budżecie unijnym i na co są przeznaczane, -odwołując się do konkretnych przykładów potrafi zaprezentować i uzasadnić swoją opinię nt. dalszej integracji i rozszerzania UE, - odwołując się do przykładów z własnego otoczenia i całego kraju formułuje i uzasadnia własne zdanie nt. korzyści jakie niesie ze sobą członkostwo w UE, -wymienia programy finansowe UE realizowane w Polsce, -wymienia najważniejsze agendy, programy i fundusze ONZ, -ocenia sytuację imigrantów i uchodźców we współczesnym świecie, -potrafi wyjaśnić na czym polega współzależność bogatej Północy i biednego Południa i podaje konkretny przykład, -w miarę swoich możliwości angażuje się w działania instytucji(także pozarządowych), które dalszej integracji, -omawia politykę rolną i regionalną UE, - potrafi wyszukać informacje n/t korzystania ze środków unijnych przez polskich obywateli, przedsiębiorstwa i instytucje, z uwzględnieniem swojej gminy i regionu, -wie w rozwiązanie jakich problemów świata zaangażowana jest obecnie ONZ, -na podstawie dostępnych źródeł informacji potrafi scharakteryzować sytuację dzieci w krajach globalnego Południa, -potrafi zanalizować światowe zamachy terrorystyczne z ostatnich miesięcy, 8

9 i Caritas, -zna przyczyny światowych konfliktów, -wyjaśnia co to jest terroryzm, -wyjaśnia pojęcie globalnej wioski, -wymienia sfery globalizacji(polityka, gospodarka, kultura i społeczeństwo, środowisko naturalne), -rozumie, że codziennie uczestniczy w życiu ekonomicznym i podejmuje pewne decyzje ekonomiczne, -wyjaśnia pojęcie ekonomii, -rozumie konieczność pracy, -wymienia podmioty gospodarcze (państwo, przedsiębiorstwo, gospodarstwa domowe), -zna pojęcie czynników wytwórczych oraz podaje ich rodzaje (zasoby sposoby walki z terroryzmem, -charakteryzuje pojęcie globalizacji i podaje jej genezę, -wyjaśnia pojęcie kultury masowej i podaje jej przykłady, -przedstawia cechy i umiejętności człowieka przedsiębiorczego, -wymienia podstawowe zasady organizacji pracy (ustalenie celu, planowanie, podział zadań, harmonogram, ocena efektów), -charakteryzuje pomioty gospodarcze, -wyjaśnia skąd się biorą ceny towarów, -wie, czym jest rynek, -wyróżnia podstawowe systemy gospodarcze najpoważniejszych konfliktów międzynarodowych, -uzasadnia dlaczego działanie na rzecz pokoju i bezpieczeństwa jest podstawowym zadaniem wspólnoty międzynarodowej, -wyjaśnia odwołując się do przykładów, na czym polega globalizacja w sferze kultury, gospodarki i polityki, -ocenia skutki globalizacji, -charakteryzuje hierarchię ludzkich potrzeb na podstawie piramidy Maslowa, -wyjaśnia, na przykładach z życia własnej rodziny, miejscowości i całego kraju, w jaki sposób praca i przedsiębiorczość pomagają w zaspokajaniu potrzeb ekonomicznych, -wie, czym jest rzadkość dóbr, -podaje cechy gospodarki rynkowej, -omawia obieg dóbr, usług i płatności podmiotów gospodarczych, -omawia rodzaje rynków, prowadzą pomoc humanitarną, -potrafi omówić przebieg wybranego konfliktu i zaproponuje własny sposób na jego rozwiązanie, -wyjaśnia jak nasze codzienne zachowania mogą wpływać na życie innych ludzi na świecie (np. oszczędzanie wody i energii, przemyślane zakupy) i podejmuje decyzje o zmianie wybranych nawyków, -omawia problemy globalne i podaje przykłady ich rozwiązania, -potrafi zastosować -podaje nazwy programów w praktyce podstawowe zasady unijnych wspierających organizacji pracy (ustalenie celu rozwój przedsiębiorczości planowanie, podział zadań, w regionie, harmonogram, ocena efektów), -bierze udział w przedsięwzięciach społecznych, które pozwalają rozwinąć cechy człowieka przedsiębiorczego, -rozumie pojęcie kosztu alternatywnego, -omawia różnice między gospodarką centralnie sterowaną a wolnorynkową, -analizuje rynek wybranego produktu i usługi, -potrafi zanalizować sytuację gospodarki wolnorynkowej po światowym kryzysie i wysuwa prognozy dotyczące jej pozycji w 2020 i 2050 roku, 9

