Powiat świdwiński. Charakterystyka badanych podmiotów W powiecie świdwińskim w badaniu sytuacji i oczekiwań pracodawców wzięło udział 89 respondentów. W badanej próbie znalazły się głównie przedsiębiorstwa naleŝące do grupy mikro przedsiębiorstw zatrudniających do 9 osób (47,6%) oraz małych przedsiębiorstw zatrudniających od 0 do 50 pracowników (39,7%). Badaniem zostały objęte równieŝ średnie (2,2%) i duŝe przedsiębiorstwa (0,5%) (rysunek ). RYSUNEK. ILE OSÓB JEST ZATRUDNIONYCH (NA PEŁNY ETAT) W PAŃSTWA FIRMIE? firma zatrudnia do 9 osób 47,6% w firmie zatrudnionych jest od 0 do 50 osób 39,7% w firmie zatrudnionych jest od 5 do 250 osób w firmie zatrudnionych jest od 25 do 999 osób 2,2% 0,5% 0% 0% 20% 30% 40% 50% 60% Zdecydowana większośćć przedsiębiorstw to przedsiębiorstwa osoby fizycznej (94,2%). Pozostałe formy prawne były w przypadku firm z powiatu świdwińskiego znacznie rzadziej spotykane (rysunek 2). RYSUNEK 2. FORMA PRAWNA FIRMY działalność gospodarcza na podstawie wpisu do rejestru spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółdzielnia spółka akcyjna zakład budŝetowy 2,6%,6%,% 0,5% 94,2% 0% 0% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%00% Wśród objętych badaniem przedsiębiorstw dominowały firmy, które nie posiadały organizacji wydziałowej (82%). Przedsiębiorstwa, które posiadały strukturę wielowydziałową, ale w jednym zakładzie stanowiły 3,8% badanej populacji. Najmniejszą liczebnie grupę stanowiły przedsiębiorstwa o organizacji wielozakładowej (4,2%) (rysunek 3).
RYSUNEK 3. FORMA ORGANIZACYJNA FIRMY 82% 3,8% 4,2% organizacja wielowydziałowa, ale w jednym zakładzie organizacja bezwydziałowaa organizacja wielozakładowaa Miejscem głównej działalności większości firm był ośrodek miejski do 50 tys. mieszkańców. Taką odpowiedź wskazało aŝ 98,9% respondentów (rysunek 4). RYSUNEK 4. MIEJSCE GŁÓWNEJ DZIAŁALNOŚCI 98,9%,% miasto do 50 tys. mieszkańców obszary wiejskie W badaniu reprezentowane były głównie następujące branŝe działalności, według klasyfikacji PKD: S (pozostała działalność usługowa: 37% badanych respondentów), G (handel hurtowy i detaliczny: 30,7%) oraz K (działalność finansowa i ubezpieczeniowa: 7,9%). Rozkład pozostałych branŝ według PKD, które wzięły udział w badaniu przedstawia rysunek 5. 2
RYSUNEK 5. RODZAJ PROWADZONEJ DZIAŁALNOŚCI WG SEKCJI PKD S-pozostała działalnośćć usługowa 37% G-handel hurtowy i detaliczny;naprawa pojazdów samochodowych 30,7% K-działalność finansowa i ubezpieczeniowa I-działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastrono C-przetwórstwo przemysłowe R-działalność związana z kulturą, rekreacją H-transport i gospodarka magazynowa Q-opieka zdrowotna i pomoc społeczna L-działalność związana z obsługą rynku nieruchomości D-wytwarzanie i zaopatrywanie elektryczną, gaz... T-gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników gospodarstw E-dostawa wody, gospodarowanie odpadami... F-budownictwo rozrywką i w energię ściekami i 7,9% 5,8% 4,8% 4,8% 2,6% 2,%,%,%,% 0,5% 0,5% 0% 5% 0% 5% 20% 25% 30% 35% 40% Z analizy materiału badawczego wynika, iŝ większość przedsiębiorstw biorących udział w badaniu oferuje swoje produkty/usługi na rynku lokalnym (gminnym, powiatowym). Tę odpowiedź wskazało 83% respondentów. Pozostałe odpowiedzi rozkładały się następująco: rynek regionalny (wojewódzki) - 9%, rynek krajowy 8%, rynek zagraniczny % (rysunek 6). RYSUNEK 6. JAKI PROCENT PRODUKCJI/USŁUG FIRMY JEST SPRZEDAWANY NA DANY RYNEK? na rynku lokalnym (gmin, powiatów) 82,6% na rynku regionalnym (wojewódzkim) na rynku krajowym (ogólnopolski) na rynku zagranicznym (miedzynarodowym) 8,5% 7,9%,0% 0% 0% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 3
Prawie 3/4 firm, które wzięły udział w badaniu reprezentowanee były przez właścicieli (74,6%) (rysunek7). RYSUNEK 7. JAKĄ POZYCJĘ ZAJMUJE PAN/I W STRUKTURZE PRZEDSIĘBIORSTWA? CZY JEST PAN/I... 3,8% 6,9% 4,2% 0,5% właścicielem dyrektorem/prezesem specjalistą ds. personalnych 74,6% kierownikiem działu, decydującym o zatrudnieniu zajmuje inną pozycję/stanowisko (pracownik) 2. Polityka zatrudnieniowa W drugiej części badaniaa skupiono się na poznaniu planów zatrudnieniowych przedsiębiorców z powiatu świdwińskiego. Respondenci zostali poproszeni o udzielenie odpowiedzi na pytanie dotyczące stosowania elastycznych form zatrudnienia. Analiza zgromadzonych danych wykazała, iŝ w powiecie świdwińskim niewielki odsetek badanych firm - 8,5% stosuje elastyczne formy zatrudnienia (rysunek 8). Wśród tych firm, największą popularnością było zatrudnienie pracownika na część etatu (7,4%), a w dalszej kolejności prace zlecone (22,9%) oraz przyjmowanie praktykantów lub uczniów (22,9%) (rysunek 9). RYSUNEK 8. CZY PAŃSTWA FIRMA ZATRUDNIA PRACOWNIKÓW W ELASTYCZNYCH FORMACH ZATRUDNIENIA? % 8,5% 0% 20% 8,5% 40% 60% 80% 00% tak nie 4
RYSUNEK 9. KTÓRE FORMY ELASTYCZNEGO ZATRUDNIENIA SĄ STOSOWANE W PAŃSTWA FIRMIE? pracownicy zatrudnieni na część etatu 7,4% osoby wykonujące prace zlecone praktykanci lub uczniowie 22,9% 22,9% pracownicy sezonowi osoby pracujące na zasadzie umowy o dzieło 8,6% 5,7% 0% 0% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŝ stosują elastyczne formy zatrudnienia; % odpowiedzi nie sumuje się do 00, gdyŝ respondent mógł udzielić więcej niŝ jedną odpowiedź Respondenci zostali poproszeni równieŝ o wskazanie przewidywanego poziomu zatrudnienia w ciągu najbliŝszego roku. Analiza zebranego materiału pokazała, iŝ zdecydowana większość przedsiębiorców deklarujee utrzymanie zatrudnienia na dotychczasowym poziomie 66,%. Wzrost zatrudnienia prognozuje 7,9% przedsiębiorców, a jego spadek jedynie 3,7% firm (tabela ). TABELA. CZY POZIOM ZATRUDNIENIA W PAŃSTWA FIRMIE BĘDZIE: Do 9 Od 0 do od 5 do osób 50 osób 250 osób wyŝszy niŝ obecnie na tym samym poziomie niŝszy niŝ obecnie nie wiem/trudno powiedzieć n % n % n % n % od 25 do 999 osób 7 4 4 0 7,8% 5,3% 7,4% 0% 59 50 5 65,6% 66,7% 65,2% 00% 2 4 0 2,2%,3% 7,4% 0% 22 20 0 0 24,4% 26,7% 0% 0% n 90 75 23 ogółem % 00% 00% 00% 00% Ogółem 5 7,9% 25 66,% 7 3,7% 42 22,2% 89 00% Przedsiębiorców, którzy planują zwiększenie poziomu zatrudnienia w ciągu najbliŝszego roku poproszono o wskazanie, ile osób planująą zatrudnić. Z zebranych danych wynika, iŝ w badanych przedsiębiorstwach łącznie planuje się przyjąć niewielu, bo około 24 pracowników. Od nowo przyjmowanych osób na stanowiska pracy, pracodawcy zakładający zwiększenie zatrudnienia, oczekują przede wszystkim pełnego przygotowania zawodowego (53,3%). Część respondentów (33,3%) przewiduje moŝliwość niewielkiego doszkolenia nowych pracowników, a tylko niewielki 5
