Instytut Historii Historia Specjalność SYLABUS Przedmiot Historia nowożytna. Dzieje oręża polskiego Prowadzący Dr Dominika Burdzy Forma zajęć Konwersatorium specjalizacyjne Rok studiów II rok semestr zimowy 2011/2012 Liczba godzin 30 Punkty ECTS 2 Forma Zaliczenie z oceną zaliczenia Wymagania wstępne Cele dydaktyczne Metody dydaktyczne Warunki zaliczenia przedmiotu Tematyka zajęć Treści kształcenia Podstawowa wiedza o wojsku polskim w średniowieczu i okresie staropolskim 1. Zwrócenie uwagi na rolę wojska dla suwerenności państwa w okresie I Rzeczypospolitej 2. Analizowanie źródeł do dziejów wojskowości i podkreślenie ich wartości poznawczej 3. Ukazanie najważniejszych bitew i sylwetek hetmanów 4. Wykazanie różnic w uzbrojeniu armii polskiej i państw ościennych 5. Przedstawienie dziejów floty polskiej na Bałtyku 6. Dyskutowanie o przyczynach słabości militarnej państwa polskiego w XVIII wieku Dyskusja, prezentacja, praca ze źródłami, praca z mapą Obowiązkowe uczestnictwo w zajęciach. Dopuszczalna jedna nieobecność, każda kolejna wymaga zaliczenia na konsultacjach. Aktywność na zajęciach i zaliczenie kolokwium. 1. Sądownictwo i organizacja armii polskiej w XVI-XVIII w. 2. Produkcja i rodzaje broni na potrzeby wojska. Konie w armii polskiej, hodowla i tresura 3. Wojsko za panowania Jagiellonów (1492-1572) 4. Armia z okresu panowania Henryka Walezego i Stefana Batorego (1574-1586) 5. Wojsko polskie w okresie panowania Zygmunta III Wazy (1587-1632) 6. Armia polska w okresie panowania Władysława IV Wazy (1633-1648) 7. Wysiłek militarny Rzeczypospolitej za panowania Jana II Kazimierza (1648-1668)
Literatura 8. Wojsko za panowania Michała Korybuta Wiśniowieckiego i Jana III Sobieskiego (1669-1696) 9. Armia Rzeczypospolitej pod rządami Augusta II i Augusta III Sasów (1697-1763) 10. Blaski i cienie armii polskiej za panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego (1764-1795) 11. Organizacja wojska kozackiego w XVI-XVIII stuleciu 12. Polska flota na Bałtyku 13. Opieka medyczna i duchowna w armii polskiej - G. Błaszczyk, Artykuły wojskowe i ich rola dla ustroju polskich sił zbrojnych i prawa wojskowego (do końca XVII wieku), Czasopismo Prawno-Historyczne, t. 31 (1979), z. 2, s. 77-107 - K. Koranyi, Z badań nad polskimi i szwedzkimi artykułami wojskowymi XVII stulecia, w: Studia historyczne ku czci Stanisława Kutrzeby, t. I, Kraków 1938, s. 269-287 - J. Wojtasik, Od potęgi przez upadek do odrodzenia. Z dziejów politycznych i wojskowych Polski (XVI wiek - 1918 r.), Siedlce 2003 - T. M. Nowak, J. Wimmer, Historia oręża polskiego 963-1795, Warszawa 1981 - T. M. Nowak, Dawne wojsko polskie. Od Piastów do Jagiellonów, Warszawa 2006 - M. Kukiel, Zarys historii wojskowości w Polsce, Londyn 1993 - M. Kukiel, Od Wiednia do Maciejowic. Studia i szkice historyczne, Londyn 1965 - W. Majewski, Polskie tradycje wojskowe, t. 1: Tradycje walk obronnych z najazdami Niemców, krzyżaków, Szwedów, Turków i Tatarów (X-XVII w.), pod red. J. Sikorskiego, Warszawa 1990 - J. Wimmer, Wojsko polskie w drugiej połowie XVII wieku, Warszawa 1965 - Zarys dziejów wojskowości polskiej do roku 1864. T. 2: 