10 ludzkie, kapitałowe, naturalne), -podaje rodzaje rynków, -zna pojęcia podaży i popytu, -wie, czym jest pieniądz i wymienia jego rodzaje, -zna podstawowy podział banków (centralny i komercyjne), -wie w jakim celu służy giełda papierów wartościowych, -rozumie pojęcie inflacji i akcji, (tradycyjny, centralnie -wyjaśnia działanie prawa sterowany, gospodarka podaży i popytu oraz ceny rynkowa), jako regulatora rynku, -wskazuje czynniki wpływające na podaż i popyt, -podaje przykłady racjonalnego i nieracjonalnego gospodarowania i stosuje zasady racjonalnego gospodarowania w odniesieniu do własnych zasobów (np. czasu, pieniędzy), -omawia na przykładach funkcje i formy pieniądza w gospodarce rynkowej, -wyjaśnia, czym zajmują się banki komercyjne i bank centralny, -podaje skutki inflacji, -wymienia rodzaje kredytów, -wyjaśnia na czym polega oszczędzanie i inwestowanie, -wie, czym zajmuje się giełda papierów wartościowych, -wyjaśnia czym jest roczna stopa inflacji, -rozumie czym są depozyty, rachunki a Vista, lokaty terminowe, kredyty, fundusze inwestycyjne, -wie co oznacza hossa i bessa, -wyjaśnia na czym polega wolna konkurencja na rynku i dlaczego w praktyce często jest ona niedoskonała, -potrafi znaleźć i porównać oferty różnych banków(konta, lokaty, kredyty, fundusze inwestycyjne), -analizuje kurs akcji na GPW, -wymienia korzyści jakie daje korzystanie z usług bankowych, -przedstawia historię światowej i polskiej bankowości, -wymienia uprawnienia posiadacza obligacji i akcjonariusza, 10

11 -wymienia wskaźniki rozwoju gospodarczego, -podaje najważniejsze wydatki i dochody państwa, -wyjaśnia czym jest budżet państwa i po co są podatki, -wyjaśnia czym jest gospodarstwo domowe i jak funkcjonuje, -podaje główne źródła dochodów i wydatków gospodarstw domowych, -wymienia formy oszczędzania i pożyczania, -wie, czym jest nadwyżka i deficyt budżetowy, -wyjaśnia na czym polega prowadzenie indywidualnej działalności gospodarczej, -wie, czym jest spółka i podaje główne rodzaje spółek, -rozumie pojęcie biznesplanu przedsiębiorstwa, -wyjaśnia terminy: produkt krajowy brutto, wzrost gospodarczy, inflacja, recesja, -przedstawia główne rodzaje podatków Polsce (PIT, VAT, CIT), -potrafi ułożyć budżet gospodarstwa domowego, -wyjaśnia pojęcia: stopa procentowa, odsetki, lokaty, obligacje, akcje, -wie jakie prawa mają konsumenci i jak mogą ich dochodzić, -wyjaśnia jak działa przedsiębiorstwo, -przedstawia etapy zakładania własnej działalności gospodarczej, -wskazuje główne elementy działań marketingowych (produkt, cena, miejsce, promocja), -interpretuje dane statystyczne dotyczące PKB, wzrostu gospodarczego inflacji i recesji, -potrafi uzasadnić dlaczego gospodarka współczesnego pastwa nie może funkcjonować bez podatków, -wskazuje rolę i funkcje gospodarstw domowych w gospodarce państwa, -wyjaśnia na przykładach funkcjonowanie gospodarstwa domowego, -na prostym przykładzie potrafi obliczyć przychód, koszty, dochód i zysk przedsiębiorstwa, -potrafi opracować podstawowy biznesplan przedsiębiorstwa z danej branży, -przedstawia skutki transformacji ustrojowej dla polskiej gospodarki (reformy Balcerowicza), -na podstawie konkretnych danych potrafi obliczyć wysokość podatku PIT, -przedstawia cele polityki gospodarczej państwa, -potrafi przygotować budżet konkretnego przedsięwzięcia z życia ucznia, klasy, szkoły, rozważyć wydatki oraz wskazać źródła ich finansowania, -na podstawie metek produktów i opakowań potrafi odczytać znaki istotne dla konsumenta, -charakteryzuje części składowe przedsiębiorstwa (aktywa, pasywa), -wyjaśnia na przykładach znaczenie działań marketingowych dla przedsiębiorstwa i konsumentów, -przedstawia główne prawa i obowiązki pracownika, -wyjaśnia czemu służą -na podstawie danych statystycznych potrafi ocenić stan polskiej gospodarki w ostatnich dziesięcioleciach oraz przedstawia bariery i szanse jej rozwoju, -na podstawie danych statystycznych interpretuje zmiany w wydatkach i dochodach gospodarstw domowych w Polsce w przeciągu kilkunastu lat, -wskazuje nazwy programów unijnych pomagających założyć i rozwinąć własną działalność gospodarczą, -podaje przykłady przedsiębiorstw działających na terenie własnej gminy z podziałem na usługowe, handlowe i produkcyjne, 11