odsetek badanych zamierza przeszkolić nowo przyjętych pracowników w większym zakresie (rysunek 0). RYSUNEK 0. CZY WOBEC NOWOO PRZYJMOWANYCH OSÓB DO PRACY NA STANOWISKA INNE NIś KIEROWNICZE ZAKŁADA SIĘ, śe... posiadają pełne przygotowanie 53,3% przejdą niewielkie doszkolenie 33,3% przejdą pełne doszkolenie przejdą większe doszkolenie 6,7% 6,7% 0% 0% 20% 30% 40% 50% 60% * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŝ zatrudnienie w firmach, które reprezentują, w ciągu najbliŝszego roku wzrośnie W ramach tej części badania przedsiębiorców poproszono równieŝ o wskazanie stanowisk, na które będą poszukiwać pracowników. Z uwagi na róŝnorodność branŝową firm biorących udział w badaniu rozkład udzielonych odpowiedzi był bardzo zróŝnicowany. Wyniki prezentuje tabela 2. TABELA 2. PROSZĘ WYMIENIĆ STANOWISKO, NA KTÓRE SZUKAĆ BĘDĄ PAŃSTWO PRACOWNIKÓW W CIĄGU 2 MIESIĘCY. Kod zawodu 752 Nazwa zawodu Piekarze, cukiernicy i pokrewni n 2 22 Kierownicy do spraw marketingu i sprzedaŝy 228 Farmaceuci 324 Technicy medyczni i dentystyczni 333 Księgowi 352 Technicy wsparcia informatycznego i technicznego 40 Pracownicy obsługi biurowej 420 Sekretarki (ogólne) 432 Magazynierzy i pokrewni 542 Kosmetyczki i pokrewni 5223 Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 5249 Pracownicy sprzedaŝy i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani 7533 Szwaczki, hafciarki i pokrewni 842 Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów z tworzyw sztucznych 96 Ładowacze nieczystości 962 Sortowacze odpadów * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŝ zatrudnienie w firmach, które reprezentują, w ciągu najbliŝszego roku wzrośnie; do analizy wykorzystana została Klasyfikacja Zawodów i Specjalności na potrzeby rynku pracy (MPiPS, Warszawa 200 r.) Respondenci deklarujący zwiększenie zatrudnienia w ich firmach w ciągu najbliŝszego roku za główny powód tej decyzji wskazali konieczność 6
uzupełnienia liczby pracowników wynikającą z płynności (46,7%). W dalszej kolejności wymieniano powody takie jak: wzrost sprzedaŝy/ świadczonych usług na terenie kraju 26,,7%, rozbudowę firmy 20%, zakup nowych maszyn/urządzeń 3,3% %, konieczność uzupełnienia liczby pracowników wynikającą z przechodzenia pracowników na renty lub emerytury 6,7% oraz zastosowanie nowych technologii 6,7% (rysunek ). RYSUNEK. DLACZEGO POSZUKUJĄ PAŃSTWO PRACOWNIKÓW? z powodu konieczności uzupełnienia liczby pracowników wynikającej z płynności, np. zwolnienia, zmiana pracodawcy, itp. 46,7% wzrost sprzedaŝy/świadczonych usług na terenie kraju 26,7% rozbudowa firmy 20% zakup nowych maszyn lub urządzeń 3,3% z powodu konieczności uzupełnienia liczby pracowników wynikającego z przechodzenia na renty, emerytury, itp. 6,7% zastosowanie nowych technologii 6,7% 0% 5% 0% 5% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50% * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŝ zatrudnienie w firmach, które reprezentują, w ciągu najbliŝszego roku wzrośnie; % odpowiedzi nie sumuje sięę do 00, gdyŝ respondent mógł udzielić więcej niŝ jedną odpowiedź Następne pytania zawarte w kwestionariuszu ankiety zostały skierowane do pracodawców zamierzających w najbliŝszym czasie przeprowadzenie redukcji etatów. Analiza udzielonych przez respondentów odpowiedzi wskazuje, iŝŝ w powiecie świdwińskim wśród firm biorących udział w badaniu planuje się zwolnienie około 20 osób. Bilans stanu zatrudnienia w badanych przedsiębiorstwach jest dodatni planowanych jest więcej przyjęć niŝ zwolnień. Respondentów planujących zmniejszenie liczby etatów poproszono o wskazanie stanowisk, którymi zostanie objęta redukcja. Wyniki i odpowiedzi prezentuje tabela 3. TABELA 3. PROSZĘ WYMIENIĆ STANOWISKA, PRACOWNIKÓW W CIĄGU 2 MIESIĘCY? NA KTÓRYCH NASTĄPI ZMNIEJSZENIE Kod zawodu Nazwa zawodu 5223 Magazynierzy i pokrewni LICZBY n 4 7
76 Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 7223 Robotnicy budowy dróg i pokrewni 85 Ustawiacze i operatorzy obrabiarek do metali i pokrewni 8322 Operatorzy maszyn przędzalniczych i pokrewni 432 Kierowcy samochodów osobowych i dostawczych * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŝ zatrudnienie w firmach, które reprezentują, w ciągu najbliŝszego roku zmniejszy się; do analizy wykorzystana została Klasyfikacja Zawodów i Specjalności na potrzeby rynku pracy (MPiPS, Warszawa 200 r.) Planowana redukcja zatrudnienia będzie spowodowana przedee wszystkim wdroŝeniem zmian technologicznych usprawniających funkcjonowanie zakładu pracy (42,9% wskazań respondentów planujący zmniejszenie zatrudnienia), ograniczeniem sprzedaŝy/produkcji (42,9%), a takŝe pojawieniem się konkurencyjnych zakładów (4,3%) (rysunek 2). RYSUNEK 2. Z CZEGO WYNIKAĆ BĘDZIE ZMIANA WIELKOŚCI ZATRUDNIENIA W PAŃSTWAA FIRMIE? planowane są zmiany technologiczne - nastąpi unowocześnienie zakładu ograniczenie sprzedaŝy/produkcji 42,9% 42,9% pojawienie się innych, konkurencyjnych zakładów 4,3% 0% 0% 20% 30% 40% 50% 60% * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŝ zatrudnienie w firmach, które reprezentują, w ciągu najbliŝszego roku wzrośnie; % odpowiedzi nie sumuje sięę do 00, gdyŝ respondent mógł udzielić więcej niŝ jedną odpowiedź 3. Zawody kluczowe w badanych firmach oraz oczekiwania pracodawców odnośnie pracowników zatrudnionych w tych zawodach W trzeciej części kwestionariusza ankiety poproszono respondentów o udzielenie odpowiedzi na pytania dotyczące zawodów kluczowych dla ich branŝ. W powiecie świdwińskimm najczęściej wskazywanym zawodem kluczowym był gospodarz budynków (65 wskazań). Następnymi trzema najczęściej wskazywanymi zawodami były: operator maszyn do produkcji wyrobów z tworzyw sztucznych, kucharz oraz spawacz i zawody pokrewne. Rozkład pozostałych odpowiedzi udzielonych przez respondentów przedstawia tabela 4. 8
