ROZPORZDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 2 wrzenia 2003 r. w sprawie oznakowania opakowa substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych 2)

Tekst jednolity z uwzgldnieniem zmian zawartych w 2004-12-08 Dz. U. 2004.260.2595 1. ROZPORZDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 2 wrzenia 2003 r. w sprawie oznakowania opakowa substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych 2) Na podstawie art. 26 ustawy z dnia 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych (Dz. U. Nr 11, poz. 84, z pón. zm. 3) ) zarzdza si, co nastpuje: 1. 1. Rozporzdzenie reguluje: 1) sposób oznakowania opakowa substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych; 2) informacje, które powinien zawiera wniosek do Inspektora do Spraw Substancji i Preparatów Chemicznych, zwanego dalej "Inspektorem", o uzyskanie zgody na zastosowanie alternatywnej nazwy rodzajowej. 2. Oznakowanie moe by umieszczone na etykiecie lub bezporednio na opakowaniu substancji niebezpiecznej lub preparatu niebezpiecznego. 2. 1. Wzory znaków ostrzegawczych oraz napisy okrelajce ich znaczenie i symbole okrela załcznik nr 1 do rozporzdzenia. 2. Brzmienie zwrotów okrelajcych warunki bezpiecznego stosowania substancji niebezpiecznej lub preparatu niebezpiecznego, zwanych dalej "zwrotami S", oraz ich numery okrela załcznik nr 2 do rozporzdzenia. 2a. Brzmienie dodatkowych zwrotów okrelajcych warunki bezpiecznego stosowania rodków ochrony rolin oraz ich numery okrela załcznik nr 2a do rozporzdzenia. 3. Kryteria doboru zwrotów S okrelajcych warunki bezpiecznego stosowania substancji niebezpiecznej lub preparatu niebezpiecznego okrela załcznik nr 3 do rozporzdzenia. 3a. Kryteria doboru dodatkowych zwrotów okrelajcych warunki bezpiecznego stosowania rodków ochrony rolin okrela załcznik nr 3a do rozporzdzenia. 4. Sposób oznakowania opakowa preparatów niebezpiecznych wymagajcych szczególnego oznakowania okrela załcznik nr 4 do rozporzdzenia. 5. Sposób ustalania alternatywnej nazwy rodzajowej substancji na podstawie podziału substancji na grupy i podgrupy okrela załcznik nr 5 do rozporzdzenia. 6. Informacje, które powinien zawiera wniosek do Inspektora o uzyskanie zgody na zastosowanie alternatywnej nazwy rodzajowej, okrela załcznik nr 6 do rozporzdzenia. 1

3. 1. Oznakowanie opakowania kadej substancji niebezpiecznej zawiera: 1) nazw substancji okrelon zgodnie z wykazem substancji niebezpiecznych, zwanym dalej "wykazem", wydanym na podstawie art. 4 ust. 3 ustawy z dnia 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych, zwanej dalej "ustaw"; jeeli substancja nie jest wymieniona w wykazie, naley zamieci nazw powszechnie przyjt w midzynarodowym nazewnictwie chemicznym; 2) nazw lub imi i nazwisko, adres i numer telefonu podmiotu odpowiedzialnego za wprowadzenie substancji do obrotu (producenta, importera lub dystrybutora); 3) znak lub znaki ostrzegawcze i napisy okrelajce ich znaczenie okrelone w załczniku nr 1 do rozporzdzenia; w przypadku substancji niebezpiecznych, których nie wymieniono w wykazie, znaki ostrzegawcze i napisy okrelajce ich znaczenie powinny odpowiada klasyfikacji dokonanej zgodnie z kryteriami, o których mowa w art. 4 ust. 2 ustawy, zwanymi dalej "kryteriami klasyfikacji"; gdy substancji przypisano wicej ni jeden symbol: a) obowizek umieszczenia znaku ostrzegawczego odpowiadajcego symbolom T lub T+ czyni znaki ostrzegawcze odpowiadajce symbolom Xn, Xi i C fakultatywnymi, o ile wykaz nie stanowi inaczej, b) obowizek umieszczenia znaku ostrzegawczego