dodatek nr 11 nr 20(332) 20.10.2017 Temat na życzenie Zatrudnianie i rozliczanie cudzoziemców po zmianach od 1 stycznia 2018 r. 1. Zezwolenie na pracę sezonową.... 2 1.1. Krąg osób uprawnionych... 3 1.2. Warunki wydania zezwolenia... 3 1.3. Procedura wydania/odmowy wydania zezwolenia na pracę sezonową... 5 1.4. Realizacja zezwolenia... 9 1.5. Zezwolenie wielosezonowe... 10 1.6. Przyczyny uchylenia zezwolenia... 10 2. Procedura oświadczeniowa... 12 2.1. Podmioty uprawnione bez zmian... 12 2.2. Tryb wydania/odmowy wydania oświadczenia... 13 2.3. Obowiązki informacyjne zatrudniającego... 16 2.4. Wygaszanie dotychczasowych oświadczeń... 16 3. Odpowiedzialność karna... 17 4. Rozliczenia w zakresie składek ZUS i podatku... 18 4.1. Zasady podlegania ubezpieczeniom przez pracowników i zleceniobiorców 18 4.2. Opłacanie składek w Polsce... 19 4.3. Prawo do świadczeń opieki zdrowotnej... 20 4.4. Opodatkowanie dochodów... 21 4.5. Rezydenci i nierezydenci podatkowi... 21 4.6. Rodzaje przychodów osiąganych przez cudzoziemców i koszty ich uzyskania... 23 4.7. Rozliczanie przychodów ze stosunku pracy... 25 4.8. Rozliczanie umów cywilnoprawnych w przypadku posiadania statusu nierezydenta... 25 4.9. Rozliczanie umów cywilnoprawnych w przypadku nabycia statusu rezydenta... 28 4.10. Zmiana rezydencji podatkowej w trakcie roku... 28 4.11. Certyfikat rezydencji... 30
2 TEMAT NA ŻYCZENIE Zatrudnianie i rozliczanie cudzoziemców po zmianach od 1 stycznia 2018 r. Po zmianach przepisów od 1 stycznia 2018 r. obcokrajowiec spoza Unii Europejskiej będzie mógł pracować w turystyce, rolnictwie czy ogrodnictwie, jeśli uzyska zezwolenie na pracę sezonową. Taka praca będzie mogła trwać maksymalnie przez 9 miesięcy w roku kalendarzowym. Z kolei na podstawie oświadczenia, zamiast zezwolenia, nadal będą mogli wykonywać pracę obywatele sześciu państw zza wschodniej granicy Polski. Takie zatrudnienie będzie mogło trwać, tak jak dotychczas, nie dłużej niż 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy. Nowelizację ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (dalej ustawa o promocji zatrudnienia w brzmieniu od 1 stycznia 2018 r.) w zakresie zatrudniania cudzoziemców wymusiła dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/36/UE z 26 lutego 2014 r. w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu zatrudnienia w charakterze pracownika sezonowego (dalej dyrektywa). W polskim porządku prawnym nie było do tej pory uregulowań dotyczących pracy sezonowej, której dotyczy dyrektywa. To się zmieni 1 stycznia 2018 r., kiedy wejdzie w życie ustawa z 20 lipca 2017 r. o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz zmianie niektórych innych ustaw (dalej ustawa zmieniająca). Wdraża ona bowiem rozwiązania unijne. Uszczegółowia także zasady wydawania oświadczeń, które wystarczą do pracy w Polsce obywatelom sześciu państw zza naszej wschodniej granicy. Koryguje również przepisy dotyczące wydawania zwykłych zezwoleń na pracę. 1. Zezwolenie na pracę sezonową Praca sezonowa to praca uzależniona od rytmu sezonowego, związana z konkretnym okresem w roku ze względu na powtarzające się wydarzenie lub typ wydarzeń, kiedy zapotrzebowanie na siłę roboczą jest znacznie wyższe niż wynikające ze zwyczajowych działań (art. 3 pkt c dyrektywy). Występuje głównie w rolnictwie i ogrodnictwie w okresach siewów i zbiorów, a także w turystyce w sezonie urlopowym (pkt 13 preambuły do dyrektywy). Konkretne sektory zatrudnienia w Polsce, w których będzie wymagane zezwolenie na pracę sezonową, mają być określone w rozporządzeniu (art. 90 ust. 9 ustawy o promocji zatrudnienia w brzmieniu od 1 stycznia 2018 r.). Projekt z 27 czerwca 2017 r. rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie podklas działalności według klasyfikacji PKD, w których wydawane są zezwolenia na pracę sezonową cudzoziemca, realizuje wytyczne unijne. W załączniku wymienia podklasy działalności w obszarach: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo, rybactwo, działalność związana z usługami gastronomicznymi i turystycznymi. Jego przepisy mają zacząć obowiązywać 1 stycznia 2018 r. Zezwolenie na pracę sezonową w Polsce jest potrzebne, gdy cudzoziemiec będzie wykonywał na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej pracę w zakresie działalności określonych w rozporządzeniu o pracy sezonowej na podstawie umowy z podmiotem, którego siedziba lub miejsce MONITOR PPiU nr 20(332) 20 października 2017 r.
Zatrudnianie i rozliczanie cudzoziemców po zmianach od 1 stycznia 2018 r. 3 zamieszkania albo oddział, zakład lub inna forma zorganizowanej działalności znajdują się na polskim terytorium (art. 88 ust. 2 ustawy o promocji zatrudnienia w brzmieniu od 1 stycznia 2018 r.). 1.1. Krąg osób uprawnionych Pracownikiem sezonowym jest obywatel państwa trzeciego, który zachowuje główne miejsce pobytu w swojej ojczyźnie, ale przebywa legalnie i tymczasowo na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej (UE) w celu wykonywania prac uzależnionych od rytmu sezonowego na podstawie jednej lub kilku umów o pracę zawartych na czas określony bezpośrednio między nim a pracodawcą posiadającym siedzibę w danym państwie członkowskim (art. 3 lit. b dyrektywy). Taki status może zatem uzyskać każda osoba spoza UE spełniająca wymagane prawem warunki. W Polsce pracownikiem sezonowym zostanie cudzoziemiec, który: posiada wizę wydaną w celu wykonywania pracy sezonowej (art. 60 ust. 1 pkt 5a ustawy o cudzoziemcach) lub zezwolenie na pobyt czasowy ze względu na pracę sezonową (art. 185a ustawy o cudzoziemcach) albo przebywa na terytorium RP w ramach ruchu bezwizowego w związku z wnioskiem wpisanym do ewidencji wniosków w sprawie pracy sezonowej, uzyskał zezwolenie na pracę sezonową. 1.2. Warunki wydania zezwolenia Do zezwolenia na pracę sezonową należy stosować wzór zamieszczony w rozporządzeniu Rady (WE) nr 1030/2002 z 13 czerwca 2002 r. ustanawiającym jednolity wzór dokumentów pobytowych dla obywateli państw trzecich (art. 3 lit. b dyrektywy). Należy opatrzyć UWAGA! go adnotacją o pracy sezonowej i o posiadaniu upoważnienia dla osoby w nim wymienio- Zezwolenie będzie wydawane obywatelom Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii, Rosji i Ukrainy bez konieczności przedstawienia tzw. testu rynku pracy. nej do pobytu i pracy na terytorium państwa członkowskiego przez okres przekraczający 90 dni. W Polsce zezwolenie na pracę sezonową będzie wydawał starosta właściwy ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi (dalej również zatrudniającego), co w praktyce oznacza, że będą to robić powiatowe urzędy pracy (PUP). Warunki wydania zezwolenia na pracę sezonową Rodzaj warunku Termin jego spełnienia Uwagi 1 2 3 Wysokość wynagrodzenia określonego w umowie z cudzoziemcem nie będzie niższa od Wartość wynagrodzenia ma być wpisana do wniosku o zezwolenie, a później wykonana w umo- Wysokość wynagrodzenia nie może być niższa niż minimalne wynagrodzenie za pracę, któ- www.inforfk.pl MONITOR PPiU nr 20(332)