TABELA 4. PROSZĘ WYMIENIĆ ZAWODY KLUCZOWE DLA PAŃSTWA FIRMY, W KTÓRYCH JEST LUB BĘDZIE ZATRUDNIONYCH NAJWIĘCEJ PRACOWNIKÓW? Kod zawodu Nazwa zawodu n 553 Gospodarze budynków 65 842 Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów z tworzyw sztucznych 9 520 Kucharze 8 722 Spawacze i pokrewni 7 332 Agenci ubezpieczeniowi 6 732 Lakiernicy 6 334 Średni personel do spraw statystyki i dziedzin pokrewnych 5 40 Pracownicy obsługi biurowej 5 432 Magazynierzy i pokrewni 5 733 Jubilerzy, złotnicy i pokrewni 5 43 Pracownicy do spraw rachunkowości i księgowości 4 442 Listonosze i pokrewni 4 Robotnicy budowlani robót wykończeniowych i pokrewni gdzie indziej 729 niesklasyfikowani 4 7223 Ustawiacze i operatorzy obrabiarek do metali i pokrewni 4 82 Monterzy maszyn i urządzeń mechanicznych 4 228 Farmaceuci 3 324 Technicy medyczni i dentystyczni 3 353 Operatorzy sieci i systemów komputerowych 3 420 Sekretarki (ogólne) 3 5223 Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 3 543 Pracownicy ochrony osób i mienia 3 7224 Szlifierze narzędzi i polerowacze metali 3 822 Monterzy sprzętu elektrycznego 3 33 Technicy elektrycy 2 423 Pracownicy lombardów i instytucji poŝyczkowych 2 552 Pracownicy usług domowych 2 565 Instruktorzy nauki jazdy 2 5245 Pracownicy stacji obsługi pojazdów 2 Robotnicy robót stanu surowego i pokrewni gdzie indziej 79 niesklasyfikowani 2 73 Malarze i pokrewni 2 723 Blacharze 2 7222 Ślusarze i pokrewni 2 82 Operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji i przetwórstwa metali 2 22 Kierownicy do spraw marketingu i sprzedaŝy 2283 Fizjoterapeuci 26 Adwokaci, radcy prawni i prokuratorzy 35 Technicy mechanicy 333 Księgowi 3322 Przedstawiciele handlowi 3332 Organizatorzy konferencji i imprez 42 Kasjerzy bankowi i pokrewni 4224 Recepcjoniści hotelowi 432 Pracownicy do spraw statystyki, finansów i ubezpieczeń 9
53 Kelnerzy 532 Barmani 54 Fryzjerzy 542 Kosmetyczki i pokrewni 72 Murarze i pokrewni 723 Mechanicy pojazdów samochodowych 742 Monterzy i serwisanci urządzeń elektronicznych 75 Masarze, robotnicy w przetwórstwie ryb i pokrewni 752 Piekarze, cukiernicy i pokrewni 7522 Stolarze meblowi i pokrewni Ustawiacze i operatorzy maszyn do obróbki i produkcji wyrobów z 7523 drewna 7533 Szwaczki, hafciarki i pokrewni 7534 Tapicerzy i pokrewni 7536 Obuwnicy i pokrewni 7537 Kaletnicy, rymarze i pokrewni 8 Górnicy podziemnej i odkrywkowej eksploatacji złóŝ i pokrewni 85 Operatorzy maszyn przędzalniczych i pokrewni 857 Operatorzy maszyn do prania 823 Monterzy sprzętu elektronicznego 829 Monterzy gdzie indziej niesklasyfikowani 832 DyŜurni ruchu, manewrowi i pokrewni 8322 Kierowcy samochodów osobowych i dostawczych 833 Kierowcy autobusów i motorniczowie tramwajów 8332 Kierowcy samochodów cięŝarowych 922 Robotnicy pomocniczy przy hodowli zwierząt 933 Robotnicy pomocniczy w budownictwie ogólnym 9333 Robotnicy pracujący przy przeładunku towarów 96 Ładowacze nieczystości 962 Sortowacze odpadów * do analizy wykorzystana została Klasyfikacja Zawodów i Specjalności na potrzeby rynku pracy (MPiPS, Warszawa 200 r.) Według odpowiedzi respondentów najbardziej oczekiwanym wykształceniem w zawodzie kluczowym jest wykształcenie średnie techniczne. Takiej odpowiedzi udzieliło 34,9% pracodawców. Z analizy wynikło ponadto, iŝ dla 30,2% przedsiębiorców poziom wykształcenia nie ma znaczenia. Dla pozostałych pracodawców waŝne było odpowiednio: wykształcenie zasadnicze zawodowe, wyŝsze ekonomiczne lub humanistyczne II i I stopnia, wykształcenie średnie ogólne oraz wykształcenie wyŝsze techniczne II i I stopnia (rysunek 3). 0
RYSUNEK 3. JAKIE WYKSZTAŁCENIE POWINNA MIEĆ OSOBA ZATRUDNIONA KLUCZOWYM? W ZAWODZIE średnie techniczne 34,9% nie ma to znaczenia 30,2% zasadnicze zawodowe 6,4% wyŝsze ekonomiczne lub humanistyczne II stopnia wyŝsze ekonomiczne lub humanistyczne I stopnia średniee ogólne wyŝsze techniczne II stopnia wyŝsze techniczne I stopnia 8,5% 6,3% 2,%,6%,% 0% 5% 0% 5% 20% 25% 30% 35% 40% * % odpowiedzi nie sumuje się do 00, gdyŝ respondent mógł udzielić więcej niŝ jedną odpowiedź Biorąc pod uwagę branŝe badanych przedsiębiorstw wg Polskiej Klasyfikacji Działalności 2007 moŝna zauwaŝyć, Ŝe w sekcji D-wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych taki sam odsetek przedsiębiorców poszukuje pracowników z wykształceniem wyŝszym technicznym oraz zasadniczym zawodowym. Wykształcenie wyŝsze ekonomiczne lub humanistyczne wymagane jest przede wszystkim w sekcji K-działalność finansowa i ubezpieczeniowa. Wykształcenie średnie techniczne jest waŝne dla pracodawców z sekcji C-przetwórstwo przemysłowe, G-handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, wyłączając motocykle oraz Q-opieka zdrowotna i pomoc społeczna, czy teŝ S-pozostała działalność usługowa. W działalności związanej z sekcją E-dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją, F-budownictwo oraz L-działalność związana z obsługą rynku nieruchomości waŝne jest wykształcenie zasadnicze zawodowe. Z opinii pracodawców wynika, Ŝe wykształcenie nie ma większego znaczenia w przypadku działalności z sekcji H-transport i gospodarka magazynowa, I-działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi, R-działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją oraz T- gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby (tabela 5).