odpowiadajcego symbolowi C czyni znaki ostrzegawcze odpowiadajce symbolom Xn i Xi fakultatywnymi, c) obowizek umieszczenia znaku ostrzegawczego odpowiadajcego symbolowi E czyni znaki ostrzegawcze odpowiadajce symbolom F, F+ i O fakultatywnymi, d) obowizek umieszczenia znaku ostrzegawczego odpowiadajcego symbolowi Xn czyni znak ostrzegawczy odpowiadajcy symbolowi Xi fakultatywnym; 4) zwroty wskazujce rodzaj zagroenia, o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 4 ust. 2 ustawy, zwane dalej "zwrotami R"; w przypadku substancji wymienionych w wykazie zastosowane zwroty powinny by zgodne ze wskazanymi w wykazie; w przypadku substancji niebezpiecznych, których nie wymieniono w wykazie, zwroty R powinny zosta wybrane sporód zwrotów R ustalonych zgodnie z kryteriami klasyfikacji; tam, gdzie to stosowne, naley zamieszcza łczone zwroty R w taki sposób, aby niezbdn informacj przedstawi za pomoc jak najmniejszej liczby zwrotów; wyboru zwrotów R naley dokonywa zgodnie z nastpujcymi kryteriami: a) w przypadku zwrotów okrelajcych zagroenia dla zdrowia, oznakowanie musi zawiera zwroty charakteryzujce kategori niebezpieczestwa wskazan znakiem ostrzegawczym oraz zwroty charakteryzujce kategori niebezpieczestwa, której nie wykazano na oznakowaniu za pomoc znaku ostrzegawczego, b) w przypadku zwrotów okrelajcych zagroenia wynikajce z fizykochemicznych właciwoci substancji nie naley umieszcza zwrotów R powtarzajcych napisy okrelajce znaczenie znaku ostrzegawczego, typu na przykład "wysoce łatwopalny", c) w przypadku zwrotów okrelajcych zagroenia dla rodowiska oznakowanie musi zawiera zwroty charakteryzujce takie zagroenia; 4a) w przypadku rodków ochrony rolin dodatkowe zwroty, ustalone zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 4 ust. 2 ustawy, wskazujce szczególny rodzaj zagroenia dla ludzi lub rodowiska; 5) zwroty S; brzmienie zwrotów S powinno by zgodne z brzmieniem okrelonym w załczniku nr 2 do rozporzdzenia; w przypadku substancji wymienionych w wykazie zastosowane zwroty powinny by zgodne ze wskazanymi w wykazie; w przypadku substancji niebezpiecznych, których nie wymieniono w wykazie, zwroty S powinny zosta wybrane sporód zwrotów ustalonych zgodnie z regułami zawartymi w załczniku nr 3 do rozporzdzenia; wyboru zwrotów S naley dokonywa zgodnie z nastpujcymi kryteriami: a) oznakowanie opakowania nie powinno zawiera wicej ni sze zwrotów S; wymienione w rozporzdzeniu zwroty łczone naley traktowa jako jeden zwrot, b) sporód ustalonych zwrotów S dotyczcych usuwania substancji naley zamieci jeden zwrot S; w szczególnoci taki zwrot S naley zamieci w przypadku substancji przeznaczonych do sprzeday dla konsumentów; zwrotów S dotyczcych usuwania substancji nie trzeba zamieszcza, gdy wiadomo, i ta substancja oraz jej opakowanie nie stwarzaj zagroenia dla zdrowia lub rodowiska, c) jeeli zwroty S w sposób oczywisty powtarzaj tre zwrotów R, naley je umieci na oznakowaniu opakowania tylko wtedy, gdy maj stanowi specjalne ostrzeenie, d) wybór zwrotów S powinien uwzgldnia przewidywany sposób stosowania substancji, np. w postaci aerozolu, 2