4 TEMAT NA ŻYCZENIE 1 2 3 wynagrodzenia pracowników wykonujących w tym samym wymiarze czasu pracę porównywalnego rodzaju lub na porównywalnym stanowisku (art. 88o ust. 1 pkt 1 ustawy o promocji zatrudnienia w brzmieniu od 1 stycznia 2018 r.) Informacja o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych pracodawcy w oparciu o rejestry bezrobotnych i poszukujących pracy lub o negatywnym wyniku rekrutacji organizowanej dla pracodawcy, sporządzona z uwzględnieniem pierwszeństwa dostępu do rynku pracy dla obywateli polskich oraz cudzoziemców (tzw. test rynku pracy) (art. 88o ust. 1 pkt 2 ustawy o promocji zatrudnienia w brzmieniu od 1 stycznia 2018 r.) Kopia dokumentu uprawniającego cudzoziemca do pobytu w Polsce (art. 88p ust. 7 pkt 1 ustawy o promocji zatrudnienia w brzmieniu od 1 stycznia 2018 r.) Informacja o adresie zakwaterowania cudzoziemca w okresie pobytu w Polsce (art. 88p ust. 7 pkt 2 ustawy o promocji zatrudnienia w brzmieniu od 1 stycznia 2018 r.) wie zawieranej między cudzoziemcem a zatrudniającym Ma być to załącznik do wniosku na etapie jego składania Przedłożenie staroście kopii dokumentu ma nastąpić po wpisaniu wniosku o wydanie zezwolenia do ewidencji wniosków oraz po wjeździe cudzoziemca na terytorium Polski na podstawie wizy wydanej w celu wykonywania pracy sezonowej lub w ramach ruchu bezwizowego Przedłożenie staroście informacji powinno nastąpić po wpisaniu wniosku o wydanie zezwolenia do ewidencji wniosków oraz po wjeździe cudzoziemca na terytorium Polski na podstawie wizy wydanej w celu wykonywania pracy sezonowej lub w ramach ruchu bezwizowego re w 2018 r. wyniesie 2100 zł (art. 88c ust. 1 pkt 1a ustawy o promocji zatrudnienia w brzmieniu od 1 stycznia 2018 r.) Ten warunek nie dotyczy państw wyłączonych z obowiązku uzyskiwania zezwoleń i objętych procedurą oświadczeniową Gdy zatrudniający nie przedstawi w okresie 120 dni od dnia dokonania wpisu zaświadczenia kopii dokumentu potwierdzającego legalny pobyt w Polsce, postępowanie o wydanie zezwolenia na pracę sezonową zostanie umorzone. Nie stanie się tak tylko wtedy, gdy z okoliczności sprawy będzie wynikać, że zezwolenie na pracę sezonową zostanie wykorzystane zgodnie z celem, tyle że w późniejszym terminie (art. 88p ust. 10 11 ustawy o promocji zatrudnienia w brzmieniu od 1 stycznia 2018 r.) We wniosku o zezwolenie zatrudniający musi złożyć oświadczenie, czy on zapewnia cudzoziemcowi zakwaterowanie, czy też cudzoziemiec organizuje je sobie we własnym zakresie (art. 88x ust. 2 pkt 3 ustawy o promocji zatrudnienia w brzmieniu od 1 stycznia 2018 r.) MONITOR PPiU nr 20(332) 20 października 2017 r.
Zatrudnianie i rozliczanie cudzoziemców po zmianach od 1 stycznia 2018 r. 5 1.3. Procedura wydania/odmowy wydania zezwolenia na pracę sezonową Bez względu na to, czy cudzoziemiec musi mieć wizę na pobyt w Polsce, czy też korzysta z ruchu bezwizowego, procedura wydania/odmowy wydania zezwolenia jest taka sama w obu przypadkach. Przedstawia się ona następująco: KROK 1. Przygotowanie kompletnego wniosku przez zatrudniającego Zezwolenie na pracę sezonową jest wydawane na wniosek podmiotu powierzającego pracę cudzoziemcowi (art. 88a ust. 1 w zw. z art. 88x ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia w brzmieniu od 1 stycznia 2018 r.). Podmiot ten będzie musiał przedstawić w nim: swoje dane (w tym m.in. numer telefonu, faksu, poczty elektronicznej, numery identyfikacyjne NIP i REGON, symbol PKD, liczbę osób wykonujących dla niego pracę i przez niego zatrudnionych), oświadczenie pod rygorem odpowiedzialności karnej, że nie był karany za czyny wymienione w art. 88j ust. 1 pkt 3 7 ustawy o promocji zatrudnienia (patrz tabela Przyczyny odmowy wydania zezwolenia na pracę sezonową, kolumna Okoliczności powodujące obowiązkową odmowę starosty, pkt 3 7), dane osobowe cudzoziemca, informacje o pracy oferowanej cudzoziemcowi (okres lub okresy pracy oznaczonej datami, rodzaj pracy, miejsce jej wykonywania, podstawę prawną jej realizacji, wymiar czasu pracy lub przewidywaną liczbę godzin pracy w ciągu miesiąca albo tygodnia, wysokość wynagrodzenia określoną stawką miesięczną lub godzinową), datę wjazdu na terytorium państw obszaru Schengen oraz dane dotyczące pobytu cudzoziemca na terytorium Polski w dniu złożenia wniosku, w tym podstawy prawnej, informację, czy cudzoziemiec, którego dotyczy wniosek, wykonywał pracę na rzecz wnioskodawcy w okresie 5 lat poprzedzających złożenie wniosku na podstawie zezwolenia na pracę sezonową, oświadczenie, że według wiedzy podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi na podstawie zezwolenia na pracę sezonową cudzoziemiec zapewnia sobie zakwaterowanie we własnym zakresie, albo oświadczenie podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi o zapewnieniu cudzoziemcowi zakwaterowania, informacje dotyczące przewidywanego płatnego urlopu przysługującego cudzoziemcowi. Podmiot powierzający pracę sezonową ma też obowiązek dołączyć: tzw. test rynku pracy (jeśli go obejmuje ten warunek), potwierdzenie możliwości wykonywania zawodu regulowanego (jeżeli zezwolenie będzie go dotyczyć), a także komplet dokumentów, które zostaną określone w rozporządzeniu wykonawczym do ustawy o promocji zatrudnienia. Ich lista jest zamieszczona w 7 ust. 2 projektu z 30 czerwca 2017 r. rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie wydawania zezwolenia na pracę cudzoziemca oraz wpisu oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi do ewidencji oświadczeń (dalej projekt rozporządzenia o zezwoleniach). www.inforfk.pl MONITOR PPiU nr 20(332)
6 TEMAT NA ŻYCZENIE KROK 2. Wniesienie opłaty i złożenie wniosku Przed złożeniem wniosku o zezwolenie na pracę zatrudniający będzie musiał wnieść jednorazową opłatę w wysokości nieprzekraczającej 10% minimalnego wynagrodzenia za pracę za każdego cudzoziemca (art. 90a ust. 1a ustawy o promocji zatrudnienia w brzmieniu od 1 stycznia 2018 r.). Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zaproponowało, by opłata wynosiła 30 zł. Taka kwota została ustalona w 2 pkt 4 projektu z 27 czerwca 2017 r. rozporządzenia w sprawie wysokości wpłat dokonywanych w związku ze złożeniem wniosku o wydanie zezwolenia na pracę lub zezwolenia na pracę sezonową oraz złożenia oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi (dalej projekt rozporządzenia o opłatach). Po uregulowaniu opłaty zatrudniający może złożyć wniosek o wydanie zezwolenia na pracę sezonową. Wnioski będą rozpatrywane według zasady pierwszeństwa, na której skorzystają ci cudzoziemcy, którzy wcześniej pracowali w Polsce. Zasada pierwszeństwa gwarantuje uprzywilejowaną pozycję takim cudzoziemcom, którzy co najmniej raz w okresie 5 lat poprzedzających złożenie wniosku wykonywali pracę na rzecz danego podmiotu na podstawie zezwolenia na pracę sezonową (art. 88p ust. 2 ustawy o promocji zatrudnienia w brzmieniu od 1 stycznia 2018 r.). Trafią oni na początek kolejki, jeśli praca, którą mają wykonywać na podstawie nowego zezwolenia, będzie realizowana na mocy umowy o pracę. Zasada pierwszeństwa obejmie także osoby, które co najmniej raz w okresie 5 lat poprzedzających dzień złożenia wniosku pracowały na umowę o pracę na rzecz danego podmiotu na podstawie oświadczenia o zamiarze