12 -potrafi zaplanować dalszą edukację (w tym wybór szkoły ponadgimnazjalnej) uwzględniając własne preferencje i predyspozycje, -wie, czym jest życiorys i list motywacyjny, -rozumie czym jest bezrobocie, -sporządza życiorys i list motywacyjny, -wie kim jest pracownik a kim pracodawca, -rozumie pojęcie szarej strefy i korupcji, -przedstawia główne prawa i obowiązki pracownika, -rozpoznaje własne preferencje i predyspozycje dotyczące własnego kształcenia się, -wyszukuje informacje o możliwościach zatrudnienia na lokalnym, regionalnym i krajowym rynku pracy(urzędy pracy, ogłoszenia, Internet), -potrafi sporządzić list motywacyjny i życiorys, -wymienia zasady etyczne którymi powinni się kierować pracownicy i pracodawcy, -podaje przykłady zjawisk szarej strefy w gospodarce, -potrafi opracować kodeks uczciwego przedsiębiorcy -wyjaśnia czemu służą ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, -rozumie przyczyny powstawania bezrobocia i podaje sposoby walki z tym zjawiskiem, -określa skutki bezrobocia, -wyjaśnia na czym polega społeczna odpowiedzialność biznesu, -charakteryzuje mechanizm korupcji i ocenia skutki tego zjawiska dla gospodarki, -podaje normy prawne regulujące życie gospodarcze w Polsce ubezpieczenia zdrowotne i społeczne, -potrafi określić przyczyny bezrobocia w swojej miejscowości, regionie i Polsce i ocenić jego skutki, -charakteryzuje rodzaje umów o pracę, -na podstawie danych statystycznych interpretuje poziom bezrobocia w kilku krajach świata i wyciąga wnioski dotyczące poziomu bezrobocia w Polsce, -ocenia zjawiska z szarej strefy gospodarki, -potrafi wytłumaczyć skąd się bierze szara strefa w gospodarce oraz wskazuje jej zagrożenia dla gospodarki, -wie czym są prawa autorskie i jak je przestrzegać -potrafi określić w jakim stopnia jego szkoła realizuje tzw. kompetencje kluczowe, umożliwiające znalezienie zatrudnienia oraz wie jak je rozwinąć, -na podstawie danych statystycznych potrafi określić perspektywy rozwoju swojej miejscowości w najbliższej przyszłości, -charakteryzuje symbole używane w internecie dla ochrony praw autorskich (np. licencje CC) 12

13 Wymagana na poszczególne oceny z wiedzy o społeczeństwie dla klasy 8 szkoły podstawowej Wymagania na poszczególne oceny Temat Dopuszczająca [2] Dostateczna [3] Dobra [4] Bardzo dobra [5] Celująca [6] Uczeń potrafi: 1. Człowiek w społeczeństwie 2. Grupy społeczne podstawowe potrzeby człowieka; osoby [podmioty, instytucje], które mają wpływ na rozwój młodego człowieka; ról społecznych; norm społecznych. grup społecznych; konfliktów społecznych; podstawowe sposoby podstawowe kategorie potrzeb człowieka; oddziaływania rodziny, szkoły i rówieśników na postawy i zachowania jednostki; podstawowe społeczne oczekiwania wynikające z pełnienia roli dziecka i ucznia; norm społecznych obowiązujących w wybranych społecznościach, np. w rodzinie, szkole. podstawowe cechy grup społecznych; - określić, jakim rodzajem grupy jest grupa koleżeńska; grupy społeczne, do których - dopasować wskazane potrzeby do właściwych kategorii; polega różnica pomiędzy potrzebami naturalnymi a społecznymi człowieka; - wyjaśnić znaczenie słowa socjalizacja; - wyjaśnić, jaką rolę w procesie socjalizacji odgrywa rodzina; - porównać społeczne oczekiwania dotyczące pełnienia roli dziecka i rodzica oraz ucznia i nauczyciela; konfliktu ról społecznych; podstawowe kategorie norm społecznych. - rozpoznać poszczególne rodzaje grup społecznych; - wskazać cechy grupy nastawionej na realizację zadania, typowego dla społeczności 13 - dostrzec i przedstawić zależności pomiędzy procesem zaspokajania potrzeb a rozwojem człowieka; - przedstawić czynniki mające wpływ na samoocenę człowieka; - rozpoznać i dopasować wskazane normy społeczne do właściwych kategorii; - przedstawić pozytywne i negatywne wzorce zachowań funkcjonujące w swoim środowisku rówieśniczym; - dokonać autorefleksji, wskazać swoje mocne i słabe strony; - na wybranych przykładach [tekst, ilustracja] dostrzec konflikt ról społecznych; - wskazać przyczyny i skutki nieprzestrzegania przez jednostkę norm społecznych. - dopasować właściwe cechy do podanych grup społecznych; - rozpoznać sytuacje, w których łamane są zasady efektywnej współpracy w grupie; - porównać konsekwencje przyjęcia określonych postaw - przewidzieć konsekwencje braku zaspokojenia poszczególnych potrzeb człowieka; polega różnica pomiędzy normami formalnymi a nieformalnymi; - na wybranych przykładach dokonać analizy sytuacji, w której dochodzi do konfliktu ról społecznych [wskazać przyczyny, konsekwencje, sposoby rozwiązania problemu]; - przedstawić problem przestrzegania norm społecznych w swoim środowisku [ocena zjawiska, dostrzeganie problemów i zagrożeń, wskazywanie przyczyn i konsekwencji]. - porównać cechy grup nastawionych na realizację różnych typów zadań; - dokonać analizy konkretnej sytuacji konfliktowej [wskazać strony konfliktu,

