Obszar tematyczny: BEZPIECZNA ŻYWNOŚĆ Zadanie 5.1: Badanie pozostałości środków ochrony roślin w płodach rolnych w ramach obowiązującego monitoringu krajowego oraz wymogów UE Wykonawca: Pracownia Badania Bezpieczeństwa Żywności Instytut Ogrodnictwa
WYKONAWCY Kierownik zadania: dr Artur Miszczak Pracownicy naukowi: Pracownicy inż. techniczni : dr inż. Jolanta Szymczak dr Ludwika Kawa-Miszczak mgr Krzysztof Rudziński mgr Piotr Sikorski mgr inż. Joanna Kicińska mgr Łukasz Wypych mgr inż. Jadwiga Czajkowska mgr inż. Anna Markowicz mgr inż. Katarzyna Zagibajło mgr Rafał Pejski mgr Joanna Kazimierczuk Teresa Bil Alicja Kaźmierczak Ewelina Szustakowska Katarzyna Gręda Agnieszka Trocha Ilona Kuśmierska
PLANOWANY ZAKRES PRAC NA 2011 ROK Analizy pozostałości środków ochrony roślin - 900 prób, w tym: Kontrola pozostałości środków ochrony roślin w próbach owoców i warzyw eksportowanych do Federacji Rosyjskiej 250 prób Kontrola prawidłowości stosowania środków ochrony roślin w płodach rolnych (współpraca z Państwową Inspekcją Ochrony Roślin i Nasiennictwa) 550 prób Kontrola pozostałości środków ochrony roślin dla celów certyfikacji gospodarstw ekologicznych (współpraca z jednostkami certyfikującymi w Rolnictwie Ekologicznym) 100 prób Przygotowanie założeń badawczych, materiałów i sprzętu dla realizacji zadania w 2012 roku. Opracowanie sprawozdania za 2011 rok.
PRACE PRZYGOTOWAWCZE Opracowanie harmonogramu pobierania i dostarczania prób przez pracowników PIORiN i ustalenie zakresu analiz przeprowadzonych przez Pracownię Badania Bezpieczeństwa Żywności; Kontynuacja umów o współpracę z jednostkami certyfikującymi w rolnictwie ekologicznym ustalenie liczby prób do badań z GI IJHARS; Kontynuacja umowy dotyczącej transportu prób płodów rolnych od jednostek certyfikujących w rolnictwie ekologicznym do Pracowni Badania Bezpieczeństwa Żywności; Audit Polskiego Centrum Akredytacji mający na celu ocenę kompetencji Pracowni Badania Bezpieczeństwa Żywności w obszarze wykonywania badań objętych zakresem akredytacji nr AB 757 w odniesieniu do normy PN-EN ISO/IEC 17025 i aktualnych wymagań akredytacyjnych; Szkolenia personelu pracowni w obszarze technicznym i zarządzania w laboratorium.