powierzenia wykonywania pracy cudzoziemcowi, zarejestrowanego przez PUP (art. 14 ustawy zmieniającej). KROK 3. Wpis do ewidencji i wydanie zaświadczenia lub odmowa wydania zezwolenia Wniosek o wydanie zezwolenia będzie najpierw sprawdzany pod kątem braków formalnych (poprawność wypełnienia i komplet załączników). Następnie czeka go weryfikacja pod względem spełnienia warunków do wydania zezwolenia na pracę sezonową. Gdy przejdzie przez ten proces z wynikiem pozytywnym, wówczas zostanie wpisany przez starostę do ewidencji wniosków w sprawie pracy sezonowej. Następnie starosta wyda zatrudniającemu zaświadczenie o wpisie (art. 88p ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia w brzmieniu od 1 stycznia 2018 r.). Na wpis wniosku do ewidencji i wydanie zaświadczenia starosta będzie miał 7 dni, a w sprawach wymagających wyjaśnienia 30 dni. Tyle samo czasu otrzymał na odmowę wydania zezwolenia. Przyczyny odmowy wydania zezwolenia na pracę można podzielić na dwie kategorie (zob. tabela na str. 7). W pierwszej znajdują się te przyczyny, których wystąpienie powoduje obowiązek odmownego załatwienia wniosku przez starostę. Do drugiej należą zaś te, które dają możliwość odmowy, ale jej nie nakazują. W przypadkach ukarania zatrudniającego organy Straży Granicznej i Państwowej Inspekcji Pracy (PIP) muszą nieodpłatnie udostępniać staroście posiadane informacje w tym zakresie. Starosta ma także prawo uzyskać od organów Krajowej Administracji Skarbowej (KAS) informacje o sytuacji podatkowej zatrudniającego, w tym jego przychodach i dochodach podlegających opodatkowaniu oraz zaległościach podatkowych lub innych należności publicznoprawnych (art. 88j ust. 4 8 ustawy o promocji zatrudnienia w brzmieniu od 1 stycznia 2018 r.). MONITOR PPiU nr 20(332) 20 października 2017 r.
Zatrudnianie i rozliczanie cudzoziemców po zmianach od 1 stycznia 2018 r. 7 Od odmowy wydania zezwolenia na pracę sezonową będzie przysługiwać odwołanie do ministra ds. pracy. Przyczyny odmowy wydania zezwolenia na pracę sezonową* Lp. Okoliczności powodujące obowiązkową odmowę starosty Okoliczności powodujące fakultatywną odmowę starosty 1 2 3 1. Zatrudniający złożył wniosek z nieprawdziwymi danymi lub fałszywymi informacjami albo dołączył do niego dokumenty z tego typu danymi bądź zeznał nieprawdę lub zataił prawdę, albo w celu użycia jako autentyczny podrobił lub przerobił dokument albo takiego dokumentu jako autentycznego używał 2. Zatrudniający nie spełnił wymagań do uzyskania zezwolenia 3. Zatrudniający (lub osoba działająca w jego imieniu) został prawomocnie ukarany za nielegalne zatrudnienie cudzoziemca lub przyjęcie korzyści majątkowej od niego w zamian za ułatwienie uzyskania zezwolenia albo innego dokumentu uprawniającego do wykonywania pracy 4. W ciągu 2 lat od uznania za winnego nielegalnego zatrudniania cudzoziemca zatrudniający (lub osoba działająca w jego imieniu) został ponownie ukarany za to wykroczenie 5. Zatrudniający (lub osoba działająca w jego imieniu) jest osobą fizyczną karaną za naruszenie praw pracownika wynikających ze stosunku pracy lub ubezpieczeń społecznych, przepisów bhp, o wypadkach przy pracy lub chorobach zawodowych oraz ubezpieczeń społecznych 6. Zatrudniający (lub osoba działająca w jego imieniu) jest osobą fizyczną (albo jest podmiotem zarządzanym lub kontrolowanym przez taką osobę) karaną za czyny przeciwko dokumentom (m.in. podrabianie, fałszowanie, nieprawdziwe dane) 7. Zatrudniający (lub osoba działająca w jego imieniu) jest osobą fizyczną karaną za handel ludźmi lub przygotowania do niego Wniosek o wydanie zezwolenia na pracę został złożony dla pozoru Zezwolenie będzie wykorzystane przez cudzoziemca w innym celu niż wykonywanie pracy dla danego podmiotu Podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi nie dopełnia obowiązków związanych z prowadzeniem działalności lub powierzaniem pracy innym osobom zob. poniżej pkt 4 8 Zatrudniający nie posiada środków finansowych ani źródeł dochodu niezbędnych do pokrycia zobowiązań wynikających z powierzenia pracy cudzoziemcowi Zatrudniający nie prowadzi działalności gospodarczej, rolniczej lub statutowej uzasadniającej powierzenie pracy danemu cudzoziemcowi w danym okresie, w tym zawiesił działalność, został wykreślony z właściwego rejestru lub jego działalność jest w okresie likwidacji Zatrudniający nie dopełnia obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, na ubezpieczenie zdrowotne, na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz na Fundusz Emerytur Pomostowych Zatrudniający nie zgłasza do ubezpieczeń społecznych pracowników lub innych osób objętych obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym www.inforfk.pl MONITOR PPiU nr 20(332)
8 TEMAT NA ŻYCZENIE 1 2 3 8. Zatrudniający nie wykonuje obowiązków związanych z wydaniem zezwolenia na pracę, określonych w art. 88h ust. 4 ustawy o promocji zatrudnienia (np. nie wypłaca zaległego wynagrodzenia) 9. Zatrudniający wnioskuje o wydanie zezwolenia dla cudzoziemca, który nie spełnia wymagań kwalifikacyjnych lub warunków określonych w teście rynku pracy albo był karany za czyny przeciwko dokumentom 10. Wniosek dotyczy osoby znajdującej się w wykazie cudzoziemców, których pobyt na terytorium RP jest niepożądany 11. Przekroczenie obowiązującego w danym roku limitu zezwoleń na pracę sezonową Zatrudniający zalega z uiszczeniem podatków, z wyjątkiem przypadków, gdy uzyskał przewidziane prawem zwolnienie, odroczenie, rozłożenie na raty zaległych płatności lub wstrzymanie w całości wykonania decyzji właściwego organu * Art. 88j ust. 1 2b ustawy o promocji zatrudnienia w brzmieniu od 1 stycznia 2018 r. KROK 4. Przekazanie zaświadczenia cudzoziemcowi Zatrudniający ma obowiązek przekazania zaświadczenia o wpisie wniosku do ewidencji zezwoleń na pracę sezonową cudzoziemcowi. Ten dokument jest bowiem podstawą do uzyskania wizy pozwalającej na wjazd do Polski, jeśli jest ona potrzebna. Wzór zaświadczenia znajduje się w załączniku nr 3 do projektu rozporządzenia o zezwoleniach. KROK 5. Wydanie zezwolenia Zezwolenie na pracę sezonową zostanie wystawione dopiero po przyjeździe cudzoziemca do Polski (art. 88p ust. 7 ustawy o promocji zatrudnienia w brzmieniu od 1 stycznia 2018 r.). Zostaną przygotowane 3 egzemplarze, z czego 2 trafią do podmiotu powierzającego pracę, a jeden zostanie przekazany cudzoziemcowi, którego to zezwolenie dotyczy (art. 88f ust. 2 w zw. z art. 88x ust. 1 i art. 88h ust. 1 pkt 4 ustawy o promocji zatrudnienia w brzmieniu od 1 stycznia 2018 r.). Zezwolenie będzie bowiem wydane dla konkretnego cudzoziemca (art. 88r ustawy o promocji zatrudnienia w brzmieniu od 1 stycznia 2018 r.). W jego treści zostaną określone: podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi, najniższe wynagrodzenie cudzoziemca, wymiar czasu pracy albo liczby godzin pracy w tygodniu lub miesiącu, rodzaj umowy (o pracę lub cywilnoprawna) będącej podstawą wykonywania pracy oraz okres ważności zezwolenia. Gdy zezwolenie będzie dotyczyć pracy tymczasowej, należy wskazać dane pracodawcy użytkownika. MONITOR PPiU nr 20(332) 20 października 2017 r.