14 3. Komunikacja i autoprezentacja rozwiązywania konfliktów w grupie rówieśniczej i w szkole. podstawowe zasady skutecznej komunikacji; - odróżnić nadawcę od odbiorcy komunikatu; sytuacji, w których młody człowiek powinien zachować się asertywnie [zachować dystans, sprzeciwić się]. należy; typowe konflikty występujące w szkole i grupie rówieśniczej; postaw/zachowań jednostek wobec konfliktu; podstawowe sposoby rozwiązywania konfliktów społecznych. podstawowe rodzaje komunikacji; komunikatów niewerbalnych; czynniki utrudniające wystąpienia publiczne; podstawowe cechy postawy asertywnej. uczniowskiej; korzyści i zagrożeń wynikających z bycia w grupie; zasad efektywnej współpracy; - wskazać dobre i złe strony poszczególnych postaw wobec konfliktu; - rozpoznać typowe sposoby rozwiązywania konfliktów; warunki prowadzenia skutecznych negocjacji. - wyjaśnić, czym różni się przekaz werbalny od niewerbalnego; - wyjaśnić, jaką rolę pełni komunikacja niewerbalna; - określić nadawcę i odbiorcę przedstawionego komunikatu; zasady, których należy przestrzegać w wystąpieniach publicznych; - zastosować w praktyce zasady skutecznej komunikacji, np. w wystąpieniu na forum wobec sytuacji konfliktowej dla jednostki i społeczeństwa; - porównać różne sposoby rozwiązywania konfliktów, wskazać ich dobre i złe strony; - uzasadnić wybór metody rozwiązywania konfliktu społecznego. - odczytać znaczenie i rolę komunikatów niewerbalnych w zaprezentowanych wystąpieniach publicznych; - zastosować wybrane komunikaty niewerbalne w wystąpieniu publicznym; - - wyjaśnić, czym się różni debata od dyskusji; - dostrzec i opisać przykłady łamania zasad dobrej komunikacji; - wyjaśnić, czym się różni postawa asertywna od postaw: uległości, agresji i manipulacji. - stosować w praktyce warunki asertywności. przejawy, przyczyny i konsekwencje społeczne konfliktu; zaproponować sposoby rozwiązania konfliktu, uzasadnić wybór sposobu rozwiązania konfliktu]. - dokonać krytycznej analizy przekazu informacyjnego, np. reklamy [wykorzystane środki perswazyjne, przejawy i sposoby manipulacji, wykorzystane komunikaty niewerbalne]; - dokonać krytycznej analizy postaw uznawanych za asertywne pod kątem przestrzegania zasad asertywności; - zaplanować [przeprowadzić / wziąć aktywny udział] akcję społeczną propagującą postawy asertywne i zasady asertywności. 14

15 4. Życie rodzinne więzi łączących członków rodziny; podstawowe oczekiwania społeczne wobec poszczególnych członków rodziny [dzieci, rodziców]. 5. Edukacja i praca podstawowe zadania szkoły, poszczególne typy szkół tworzących strukturę szkolną w Polsce, podstawowe prawa i obowiązki uczniów, cechy rodziny jako grupy społecznej; potrzeby młodych ludzi, które zaspokaja rodzina; rodzaje współczesnych rodzin; podstawowe prawa i obowiązki dziecka w rodzinie; podstawowe wartości kształtujące życie rodzinne; podstawowe problemy zagrażające prawidłowemu funkcjonowaniu współczesnych polskich rodzin. funkcje, które pełni szkoła, - odczytać ze schematu podstawowe informacje dotyczące struktury polskiego szkolnictwa, - przedstawić różne warianty kontynuowania edukacji po ukończeniu szkoły podstawowej; - określić, kto tworzy klasy; - rozpoznać postawy asertywne oraz postawy uległości, agresji i manipulacji. - wyjaśnić, w jaki sposób rodzina przyczynia się do zaspokajania potrzeb człowieka; - podać nazwy poszczególnych funkcji rodziny; - porównać cechy różnych typów rodzin / rozpoznać poszczególne typy rodziny; czynniki sprzyjające zacieśnianiu więzi rodzinnych; instytucje wspierające rodziny w realizacji swoich funkcji oraz formy pomocy rodzinie. działania za pomocą, których szkoła realizuje poszczególne funkcje; - przedstawić wady i zalety wyboru poszczególnych wariantów dalszej edukacji; - zaplanować swoją dalszą edukację pod - wskazywać przykłady [rozpoznać sytuacje] realizacji przez rodzinę poszczególnych funkcji; - rozpoznawać sytuacje nieprawidłowego realizowania przez rodzinę swoich funkcji; - wyjaśnić, jak na poszczególnych etapach życia jednostki, zmienia się rola rodziny w procesie socjalizacji; - wskazać zależności pomiędzy systemem wartości a zasadami funkcjonowania rodziny. - zhierarchizować funkcje szkoły, - określić, jaki wpływ na rozwój i przyszłość młodego człowieka wywiera szkoła; - wyjaśnić, jakich umiejętności oczekuje współczesny rynek pracy; czynniki umożliwiające odniesienie sukcesu edukacyjnego - zaplanować [przeprowadzić / wziąć aktywny udział] działanie [projekt społeczny] propagujący na terenie szkoły lub społeczności lokalnej wybrane wartości kształtujące życie rodzinne; - zaplanować [przeprowadzić / wziąć aktywny udział] działanie propagujące wiedzę na temat instytucji wspierających rodzinę i form pomocy rodzinie. - zaplanować [przeprowadzić / wziąć aktywny udział] działanie propagujące ideę samorządności uczniowskiej; - zaplanować [przeprowadzić / wziąć aktywny udział] działanie informujący społeczność szkolną, o sposobach 15