1648-1864, red. nauk. J. Sikorski, Warszawa 1966 - Encyklopedia wojskowa. Dowódcy i ich armie, historia wojen i bitew, technika wojskowa, T. 1: A-M, T. 2: N Ż, red. prowadzący A. Krupa, Warszawa 2007 - Mała encyklopedia wojskowa, t. 1: A J, t. 2: K Q, t. 3: R Ż, red. J. Bordziłowski i inni, Warszawa 1967, 1970, 1971 - M. Zgórniak, Wojskowość polska w dobie wojen tureckich drugiej połowy XVII wieku, Wrocław-Kraków 1985 - A. Bołdyrew, Produkcja i koszty uzbrojenia w Polsce XVI wieku, Warszawa 2005 - M. Franz, Wojskowość Kozaczyzny Zaporoskiej w XVI-XVII wieku. Geneza i charakter, Toruń 2002 - L. Podhorodecki, Sławne bitwy Polaków, Warszawa 1997 - Z. Boras, Poczet hetmanów polskich i litewskich, Poznań 2008 - Z. Boras, Poczet hetmanów polskich i litewskich, Cz. 3, Szczecin 1995 - Poczet hetmanów Rzeczypospolitej. Hetmani koronni, pod red. M. Nagielskiego, Warszawa 2005 - Poczet hetmanów Rzeczypospolitej. Hetmani litewscy, pod red. M. Nagielskiego, Warszawa 2006 - S. Leśniewski, Poczet hetmanów polskich i litewskich, Bydgoszcz 1992 - S. Leśniewski, Wielcy hetmani Rzeczypospolitej, Warszawa 2003 - Hetmani Rzeczypospolitej obojga narodów, red. nauk. M. Nagielski, Warszawa 1995 - L. Podhorodecki, Sławni hetmani Rzeczypospolitej, Warszawa 1994 - Z. Żygulski, Hetmani Rzeczypospolitej, Kraków 1994 - J. Kamiński, Historia sądownictwa wojskowego w dawnej Polsce, Warszawa 1928, s. 71-115 - W. Magnuszewski, Z dziejów elearów polskich, Warszawa-Poznań 1978
Literatura uzupełniająca - L. Ratajczyk, Wojsko i obronność Rzeczypospolitej 1788-1792, Warszawa 1975 - L. Słowiński, Odważni mądrością. O reformatorach edukacji i nauki polskiej w dobie Oświecenia, Poznań 1988 - R. Sikora, Fenomen husarii, Toruń 2007 - A. Wasilkowska, Husaria, Warszawa 1998 - J. Cichowski, A. Szulczyński, Husaria, Warszawa 1981 - Od armii komputowej do narodowej (XVI-XX w.) Materiały z konferencji naukowej "Od armii komputowej do narodowej (XVI- XX w.)" Toruń, 26-27 października 1995, pod red. Z. Karpusa, W. Rezmera, Toruń 1998 - J. Urwanowicz, Wojskowe "sejmiki" koła w wojsku Rzeczypospolitej XVI-XVIII wieku, Białystok 1996 - M. Wagner, Kadra oficerska armii koronnej w drugiej połowie XVII wieku, Toruń 1992 - D. Kupisz, Wojska powiatowe samorządów Małopolski i Rusi Czerwonej w latach 1572-1717, Lublin 2008 - Z. Żygulski, Husaria polska, Warszawa 2000 - J. Wielhorski, Szable w dłoń. Przyczynki do rodowodów koronnej jazdy polskiego autoramentu [...], Tarnowskie Góry 1991 - Uzbrojenie w Polsce średniowiecznej 1450-1500, pod red. A. Nowakowskiego, Toruń 2003 - W. Kwaśniewicz, Dzieje szabli w Polsce, Warszawa 1999 - W. Kwaśniewicz, Pięć wieków szabli polskiej, Warszawa 1993 - S. Ledóchowski, Polskie szable paradne, oprac. graf. Jan Sarnecki, Warszawa 1980 - W. Kwaśniewicz, 1000 słów o dawnej broni palnej, Warszawa 1987 - Z. Żygulski, Broń w dawnej Polsce na tle uzbrojenia Europy i Bliskiego Wschodu, Warszawa 1975 - Z. Żygulski, Stara broń w polskich zbiorach, opisy eksponatów A. Chodyński, oprac. graf. M. Sztuka, Warszawa 1982 - Z. Żygulski, H. Wielecki, Polski mundur wojskowy, Kraków 1988 - M. Gradowski, Z. Żygulski, Słownik