Zatrudnianie i rozliczanie cudzoziemców po zmianach od 1 stycznia 2018 r. 9 W zezwoleniu nie będzie zapisany rodzaj pracy ani stanowisko, jakie cudzoziemiec ma zajmować. Oznacza to, że będzie mógł on wykonywać każdą pracę objętą rozporządzeniem o pracy sezonowej. Podmiot powierzający wykonanie pracy cudzoziemcowi na podstawie zezwolenia na pracę sezonową może również powierzyć cudzoziemcowi inną pracę niż sezonowa na maksymalnie 30 dni w ciągu ważności zezwolenia. Będzie to możliwe, jeżeli cudzoziemiec: jest obywatelem państwa, które znajdzie się na liście państw objętych procedurą oświadczeniową lub w zestawieniu krajów, których obywatele otrzymują zezwolenie na pracę bez względu na tzw. test rynku pracy oraz dla których dokonuje się wpisu wniosku do ewidencji w trybie art. 88q ustawy o promocji zatrudnienia, otrzymuje co najmniej najniższe wynagrodzenie wymienione w zezwoleniu, nie wykonuje pracy tymczasowej (art. 88s ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia w brzmieniu od 1 stycznia 2018 r.). Jeśli te warunki są spełnione jednocześnie, wówczas nowe zezwolenie nie jest wymagane. Nie będzie ono także konieczne w razie zmiany siedziby lub miejsca zamieszkania, nazwy lub formy prawnej podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi lub przejęcia zakładu pracy albo jego części przez innego pracodawcę, jak również przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę, a także zawarcia umowy o pracę zamiast cywilnoprawnej między zatrudniającym a cudzoziemcem (art. 88s ust. 2 ustawy o promocji zatrudnienia w brzmieniu od 1 stycznia 2018 r.). Zezwolenie zostanie wystawione na czas określony, nie dłuższy niż 9 miesięcy w roku kalendarzowym. Tyle samo ma wynosić łączny okres pobytu w Polsce w celu wykonywania pracy sezonowej, jeśli starosta przedłuży ważność zezwolenia po wjeździe cudzoziemca do Polski na podstawie wizy wydanej w celu wykonywania pracy sezonowej lub w ramach ruchu bezwizowego w związku z wnioskiem o wydanie zezwolenia na pracę sezonową wpisanym do ewidencji. 1.4. Realizacja zezwolenia Zatrudniający ma obowiązek uwzględnić w umowie z cudzoziemcem warunki określone w zezwoleniu na pracę sezonową, szczególnie w zakresie wysokości wynagrodzenia. Przepisy zobowiązują także do zawarcia tej umowy w formie pisemnej oraz przedstawienia jej tłumaczenia na język zrozumiały dla cudzoziemca. Gdy podmiot powierzający pracę zobowiązał się do zapewnienia cudzoziemcowi zakwaterowania, musi zawrzeć z nim odrębną umowę, określającą warunki najmu lub użyczenia kwatery mieszkalnej, w języku zrozumiałym dla tej osoby. Czynszu najmu nie będzie mógł potrącać z wynagrodzenia obcokrajowca. Wszystkie postanowienia przewidujące możliwość potrącenia czynszu z wynagrodzenia będą nieważne (art. 88w ust. 2 ustawy o promocji zatrudnienia w brzmieniu od 1 stycznia 2018 r.). Dla zatrudniającego, który je umieści w umowie, a następnie będzie wykonywał, będzie to równoznaczne z koniecznością zwrotu nienależnie potrąconych kwot, wraz z odsetkami. Zatrudniający, który nie podpisze umowy na zakwaterowania z cudzoziemcem albo nie przedstawi jej tłumaczenia, narazi się na grzywnę od 200 zł do 20 000 zł. www.inforfk.pl MONITOR PPiU nr 20(332)
10 TEMAT NA ŻYCZENIE 1.5. Zezwolenie wielosezonowe Zatrudniający, który zamierza zatrudniać przy pracach sezonowych tego samego cudzoziemca przez kilka kolejnych lat, może wystąpić z wnioskiem o tzw. zezwolenie wielosezonowe (art. 88q ustawy o promocji zatrudnienia w brzmieniu od 1 stycznia 2018 r.). Zastosowanie takiego rozwiązania dotyczy jedynie obywateli państw, które znajdą się na liście państw objętych procedurą oświadczeniową lub w zestawieniu krajów, których obywatele otrzymują zezwolenie na pracę bez względu na test rynku pracy oraz dla których dokonuje się wpisu wniosku do ewidencji w trybie tej właśnie regulacji. Starosta wpisze taki wniosek do UWAGA! ewidencji na okresy nie dłuższe niż 9 miesięcy w ciągu roku kalendarzowego, przypadające odpowiednio Zezwolenia sezonowe będą wydawane obywatelom Armenii, Białorusi, Gruzji, w ciągu nie więcej niż 3 kolejnych lat kalendarzowych. Mołdawii, Rosji i Ukrainy. Na jego podstawie będzie wydawał kolejne zezwolenia. Wpis wniosku o zezwolenie wielosezonowe nastąpi, jeśli zostaną spełnione dwa warunki. Pierwszy polega na tym, aby wnioskodawca powierzał w okresie 5 lat poprzedzających złożenie wnios ku wykonywanie pracy cudzoziemcowi, którego dotyczy wniosek, zgodnie z zezwoleniem na pracę sezonową. Natomiast według drugiego wnioskodawca nie będzie mógł zalegać z uiszczaniem zaliczek na podatek dochodowy i składek na ubezpieczenia społeczne, jeżeli były one wymagane w związku z pracą wykonywaną przez tego cudzoziemca. 1.6. Przyczyny uchylenia zezwolenia Okoliczności, w których starosta uchyla wydane zezwolenie na pracę sezonową, określa art. 88y ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia w brzmieniu od 1 stycznia 2018 r. Ma to miejsce, gdy: zmienią się okoliczności lub dowody, odnoszące się do tego dokumentu, pod warunkiem że nie chodzi o przedłużenie zezwolenia, ustanie przyczyna udzielenia zezwolenia, podmiot powierzający cudzoziemcowi pracę w toku postępowania przedstawi nieprawdziwe dane lub fałszywe informacje, zezna nieprawdę albo przedłoży sfałszowany dokument jako autentyczny, zatrudniający nie dopełni obowiązków, przewidzianych w art. 88h ust. 4 ustawy o promocji zatrudnienia w brzmieniu od 1 stycznia 2018 r. w razie stwierdzenia naruszenia ustawowych zobowiązań wobec cudzoziemca (np. nieprzedstawienie umowy w języku zrozumiałym dla niego czy brak wypłat wynagrodzenia), zatrudniający nie prowadzi działalności uzasadniającej powierzenie pracy cudzoziemcowi, w szczególności: działalności gospodarczej, statutowej lub rolniczej, jego działalność jest w okresie likwidacji lub w okresie zawieszenia, podmiot powierzający pracę zostanie prawomocnie ukarany (w tym ponownie) m.in. za nielegalne zatrudnianie cudzoziemców czy podrabianie dokumentów. W dwóch ostatnich przypadkach cudzoziemcowi będzie przysługiwało prawo do odszkodowania od zatrudniającego za niewykonanie zobowiązań, które musiałby zrealizować, MONITOR PPiU nr 20(332) 20 października 2017 r.