Szkolenia personelu pracowni Identyfikacja i sposób postępowania z odstępstwami, badaniami niezgodnym z wymaganiami, niezgodnościami wymagania normy PN-EN ISO/IEC 17025. Ekspert walidacji metod analitycznych i wyznaczania niepewności techniki statystyczne Doskonalenie umiejętności zarządzania laboratorium Chromatografia gazowa i cieczowa dla zaawansowanych. Warsztaty Od pobrania próbki do raportu z badań. Błędy w badaniach chemicznych a szacowanie niepewności pomiaru Ocena kompetencji technicznych w laboratorium. Kurs dla auditorów i ekspertów technicznych W szkoleniach zewnętrznych uczestniczyło 6 osób
METODY ANALITYCZNE
Procedury badawcze Pracowni Metoda: PN-EN 12393-1,3:2000 + I-01/ PN-EN 12393-1,3:2000 Multi ( 167 śor) GC/MS -- akredytowana Metoda: PB-01 benzymidazole i in. (5 śor) HPLC/DAD, LC/MS/MS - akredytowana Metoda: PN-EN 12396-2:2002 + I-01/ PN-EN 12396-2:2002 ditiokarbaminiany GC/FPD, GC/MS akredytowana
Insektycydy chloroorganiczne i pyretroidowe 1. Aldryna 2. p,p -DDT 3. p,p -DDMU 4. p,p -DDM 5.p,p -DDE 6.p,p DDD 7.o,p -DDT 8.o,p -DDE 9.o,p -DDD 10. Dieldryna 11.alfa-Endosulfan 12.beta-Endosulfan 13.Endosulfan, siarczan 14.alfa-HCH 15.beta-HCH 16. Lindan 17.p,p -Metoksychlor 1. Akrynatryna 2. Alletryna 3. Bifentryna 4. beta-cyflutryna 5. lambda-cyhalotryna 6. alfa-cypermetryn 7. Cypermetryny (suma) 8. Esfenwalerat 9. Etofenproks 10. Fenpropatryna 11. Fenwalerat 12. Permetryna 13. Prometryna 14. Tetrametryna 15. Trialat
Insektycydy fosforoorganiczne 1. Bromofos 2. Chlorfenfinfos 3. Chloropiryfos 4. Chloropiryfos-Me 5.Diazynon 6. Dichlorfos 7. Dimetoat 8. Disulfoton 9. Etion 10. Etoprofos 11. Fenamidofos 12. Fenitrotion 13. Fention 14. Forat 15. Forat, siarczan 16. Fosalon 17. Fosmet 18. Heptenofos 19. Izofenfos 20. Jodofenfos 21. Karboksyna 22. Kwinalfos 23. Malaokson 24. Malation 25. Mekarbam 26. Metydation 27. Mewinfos 28. Parartion 29. Paration-Me 30. Pirymifos-Me 31. Profenofos 32. Protiofos 33. Sulfotep 34. Terbufos 35. Tetrachlorwinfos 36. Triazofos
Insektycydy karbaminianowe i pozostałe 1. Dietofenkarb 2. Fenoksykarb 3. Furatiokarb 4. Pirymikarb 1. Bromopropylat 2. Buprofezyna 3. Chlorbenzyd 4. Chlorfenson 5. Chloropropylat 6. Chlortiofos 7. Cyjanofenfos 8. Dichlofention 9. Etrimfos 10. Fenazachina 11. Fenchlorfos 12.Fluwalinat 13. Fonofos 14. Formotion 15. Pertan 16. Pirydaben 17. Propargit 18. Pyriproksyfen 19. Tetradifon 20. Tetrasul
Pozostałe fungicydy 1. Azoksystrobina 2. Benalaksyl 3. Bitertanol 4. Boskalid 5. Bupirymat 6. Chinometionat 7. Chlorotalonil 8. Cyprodinil 9. Dichlofluanid 10. Difenokonazol 11. Difenyloamina 12. Dimetomorf 13. Dimoksystrobina 14. Ditalimfos 15. Fenarymol 16. Fenhaksamid 17. Fludioksonil 18. Flusilazol 19. HCB 20. Heksakonazol 21. Imazalil 22. Kaptafol 23. Kaptan 24. Kezoksym-Me 25. Kwintocen 26. Metalaksyl 27. Mychlobutanil 28. Oksadiksyl 29. Pencykuron 30. Penkonazol 31. Pikoksystrobina 32. Prochloraz 33. Procymidon 34. Propikonazol 35. Pyrazofos 36. Pirymetanil 37. Spiroksamina 38. Tebukonazol 39. Technazen 40. Tetrahydroftalimid 41. Tetrakonazol 42. Tolchlofos-Me 43. Tolilofluanid 44. Triadimenol 45. Triadimefon 46. Trifloksystrobina 47. Triflumizol 48. Winklozolina
Herbicydy 1. Alachlor 2. Ametryna 3. Atrazyna 4. Azyprotryna 5. Chlorprofam 6. Cyjanazyna 7.Dichlobenil 8. Dimetachlor 9. Dimetylochlorotal 10. Etofumesat 11. Fluchloralina 12. Metazachlor 13. Metolachlor 14. Metrybuzyna 15. Nitrofen 16. Oksyfluorofen 17. Paklobutrazol 18. Pendimetalina 19. Profam 20. Profluralina 21. Propyzamid 22. Terbacyl 23. Terbutryna 24. Trifluralina
Ś.O.R. OZNACZANE METODĄ PB-01 (HPLC) Fungicydy karbaminianowe: Insektycydy: Karbendazym Benomyl Acetamiprid Tiofanat-Me Tiabendazol Karbaryl
BADANIA MIĘDZYLABORATORYJNE - Food Analysis Performance Assessment Scheme (FAPAS) Central Science Laboratory, Norfolk, UK, Ministry of Agriculture, Fisheries and Food; - TestQual Residue Pesticides Proficiency Test Service, University of Almeria, Spain; - European Commission s Proficiency Test on Pesticide Residues in Fruit and Vegetables (EUPT FV13), CRL-MRM, University of Almeria, Spain; - EU Proficiency Tests C/SRM. Pesticide Residues in Cereals using Multi and Single Residue Methods. CRL Cereals and Feedingstuff, National Food Institute, Danish Technical University/ CRL Single Residue Methods, CVUA Stuttgard, Germany.
