Wydział Elektroniki, Katedra K4 PORAŻENIE PRADEM ELEKTRYCZNYM Wrocław 2014 INSTALACJE MIESZKANIOWE Okres technicznej sprawności instalacji elektr. -około 30 lat. Jest on dłuższy, niż okres wprowadzania zmian norm i przepisów związanych z postępem techniki. Nie ma problemu, gdy instalacje można łatwo przystosować do nowych wymagań. Gorzej, gdy różnice dotyczą spraw zasadniczych, a ich usunięcie staje się trudne technicznie i bardzo kosztowne. Taką właśnie sytuację mamy obecnie w Polsce. Instalacje elektryczne wykonane do 1995 r. zgodnie z ówczesnymi przepisami nie odpowiadają współczesnym wymaganiom. KONIECZNOŚĆ MODERNIZACJI INSTALACJI MIESZKANIOWYCH! 1
INSTALACJE MIESZKANIOWE INSTALACJE MIESZKANIOWE 2
INSTALACJE MIESZKANIOWE INSTALACJE MIESZKANIOWE 3
INSTALACJE MIESZKANIOWE INSTALACJE MIESZKANIOWE 4
INSTALACJE MIESZKANIOWE ZAGROŻENIE PORAŻENIOWE Część czynna żyła przewodu lub część przewodząca instalacji elektrycznej będąca pod napięciem roboczym w warunkach normalnej pracy instalacji elektrycznej wraz z przewodem neutralnym N, lecz z wyłączeniem przewodu ochronno-neutralnego PEN. 5
ZAGROŻENIE PORAŻENIOWE Część przewodząca dostępna - część przewodząca urządzenia, której można dotknąć, nie będąca normalnie pod napięciem, i która może znaleźć się pod napięciem, jeżeli zawiedzie izolacja podstawowa. 6
ZAGROŻENIE PORAŻENIOWE Część przewodząca obca - część przewodząca nie będąca częścią instalacji elektrycznej i mogąca przyjmować potencjał elektryczny, zwykle potencjał elektryczny lokalnej ziemi. ZAGROŻENIE PORAŻENIOWE Prąd dotykowy, prąd rażeniowy - prąd elektryczny, który przepływa przez ciało człowieka lub zwierzęcia, w przypadku dotyku jednej części dostępnej lub większej ich liczby elektrycznej instalacji lub urządzenia. 7
DOTYK BEZPOŚREDNI DOTYK POŚREDNI 8
ŚRODKI OCHRONY Ochrona w normalnych warunkach (obecnie ochrona podstawowa) odpowiadała ochronie przed dotykiem bezpośrednim, Ochrona w warunkach uszkodzenia (obecnie ochrona przy uszkodzeniu) odpowiada ochronie przed dotykiem pośrednim. ŚRODKI OCHRONY Norma PN-HD 60364-4-41 wymaga aby w każdej części instalacji był zastosowany jeden lub więcej środków ochrony, biorąc pod uwagę uwarunkowania od wpływów zewnętrznych. Następujące środki ochrony są powszechnie dopuszczalne: - samoczynne wyłączenie zasilania, - izolacja podwójna lub izolacja wzmocniona, - separacja elektryczna do zasilania jednego odbiornika, -napięcie bardzo niskie (SELV i PELV). Środki ochrony zastosowane w instalacji powinny być rozważane podczas doboru i montażu urządzeń. 9
Działanie prądu na organizm ludzki Na bezpieczeństwo człowieka posługującego się urządzeniami el. lub wykonującego prace przy urządzeniach el. najważniejszy wpływ mają: - stan techniczny instalacji i urządzeń el. - sposób posługiwania się urządzeniami (organizacja pracy) - kwalifikacje człowieka - warunki środowiskowe Działanie prądu na organizm ludzki Działanie prądu zależy od: - wartości napięcia (do 1kV i powyżej 1kV); - natężenia prądu rażeniowego; - czasu przepływu; - drogi przepływu; - rodzaju prądu rażeniowego (przemienny, impulsy prądowe, stały, częstotliwość prądu) 10