Zatrudnianie i rozliczanie cudzoziemców po zmianach od 1 stycznia 2018 r. 11 gdyby zezwolenie nie zostało uchylone. Musi on także m.in. z tego powodu otrzymać decyzję o uchyleniu zezwolenia. Gdy decyzja o uchyleniu zezwolenia na pracę cudzoziemca, który będzie przebywał w Polsce na podstawie wizy, stanie się ostateczna, starosta poinformuje o tym, organy Straży Granicznej (art. 88i w związku z art. 88x ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia w brzmieniu od 1 stycznia 2018 r.). Jeżeli cudzoziemiec przestanie spełniać warunki do wykonywania w Polsce pracy, określone w art. 87 ustawy o promocji zatrudnienia, wówczas wygasa jego zobowiązanie do wykonywania czynności wynikających z umowy cywilnoprawnej lub obowiązek świadczenia pracy w Polsce. W takim przypadku strony zachowują prawo do odszkodowania, jeżeli odmowa lub uchylenie zezwolenia na pracę były wynikiem niezachowania należytej staranności, o ile przepisy szczególne albo treść umowy nie stanowią inaczej (art. 88g ust. 1 i 2 w zw. z art. 88x ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia w brzmieniu od 1 stycznia 2018 r.). Definicje pojęć związanych z pracą sezonową Legalna praca sezonowa praca na warunkach określonych w zaświadczeniu o wpisie wniosku o wydanie zezwolenia na pracę sezonową do ewidencji wniosków w sprawie pracy sezonowej od dnia, w którym podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi przedstawił kopię ważnego dokumentu uprawniającego do pobytu na polskim terytorium i adresie zakwaterowania w Polsce, do dnia doręczenia decyzji starosty w sprawie zezwolenia na pracę sezonową. Dostarczenie tych dwóch dokumentów w pierwszym dniu pracy urzędu, gdy dzień rozpoczęcia pracy przez cudzoziemca przypada na dzień wolny od pracy w tym urzędzie, również będzie kwalifikowane jako legalna praca. Legalną pracą będzie ponadto okres od złożenia wniosku o przedłużenie zezwolenia (bez braków formalnych lub gdy braki te zostały usunięte w terminie) do dnia, w którym decyzja w sprawie przedłużenia zezwolenia staje się ostateczna. Do okresów legalnej pracy nie będą wliczane okresy zawieszenia postępowania na wniosek strony (art. 88p ust. 8 i art. 88u ust. 4 ustawy o promocji zatrudnienia w brzmieniu od 1 stycznia 2018 r.). Legalna praca sezonowa przy przedłużeniu zezwolenia przez innego zatrudniającego praca na warunkach określonych we wniosku o przedłużenie zezwolenia na pracę sezonową do dnia wydania decyzji starosty, nie dłużej jednak niż przez okres 30 dni liczonych od dnia złożenia wniosku, który nie zawiera braków formalnych, a został złożony przez podmiot, który nie powierzał pracy danemu cudzoziemcowi na podstawie zezwolenia na pracę sezonową w okresie bezpośrednio poprzedzającym dzień złożenia wniosku (art. 88u ust. 5 ustawy o promocji zatrudnienia w brzmieniu od 1 stycznia 2018 r.). Legalna praca krótkoterminowa praca cudzoziemca na warunkach nie gorszych niż określone w oświadczeniu wpisanym do ewidencji oświadczeń od dnia upływu ważności tego oświadczenia do dnia wydania zezwolenia na pracę lub doręczenia decyzji odmownej w tej sprawie, jeżeli podmiot powierzający pracę zatrudniał cudzoziemca nie krócej niż 3 miesiące i złożył przed upływem daty zakończenia pracy wskazanej w oświadczeniu wniosek o wydanie zezwolenia na pracę dla tego cudzoziemca na tym samym stanowisku na podstawie umowy o pracę, a wniosek nie zawiera braków formalnych lub braki formalne zostały uzupełnione w terminie (art. 88za ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia w brzmieniu od 1 stycznia 2018 r.). Test rynku pracy informacja starosty na temat braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych pracodawcy w oparciu o rejestry osób bezrobotnych i poszukujących pracy lub o negatywnym wyniku rekrutacji organizowanej dla pracodawcy. Jej uzyskanie następuje po wcześniejszym zgłoszeniu przez podmiot powierzający pracę oferty pracy na dane stanowisko do PUP właściwego ze względu na główne miejsce wykonywania pracy przez cudzoziemca, a także zbadaniu rejestrów przez urząd pod tym kątem (art. 88c ust. 1 pkt 2 ustawy o promocji zatrudnienia w brzmieniu od 1 stycznia 2018 r.). www.inforfk.pl MONITOR PPiU nr 20(332)
12 TEMAT NA ŻYCZENIE 2. Procedura oświadczeniowa Obecnie kwestie podjęcia pracy przez cudzoziemca na podstawie tzw. procedury oświadczeniowej reguluje jeden przepis, tj. 1 pkt 20 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 21 kwietnia 2015 r. w sprawie przypadków, w których powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest dopuszczalne bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę (dalej rozporządzenie z 2015 r.). Ze względu na jego lakoniczność panuje duża elastyczność w wydawaniu oświadczeń, która prowadzi do wielu nadużyć i naruszeń. Z tego powodu ustawodawca zdecydował się uszczelnić system. 2.1. Podmioty uprawnione bez zmian Obywateli Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii, Rosji i Ukrainy zasadniczo nie dotyczy obowiązek posiadania zezwolenia na pracę tak jak pozostałych cudzoziemców. Muszą jednak spełniać warunki określone w 1 pkt 20 rozporządzenia z 2015 r. Zgodnie z tym przepisem mają prawo pracować w Polsce maksymalnie przez 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy, niezależnie od liczby podmiotów powierzających im wykonywanie pracy. Warunkiem takiego zatrudnienia jest, aby przed podjęciem pracy PUP zarejestrował pisemne oświadczenie tego podmiotu o zamiarze powierzenia wykonywania pracy konkretnemu cudzoziemcowi. Powinno ono określać: nazwę zawodu, miejsce wykonywania pracy, datę rozpoczęcia i okres wykonywania pracy, rodzaj umowy stanowiącej podstawę wykonywania pracy, wysokość wynagrodzenia brutto za pracę, informacje o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych w oparciu o lokalny rynek pracy oraz o zapoznaniu się z przepisami związanymi z pobytem i pracą cudzoziemców. W tym przypadku praca ta jest wykonywana na podstawie pisemnej umowy na warunkach określonych w oświadczeniu. Jedynie w razie nierealizowania tych zasad zezwolenie jest niezbędne. Tak jest obecnie. Od 1 stycznia 2018 r. ta regulacja zostanie uchylona UWAGA! Od 1 stycznia 2018 r. na podstawie tzw. procedury oświadczeniowej w Polsce nadal będą mogli (projekt z 27 czerwca 2017 r. rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej pracować Ormianie, Gruzini, Ukraińcy, Rosjanie, zmieniającego rozporządzenie z 2015 r.). Mołdawianie i Białorusini. W jej miejsce zacznie obowiązywać art. 87 ust. 3 i 4 oraz art. 88z ustawy o promocji zatrudnienia regulujący procedurę oświadczeniową. Wejdzie także w życie, wydany na podstawie art. 90 ust. 10 ustawy o promocji zatrudnienia, nowy akt wykonawczy. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej przygotowało 27 czerwca 2017 r. jego projekt. Jest to rozporządzenie w sprawie państw, do których obywateli stosuje się niektóre przepisy dotyczące zezwolenia na pracę sezonową oraz przepisy dotyczące oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi (dalej MONITOR PPiU nr 20(332) 20 października 2017 r.