16 6. Ekonomia na co dzień Podsumowanie i test osoby, u których może szukać pomocy, w przypadku naruszenia praw ucznia. - odróżnić dochody rodziny od wydatków; podstawowe wydatki i źródła dochodów typowego gospodarstwa domowego; podstawowe prawa przysługujące konsumentowi. samorząd szkolny, formy organizacji życia szkolnego. podstawowe zasady konstruowania budżetu domowego; rodzaje źródeł dochodów gospodarstwa domowego; podstawowe zasady prawidłowo skonstruowanego budżetu domowego; łamania praw konsumenta; - wypełnić typowy formularz reklamacyjny. kątem przyszłej aktywności zawodowej [preferencji zawodowych]; - scharakteryzować poszczególne formy życia szkolnego [organizacja, zadania, formy działania], - rozpoznać przypadki naruszania praw ucznia. - ocenić [uzasadnić ocenę], czy zaprezentowany budżet gospodarstwa domowego jest prawidłowo skonstruowany; przyczyny powstawania deficytu w budżecie domowym; - opisać strukturę typowego budżetu domowego; - napisać reklamację; instytucje chroniące prawa konsumenta; podstawowe zasady, którymi powinien kierować się świadomy konsument. i zawodowego; - ocenić pracę samorządu szkolnego / podejmowane przez niego działania i formy pracy; - ocenić i uzasadnić swoją aktywność [pracę] w ramach samorządu szkolnego. - zaprojektować działania służące ograniczeniu wydatków budżetu domowego; - wyjaśnić, jak przestrzeganie zasad świadomego konsumenta wpływa na funkcjonowanie gospodarstwa domowego. dochodzenia swoich praw w szkole. - na wybranych przykładach ocenić ofertę handlową [przydatność w gospodarstwie domowym, jakość, cena, konkurencyjność]. 1. Czym są prawa człowieka? praw przysługujących dzieciom; główne funkcje praw i wolności człowieka; cechy praw i wolności człowieka; - przedstawić historię koncepcji praw i wolności człowieka; - wyjaśnić, znaczenie - wyjaśnić, w jaki sposób młodzi ludzie mogą włączyć się w działania 16

17 2. Katalog praw człowieka 3. Ochrona praw człowieka praw i wolności człowieka; przykłady konstytucyjnych praw i wolności człowieka. łamania praw człowieka we współczesnym świecie; instytucje chroniące prawa człowieka w Polsce. - podać, kto i kiedy uchwalił Powszechną Deklarację Praw Człowieka; - podać, kto i kiedy uchwalił Konwencję Praw Dziecka; łamania praw dziecka; działań podejmowanych przez UNICEF. praw pierwszej, drugiej i trzeciej generacji; praw i wolności osobistych, politycznych oraz socjalnych, kulturalnych i ekonomicznych zagwarantowanych w Konstytucji RP; spraw, z którymi można zwrócić się do Rzecznika Praw Obywatelskich i Rzecznika Praw Dziecka; organizacji międzynarodowych zajmujących się ochroną praw i wolności polega szczególne znaczenie Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka; prawa zawarte w Konwencji Praw Dziecka; - rozwinąć skrót UNICEF polega różnica pomiędzy prawami pierwszej, drugiej i trzeciej generacji; - rozpoznać przykłady łamania praw i wolności człowieka; - uzasadnić konieczność funkcjonowania systemu ochrony praw i wolności człowieka. - przedstawić zagrożenia wynikające z łamania praw i wolności człowieka; przyczyny łamania praw człowieka; - wyszukać w mediach opisy sytuacji, w których łamane są prawa człowieka. poszczególnych cech praw i wolności człowieka. - wyjaśnić, jaką rolę w państwie demokratycznym odgrywa system ochrony praw człowieka. - porównać poziom przestrzegania praw człowieka w państwach globalnego Południa i globalnej Północy; - ocenić [uzasadnić] poziom przestrzegania praw człowieka w Polsce. prowadzone przez UNICEF; - zaprezentować* wybraną formę aktywności UNICEFU. - zaplanować [przeprowadzić / wziąć aktywny udział] kampanię społeczną propagującą ideę ochrony praw i wolności człowieka. - przedstawić i ocenić poziom przestrzegania i ochrony praw i wolności człowieka w wybranym państwie świata; - zaprezentować* działalność wybranej organizacji międzynarodowej na rzecz ochrony praw i wolności człowieka. 17

18 4. Bezpieczeństwo nieletnich 5. Służby ochrony prawa zagrożeń wynikających z korzystania z cyberprzestrzeni; pozytywnego i negatywnego wykorzystania internetu przez młodych ludzi. przykłady działań policji;, innych niż policja, służb porządkowych w Polsce, działań straży miejskiej. człowieka; działań podejmowanych przez Międzynarodowy Czerwony Krzyż. - określić, kogo w świetle polskiego prawa, nazywamy nieletnim; podstawowe zasady odpowiedzialności prawnej nieletnich; korzyści i zagrożenia wynikające z korzystania z interenetu - wskazać formy cyberprzemocy. główne zadania policji; główne prawa przysługujące policjantom; prawa przysługujące nieletnim w kontakcie z policjantem; rodzaje służ mundurowych w Polsce. - odszukać informacje o prawach przysługujących ofiarom przestępstwa, świadkom i oskarżonym. - określić podstawowe zasady bezpiecznego korzystania z internetu; - przedstawić wady i zalety aktywności na forach społecznościowych. zadania poszczególnych służb mundurowych w Polsce; główne prawa przysługujące ofiarom przestępstwa, świadkom i oskarżonym; -uzasadnić konieczność znajomości przysługujących nam praw; - wyjaśnić, gdzie należy szukać pomocy w przypadku występowania przemocy domowej - wyjaśnić, jak skutecznie można się chronić przed zagrożeniem cyberprzemocą - uzasadnić konieczność reagowania w przypadku występowania przemocy domowej, przemocy rówieśniczej; -zinterpretować przepisy prawa dotyczące działania służ porządkowych. - zaplanować [przeprowadzić/ wziąć aktywny udział] działanie na rzecz promowania wśród rówieśników zasad prawidłowego korzystania z internetu. - zaplanować działanie [przeprowadzić / wziąć aktywny udział] propagujące konieczność [skuteczne formy] przeciwdziałania przemocy domowej [przemocy w grupie rówieśniczej / przemocy w szkole]. 18