PODSTAWY PRAWNE Rozporządzenie MZ - Dz.U.07.119.817 z dn. 16.05.2007r. z późn. zm. Regulacji Komisji Europejskiej i Rady nr 396/2005 z późn. zm. Rejestr Środków Ochrony Roślin MRiRW Etykiety Instrukcji Stosowania Środków Ochrony Roślin
Kontrola pozostałości środków ochrony roślin w próbach owoców i warzyw eksportowanych do Federacji Rosyjskiej WYNIKI BADAŃ
METODOLOGIA BADAŃ Okres badań: styczeń-sierpień 2011r. Próby były pobierane z transportów do FR przez pracowników PIORiN i przekazywane do PBBŻ Owoce i warzywa były już wcześniej badane i miały wystawione certyfikaty bezpieczeństwa Przesyłano comiesięczne raporty z badań do Głównego Inspektoratu ORiN W przypadku przekroczeń UE wysyłano zgłoszenia RASFF W grudniu 2011 przekazano raport końcowy
RODZAJ I ILOŚĆ TOWARÓW ROŚLINNYCH Rodzaj towarów roślinnych Liczba prób przedstawionych do analizy [szt] Łączna wielkość partii z jakiej zostały pobrane próbki [t] Jabłka 214 3 616 Gruszki 2 38 Kapusta pekińska 34 1 283 RAZEM 250 4 937
WYNIKI OCENY 214 TRANSPORTÓW JABŁEK 76; 36% 135; 63% 3; 1% Zgodne z normami FR Przekroczenia FR Przekroczenia UE i FR
WYNIKI OCENY 34 TRANSPORTÓW KAPUSTY PEKIŃSKIEJ 34; 92% 2; 5% 1; 3% Zgodne z normami FR Przekroczenia FR Przekroczenia UE i FR
Kontrola prawidłowości stosowania środków ochrony roślin w płodach rolnych WYNIKI BADAŃ
METODOLOGIA BADAŃ Okres badań: styczeń-grudzień2011r. Próby były pobierane przez pracowników 16 WIORiN ów i przekazywane do PBBŻ Owoce, warzywa i zboża pochodziły z upraw i gospodarstw (produkcja pierwotna) W przypadku 50%-owych przekroczeń UE wysyłano zgłoszenia RASFF W grudniu 2011 przekazano raport końcowy
Liczby próbek płodów rolnych dostarczonych przez pracowników WIORiN i zanalizowanych na obecność pozostałości środków ochrony roślin Lp. WIORiN (Województwo) Owoce Warzywa Uprawy rolnicze Rośliny zielne Inne wyrywkowo Razem 1 dolnośląskie 9 21 3 1 9 43 2 kujawsko-pomorskie 0 19 2 0 0 21 3 lubelskie 44 21 2 0 2 69 4 lubuskie 0 11 3 0 2 16 5 łódzkie 34 24 2 2 1 63 6 małopolskie 5 21 2 1 0 29 7 mazowieckie 28 25 2 0 3 58 8 opolskie 21 12 2 1 5 41 9 podkarpackie 0 17 2 0 4 23 10 podlaskie 13 11 3 2 6 35 11 pomorskie 0 8 4 0 3 15 12 śląskie 10 13 2 0 1 26 13 świętokrzyskie 29 11 2 2 1 45 14 warmińsko-mazurskie 0 17 2 0 3 22 15 wielkopolskie 0 11 3 0 0 14 16 zachodniopomorskie 0 14 9 2 5 30 Ogółem 193 256 45 11 45 550
ZBIORCZE WYNIKI BADAŃ