Zatrudnianie i rozliczanie cudzoziemców po zmianach od 1 stycznia 2018 r. 13 rozporządzenie o oświadczeniach). Utrzymuje ono dotychczasową grupę podmiotów uprawnionych do pracy w Polsce na podstawie oświadczenia. Ustawa o promocji zatrudnienia w brzmieniu od 1 stycznia 2018 r. w art. 90 ust. 11 zawiera jeszcze jedno upoważnienie. Mianowicie pozwala określić w rozporządzeniu zawody, do wykonywania których w Polsce wystarczy oświadczenie cudzoziemców będących obywatelami innych państw niż znajdujące się na liście z rozporządzenia o oświadczeniach (dotychczas nie ma projektu tego aktu prawnego). 2.2. Tryb wydania/odmowy wydania oświadczenia O ile rozporządzenie z 2015 r. pozostawiało sporo swobody przy składaniu oświadczenia podmiotu o zamiarze powierzenia wykonywania pracy konkretnemu cudzoziemcowi, o tyle art. 88z ustawy o promocji zatrudnienia w brzmieniu od 1 stycznia 2018 r. wraz z aktami wykonawczymi formalizuje ten proces. Będzie on wyglądał następująco: KROK 1. Przygotowanie oświadczenia i kompletu dokumentów Podmiot powierzający pracę cudzoziemcowi na podstawie tzw. procedury oświadczeniowej powinien przygotować oświadczenie o powierzeniu pracy takiemu cudzoziemcowi. W tym dokumencie trzeba podać dane dotyczące podmiotu powierzającego pracę cudzoziemcowi (zatrudniającego), tego cudzoziemca, oferowanej pracy, a także pracodawcy użytkownika, jeśli cudzoziemiec ma pracować jako pracownik tymczasowy. Wzór oświadczenia znajduje się w załączniku nr 12 do projektu rozporządzenia o zezwoleniach. Z kolei w 7 ust. 3 tego aktu prawnego została zamieszczona lista dokumentów, które muszą być dołączone do oświadczenia. Są to: ważny dowód osobisty lub dokument podróży albo inny dokument potwierdzający tożsamość zatrudniającego będącego osobą fizyczną, kopia wszystkich wypełnionych stron ważnego dokumentu podróży cudzoziemca (gdy go nie posiada innego dokumentu potwierdzającego tożsamość), dowód wpłaty za wydanie oświadczenia. Do oświadczenia o powierzeniu pracy zatrudniający będzie musiał dołączyć oświadczenie, że spełnia wymagania wskazane w art. 88z ust. 5 pkt 1 6 ustawy o promocji zatrudnienia w brzmieniu od 1 stycznia 2018 r. (zob. tabela Przyczyny odmowy wpisu oświadczenia do ewidencji, kolumna Okoliczności powodujące obowiązkową odmowę, pkt 1 6). Tak stanowi 8 ust. 2 projektu rozporządzenia o zezwoleniach. KROK 2. Złożenie kompletnego oświadczenia i wniesienie opłaty Składając oświadczenie wraz z załącznikami w PUP właściwym ze względu na siedzibę lub miejsce stałego pobytu podmiotu powierzającego pracę, podmiot ten musi wnieść jednorazową opłatę w wysokości nieprzekraczającej 10% minimalnego wynagrodzenia za pracę za każdego cudzoziemca. Według 2 pkt 5 projektu rozporządzenia o opłatach ma ona wynosić 30 zł. Aby zweryfikować dane zawarte w oświadczeniu, starosta będzie mógł uzyskać od organów KAS i ZUS informacje o przychodach i dochodach podmiotu powierzającego pracę oraz ich opodatkowaniu, zaległościach podatkowych i ubezpieczeniowych, a także o realizacji obowiązku www.inforfk.pl MONITOR PPiU nr 20(332)
14 TEMAT NA ŻYCZENIE zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych (art. 88z ust. 8 10 ustawy o promocji zatrudnienia w brzmieniu od 1 stycznia 2018 r.). Posiadanymi informacjami (m.in. o niekaralności zatrudniającego) podzielą się ze starostą także organy Straży Granicznej i Państwowej Inspekcji Pracy. KROK 3. Wpis/odmowa wpisu oświadczenia do ewidencji PUP wpisze oświadczenie do ewidencji oświadczeń, jeśli będą spełnione łącznie trzy warunki (art. 88z ust. 2 ustawy o promocji zatrudnienia w brzmieniu od 1 stycznia 2018 r.). Mianowicie cudzoziemiec: będzie obywatelem państwa określonego w rozporządzeniu o oświadczeniach lub o zawodach (np. będzie Ukraińcem), nie będzie wykonywał pracy sezonowej, ma pracować w Polsce łącznie nie dłużej niż przez 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy, bez względu na to, ilu pracodawców powierza cudzoziemcowi wykonywanie pracy na podstawie oświadczenia. Wpis oświadczenia do ewidencji lub odmowa jego dokonania musi nastąpić w ciągu 7 dni od złożenia oświadczenia. Termin ten wydłuży się do 30 dni, jeśli konieczne będzie postępowanie wyjaśniające. PUP będzie miał przy tym prawo do określenia późniejszego dnia rozpoczęcia pracy niż wynikający z oświadczenia, jednak nie może być on wcześniejszy niż dzień następujący po dniu wpisania oświadczenia do ewidencji. Podobnie jak przy zezwoleniu na pracę sezonową przyczyny odmowy wpisu oświadczenia do ewidencji można podzielić na obligatoryjne (musi nastąpić odmowa) i fakultatywne (może nastąpić odmowa) zob. tabela poniżej. Odmowa wpisania oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi do ewidencji musi mieć formę decyzji administracyjnej. Przyczyny odmowy wpisu oświadczenia do ewidencji* Lp. Okoliczności powodujące obowiązkową odmowę Okoliczności powodujące fakultatywną odmowę 1 2 3 1. Zatrudniający (lub osoba fizyczna, która działała w jego imieniu) został co najmniej dwukrotnie prawomocnie ukarany za niezawarcie umowy z cudzoziemcem na piśmie lub nieprzedstawienie jej tłumaczenia, w okresie 12 miesięcy poprzedzających datę złożenia oświadczenia 2. Zatrudniający (lub osoba działająca w jego imieniu) został prawomocnie ukarany za nielegalne zatrudnienie cudzoziemca lub przyjęcie korzyści majątkowej od niego w zamian za ułatwienie uzyskania zezwolenia albo innego dokumentu uprawniającego do wykonywania pracy Wniosek o wydanie oświadczenia został złożony dla pozoru Oświadczenie będzie wykorzystane przez cudzoziemca w innym celu niż wykonywanie pracy dla danego podmiotu MONITOR PPiU nr 20(332) 20 października 2017 r.