19 Podsumowanie i test 1. Czym jest samorząd? 2. Gmina podstawowa jednostka samorządu - określić, kto tworzy samorząd uczniowski; działań samorządu uczniowskiego; podstawowe jednostki podziału terytorialnego państwa polskiego; - określić, w której gminie, powiecie i województwie mieszka. organy gminy, w której mieszka; spraw załatwianych w urzędzie gminy; - określić, gdzie znajduje się urząd gminy, w której mieszka. rodzaje samorządów działających w Polsce; samorządów zawodowych; działań samorządu terytorialnego; - odszukać na mapie województwo, w którym mieszka; - rozpoznać herb miejscowości, w której mieszka; - odszukać informacje na temat osób pełniących najważniejsze funkcje w swojej gminie. podstawowe zadania gminy; - odróżnić organy uchwałodawcze od organów wykonawczych gminy; - podać sposób wyłaniania władz gminy; spraw rozstrzyganych w referendum gminnym. - wyjaśnić, w jakim celu tworzone są samorządy zawodowe; - wyjaśnić, w czym przejawia się zasada decentralizacji władzy publicznej w Polsce; organy samorządów terytorialnych w Polsce; - określić, jaki charakter ma gmina, w której mieszka; - rozpoznać herb województwa, w którym mieszka; - podać imiona i nazwiska osób pełniących aktualnie najważniejsze funkcje w swojej gminie. podstawowe uprawnienia organów uchwałodawczych i wykonawczych gminy; zasady przeprowadzania wyborów do władz gminy; zadań własnych i zleconych gminy; źródła finasowania gminy; - uzasadnić konieczność, angażowania się w życie lokalnej społeczności; - wyjaśnić, jaką rolę w państwie demokratycznym odgrywa samorząd terytorialny; - wyjaśnić, czym się różni gmina wiejska, od gminy miejsko-wiejskiej i miejskiej; organy państwa, które mogą ingerować [kontrolować] działania władz samorządowych. - do poszczególnych rodzajów gminy dopasować odpowiadające im organy; - zinterpretować przepis prawa dotyczący organizacji referendum gminnego; - wyjaśnić, jaką rolę w budżecie gminy odgrywają środki uzyskiwane z funduszy unijnych; - uzasadnić konieczność angażowania się mieszkańców w rozwiązywanie problemów - zaprezentować* swoją gminę: historię, symbole, tradycje oraz miejsca i osoby, które odegrały szczególną rolę w jej dziejach; - zaplanować [przeprowadzić / wziąć aktywny udział] działanie na rzecz swojej społeczności lokalnej. - wyszukać informacje na temat realizacji lokalnych inicjatyw mieszkańców finansowanych z budżetów obywatelskich; - przygotować kampanię wyborczą do młodzieżowej rady gminy; - uczestniczyć w pracach młodzieżowej rady gminy; - zareklamować / promować na forum 19

20 3. Powiat i województwo 4. Obywatele a władza samorządowa organy powiatu i województwa; spraw załatwianych w starostwie powiatowym i urzędzie marszałkowskim; - określić, gdzie znajdują się władze powiatu i województwa, w których mieszka. spraw załatwianych przez urząd gminy, starostwo powiatowe, urząd marszałkowski; - odszukać stronę internetową własnego urzędu gminy, starostwa powiatowego, urzędu marszałkowskiego. podstawowe zadania samorządu powiatowego i wojewódzkiego; - odróżnić organy uchwałodawcze od organów wykonawczych powiatu i województwa; - podać sposób wyłaniania władz samorządowych powiatu i województwa; spraw rozstrzyganych w referendum lokalnym. - sporządzić wykaz spraw, które można załatwić w gminie za pomocą epuap; podstawowe zasady postępowania etycznego w pracy administracji publicznej; - wyjaśnić pojęcie korupcja; praw wpływu mieszkańców na życie gminy; - wyjaśnić pojęcie budżet obywatelski; - wyszukać informacje na temat przedsięwzięć podejmowanych przez młodzieżowe rady gminy, miasta. podstawowe uprawnienia organów uchwałodawczych i wykonawczych powiatu i województwa; - zinterpretować przepis prawa dotyczący przeprowadzania wyborów do władz uchwałodawczych powiatu i województwa. - odszukać informacje zamieszczane w Biuletynie Informacji Publicznej; - wyjaśnić, jaki rodzaj informacji zamieszcza się w BIP; - rozpoznać przypadki łamania praw obywateli w urzędzie. gminy i działalność organów gminy; - wyjaśnić, w jaki sposób działalność samorządu gminnego przyczynia się do rozwoju społeczeństwa obywatelskiego; działania młodzieżowej rady gminy. - porównać strukturę i sposób powoływania władz samorządowych gminy, powiatu i województwa. - wyjaśnić, dlaczego należy przestrzegać zasad etycznego postępowania urzędników administracji; - wskazać działania, które może podjąć obywatel w przypadku łamania jego praw w urzędzie; - uzasadnić konieczność aktywności obywatelskiej dla prawidłowego szkoły ideę młodzieżowej rady gminy; - zaprezentować strukturę budżetu swojej gminy [wykres, tabela, prezentacja multimedialna]. - przedstawić strukturę polityczną sejmiku swojego województwa; - zaprezentować* swój powiat lub województwo [historię, symbole, tradycje oraz miejsca i osoby, które odegrały szczególną rolę w jej dziejach]. - zaplanować [przeprowadzić na forum szkoły] kampanię społeczną promującą zasady etycznego postępowania urzędników administracji [przeciwdziałającą zjawisku korupcji; nepotyzmu]; - zorganizować debatę / 20