uzbrojenia historycznego, Warszawa 2000 - K. Linder, Dawne wojsko polskie w ilustracji, Warszawa 1955 - K. Łopatecki, Znak hetmański: geneza, funkcje, symbolika, Studia i Materiały do Historii Wojskowości, t. 42 (2006), s. 59-93 - M. Plewczyński, Żołnierz jazdy obrony potocznej za czasów Zygmunta Augusta. Studia nad zawodem wojskowym w XVI w., Warszawa 1985 - Ł. Winczura, Hetman hetmanów - Jan Amor Tarnowski (1488-1561), Kraków 2005 - W. Dworzaczek, Hetman Jan Tarnowski. Z dziejów możnowładztwa małopolskiego, Warszawa 1985 - Z. Spieralski, Jan Tarnowski 1488-1561, Warszawa 1977 - K. Tyszkowski, Jan Zamojski, hetman i kanclerz wielki koronny, Lwów 1938 - L. Podhorodecki, Hetman Jan Zamoyski 1542-1605, Warszawa 1971 - R. Przybyliński, Hetman wielki koronny Mikołaj Mielecki (ok. 1540-1585), Toruń 2002 - D. Kupisz, Psków 1581-1582, Warszawa 2006 - S. Leśniewski, Jan Zamoyski - hetman i polityk, Warszawa 2008 - D. Skorupa, Bitwa pod Bukowem 20 października 1600 r., w: Staropolska sztuka wojenna XVI-XVIII wieku, Warszawa 2002, s. 17-37 - K. Tyszkowski, Jan Zamojski, hetman i kanclerz wielki koronny, Lwów 1938 - L. Podhorodecki, Hetman Jan Zamoyski 1542-1605, Warszawa 1971 - J. Meysztowicz, Husaria pod Kircholmem 1605, Warszawa 1970
- R. F. Grabowski, Guzów 5 VII 1607, Zabrze 2005 - R. Szcześniak, Kłuszyn 1610, Warszawa 2008 - T. Bohun, Bitwa pod Moskwą 1-3 września 1612 r., w: Staropolska sztuka wojenna XVI-XVIII wieku, Warszawa 2002, s. 45-56 - T. Bohun, Moskwa 1612, Warszawa 2005 - L. Podhorodecki, Wojna chocimska 1621 roku, Kraków 1979 - L. Podhorodecki, Chocim 1621, Warszawa 1988 - A. Prochaska, Hetman Stanisław Żółkiewski, Warszawa 1927 - A. Śliwiński, Hetman Żółkiewski, Warszawa 1920 - L. Podhorodecki, Stanisław Żółkiewski, Warszawa 1988 - L. Podhorodecki, Hetman Żółkiewski, Warszawa 1968 - L. Podhorodecki, Jan Karol Chodkiewicz 1560-1621, Warszawa 1982 - L. Podhorodecki, Stanisław Koniecpolski, ok. 1592-1646, Warszawa 1978 - L. Podhorodecki, Rapier i koncerz. Z dziejów wojen polsko-szwedzkich, Warszawa 1985 - D. Bieńkowska, Obrona Wybrzeża, 1626-1629, Warszawa 1968 - A. Śliwiński, Naród, wódz i wojsko, Warszawa 1924 - D. Kupisz, Smoleńsk 1632-1634, Warszawa 2001 - L. Podhorodecki, Hetman Stefan Czarniecki, Warszawa 2009 - M. Nagielski, Warszawa 1656, Warszawa 2009 - Z dziejów stosunków Rzeczypospolitej Obojga Narodów ze Szwecją w XVII wieku, pod red. M. Nagielskiego, Warszawa 2007 - Epoka "Ogniem i mieczem" we współczesnych badaniach historycznych. Zbiór studiów, pod red. M. Nagielskiego, Warszawa 2000 - M. Nagielski, Rokosz Jerzego Lubomirskiego w 1665 roku, Warszawa 1994 - M. Domagała, Biała Cerkiew 23-25 IX 1651, Zabrze 2007 - L. Podhorodecki, Rapier i koncerz. Z dziejów wojen polsko-szwedzkich, Warszawa 1985 - T. Szul-Skjoeldkrona, Dyscyplina i morale armii koronnej w okresie pomiędzy Piławcami a kampanią zborowską 1649 r., w: Staropolska sztuka wojenna XVI-XVIII wieku, Warszawa 2002, s. 103-114 - P. Kroll, Obrona Smoleńska w 1654 r., w: tamże, s. 151-172 - H. Wisner, Janusz Radziwiłł 1612-1655 - wojewoda wileński, hetman wielki litewski, Warszawa 2000 - Z. Kosztyła, Hetman