TABELA 5. WYMAGANE WYKSZTAŁCENIE PRACOWNIKÓW POD WZGLĘDEM SEKCJI PKD WyŜsze techniczne II stopnia WyŜsze techniczne I stopnia WyŜsze ekonomiczne lub humanistyczne II stopnia WyŜsze ekonomiczne lub humanistyczne I stopnia Średnie techniczne Średnie ogólne Zasadnicze zawodowe Nie ma to znaczenia Ogółem C-przetwórstwo przemysłowe D-wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych E-dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją n % n % n % n % n % n % n % n % 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 6 66,7%,% 2 22,2% 0 0% 9 0 0% 50% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 50% 0 0% 2 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 00% 0 0% F-budownictwo 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 2 22,2% 0 0% 6 66,7%,% 9 G-handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, wyłączając motocykle H-transport i gospodarka magazynowa 0 0% 0 0%,7% 5 8,5% 28 47,5% 2 3,4% 4 6,8% 9 32,2% 59 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 25% 0 0% 25% 2 50% 4 2
I-działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi K-działalność finansowa i ubezpieczeniowa L-działalność związana z obsługą rynku nieruchomości 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 9,% 0 0% 2 8,2% 8 72,7% 0 0% 0 0% 0 62,5% 6 37,5% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 6 50% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 50% 0 0% 2 Q-opieka zdrowotna i pomoc społeczna 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 2 00% 0 0% 0 0% 0 0% 2 R-działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 2 40% 0 0% 0 0% 3 60% 5 S-pozostała działalność 2 usługowa 2,9%,4% 5 7,%,4% 24 34,3%,4% 3 8,6% 23 32,9% 70 T- gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 00% * liczba odpowiedzi respondentów nie sumuje się do 89, gdyŝ respondent mógł wskazać więcej niŝ jedną odpowiedź 3
Niewielki odsetek respondentów zadeklarował, iŝ zawody kluczowe w ich firmach wymagają dodatkowych certyfikatów i uprawnień (7,9%) (rysunek 4). Spośród tych przedsiębiorców większość wskazała, iŝ wymagaa od swoich pracowników posiadania prawa jazdy (40%) (tabela 5). RYSUNEK 4. CZY ZAWÓD KLUCZOWY WYMAGA SPECJALNYCH CERTYFIKATÓW I UPRAWNIEŃ? % 7,9% 0% 20% 92,% 40% 60% 80% 00% tak nie TABELA 6. JAKICH CERTYFIKATÓW I UPRAWNIEŃ WYMAGA SIĘ W OD OSÓB W KLUCZOWYM ZAWODZIE? N % prawo jazdy wymaganej kategorii uprawnienia w wymaganym zakresie odpowiednie kwalifikacje zdobycie wymaganej licencji 6 5 3 2 40% 33,3% 20% 3,3% * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŝ kluczowy zawód w firmie, którą reprezentują wymaga specjalnych certyfikatów i uprawnień; % odpowiedzi nie sumuje się do 00, gdyŝ respondent mógł udzielić więcej niŝ jedną odpowiedź Spośród wszystkich przedsiębiorstw jaki wzięły udział w niniejszym badaniu certyfikatów i uprawnień od pracowników, najczęściej wymagają pracodawcy prowadzący działalność w ramach sekcji H-transport i gospodarka magazynowa, L-działalnośćć związana z obsługą rynku nieruchomości czy teŝ Q-opieka zdrowotna i pomoc społeczna (tabela 7). TABELA 7. BRANśA PRZEDSIĘBIORSTWA A WYMAGANIE SPECJALNYCH CERTYFIKATÓW I UPRAWNIEŃ Nie Tak Ogółem n % n % H-transport i gospodarka magazynowa L-działalność związana z obsługą rynku nieruchomości Q-opieka zdrowotna i pomoc społeczna S-pozostała działalność usługowa K-działalność finansowa i ubezpieczeniowa G- handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, wyłączając motocykle C-przetwórstwo przemysłowe D-Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych E-dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją 2 6 4 57 9 2 50% 50% 50% 87,% 93,3% 98,3% 00% 00% 00% 2 9 0 0 0 50% 50% 50% 2,9% 6,,7%,,7% 0% 0% 0% 4 2 2 70 5 58 9 2 4
F-budownictwo I-działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi R-działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją T- gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby 9 5 00% 00% 00% 00% 0 0 0 0 0% 0% 0% 0% 9 5 Zdecydowana większość badanych respondentów nie wymaga od pracowników w zawodzie kluczowym znajomości języka obcego, pakietu typu MS Office, czy teŝ znajomości specjalistycznych programów (rysunek 5). RYSUNEK 5. JAKI POZIOM WIEDZY WYMAGANY JEST W STOSUNKU DO PRACOWNIKAA W KLUCZOWYM W PAŃSTWA FIRMIE? ZAWODZIE znajomość języka obcego 9,5% 4,8% 2,6% znajomość specjalistyczych programów 83,% 5,8% 6,9% 4,2% znajomość pakietu typu MS Office 67,2% 2,2% 3,2% 7,4% nie wymagany w stopniu bardzo dobrym 0% 20% 40% 60% 80% 00% w stopniu podstawowym wzór do naśladowania Analizując rozkład odpowiedzi dotyczących wymagania znajomości pakietu typu MS Office, moŝna zauwaŝyć, iŝ jego znajomość najczęściej wymagana jest wśród pracodawców z sekcji K-działalność finansowa i ubezpieczeniowa, D-Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych, H-transport i gospodarka magazynowa, K-działalność finansowa i ubezpieczeniowa oraz L-działalność związana z obsługą rynku nieruchomości. Większość przedsiębiorców z wyŝej wymienionych sekcji wymaga znajomości pakietu w stopniu dobrym i bardzo dobrym. W sekcjach takich jak: C-przetwórstwo przemysłowe, E-dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją, F-budownictwo, G- handel hurtowy i detaliczny; naprawaa pojazdów samochodowych, wyłączając motocykle, I-działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi, Q-opieka zdrowotna i pomoc społeczna, R-działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją, S-pozostała działalność usługowa czy teŝ T- gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby znajomość pakietu w większości przedsiębiorstw nie jest wymagana lub jest wymagana rzadko (tabela 8). 5 w stopniu dobrym
Znajomość specjalistycznych programów najczęściej wymagana jest wśród pracodawców, którzy prowadzą działalność gospodarczą w ramach sekcji K-działalność finansowa i ubezpieczeniowa oraz L-działalność związana z obsługą rynku nieruchomości. W pozostałych branŝach znajomość specjalistycznych programów jest rzadziej wymagana (tabela 9). Znajomość języka obcego w stopniu dobrym najczęściej wymagana jest wśród pracodawców, którzy prowadzą działalność gospodarczą w ramach sekcji L-działalność związana z obsługą rynku nieruchomości oraz Q-opieka zdrowotna i pomoc społeczna. W stopniu podstawowym natomiast głównie wymagana jest w sekcji D-wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych. W pozostałych branŝach znajomość specjalistycznych programów jest rzadziej wymagana (tabela 0). 6