WYKRYTO 33 SPOŚRÓD 173 OZNACZANYCH POZOSTAŁOŚCI ŚRODKÓW OCHRONY ROŚLIN - insektycydy fosforoorganiczne: chloropiryfos, chroropiryfos metylu, diazynon, dimetoat, pirymifos metylu; - insektycydy pyretroidowe: bifentryna, cypermetryny, cyhalotryna; - insektycydy karbaminianowe: pirimikarb; - insektycydy pozostałe: fenazachina, propargit; - fungicydy karbaminianowe: karbendazym, tiofanat metylu; - fungicydy ditiokarbaminianowe: np. maneb, mankozeb, propineb, tiuram itp. oznaczane jako disiarczek węgla; - fungicydy pozostałe: azoksystrobina, boskalid, bupirymat, cyprodynil, difenokonazol, difenyloamina, fenheksamid, fludioksonil, folpet, iprodion, kaptan, krezoksym metylu, pyrimetanil, pyraklostrobina, tetrakonazol, triadimenol, trifloksystrobina; - herbicydy: pendimetalina, trifluralina.
Przekroczenia najwyższych dopuszczalnych pozostałości (NDP) środków ochrony roślin w płodach rolnych w 2011 r. Związek Uprawa NDP RP / UE mg/kg Liczba próbek zawierających przekroczenia NDP wg RP % badanych próbek Liczba próbek zawierających przekroczenia NDP wg UE % badanych próbek Pirymifos metylowy Pirymetanil Rzepak 0,05/0,05 2 11,8 2 11,8 Kapusta pekińska 0,05/0,05 3 8,8 3 8,8 Dimetoat Kapusta pekińska 0,02/0,02 1 2,9 1 2,9 Ditiokarbaminiany Malina 0,05/0,05 1 5,6 1 5,6 Diazynon Jabłka 0,01/0,01 1 1,2 1 1,2 Chloropiryfos-Me Koper włoski 0,05/0,05 1 50% 1 50% Fenazachina Porzeczka 0,01/0,01 1 3,7% 1 3,7% Propargit Porzeczka 0,01/0,01 1 3,7% 1 3,7% Razem 10 1,8 10 1,8
Wykryte związki niedopuszczone do stosowania w uprawach Związek Uprawa Liczba próbek % badanych próbek pirymetanil pomidor 1 50,0 pirymetanil kapusta pekińska 4 11,8 tetrakonazol pomidor 1* 50,0 chloropiryfos-me marchew 1 1,8 chloropiryfos-me koper włoski 1 50,0 trifluralina marchew 1* 1,8 trifluralina pietruszka 1 5,0 kaptan malina 1 5,6 diazynon jabłka 1 1,2 fenazachina porzeczka 1 3,7 dimetoat kapusta pekińska 1* 2,9 SUMA 12 2,2 * - próbki z wieloma związkami niedopuszczonymi do stosowania
WYKAZ PRÓB Z GOSPODARSTW EKOLOGICZNYCH 26 PRÓB Dzika róża -1 Fasola szparagowa 7 Jabłka 1 Kapusta biała 6 Malina - 1 Marchew 1 Pomidor -1 Porzeczka 4 Truskawka 1 Ziemniak - 3
PODSUMOWANIE 1. Stwierdzono 12 przypadków zastosowań środków ochrony roślin niedopuszczonych do stosowania w danych uprawach, co stanowiło 2,2% wszystkich badanych prób. 2. Oceniając uzyskane wyniki według norm krajowych zawartych w rozporządzeniach Ministra Zdrowia (Dz.U.04.85.801 z późniejszymi zmianami), oraz zgodnie z Regulacją Komisji Europejskiej i Rady nr 396/2005, przekroczenia najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości chemicznych środków ochrony roślin stwierdzono w 19 próbkach, co stanowi 3,7% wszystkich badanych próbek. Do zgłoszenia w systemie RASFF kwalifikowało się 10 przypadków, co stanowiło 1,8% wszystkich badanych prób.