Zatrudnianie i rozliczanie cudzoziemców po zmianach od 1 stycznia 2018 r. 15 1 2 3 3. Zatrudniający (lub osoba działająca w jego imieniu) został ponownie ukarany w ciągu 2 lat od poprzedniej kary za nielegalne zatrudnienie cudzoziemca lub podobne wykroczenie 4. Zatrudniający (lub osoba działająca w jego imieniu) jest osobą fizyczną karaną za naruszenie praw pracownika wynikających ze stosunku pracy lub ubezpieczeń społecznych, przepisów bhp, o wypadkach przy pracy lub chorobach zawodowych oraz ubezpieczeń społecznych 5. Zatrudniający (lub osoba działająca w jego imieniu) jest osobą fizyczną (albo jest podmiotem zarządzanym lub kontrolowanym przez taką osobę) karaną za czyny przeciwko dokumentom (m.in. podrabianie, fałszowanie, nieprawdziwe dane) 6. Zatrudniający (lub osoba działająca w jego imieniu) jest osobą fizyczną karaną za handel ludźmi lub przygotowania do niego 7. Przekroczenie limitu oświadczeń na dany rok kalendarzowy Podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi nie dopełnia obowiązków związanych z prowadzeniem działalności lub powierzaniem pracy innym osobom zob. poniżej pkt 4 8 Zatrudniający nie posiada środków finansowych ani źródeł dochodu niezbędnych do pokrycia zobowiązań wynikających z powierzenia pracy cudzoziemcowi Zatrudniający nie prowadzi działalności gospodarczej, rolniczej lub statutowej uzasadniającej powierzenie pracy danemu cudzoziemcowi w danym okresie, w tym zawiesił działalność, został wykreślony z właściwego rejestru lub jego działalność jest w okresie likwidacji Zatrudniający nie dopełnia obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, na ubezpieczenie zdrowotne, na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz na Fundusz Emerytur Pomostowych Zatrudniający nie zgłasza do ubezpieczeń społecznych pracowników lub innych osób objętych obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym 8. Zatrudniający zalega z uiszczeniem podatków, z wyjątkiem przypadków, gdy uzyskał przewidziane prawem zwolnienie, odroczenie, rozłożenie na raty zaległych płatności lub wstrzymanie w całości wykonania decyzji właściwego organu * Art. 88z ust. 5 6 ustawy o promocji zatrudnienia w brzmieniu od 1 stycznia 2018 r. KROK 4. Odwołanie od decyzji o odmowie wpisu oświadczenia W razie podjęcia decyzji o odmowie wpisu oświadczenia zatrudniający będzie mógł się od niej odwołać do ministra właściwego ds. pracy (art. 5a ustawy o promocji zatrudnienia w brzmieniu od 1 stycznia 2018 r.). Odwołanie składa za pośrednictwem starosty w ciągu 14 dni od otrzymania decyzji (art. 129 Kodeksu postępowania administracyjnego). Nie musi zawierać szczególnego uzasadnienia (art. 128 Kodeksu postępowania administracyjnego). Po jego rozpatrzeniu minister ds. pracy: www.inforfk.pl MONITOR PPiU nr 20(332)
16 TEMAT NA ŻYCZENIE utrzyma w mocy zaskarżoną decyzję albo uchyli zaskarżoną decyzję w całości lub w części i w tym zakresie orzeknie co do istoty sprawy albo uchylając tę decyzję umorzy postępowanie pierwszej instancji w całości lub w części, albo umorzy postępowanie odwoławcze. 2.3. Obowiązki informacyjne zatrudniającego Po uzyskaniu wpisu oświadczenia do ewidencji zatrudniający musi zawiadomić na piśmie PUP, że cudzoziemiec rozpoczął pracę. Powinien to uczynić najpóźniej w dniu podjęcia przez cudzoziemca pracy. Jeśli cudzoziemiec nie przystąpi do pracy, informacja o tym fakcie również powinna trafić do PUP. Zatrudniający ma w tym przypadku 7 dni od daty rozpoczęcia pracy zapisanej w oświadczeniu. Niewypełnienie tego obowiązku spowoduje, że będzie się uznawać, iż cudzoziemiec wykonywał pracę od dnia określonego w oświadczeniu lub późniejszego, jeśli tak wynika z okoliczności (art. 88z ust. 14 ustawy o promocji zatrudnienia w brzmieniu od 1 stycznia 2018 r. ). Na tym nie kończą się zobowiązania informacyjne zatrudniającego. Może on także zawiadomić PUP o zakończeniu pracy przez cudzoziemca. Nie jest to jednak obowiązek, lecz możliwość. Wynika to z dwóch powodów. Po pierwsze, art. 88z ust. 16 ustawy o promocji zatrudnienia posługuje się pojęciem może, a nie musi. Po drugie, istnieje domniemanie, że cudzoziemiec, którego dotyczy oświadczenie wpisane do ewidencji oświadczeń, zakończył wykonywanie pracy w dniu określonym w oświadczeniu (art. 88z ust. 15 ustawy o promocji zatrudnienia w brzmieniu od 1 stycznia 2018 r. ). Sytuacje, w których nie ma obowiązku uzyskania wpisu nowego oświadczenia 1. Zmiana siedziby lub miejsca stałego pobytu, nazwy lub formy prawnej podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi lub przejęcie zakładu pracy lub jego części przez innego pracodawcę. 2. Przejście zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę. 3. Zatrudniający i cudzoziemiec zawarli umowę o pracę zamiast umowy cywilnoprawnej. 4. Cudzoziemiec jest pracownikiem tymczasowym, skierowanym przez pracodawcę do innego pracodawcy użytkownika niż określony w oświadczeniu, jeżeli dane dotyczące pracy oferowanej cudzoziemcowi określone w oświadczeniu, z wyjątkiem miejsca wykonywania pracy, nie uległy zmianie. 2.4. Wygaszanie dotychczasowych oświadczeń Oświadczenia według obecnie obowiązujących przepisów nie są rejestrowane od 1 września 2017 r., jeśli dotyczą pracy, która byłaby wykonywana po 31 grudnia 2018 r. Właśnie z początkiem września zaczął bowiem obowiązywać art. 12 ustawy zmieniającej, który wprowadził zakaz rejestracji. Powierzenie pracy cudzoziemcowi na podstawie starych oświadczeń będzie jednak możliwe, jeżeli zostały one już zarejestrowane przez PUP, ale nie dłużej niż do 31 grudnia 2018 r. (art. 11 ustawy zmieniającej ). Jeśli cudzoziemiec nie musi posiadać zezwolenia na pracę w Polsce, zatrudniający ma obowiązek zawrzeć z nim umowę na piśmie, a przed jej podpisaniem przedstawić jej tłumaczenie w języku zrozumiałym dla tej osoby (art. 90d ustawy o promocji zatrudnienia w brzmieniu od 1 stycznia 2018 r. ). MONITOR PPiU nr 20(332) 20 października 2017 r.