TABELA 8. BRANśA PRZEDSIĘBIORSTWA, A WYMAGANIA ODNOŚNIE ZNAJOMOŚCI PAKIETU MS OFFICE Stopień Stopień Stopień Wzór do Nie wymagany podstawowy dobry bardzo dobry naśladowania n % n % n % n % n % C-przetwórstwo przemysłowe 7 77,8%,%,% 0 0% 0 0% 9 D-Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę 50% 0 0% 50% 0 0% 0 0% 2 i powietrze do układów klimatyzacyjnych E-dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% związana z rekultywacją F-budownictwo 8 88,9% 0 0%,% 0 0% 0 0% 9 G- handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, wyłączając motocykle H-transport i gospodarka magazynowa I-działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi K-działalność finansowa i ubezpieczeniowa L-działalność związana z obsługą rynku nieruchomości Q-opieka zdrowotna i pomoc społeczna R-działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 7 Ogółem 36 62,% 4 24,% 6 0,3% 2 3,4% 0 0% 58 2 50% 0 0% 2 50% 0 0% 0 0% 4 9 8,8% 9,% 0 0% 9,% 0 0% 2 3,3% 0 0% 9 60% 4 26,7% 0 0% 5 50% 0 0% 50% 0 0% 0 0% 2 2 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 2 5 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 5 S-pozostała działalność usługowa 52 74,3% 7 0% 4 5,7% 7 0% 0 0% 70 T- gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0%
TABELA 9. BRANśA PRZEDSIĘBIORSTWA, A WYMAGANIA ODNOŚNIE ZNAJOMOŚCI SPECJALISTYCZNYCH PROGRAMÓW Stopień bardzo Nie wymagany Stopień podstawowy Stopień dobry Wzór do naśladowania dobry n % n % n % n % n % C-przetwórstwo przemysłowe 5 55,6%,% 3 33,3% 0 0% 0 0% 9 D-wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych E-dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją 2 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 2 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% F-budownictwo 9 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 9 Ogółem G- handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, wyłączając motocykle H-transport i gospodarka magazynowa I-działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi K-działalność finansowa i ubezpieczeniowa L-działalność związana z obsługą rynku nieruchomości Q-opieka zdrowotna i pomoc społeczna R-działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 54 93,%,7% 2 3,4%,7% 0 0% 58 4 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 4 0 90,9% 0 0% 0 0% 9,% 0 0% 6,7% 6 40% 6 40% 2 3,3% 0 0% 5 50% 0 0% 50% 0 0% 0 0% 2 2 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 2 5 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 5 8
S-pozostała działalność usługowa 62 88,6% 3 4,3%,4% 4 5,7% 0 0% 70 T- gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% TABELA 0. BRANśA PRZEDSIĘBIORSTWA, A WYMAGANIA ODNOŚNIE ZNAJOMOŚCI JĘZYKÓW OBCYCH Nie wymagany W stopniu podstawowym W stopniu dobrym W stopniu bardzo dobrym Wzór do naśladowania n % n % n % n % n % Ogółem C-przetwórstwo przemysłowe 5 55,6% 2 22,2% 2 22,2% 0 0% 0 0% 9 D-wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych E-dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją 50% 50% 0 0% 0 0% 0 0% 2 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% F-budownictwo 9 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 9 G- handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, wyłączając motocykle H-transport i gospodarka magazynowa 56 96,6% 0 0%,7%,7% 0 0% 58 3 75% 25% 0 0% 0 0% 0 0% 4 9
I-działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi K-działalność finansowa i ubezpieczeniowa L-działalność związana z obsługą rynku nieruchomości Q-opieka zdrowotna i pomoc społeczna R-działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 0 90,9% 0 0% 0 0% 9,% 0 0% 2 80% 3 20% 0 0% 0 0% 0 0% 5 50% 0 0% 50% 0 0% 0 0% 2 50% 0 0% 50% 0 0% 0 0% 2 5 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 5 S-pozostała działalność usługowa 68 97,% 2 2,9% 0 0% 0 0% 0 0% 70 T- gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 20
W następnym pytaniu kwestionariusza ankiety przedsiębiorcy zostali poproszeni o wskazanie umiejętności, które są wymagane od pracowników zatrudnionych w zawodzie kluczowym oraz o określenie w jakim stopniu. Rysunek 6 prezentujee 0 najbardziej wymaganych od pracowników umiejętności. NajwaŜniejszee z nich to: predyspozycje związane z obsługą klienta, jasne przekazywaniee myśli, terminowa realizacjaa zaplanowanych działań, współpraca w grupie, logiczne myślenie, analizowanie faktów. RYSUNEK 6. JAKI POZIOM UMIEJĘTNOŚCI WYMAGANY JEST W STOSUNKU DO PRACOWNIKA W ZAWODZIE KLUCZOWYM W PAŃSTWA FIRMIE? nie wymagany w stopniu bardzo dobrym w stopniu podstawowym wzór do naśladowania w stopniu dobrym predyspozycje związane z obsługą klienta 5,8% 20,% 6,9% 55% 2,% jasne przekazywanie myśli,6% 4,3% 36% 46% 2,% terminowa realizacja zaplanowanych działań 4,8%,6% 39,2% 42,9%,6% współpraca w grupie 22,8% 9% 29,% 38,%,% logiczne myślenie, analiza faktów,6% 6,9% 48,7% 3,2%,6% łatwe nawiązywanie kontaktów ze 3,7% współpracownikami czy klientami 28,6% 35,4% 29,6% 2,6% wykonywanie prostych rachunków 5,3% 2,7% 4,3% 29,%,6% komunikatywność 3,2% 28,6% 4,3% 26,5% 0,5% łatwość nawiązywania kontaktów 2,% 27% 44,4% 25,4%,% posługiwanie się urządzeniami technicznymi 9,5% 29,% 44,4% 6,4% 0,5% 0% 20% 40% 60% 80% 00% * na rysunku przedstawiono 0 umiejętności, których umiejętność jest najczęściej wymagana przez respondentów 2
Respondenci zostali poproszeni równieŝ o określenie cech psychofizycznych, które powinien posiadać pracownik w zawodzie kluczowym w badanych firmach. Cechy cenione przez pracodawców zostały graficznie przedstawione na rysunku 7. NajwaŜniejsze z nich to: uczciwość, solidność, dokładność, zaangaŝowanie, rzetelność. RYSUNEK 7. JAKI ZAKRES CECH KLUCZOWYM W PAŃSTWA FIRMIE? PSYCHOFIZYCZNYCH POWINIEN POSIADAĆ PRACOWNIK W ZAWODZIE nie wymagany w stopniu bardzo dobrym w stopniu podstawowym wzór do naśladowania w stopniu dobrym uczciwość 7,4% 69,8% 22,2% solidność 9,5% 69,3% 20,6% dokładność 0,% 67,2% 2,7% zaangaŝowanie 8,5% 64% 27% rzetelność 4,,8% 63,5% 9,6% odpowiedzialność,6% 6,4% 25,9% kultura osobista 2,% 4,,8% 58,2% 24,3% samodyscyplina 6,4% 56,% 26,5% zdyscyplinowanie 6,4% 55% 27,5% uprzejmość wobec klienta 4,3% 0,% 55% 9,6% lojalność wobec firmy 3,2% 54,5% 3,7% sktupulatność 8,,5% 52,9% 27,5% 0% 0% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 00% * na rysunku przedstawiono 0 umiejętności, których umiejętność jest najczęściej wymagana przez respondentów 22
4. Wymagania stawiane pracownikom w zawodach kluczowych w badanych firmach Analiza materiału badawczego wykazała, iŝ wśród firm w powiecie świdwińskim za kluczowe moŝna uznać zwłaszcza następujące kategorie zawodowe: sprzedawcy sklepowi (ekspedienci), kierowcy samochodów osobowych i dostawczych przedstawiciele handlowi ustawiacze i operatorzy obrabiarek do metali i pokrewni mechanicy pojazdów samochodowych agenci ubezpieczeniowi kasjerzy bankowi i pokrewni szwaczki, hafciarki i pokrewni barmani spawacze i pokrewni robotnicy pomocniczy w budownictwie ogólnym (tabele i 2). 23