WNIOSEK Stosując w badaniach podobny zakres analizowanych środków ochrony roślin w próbkach liczba wykrywanych pestycydów w roku 2011 wyniosła 33, czyli więcej niż w ostatnich latach: - 28 w 2010 roku, - 22 w 2009 roku, -19 w 2008 roku, - 23 w 2007 roku, -22 w 2006 roku. Wzrasta wykrywalność środków ochrony roślin w większości sprawdzanych uprawach owoców i warzyw
Kontrola pozostałości środków ochrony roślin w próbach dostarczanych przez jednostki certyfikujące w rolnictwie ekologicznym WYNIKI BADAŃ
METODOLOGIA BADAŃ Okres badań: styczeń-grudzień2011r. Próby były pobierane przez jednostki certyfikujące w rolnictwie ekologicznym i przekazywane do PBBŻ Owoce, warzywa, zboża i inne próbki (np. liście, gleba) pochodziły z upraw i gospodarstw ekologicznych Raporty z analiz przekazywano do poszczególnych jednostek, a w przypadku wykrycia pozostałości informowano IJHARS. W grudniu 2011 przekazano raport końcowy
LICZBA PRÓB DOSTARCZONYCH PRZEZ JEDNOSTKI Nazwa jednostki Liczba dostarczonych prób Agro Bio Test Sp. z o.o. 11 Centrum Jakości AgroEko Sp. z o.o. 4 Biocert Małopolska Sp. z o.o. 7 Bioekspert Sp. z o.o. 12 COBICO Sp. z o.o. 34 Ekogwarancja PTRE Sp. z o.o. 17 Polskie Centrum Badań i Certyfikacji SA 8 PNG Sp. z o.o. 6 TÜV Rheinland Polska Sp. z o.o. 1 SGS Polska Sp. z o.o. 0 RAZEM 100
Rodzaje upraw kontrolowane przez jednostki Uprawy rolnicze 40,0% Uprawy ogrodnicze 22,0% Inne 1,0% Uprawy sadownicze 37,0%
Uprawy sadownicze i ogrodnicze Sadownicze (37 próbek) Warzywa (22 próbki) 1. Aronia - 4 2. Jabłoń - 8 3. Malina - 14 4. Porzeczka czarna - 6 5. Porzeczka czerwona - 1 6. Truskawka - 2 7. Wiśnia - 2 1. Burak ćwikłowy - 2 2. Cebula - 3 3. Cukinia - 3 4. Fasola - 1 5. Groch - 1 6. Kalafior - 1 7. Kapusta biała - 1 8. Kapusta czerwona - 1 9. Marchew - 2 10. Ogórek - 3 11. Pietruszka - 2 12. Rabarbar - 1 14. Rzodkiewka - 1
Uprawy rolnicze (40 próbek) 1. Gryka - 1 2. Jęczmień - 3 3. Łubin - 1 4. Mąka gryczana - 1 5. Mąka pszenna - 1 6. Mieszanka owsa i łubinu - 1 7. Mieszanka zbożowa - 4 8. Orkisz - 2 9. Owies - 3 10. Peluszka - 1 11. Proso - 1 12. Pszenica - 3 13. Pszenica i orkisz - 1 14. Pszenżyto - 4 15. Siano - 5 16. Śruta zbożowa - 1 17. Ziemniaki - 3 18. Żyto - 4 Inne gleba -1
Pozostałości środków ochrony roślin w uprawach i produktach ekologicznych (rok 2011) 18,0% 0,0% 82,0% Próbki bez pozostałości Próbki z pozostałościami < NDP Próbki z pozostałościami > NDP
Pozostałości środków ochrony roślin w kontrolowanych uprawach sadowniczych - 37 prób 0,0% 35,1% 64,9% Próbki bez pozostałości Próbki z pozostałościami < NDP Próbki z pozostałościami > NDP
Pozostałości środków ochrony roślin w kontrolowanych uprawach ogrodniczych - 22 próby 9,1% 0,0% 90,9% Próbki bez pozostałości Próbki z pozostałościami < NDP Próbki z pozostałościami > NDP