Działanie prądu na organizm ludzki a próg odczuwania i reakcji b granica samouwolnienia c próg fibrylacji komór sercowych Działanie prądu na organizm ludzki 11
Działanie prądu na organizm ludzki wstrzymanie pracy nerek przepływ prądu zmiennego wytrąca mioglobinę z mięśni do krwi - toksyczne Działanie prądu na organizm ludzki Elektroliza krwi - Nie tylko sama krew, ale wszystkie płyny ustrojowe, które zawierają elektrolity, jak np. jony sodu, potasu, wapnia, aniony chlorkowe z żołądka przewodzą prąd stały. Podczas elektrolizy ładunki jonów są rozładowywane. W wyniku tego wydzielają się wolne substancje. Kwas solny rozkłada się do wodoru i gazowego chloru. Właśnie te produkty są bardzo szkodliwe, zwłaszcza, że powstają bezpośrednio w komórkach. Po drugie zmienia się ph płynów ustrojowych i ich stężenia. Nieprawidłowości te mogą stać się przyczyną złego funkcjonowania układu nerwowego (przenoszenie impulsów), co może doprowadzić do śmierci. Każdy przepływ prądu stałego jest groźny. Prąd zmienny nie wywołuje takich zjawisk. 12
Działanie prądu na organizm ludzki Działanie prądu na organizm ludzki 13
Działanie prądu na organizm ludzki Pierwsza pomoc ogólne zasady Człowiek rażony powinien jak najszybciej zostać zbadany przez lekarza. W przypadku gdy rażony nie może uwolnić się spod napięcia, jest nieprzytomny, nie oddycha, nie ma krążenia krwi, ma oparzenia skuteczność czynności ratunkowych zależy od szybkości ich podjęcia. Ratowanie powinno polegać na: -Uwolnieniu spod napięcia; -Rozpoznaniu stanu rażonego; -Przygotowaniu do ratowania; -Wykonaniu czynności ratowniczych. Wszystkie te czynności wykonać szybko sprawnie i spokojnie. 14
Pierwsza pomoc ogólne zasady W pierwszej minucie po porażeniu istnieje 98% szansy uratowania!!! po 3 minutach 40% po 5 minutach 25% po 8 minutach 5% Sposoby uwolnienia spod napięcia 15
Sposoby uwolnienia spod napięcia Sposoby uwolnienia spod napięcia 16
Rozpoznanie stanu rażonego Należy sprawdzić czy rażony jest przytomny, oddycha, nie ma zatrzymania krążenia krwi, nie ma zwichnięć, nie krwawi, nie ma obcych ciał w ustach. BEZDECH: -Brak poruszania się klatki piersiowej; -Brak pary na lśniących przedmiotach przyłożonych do nosa; -Brak szmeru wydechu; -Brak poruszania się papierka (nitki) przyłożonego do nosa; -Narastająca sinica twarzy, paznokci. Rozpoznanie stanu rażonego ZATRZYMANIE KRĄŻENIA KRWI (AKCJI SERCA): -Brak tętna na dużych tętnicach (szyjna udowa); -Brak oddechu; -Utrata przytomności; -Zwiotczenie mięśni. 17
Przygotowanie rażonego do ratowania GDY RAŻONY JEST PRZYTOMNY: -Rozluźnić uranie w okolicy szyi, klatki piersiowej, brzucha; -Ułożyć wygodnie do czasu przybycia lekarza; -W przypadku krwawienia należy je powstrzymać; -W przypadku złamania, oparzenia opatrzyć obrażenia. Przygotowanie rażonego do ratowania GDY RAŻONY JEST NIEPRZYTOMNY ALE ODDYCHA: Nie wolno ani chwili pozostawić rażonego w pozycji na plecach. Ułożyć rażonego w pozycji bocznej ustalonej (zapobiega zapadaniu się języka, umożliwia odpływ śliny). 18