TABELA. ZAWODY KLUCZOWE A BRANśA PRZEDSIĘBIORSTWA Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) Kierowcy samochodów osobowych i dostawczych Przedstawiciele handlowi Ustawiacze i operatorzy obrabiarek do metali i pokrewni Mechanicy pojazdów samochodowych Agenci ubezpieczeniowi n % n % n % n % n % n % C-przetwórstwo przemysłowe 0 0% 2,5% 0 0% 2 33,3% 0 0% 0 0% F-budownictwo 0 0% 0 0% 0 0% 6,7% 0 0% 0 0% G- handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, wyłączając motocykle H-transport i gospodarka magazynowa I-działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi K-działalność finansowa i ubezpieczeniowa 44 72,% 2 25% 5 83,3% 0 0% 5 83,3% 0 0% 0 0% 2,5% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 6 9,8% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 5 00% S-pozostała działalność usługowa 8% 4 50% 6,7% 3 50% 6,7% 0 0% Ogółem 6 00% 8 00% 6 00% 6 00% 6 00% 5 00% 24
TABELA 2. ZAWODY KLUCZOWE A BRANśA PRZEDSIĘBIORSTWA Kasjerzy bankowi i pokrewni Szwaczki, hafciarki i pokrewni Barmani Spawacze i pokrewni Robotnicy pomocniczy w budownictwie ogólnym n % n % n % n % n % C-przetwórstwo przemysłowe 0 0% 20% 0 0% 25% 0 0% F-budownictwo 0 0% 0 0% 0 0% 25% 4 00% K-działalność finansowa i ubezpieczeniowa R-działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 3 60% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 4 00% 0 0% 0 0% S-pozostała działalność usługowa 2 40% 4 80% 0 0% 2 50% 0 0% Ogółem 5 00% 5 00% 4 00% 4 00% 4 00% 25
Analiza materiału badawczego wykazała, iŝ badani przedstawiciel firmy, najczęściej deklarowali, Ŝe: poziom wykształcenia osób zatrudnionych w kluczowych zawodach w powiecie ma znaczenie, pracodawcy w większości nie wymagają od pracowników zatrudnionych w kluczowych zawodach wykształcenia wyŝszego (zarówno technicznego, jak i ekonomicznego, bądź humanistycznego), jedynie osoby zatrudnione na stanowisku agenci ubezpieczeniowi oraz kasjerzy bankowi i pokrewni powinni posiadać wykształcenie wyŝsze ekonomiczne lub humanistyczne, osoby zatrudnione na stanowisku sprzedawcy sklepowi (ekspedienci), przedstawiciele handlowi, ustawiacze i operatorzy obrabiarek do metali i pokrewni, mechanicy pojazdów samochodowych, szwaczki, hafciarki i pokrewni, barmani czy spawacze i pokrewni w większości badanych przedsiębiorstw powinni cechować się wykształceniem średnim technicznym, kierowcy samochodów osobowych i dostawczych oraz robotnicy pomocniczy w budownictwie ogólnym powinni natomiast posiadać wykształcenie zasadnicze zawodowe (tabela 3). 26
TABELA 3. WYMAGANE WYKSZTAŁCENIE PRACOWNIKÓW DLA NAJCZĘŚCIEJ WYSTĘPUJĄCYCH ZAWODÓW KLUCZOWYCH WyŜsze techniczne II stopnia WyŜsze techniczne I stopnia WyŜsze ekonomiczne Lub humanistyczne II stopnia WyŜsze ekonomiczne Lub humanistyczne I stopnia Średnie techniczne Średnie ogólne Zasadnicze zawodowe Nie ma to znaczenia Ogółem n % n % n % n % n % n % n % n % Sprzedawcy sklepowi 0 0% 0 0% 0 0% 3 4,8% 25 40,3% 2 3,2% 5 8,% 27 43,5% 62 (ekspedienci) Kierowcy samochodów osobowych i 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 2 25% 2,5% 4 50% 2,5% 8 dostawczych Przedstawiciele handlowi 0 0% 0 0% 0 0% 2 33,3% 3 50% 0 0% 0 0% 6,7% 6 Ustawiacze i operatorzy obrabiarek do 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 5 83,3% 0 0% 6,7% 0 0% 6 metali i pokrewni Mechanicy pojazdów 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 3 50% 0 0% 6,7% 2 33,3% 6 samochodowych Agenci ubezpieczeniowi 0 0% 0 0% 2 40% 3 60% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 5 Kasjerzy bankowi i pokrewni 0 0% 0 0% 20% 3 60% 0 0% 0 0% 0 0% 20% 5 Szwaczki, hafciarki i pokrewni 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 4 80% 0 0% 20% 0 0% 5 Barmani 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 2 50% 0 0% 0 0% 2 50% 4 Spawacze i pokrewni 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 3 75% 0 0% 25% 0 0% 4 27
Robotnicy pomocniczy w budownictwie ogólnym 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 3 75% 25% 4 * w tabeli przedstawione zostały tylko te zawody, które wskazało co najmniej 2% respondentów 28
Większość przedsiębiorców zadeklarowało, iŝ nie mają wymagań odnośnie dodatkowych certyfikatów i uprawnień od osób zatrudnionych w zawodach kluczowych. W zawodzie kierowcy samochodów osobowych i dostawczych oraz agenci ubezpieczeniowi najczęściej wymaga się dodatkowych certyfikatów i uprawnień. W przypadku pozostałych zawodów wymagania te nie są mniej spotykane (tabela 4). TABELA 4. WYMAGANIA ODNOŚNIE DODATKOWYCH CERTYFIKATÓW I UPRAWNIEŃ W ZAWODY KLUCZOWE W BADANYCH FIRMACH Kierowcy samochodów osobowych i dostawczych Nie Tak n % n % Ogółem 3 37,5% 5 62,5% 8 Agenci ubezpieczeniowi 4 80% 20% 5 Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 6 00% 0 0% 6 Przedstawiciele handlowi 6 00% 0 0% 6 Ustawiacze i operatorzy obrabiarek do metali i pokrewni 6 00% 0 0% 6 Mechanicy pojazdów samochodowych 6 00% 0 0% 6 Kasjerzy bankowi i pokrewni 5 00% 0 0% 5 Szwaczki, hafciarki i pokrewni 5 00% 0 0% 5 Barmani 4 00% 0 0% 4 Spawacze i pokrewni 4 00% 0 0% 4 Robotnicy pomocniczy w budownictwie 4 00% 0 0% 4 ogólnym * w tabeli przedstawione zostały tylko te zawody, które wskazało co najmniej 2% respondentów Znajomość pakietu typu MS Office wymagana jest głównie od sprzedawców sklepowych (ekspedientów), przedstawicieli handlowych, agentów ubezpieczeniowych, szwaczek, hafciarek i pokrewnych, barmanów czy teŝ robotników pomocniczych w budownictwie ogólnym, natomiast odnośnie pozostałych zawodów kluczowych w powiecie najczęściej jest ona nie wymagana, bądź wymagana rzadko (tabela 5). W odniesieniu do znajomości specjalistycznych programów wymaga się ich w większości badanych firm od agentów ubezpieczeniowych oraz kasjerów bankowych i pokrewnych (tabela 6). Natomiast znajomość języka obcego przez większość przedsiębiorców nie jest wymagana (tabela 7). 29
TABELA 5.WYMAGANIA ODNOŚNIE ZNAJOMOŚCI PAKIETU MS OFFICE W STOSUNKU DO PRACOWNIKÓW W ZAWODACH KLUCZOWYCH Nie wymagany Stopień podstawowy Stopień dobry Stopień bardzo dobry Wzór do naśladowania n % n % n % n % n % Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 34 5,5% 9 3,6% 3 9,7% 0 5,2% 0 0% 66 Kierowcy samochodów osobowych i dostawczych 5 7,4% 4,8% 4,8% 3 4,3% 4,8% 2 Przedstawiciele handlowi 0 0% 2 8,2% 7 63,6% 2 8,2% 0 0% Ustawiacze i operatorzy obrabiarek do metali i pokrewni 5 45,5% 4 36,4% 2 8,2% 0 0% 0 0% Mechanicy pojazdów samochodowych 8 88,9%,% 0 0% 0 0% 0 0% 9 Agenci ubezpieczeniowi 2,5% 2 25% 2 25% 2,5% 2 25% 8 Kasjerzy bankowi i pokrewni 7 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 7 Szwaczki, hafciarki i pokrewni 20% 20% 3 60% 0 0% 0 0% 5 Barmani 2,5% 2 25% 2 25% 2,5% 2 25% 8 Spawacze i pokrewni 7 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 7 Robotnicy pomocniczy w budownictwie 20% 20% 3 60% 0 0% 0 0% 5 ogólnym * w tabeli przedstawione zostały tylko te zawody, które wskazało co najmniej 2% respondentów Ogółem 30