Pozostałości środków ochrony roślin w kontrolowanych uprawach rolniczych - 40 prób 5,0% 0,0% 95,0% Próbki bez pozostałości Próbki z pozostałościami < NDP Próbki z pozostałościami > NDP
WYKRYCIA POZOSTAŁOŚCI W UPRAWACH SADOWNICZYCH Lp. Uprawa Analizowana Jednostka Nazwa Wykryta NDP część rośliny certyfikująca pestycydu ilość [mg/kg] [mg/kg] 1 jabłoń owoc Bioekspert cypermetryna 0.025 1 2 jabłoń owoc Bioekspert 3 jabłoń owoc Bioekspert 4 jabłoń owoc Bioekspert pirymetanil 0.27 5 ditiokarbaminiany 0.12 5 propargit 0.22 3 karbendazym 0.07 0.2 bifentryna 0.011 0.3 propargit 0.35 3 karbendazym 0.13 0.2 5 jabłoń liście Ekogwarancja kaptan 1.03-6 malina pędy Cobico cyprodynil 0.011-7 malina liście Ekogwarancja propyzamid 0.41 - chloropiryfos 0.062-8 malina liście Bioekspert ditiokarbaminiany 0.084-9 malina liście Bioekspert ditiokarbaminiany 0.059-10 malina liście Bioekspert ditiokarbaminiany 0.054-11 porzeczka - liście Ekogwarancja propyzamid 0.069 czarna chloropiryfos 0.034-12 wiśnia liście Ekogwarancja propargit 0.23 - ditiokarbaminiany 0.18-13 wiśnia liście Ekogwarancja ditiokarbaminiany 0.095 -
WYKRYCIA POZOSTAŁOŚCI W POZOSTAŁYCH UPRAWACH Lp. Uprawa Analizowana część rośliny Jednostka certyfikująca 14 fasola cała roślina Bioekspert Nazwa pestycydu Uprawy ogrodnicze Wykryta ilość [mg/kg] NDP [mg/kg] chloropiryfos 0.044 - difenokonazol 0.015-15 kalafior liście Bioekspert ditiokarbaminiany 0.16 - Uprawy rolnicze 16 owies ziarno Cobico pirymifos-me 0.037 5 17 żyto ziarno PCBiC CCC 0.001 2 Inne 18 gleba Ekogwarancja DDT 0.029 -
PODSUMOWANIE 1. Ogółem w 18,0% badanych prób (18 prób) stwierdzono obecność 12 różnych środków ochrony roślin. 2. Uprawami, w których pozostałości środków ochrony roślin występowały najczęściej były: jabłoń, malina i wiśnia. 3. Oceniając uzyskane wyniki według norm krajowych zawartych w rozporządzeniach Ministra Zdrowia (Dz.U.04.85.801 z późniejszymi zmianami), oraz zgodnie z Regulacją Komisji Europejskiej i Rady nr 396/2005, nie stwierdzono przekroczeń najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości chemicznych środków ochrony roślin
PLANOWANY ZAKRES PRAC NA ROK 2012 Analizy pozostałości środków ochrony roślin 1 000 prób, w tym: Kontrola prawidłowości stosowania środków ochrony roślin w płodach rolnych (współpraca z Państwową Inspekcją Ochrony Roślin i Nasiennictwa) 700 prób (?) Kontrola pozostałości środków ochrony roślin dla celów certyfikacji gospodarstw ekologicznych (współpraca z jednostkami certyfikującymi w Rolnictwie Ekologicznym) 300 prób (?) Przygotowanie założeń badawczych, materiałów i sprzętu dla realizacji zadania w 2013roku. Opracowanie sprawozdania za 2012 rok.
Dziękuję za uwagę