21 Podsumowanie i test przysługujące obywatelowi w urzędzie; - wypełnić wniosek o wydanie dowodu osobistego. funkcjonowania społeczności lokalnej; - zaprezentować strukturę organizacyjną swojego urzędu gminy. dyskusję [wziąć aktywny udział w debacie/ dyskusji] na temat przyczyn i skutków zjawiska korupcji i [lub] nepotyzmu w życiu publicznym; - zaprojektować inicjatywę, która może być sfinansowana w ramach budżetu obywatelskiego. 1. Naród i ojczyzna polskiego dziedzictwa narodowego; więzi łączących polską wspólnotę narodową, i rozpoznać polskie symbole narodowe; - nazwać swoją dużą i mała ojczyznę; - rozpoznać Narodowe Święto Niepodległości i Święto Narodowe Trzeciego Maja. główne czynniki kształtujące polską tożsamość narodową; - wyjaśnić pojęcie ojczyzna; - opisać polskie symbole narodowe; sytuacje, w których używa się polskich symboli narodowych; najważniejsze polskie święta narodowe; - przedstawić zasady prawidłowego zachowania w trakcie uroczystości państwowych, świąt narodowych, wobec symboli narodowych. polega różnica pomiędzy wspólnotą narodową i wspólnotą etniczną; - wyjaśnić, jakie znaczenie dla współczesnego młodego człowieka ma tożsamość narodowa; - przedstawić historię polskich symboli narodowych; różne rodzaje tożsamości społecznych. - uzasadnić, że można pogodzić różne tożsamości społecznokulturowe - wyjaśnić, w jaki sposób historia kształtowała polską tożsamość narodową, - do podanych świat narodowych dopasować odpowiadające im wydarzenia historyczne, - przedstawić negatywne i pozytywne aspekty funkcjonowania społeczeństw wieloetnicznych/ narodowych, - wyjaśnić, z czego mogą wynikać trudności w utrzymaniu polskiej tożsamości narodowej. - wyjaśnić, jak i dlaczego, jak zmieniały się na przestrzeni dziejów polskie symbole narodowe, - przedstawić wybrany problem etniczny / narodowy współczesnego świata*, - zaprezentować wybrany element polskiego dziedzictwa narodowego*; - przedstawić czynniki utrudniające i ułatwiające prawidłową komunikację pomiędzy różnymi grupami etnicznymi / narodowymi. 21

22 2. Obywatelstwo i narodowość 3. Czym jest patriotyzm? 4. Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce podstawowe prawa i obowiązki obywatela RP; cnót /wartości obywatelskich; postaci najwybitniejszych Polaków XX i XXI wieku. postaw patriotycznych i działań na rzecz dobra Ojczyzny; postaw patriotycznych wśród współczesnej młodzieży. mniejszości etnicznych i narodowych we współczesnej Polsce; podstawowe grupy cudzoziemców przebywających - odróżnić [rozpoznać na przykładach] pojęcie narodowość od obywatelstwa; więzi łączące obywatela i państwo; podstawowe sposoby nabycia obywatelstwa polskiego; polega zasada krwi; cechy dobrego obywatela. - wyjaśnić pojęcie patriotyzm; przejawy patriotyzmu lokalnego i gospodarczego. podstawowe prawa przysługujące mniejszościom narodowym i etnicznym w Polsce, - wyjaśnić pojęcie Polonia, - odczytać z mapy, gdzie znajdują się największe - rozpoznać różne sposoby nabywania obywatelstwa polskiego; polega różnica pomiędzy obywatelstwem a narodowością; konstytucyjne prawa i obowiązki obywatela RP; - wyjaśnić, jaki wpływ ma państwo na kształtowanie więzi narodowych. - uzasadnić potrzebę patriotyzmu we współczesnym świecie; - porównać postawy patriotyczne dawniej i dzisiaj. zamieszkujące Polskę mniejszości narodowe i etniczne, oraz grupę posługującą się językiem regionalnym; polega różnica pomiędzy mniejszościami - porównać różne sposoby nabywania obywatelstwa polskiego; - uzasadnić konieczność przestrzegania cnót/wartości obywatelskich we współczesnym państwie demokratycznym; - przedstawić konsekwencję odrzucenia wartości w życiu publicznym. - wskazać zalety i wady postaw określanych jako patriotyzm gospodarczy; - wskazać zalety i wady postaw uznawanych współcześnie za przejawy patriotyzmu, np. kibicowanie na zawodach sportowych. polega różnica pomiędzy mniejszością narodową a mniejszością etniczną; kryteria, które decydują w Polsce o uznaniu danej społeczności za mniejszość narodową lub etniczną; - zaprezentować* wzorzec obywatela polskiego; wybór postaci uzasadnić, odwołując się do jego cnót, postaw, działań, osiągnięć. - podjąć na forum szkoły lub środowiska lokalnego działania służące propagowaniu postaw patriotycznych [zaplanować, aktywnie uczestniczyć]; - podjąć działania sprzyjające rozwojowi lokalnej społeczności [zaplanować, aktywnie uczestniczyć]. - zaprezentować* historię, kulturę, formy organizacji wybranej mniejszości narodowej lub etnicznej w Polsce 22