TABELA 6. WYMAGANIA ODNOŚNIE ZNAJOMOŚCI SPECJALISTYCZNYCH PROGRAMÓW W STOSUNKU DO PRACOWNIKÓW W ZAWODACH KLUCZOWYCH Nie wymagany Stopień podstawowy Stopień dobry Stopień bardzo dobry Wzór do naśladowania n % n % n % n % n % Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 59 96,7%,6% 0 0%,6% 0 0% 6 Kierowcy samochodów osobowych i dostawczych 7 87,5% 0 0% 2,5% 0 0% 0 0% 8 Przedstawiciele handlowi 5 83,3% 0 0% 6,7% 0 0% 0 0% 6 Ustawiacze i operatorzy obrabiarek do metali i pokrewni 6 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 6 Mechanicy pojazdów samochodowych 6 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 6 Agenci ubezpieczeniowi 20% 3 60% 0 0% 20% 0 0% 5 Kasjerzy bankowi i pokrewni 20% 20% 2 40% 20% 0 0% 5 Szwaczki, hafciarki i pokrewni 5 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 5 Barmani 4 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 4 Spawacze i pokrewni 3 75% 0 0% 25% 0 0% 0 0% 4 Robotnicy pomocniczy w budownictwie 4 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 4 ogólnym * w tabeli przedstawione zostały tylko te zawody, które wskazało co najmniej 2% respondentów Ogółem 3
TABELA 7. WYMAGANIA ODNOŚNIE ZNAJOMOŚCI JĘZYKÓW OBCYCH W STOSUNKU DO PRACOWNIKÓW W ZAWODACH KLUCZOWYCH Nie wymagany Stopień podstawowy Stopień dobry Stopień bardzo dobry Wzór do naśladowania n % n % n % n % n % Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 60 98,4% 0 0% 0 0%,6% 0 0% 6 Kierowcy samochodów osobowych i dostawczych 7 87,5% 0 0% 2,5% 0 0% 0 0% 8 Przedstawiciele handlowi 6 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 6 Ustawiacze i operatorzy obrabiarek do metali i pokrewni 5 83,3% 6,7% 0 0% 0 0% 0 0% 6 Mechanicy pojazdów samochodowych 6 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 6 Agenci ubezpieczeniowi 4 80% 20% 0 0% 0 0% 0 0% 5 Kasjerzy bankowi i pokrewni 5 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 5 Szwaczki, hafciarki i pokrewni 5 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 5 Barmani 4 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 4 Spawacze i pokrewni 3 75% 0 0% 25% 0 0% 0 0% 4 Robotnicy pomocniczy w budownictwie 4 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 4 ogólnym * w tabeli przedstawione zostały tylko te zawody, które wskazało co najmniej 2% respondentów Ogółem 32
5. Profil demograficzny pracownika Kolejne zawarte w kwestionariuszu wywiadu pytanie dotyczyło cech demograficznych pracowników. Jak moŝna zaobserwować na rysunku 8, zdaniem większości respondentów (62,4%) miejsce zamieszkania pracowników nie ma znaczenia ani obecnie, ani w ciągu najbliŝszych 2 miesięcy. 36,5% przedsiębiorców zadeklarowało, Ŝe pracownicy powinni mieszkać blisko zakładu pracy. RYSUNEK 8. GDZIE POWINIEN MIESZKAĆ PAŃSTWA PRACOWNIK? w ciągu 2 miesięcy 36,5%,% 62,4% blisko zakładu pracy, z obszaru powiatu poza powiatem (miastem) obecnie 36,5%,% 62,4% nie ma to znaczenia 0% 20% 40% 60% 80% 00% Dla większości lokalnych pracodawców mają znaczenie takie cechy jak płeć i wiek przyjmowanych pracowników. Wśród tych przedstawicieli badanych firm, dla których płeć osób zatrudnionych jest istotna, najczęściej zatrudnianą grupą są męŝczyźni (rysunek 9). W ten sposób odpowiedziało około 39% przedsiębiorców (rysunek 20). Dla większości respondentów wiek pracownika nie ma znaczenia (50,8%). Z kolei przedsiębiorcy, dla których wiek pracownika jest waŝny, najczęściej wskazywali, iŝ preferowanąą kategorią wiekową są osoby pomiędzy 26, a 45 rokiem Ŝycia (rysunek 2). RYSUNEK 9. CZY Z PUNKTU WIDZENIA KLUCZOWEGO ZAWODU PAŃSTWA FIRMY LEPIEJ JEST GDY PRACOWNIK JEST: w ciągu 2 miesięcy 23,3% 38,6% 38,% kobietą obecnie 23,3% 39,2% 37,6% męŝczyzną nie ma to znaczenia 0% 20% 40% 60% 80% 00% 33
RYSUNEK 20. CZY WYSTĘPUJĄ PREFERENCJE ODNOŚNIE WIEKU? W ODNIESIENIU DO ZAWODU KLUCZOWEGO JAKIEŚ OKREŚLONE w ciągu 2 miesięcy,% 3,7% 4,2% 2,% 50,8% obecnie,% 3,7% 4,2% 2,% 50,8% 0% 20% 40% 60% 80% w tym zawodzie powinni pracować ludzie młodzi, do 25 roku Ŝycia 00% preferowanę kategorią wiekową są osoby pomiędzy 26, a 45 rokiem Ŝycia najkorzystniej zatrudniać jest osoby starsze, bardziej doświadczone zawodowo (powyŝej 45 lat) osoby, które są na emeryturze/rencie W nawiązaniu do zagadnienia niepełnosprawności pracownikóww większość respondentów zadeklarowała, iŝ osoby niepełnosprawne nie mogąą wykonywać zawodów kluczowych w ich firmach (około 70% odpowiedzi) (rysunek 405). RYSUNEK 2. CZY OSOBY WYKONUJĄCE TEN ZAWÓD MOGĄ BYĆ NIEPEŁNOSPRAWNE? w ciągu 2 miesięcy obecnie 7,9% 7,4% 2,2% 2,2% 0% 20% 30,2% 39,2% 3,7% 38,6% 40% 60% 80% 00% zdecydowanie tak nie ma to znaczenia trudno powiedzieć raczej nie zdecydowanie nie Natomiast w odniesieniu do pytania o ustabilizowaną sytuację rodzinną, zdecydowana większość respondentów wskazała, iŝ woleliby gdybyy pracownicy pracujący w zawodach kluczowych mieli ustabilizowaną sytuację rodzinną (rysunek 22). Ponad połowa respondentów uznała równieŝ, Ŝe posiadanie dzieci ma znaczenie przy wykonywaniu kluczowego zawodu (rysunek 23). RYSUNEK 22. CZY W WYKONYWANIU KLUCZOWEGO ZAWODU MA ZNACZENIE USTABILIZOWANA SYTUACJA RODZINNA? w ciagu 2 miesięcy 96,3% 3,,7% tak obecnie 63% 37% nie 0% 20% 40% 60% 80% 00% 34
RYSUNEK 23. CZY W WYKONYWANIU KLUCZOWEGO ZAWODU MA ZNACZENIE POSIADANIE DZIECI? w ciagu 2 miesięcy 5,9% 48,% tak obecnie 5,9% 48,% nie 0% 20% 40% 60% 80% 00% Następną kwestią poruszoną w ramach badania były oczekiwania pracodawców odnośnie doświadczenia zawodowego pracowników. W odpowiedzi większość pracodawców zadeklarowała, iŝ wymagaa posiadania co najmniej 3 miesięcznego staŝu zawodowego (48,7%) (rysunek 24). RYSUNEK 24. JAKIEGO DOŚWIADCZENIE ZAWODOWEGO OCZEKUJĄ PAŃSTWO OD SWOICH PRACOWNIKÓW? w ciągu 2 miesięcy 30,2% 48,7% 2,2% obecnie 30,2% 48,7% 2,2% 0% 0% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 00% doświadczenie zawodowe nie jest przez nas wymagane oczekujemy od pracowników posiadania co najmniej 3 - miesięcznego staŝu zawodowego oczekujemy od pracowników dłuŝszego staŝu zawodowego - powyŝej 2 lat Przedsiębiorcy biorący udział w badaniu najczęściej sprawdzali kwalifikacje zawodowe nowozatrudnionych pracowników na podstawie Ŝyciorysu zawodowego (CV) 69,8% badanych. W następnej kolejności brano pod uwagę posiadane certyfikaty oraz sprawdzenie umiejętności na stanowisku pracy. Odpowiedzi te pokryły się częściowo z oceną skuteczności poszczególnych metod. Sprawdzenie umiejętności na stanowisku pracy uznano za metodę najbardziej skuteczną (rysunki 26 i 27). 35