Przygotowanie rażonego do ratowania GDY RAŻONY JEST NIEPRZYTOMNY, NIE ODDYCHA ALE KRĄŻENIE TRWA: Niedotlenienie mózgu wrasta stopniowo przygotować rażonego do sztucznego oddychania i rozpocząć sztuczne oddychanie. Przygotowanie rażonego do ratowania 19
Reanimacja oddychania Reanimacja oddychania -odgiąć głowę porażonego ku tyłowi i unieść jegożuchwę; -zacisnąć miękkie części nosa porażonego; -uchylić usta porażonego; -nabrać głęboko powietrza, możliwie szczelnie przyłożyć swoje wargi wokół ust porażonego; -powoli wdmuchiwać powietrze w usta porażonego obserwując jego klatkę piersiową. Wdech powinien trwać ok.1s, a klatka wyraźnie unieść. -utrzymując odgięcie głowy i uniesienie żuchwy, odsunąć swoje usta i obserwować czy podczas wydechu klatka opada. 20
Reanimacja oddychania -jeśli wykonanie skutecznego wdechu natrafia na trudności należy ponownie sprawdzić jamę ustną i usunąć ewentualne przeszkody; -sprawdzić czy występują oznaki krążenia (max 10s); -kontynuować sztuczną wentylację dopóki porażony sam nie podejmie własnego oddychania; -co 10 oddechów (co minutę) ponownie sprawdzić oznaki zachowania krążenia. Pośredni masaż serca W przypadku gdy rażony jest nieprzytomny, nie oddycha i nie ma krążenia krwi, należy natychmiast stosować na przemian sztuczne oddychanie i pośredni masaż serca. 21
Pośredni masaż serca Pośredni masaż serca 22
Pomoc porażonemu REANIMACJA RESUSCYTACJA Pomoc porażonemu 23
Poparzenia 1. zaczerwienienie skóry, obrzęk, ból; 2. powstanie pęcherzy; 3. oparzenia głębokie - uszkodzenie naskórka i całej grubości skóry Poparzenia Miejsca oparzone polewać zimną wodą przez 20-30min. Usunąć ubranie i bieliznę z oparzonych miejsc, jeśli nie są one stopione lub przyklejone do skóry. Na ranę założyć jałowy opatrunek. Chronić oparzonego przed utratą ciepła (owinąć w koc). Wezwać pogotowie, ew. zawieźć do szpitala. 24
Poparzenia chemiczne Usunąć ubranie i bieliznę z oparzonych miejsc, jeśli nie są one stopione lub przyklejone do skóry. Zmyć jak najszybciej środek chemiczny używając dużej ilości wody. Przy oparzeniu kwasem, po jego zmyciu, zastosować okład z 3% roztworu sody oczyszczonej. Przy oparzeniach płynami zasadowymi, po ich zmyciu, zastosować okład z 1% kwasu octowego. Poparzenia chemiczne Przy oparzeniu kwasem, zmyć wodą jednak kontakt silnie stężonego kwasu siarkowego lub solnego z wodą powoduje wydzielenie się dodatkowej energii cieplnej. Należy zneutralizować kwas woda z mydlinami. Po zmyciu zastosować okład z 3% roztworu sody oczyszczonej. Przy oparzeniach płynami zasadowymi, po ich zmyciu wodą, można zneutralizować resztki zasady mlekiem, cytryną. Po zmyciu zastosować okład z 1% kwasu octowego. 25
Poparzenia chemiczne Poparzenie kwasami uszkodzony głównie naskórek, na powierzchni tworzy się strup. Poparzenie zasadami zasady przenikają głęboko do skóry powodując rozległą martwicę tkanek widoczną jako obrzęk i szkliste zabarwienie 26