Zatrudnianie i rozliczanie cudzoziemców po zmianach od 1 stycznia 2018 r. 17 3. Odpowiedzialność karna Od 1 stycznia 2018 r. wzrosną kary dla zatrudniających nielegalnie cudzoziemców. Zostanie także poszerzony katalog sytuacji, w których powstaje odpowiedzialność karna zob. tabela poniżej. Kary może uniknąć podmiot powierzający pracę cudzoziemcowi, który nie posiada ważnej wizy lub innego dokumentu uprawniającego do pobytu na terytorium Polski. Konieczne jest jednak spełnienie w tym przypadku łącznie dwóch warunków. Mianowicie podmiot powierzający: zażądał od cudzoziemca przed rozpoczęciem pracy przedstawienia ważnego dokumentu uprawniającego do pobytu w Polsce i przechowywał jego kopię przez okres wykonywania pracy przez cudzoziemca, chyba że wiedział, iż przedstawiony dokument został sfałszowany, zgłosił cudzoziemca, któremu powierzył wykonywanie pracy, do ubezpieczeń społecznych, jeśli miał taki obowiązek. Kary za nieprzestrzeganie przepisów o zatrudnianiu cudzoziemców* Do 31 grudnia 2017 r. Od 1 stycznia 2018 r. Nielegalne wykonywanie pracy od 3000 zł dla zatrudniającego od 1000 zł dla zatrudnionego od 1000 zł do 30 000 zł dla zatrudniającego od 1000 zł dla zatrudnionego Wymuszanie (w tym poprzez wprowadzenie w błąd) nielegalnej pracy od 10 000 zł dla zatrudniającego do 10 000 zł dla wymuszającego od 3000 zł do 30 000 zł dla zatrudniającego od 3000 zł do 30 000 zł dla wymuszającego Żądanie łapówki za uzyskanie zezwolenia na pracę lub oświadczenia od 3000 zł dla żądającego łapówki od 3000 zł do 30 000 zł dla żądającego łapówki Niedopełnienie obowiązku informacyjnego z art. 88i ustawy od 100 zł od 100 zł Niedopełnianie obowiązków ustawowych od 1 stycznia 2018 r od 200 zł do 2000 zł dla agencji pracy tymczasowej za niepoinformowanie o powierzeniu innej pracy cudzoziemcowi z zezwoleniem na pracę sezonową od 200 zł do 2000 zł dla podmiotu, który nie zawrze umowy najmu lub użyczenia kwatery mieszkalnej albo nie przedstawi jej tłumaczenia na język zrozumiały dla cudzoziemca z zezwoleniem na pracę sezonową grzywna do 2000 zł dla zatrudniającego za przekazywanie nieprawdziwych informacji o podjęciu, niepodjęciu lub zakończeniu pracy przez cudzoziemca na podstawie oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi od 200 zł do 2000 zł za niezawarcie z cudzoziemcem umowy na piśmie lub nieprzedstawienie jej tłumaczenia na język dla niego zrozumiały * Art. 120 ustawy o promocji zatrudnienia w brzmieniu od 1 stycznia 2018 r. www.inforfk.pl MONITOR PPiU nr 20(332)
18 TEMAT NA ŻYCZENIE Zestawienie najważniejszych zmian odnośnie do zwykłych zezwoleń na pracę od 1 stycznia 2018 r. Zagadnienie Minimalne wynagrodzenie za pracę Nowe warunki odmowy wydania zezwolenia Informacje od innych organów Nowe powody uchylenia zezwolenia Rejestry Na czym polega zmiana Zapewnienie cudzoziemcowi minimalnego wynagrodzenia to nowy, dodatkowy warunek uzyskania zezwolenia na pracę (art. 88c ust. 1a ustawy o promocji zatrudnienia w brzmieniu od 1 stycznia 2018 r.). Przekroczenie rocznego limitu zezwoleń (może zostać określony na podstawie art. 90b ustawy o promocji zatrudnienia) zostało wprowadzone jako obowiązkowa przesłanka odmowy wydania zezwolenia; ponadto zostały określone powody do zastosowania fakultatywnej odmowy, np. gdy wniosek o wydanie zezwolenia na pracę został złożony dla pozoru (art. 88j ust. 2a 2b ustawy o promocji zatrudnienia w brzmieniu od 1 stycznia 2018 r.). Do dzielenia się informacjami dotyczącymi podmiotu powierzającego pracę cudzoziemcowi będą zobowiązane organy Straży Granicznej, PIP oraz KAS (art. 88j ust. 4 5 ustawy o promocji zatrudnienia w brzmieniu od 1 stycznia 2018 r.). Do obecnego zestawu doszły dwie przesłanki uchylenia zezwolenia na pracę (art. 88k ust. 1 pkt 7 8 ustawy o promocji zatrudnienia w brzmieniu od 1 stycznia 2018 r.): podmiot powierzający pracę nie prowadzi działalności gospodarczej, rolniczej lub statutowej, w szczególności zawiesił działalność, został wykreślony z właściwego rejestru lub jest w likwidacji; zaistniały okoliczności wymienione w art. 88j ust. 1 pkt 3 7 ustawy o promocji zatrudnienia w brzmieniu od 1 stycznia 2018 r. (np. zatrudniający został ukarany za nielegalne zatrudnienie). Będą prowadzone rejestry zezwoleń na pracę, zezwoleń na pracę sezonową oraz oświadczeń o powierzeniu wykonywania pracy przez cudzoziemca (art. 90c ustawy o promocji zatrudnienia w brzmieniu od 1 stycznia 2018 r.). 4. Rozliczenia w zakresie składek ZUS i podatku Przepisy dotyczące rozliczeń składkowo-podatkowych za osoby spoza UE znajdujące zatrudnienie w Polsce i pochodzące z Ukrainy, Republiki Armenii, Republiki Białorusi, Republiki Gruzji, Republiki Mołdawii czy Federacji Rosyjskiej są bardzo zbliżone. O ile w zakresie ubezpieczeń w ZUS tych odrębności zasadniczo nie ma, o tyle niewielkie różnice mogą pojawić się w opodatkowaniu przychodów tych osób. O tym decydują bowiem przede wszystkim zawarte ze wskazanymi krajami międzynarodowe umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. Rozliczenia w zakresie składek ZUS i podatku zostały przedstawione w tej części opracowania na przykładzie obywateli Ukrainy, którzy stanowią przeważającą część osób zatrudnianych w Polsce. 4.1. Zasady podlegania ubezpieczeniom przez pracowników i zleceniobiorców Pracownicy z Ukrainy chętnie podejmują pracę w Polsce, szczególnie jeśli jest to praca legalna, z uregulowanymi kwestiami ubezpieczeniowymi i podatkowymi. Ubezpieczenia społeczne zapewniają nie tylko przyszłą emeryturę bądź rentę, ale także świadczenia chorobowe. MONITOR PPiU nr 20(332) 20 października 2017 r.