RYSUNEK 25. W JAKI SPOSÓB PRACOWNIKÓW? SPRAWDZAJĄ PAŃSTWO KWALIFIKACJE NOWOZATRUDNIONYCH Ŝyciorys zawodowy (CV) 69,8% 30,2% certyfikat 8% 82% sprawdzian umiejętności na stanowisku pracy referencje z wcześniejszego miejsca pracy 6,9% 5,9% 83,% 84,% tak nie testy wiedzy i umiejętności 5,3% 94,7% 0% 20% 40% 60% 80% 00% RYSUNEK 26. PROSZĘ OCENIĆ SKUTECZNOŚĆ SPOSOBÓW SPRAWDZANIA NOWOZATRUDNIONYCH PRACOWNIKÓW? sprawdzian umiejętności na 3,%3, % 8,8% 75% stanowisku pracy Ŝyciorys zawodowey (CV) referencje z wcześniejszego miejsca pracy certyfikat,4%,8% 26,7% 4,7% 38,2% 20% 33,3% 37,% 35,3% KWALIFIKACJI 9,8% 20% 4,7% testy wiedzy i umiejętności 20% 30% 30% 20% 0% zupełnie nie skuteczny 20% 40% 60% 80% 00% mało skuteczny umiarkowanie skuteczny bardzo skuteczny 6. Podnoszenie kwalifikacji przez pracowników badanych firm Zdaniem znacznej części respondentów (92,6%) kwalifikacje pracowników są w pełni zadowalające i nie ma potrzeby szkolenia osób zatrudnionych w badanych firmach (rysunek 27). RYSUNEK 27. CZY W PANA/I ODCZUCIU KWALIFIKACJE PRACOWNIKÓW SĄ W PEŁNI ZADOWALAJĄCE, CZY RACZEJ WYMAGAJĄ SZKOLENIA? są w pełni zadowalające, nie ma potrzeby szkolenia pracowników 92,6% są zadowalające, ale moŝna je rozwinąć 6,9% trudno powiedzieć 0,5% 0% 0% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 00% 36
Analiza zadowolenia świdwińskich pracodawców z kwalifikacji pracowników pod względem branŝ, w ramach których działają badane przedsiębiorstwa, nie wykazała znaczących zaleŝności. Znaczna część przedsiębiorców, którzy prowadzą działalność w ramach sekcji C-przetwórstwo przemysłowe, D-Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych, E-dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją, F-budownictwo, G- handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, wyłączając motocykle, H-transport i gospodarka magazynowa, I-działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi, K-działalność finansowa i ubezpieczeniowa, R-działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją, S-pozostała działalność usługowa, T- gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby wskazała, iŝ kwalifikacje osób zatrudnionych w firmach, które reprezentują są w pełni zadowalające, i nie ma potrzeby szkolenia pracowników (tabela 8). Tylko przedsiębiorcy reprezentujący sekcję L-działalność związana z obsługą rynku nieruchomości oraz Q-opieka zdrowotna i pomoc społeczna twierdzili, Ŝe kwalifikacje osób zatrudnionych w firmach, które reprezentują są zadawalające, ale moŝna je rozwinąć. Jeśli zaś chodzi o zawody kluczowe dla powiatu świdwińskiego, to analiza zebranego materiału badawczego wykazała, iŝ w opinii badanych pracodawców równieŝ kwalifikacje osób w nich zatrudnionych są zadowalające i nie wymagają dodatkowego szkolenia, bądź są zadowalające, ale moŝna by było je rozwinąć (tabela 9). 37
TABELA 8 ZADOWOLENIE PRACODAWCÓW Z KWALIFIKACJI PRACOWNIKÓW POD WZGLĘDEM BRANś Są w pełni zadowalające, nie ma potrzeby szkolenia Są zadawalające, ale moŝna je rozwinąć Umiejętności są niewystarczające, pracownicy wymagają szkolenia Trudno powiedzieć n % n % n % n % C-przetwórstwo przemysłowe 7 77,8% 2 22,2% 0 0% 0 0% 9 D-Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych E-dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją 2 00% 0 0% 0 0% 0 0% 2 00% 0 0% 0 0% 0 0% F-budownictwo 9 00% 0 0% 0 0% 0 0% 9 G- handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, wyłączając motocykle H-transport i gospodarka magazynowa I-działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi K-działalność finansowa i ubezpieczeniowa L-działalność związana z obsługą rynku nieruchomości Q-opieka zdrowotna i pomoc społeczna R-działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 58 00% 0 0% 0 0% 0 0% 58 4 00% 0 0% 0 0% 0 0% 4 00% 0 0% 0 0% 0 0% 73,3% 3 20% 0 0% 6,7% 5 50% 50% 0 0% 0 0% 2 50% 50% 0 0% 0 0% 2 5 00% 0 0% 0 0% 0 0% 5 Ogółem 38
S-pozostała działalność usługowa 64 9,4% 6 8,6% 0 0% 0 0% 70 T- gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby 00% 0 0% 0 0% 0 0% 39
TABELA 9. ZADOWOLENIE PRACODAWCÓW Z KWALIFIKACJI PRACOWNIKÓW ZATRUDNIONYCH W ZAWODACH KLUCZOWYCH Są w pełni zadowalające, nie ma potrzeby szkolenia Są zadawalające, ale moŝna je rozwinąć Umiejętności są niewystarczające, pracownicy wymagają szkole Trudno powiedzieć n % n % n % n % Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 6 00% 0 0% 0 0% 0 0% 6 Kierowcy samochodów osobowych i dostawczych 8 00% 0 0% 0 0% 0 0% 8 Przedstawiciele handlowi 6 00% 0 0% 0 0% 0 0% 6 Ustawiacze i operatorzy obrabiarek do metali i pokrewni 5 83,3% 6,7% 0 0% 0 0% 6 Mechanicy pojazdów samochodowych 6 00% 0 0% 0 0% 0 0% 6 Agenci ubezpieczeniowi 4 80% 0 0% 0 0% 20% 5 Kasjerzy bankowi i pokrewni 4 80% 20% 0 0% 0 0% 5 Szwaczki, hafciarki i pokrewni 5 00% 0 0% 0 0% 0 0% 5 Barmani 4 00% 0 0% 0 0% 0 0% 4 Spawacze i pokrewni 2 50% 2 50% 0 0% 0 0% 4 Robotnicy pomocniczy w budownictwie ogólnym 4 00% 0 0% 0 0% 0 0% 4 * w tabeli przedstawione zostały tylko te zawody, które wskazało co najmniej 2% respondentów Ogółem 40
Przedsiębiorcy, którzy wskazali, Ŝe umiejętności pracowników w ich firmach moŝna rozwinąć dzięki szkoleniom, ocenili, iŝ pracownikom brakuje m.in.: kwalifikacji związanych z brakiem umiejętności obsługi nowoczesnych maszyn i urządzeń, doświadczenia zawodowego oraz znajomości najnowszych technologii (tabela 20). TABELA 20. JAKICH KWALIFIKACJI NAJCZĘŚCIEJ BRAKUJE PRACOWNIKOM PAŃSTWA FIRMY? n % Brak umiejętności obsługi nowoczesnych maszyn i urządzeń Brak doświadczenia zawodowego Brak znajomości najnowszych technologii Brak aktualnej wiedzy na temat prawa i konkretnych przepisów dotyczących branŝy Brak wiedzy na temat danej branŝy Brak zaangaŝowania w wykonywaną pracę Nie brakuje, ale moŝna rozwijać Brak umiejętności profesjonalnej obsługi klienta Niewielkie zainteresowanie podnoszeniem wiedzy na temat nowych produktów w branŝy 4 3 3 28,6% 2,4% 2,4% 7,% 7,% 7,% 7,% 7,% 7,% * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŝ kwalifikacje ich pracowników nie są w pełni zadowalające; % nie sumuje się do 00, gdyŝ respondent mógł wskazać więcej niŝ jedną odpowiedź Większość badanych przedsiębiorców nie kierowała swoich pracowników na szkolenia w okresie ostatnich 2 miesięcy (64,3%). Wyniki badania wskazują, iŝ przedsiębiorcy w ciągu ostatnich 2 miesięcy skierowali na szkolenia 36 pracowników. RYSUNEK 28. CZY SKIEROWALI PAŃSTWO SWOICH PRACOWNIKÓW NA SZKOLENIA W CIĄGU OSTATNICH 2 MIESIĘCY? nie 64,3% tak 35,7% 0% 0% 20% 30% 40% 50% 60% 70% * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŝ kwalifikacje ich pracowników nie są w pełni zadowalające Tematyka szkoleń była bardzo róŝnorodna i dotyczyła m.in.: obsługi klienta, podatku VAT, bankowości, fryzjerstwa (tabela 2). TABELA 2. JAKA BYŁA TEMATYKAA SZKOLEŃ? Obsługa klienta Podatek VAT n % 2 40% 20% 4