Wincenty Gosiewski ok. 1620-1662, Warszawa 1974 - L. Podhorodecki, Wiedeń 1683, Warszawa 1983 - L. Podhorodecki, Jan Sobieski, Warszawa 1964 - A. Haratym, Jan Sobieski jako hetman polny koronny (maj 1666-luty 1667 r.), w: Staropolska sztuka wojenna XVI-XVIII wieku, Warszawa 2002, s. 199-236 - Jan Sobieski - wódz i polityk (1629-1696). W trzechsetną rocznicę śmierci, red. J. Wojtasik, Siedlce 1997 - M. Wagner, Stanisław Jabłonowski (1634-1702). Polityk i dowódca, Siedlce 1997 - M. Wagner, Stanisław Jabłonowski (1634-1702). Polityk i dowódca. T. 2, III. Wódz i minister. IV. Ojciec ojczyzny, Siedlce 1997 - M. Wagner, Stanisław Jabłonowski, kasztelan krakowski, hetman wielki koronny, Warszawa 2000 - K. Bobiatyński, Michał Kazimierz Pac, wojewoda wileński, hetman wielki litewski. Działalność polityczno-wojskowa, Warszawa
Adresy stron internetowych 2008 - K. Piwarski, Hieronim Lubomirski, hetman wielki koronny, Kraków 1929 - J. Ronikier, Hetman Adam Sieniawski i jego regimentarze. Studium z historii mentalności szlachty polskiej 1706-1725, Kraków 1992 - B. Królikowski, Labirynt wojny północnej 1700-1706, Warszawa 1972 - L. Słowiński, Odważni mądrością. O reformatorach edukacji i nauki polskiej w dobie Oświecenia, Poznań 1988 - R. Romański, Kozaczyzna, Warszawa 1999 - K. Zienkowska, Stanisław August Poniatowski, Wrocław 2004 - S. Mackiewicz, Stanisław August, Warszawa 1999 - J. Łojek, Stanisław August Poniatowski i jego czasy, Warszawa 1998 - A. Czaja, Lata wielkich nadziei. Walka o reformę państwa polskiego w drugiej połowie XVIII w., Warszawa 1992 - W. Serczyk, Początek końca. Konfederacja barska i I rozbiór Polski, Warszawa 1997 - W. Konopczyński, Konfederacja barska. Przegląd źródeł, Lwów 1934 - Z. Wójcik, Wojny kozackie w dawnej Polsce, Kraków 1989 - L. Podhorodecki, Sicz Zaporoska, Warszawa 1970 - Z. Wójcik, Dzikie pola w ogniu. O Kozaczyźnie w dawnej Rzeczypospolitej, Warszawa 1961 - M. Dubiecki, Kudak. Twierdza kresowa i jej okolice. Monografia historyczna, Warszawa 1900 - J. Perdenia, Hetman Piotr Doroszenko a Polska, Kraków 2000 - A. Borowiak, Powstanie kozackie w 1638 r., w: Staropolska sztuka wojenna XVI-XVIII wieku, Warszawa 2002, s. 57-84 - E. Koczorowski, Flota polska w latach 1587-1632, Warszawa 1973 - T. Górski, Dzieje polskiej floty od Kazimierza Jagiellończyka do Augusta II Mocnego Gdańsk 2008 - A. Augustyniak, W służbie hetmana i Rzeczypospoltej. Klientela wojskowa Krzysztofa Radziwiłła (1585-1640), Warszawa 2004 - B. Dybaś, Fortece Rzeczypospolitej. Studium z dziejów budowy fortyfikacji stałych w państwie polsko-litewskim w XVII wieku, Toruń 1998 - Z. Wójcik, Jan Kazimierz Waza, Wrocław 2004 - E. Janas, Konfederacja wojska koronnego w latach 1661-1663. Dzieje i ideologia, Lublin 1998 - S. Płaza, Rokosz Lubomirskiego, Kraków 1994 - Rzeczpospolita w latach potopu, pod red. J. Muszyńskiej i J. Wijaczki, Kielce 1996 - Stefan Czarniecki. Żołnierz - obywatel polityk, pod red. W. Kowalskiego, Kielce 1999 - M. Wagner, Wojna polsko-turecka w latach 1672-1676. T. 1, Zabrze 2009 - M. Franz, Wojskowość Kozaczyzny Zaporoskiej w XVI-XVII wieku. Geneza i charakter, Toruń 2002