23 5. Tolerancja i przejawy ksenofobii Podsumowanie i test w Polsce. / rozpoznać przejawy ksenofobii, w tym rasizmu, szowinizmu i antysemityzmu; - rozpoznać postawy tolerancyjne i braku tolerancji. skupiska mniejszości etnicznych i narodowych w Polsce; - odczytać z mapy, gdzie współcześnie znajdują się największe skupiska Polonii. - wyjaśnić pojęcia: ksenofobia, rasizm, szowinizm; - wyjaśnić pojęcie tolerancja; - odróżnić postawę tolerancyjną od postawy bezkrytycznej akceptacji; stereotypów. narodowymi i etnicznymi w Polsce a cudzoziemcami; polega różnica pomiędzy pojęciami: imigranci i uchodźcy; podstawowe prawa przysługujące uchodźcom w Polsce; związki łączące Polonię z Polską. - wyjaśnić pojęcie stereotyp; cechy stereotypu; - wyjaśnić, w jaki sposób można przeciwstawiać się przejawom ksenofobii, w tym szowinizmowi i antysemityzmowi. - porównać postawę patriotyczną i nacjonalistyczną; - uzasadnić słuszność postawy tolerancyjnej. główne czynniki, które zadecydowały o powstaniu Polonii; - uzasadnić konieczność szczególnej ochrony prawnej mniejszości narodowych i etnicznych. - uzasadnić potrzebę przeciwstawiania się przejawom ksenofobii, w tym szowinizmowi i antysemityzmowi; - przedstawić społeczne konsekwencje stereotypizacji. - podjąć na forum szkoły lub środowiska lokalnego działania sprzyjające kształtowaniu postawy otwartości, akceptacji i tolerancji wobec odmienności etnicznych, religijnych i kulturowych. 1. Państwo i demokracja działań władzy państwowej; podstawowe cechy państwa; nazwy - wyjaśnić, co to znaczy, że państwo jest suwerenne; podstawowe funkcje państwa; realizacji zasady - podstawowe formy demokracji bezpośredniej; - wyjaśnić, czym się różni demokracja bezpośrednia - wskazać wady i zalety demokracji bezpośredniej i pośredniej; - wskazać na mapie Europy monarchie i republiki; współczesnych państwa - zaprezentować* sytuację człowieka w państwie totalitarnym - porównać pozycję obywatela w państwie demokratycznym oraz państwie autorytarnym 23

24 2. Polska państwem demokratyczny m współczesnych reżimów politycznych [demokracja, autorytaryzm, totalitaryzm]. główne rodzaje władzy państwowej; organy władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej w Polsce; - podać nazwę ustawy zasadniczej. przedstawicielstwa; podstawowe cechy państwa demokratycznego. podstawowe zasady ustroju Polski; polega zasady: konstytucjonalizmu, przedstawicielstwa i trójpodziału władzy; źródła powszechnie obowiązującego prawa w Polsce; szczególne cechy konstytucji. od pośredniej; korzyści, jakie daje obywatelom ustrój demokratyczny; podstawowe cechy autorytaryzmu i totalitaryzmu; - dopasować działania władzy państwowej do poszczególnych funkcji państwa; polega różnica pomiędzy monarchią a republiką. rozdziały Konstytucji RP; - wyjaśnić, czym zajmuje się Trybunał Konstytucyjny; - wyjaśnić, czym jest preambuła; polegają zasady: pluralizmu politycznego, republikańskiej formy rządu, państwa prawa; wartości, do których odwołuje się preambuła Konstytucji; - odszukać w Konstytucji RP przepisy dotyczące wskazanych kwestii; - wyjaśnić, czego dotyczyły referenda ogólnokrajowe przeprowadzone po 1989 autorytarnych; współczesnych i historycznych państw totalitarnych. - wyjaśnić, jakich spraw może dotyczyć referendum ogólnokrajowe; - dokonać interpretacji przepisu Konstytucji RP dotyczącego referendum ogólnokrajowego; - przedstawić główne zasady nowelizacji Konstytucji RP. i totalitarnym. - wyjaśnić, dlaczego zasady konstytucjonalizmu, przedstawicielstwa, trójpodziału władzy, pluralizmu politycznego, państwa prawa są fundamentem ustroju demokratycznego; - wskazać wady i zalety republikańskiej formy rządów; - przedstawić historię polskiego konstytucjonalizmu. 24