e) umieszczenie na oznakowaniu opakowania zwrotów S1, S2 i S45 jest obowizkowe w przypadku wszystkich substancji bardzo toksycznych, toksycznych i rcych przeznaczonych do sprzeday dla konsumentów, f) umieszczenie na oznakowaniu opakowania zwrotów S2 i S46 jest obowizkowe w przypadku wszystkich innych niebezpiecznych substancji (oprócz substancji niebezpiecznych dla rodowiska) przeznaczonych do sprzeday dla konsumentów; 5a) w przypadku rodków ochrony rolin dodatkowe zwroty okrelajce warunki bezpiecznego stosowania rodków ochrony rolin w brzmieniu ustalonym w załczniku nr 2a do rozporzdzenia, ustalone zgodnie z kryteriami zawartymi w załczniku nr 3a do rozporzdzenia; 6) numer WE, w rozumieniu definicji numeru WE zamieszczonej w wykazie, jeeli został przypisany danej substancji w odrbnych przepisach; 7) w przypadku substancji objtych wykazem, oznakowanie powinno zawiera wyrazy "Oznakowanie WE". 2. Na oznakowaniu opakowania substancji niebezpiecznej nie zamieszcza si: 1) zwrotów R powtarzajcych tre zwrotów S, o których mowa w ust. 1 pkt 5; 2) zwrotów S ustalonych zgodnie z kryteriami doboru zwrotów S zamieszczonymi w załczniku nr 3 do rozporzdzenia, jeeli s niepotrzebne w odniesieniu do danej substancji. 4. 1. Oznakowanie opakowania kadego preparatu niebezpiecznego zawiera: 1) nazw handlow lub informacj o przeznaczeniu preparatu; 2) nazw lub imi i nazwisko, adres i numer telefonu podmiotu odpowiedzialnego za wprowadzenie preparatu do obrotu (producenta, importera lub dystrybutora); 3) nazw chemiczn lub nazwy chemiczne substancji obecnych w preparacie ustalone zgodnie z nastpujcymi kryteriami: a) w przypadku preparatów zaklasyfikowanych, zgodnie z kryteriami klasyfikacji, jako bardzo toksyczne, toksyczne lub szkodliwe naley uwzgldni tylko nazwy substancji bardzo toksycznych, toksycznych i szkodliwych, obecnych w preparacie w steniach równych lub wikszych od najniszej wartoci granicznej (warto graniczna Xn) podanej dla kadej z nich w wykazie lub w przepisach wydanych na podstawie art. 4 ust. 2 ustawy, b) w przypadku preparatów zaklasyfikowanych, zgodnie z kryteriami klasyfikacji, jako rce naley uwzgldni nazwy tylko substancji rcych, obecnych w preparacie w steniach równych lub wikszych od najniszej wartoci granicznej (warto graniczna dla substancji dranicej) podanej dla kadej z nich w wykazie lub w przepisach wydanych na podstawie art. 4 ust. 2 ustawy, c) naley uwzgldni nazwy substancji, które spowodowały, e zgodnie z kryteriami klasyfikacji preparat został zaklasyfikowany jako: rakotwórczy kategorii 1, 2 lub 3, mutagenny kategorii 1, 2 lub 3, działajcy szkodliwie na rozrodczo kategorii 1, 2 lub 3, bardzo toksyczny, toksyczny lub szkodliwy z uwagi na skutki inne ni zgony zwierzt po jednorazowym naraeniu, toksyczny lub szkodliwy z uwagi na powane skutki po naraeniu powtarzalnym lub przedłuonym, uczulajcy, d) zamieszczenie nazw maksymalnie 4 substancji chemicznych powinno wystarczy do zidentyfikowania substancji odpowiedzialnych za główne zagroenia zdrowotne, które były podstaw klasyfikacji i wyboru odpowiedniego zwrotu okrelajcego zagroenia, chyba e konieczne jest zamieszczenie nazw wikszej liczby substancji, e) nazwa substancji, z zastrzeeniem ust. 2, bdzie jedn z jej nazw zamieszczonych w wykazie lub, jeeli substancja nie jest tam wymieniona, nazw powszechnie przyjt w midzynarodowym nazewnictwie chemicznym, f) w przypadku koncentratów stosowanych w przemyle perfumeryjnym, których dotycz przepisy pkt 12 załcznika nr 4 do rozporzdzenia - naley umieci nazw substancji odpowiedzialnej za działanie uczulajce preparatu; jeeli dotyczy to substancji naturalnych, naley umieszcza nazw typu "ekstrakt..." lub "wycig olejków...", a nie nazwy składników ekstraktu czy wycigu; 3

4) znak lub znaki ostrzegawcze i napisy okrelajce ich znaczenie, o których mowa w załczniku nr 1 do rozporzdzenia, odpowiadajce klasyfikacji preparatu dokonanej zgodnie z kryteriami klasyfikacji; gdy preparatowi przypisano wicej ni jeden symbol: a) obowizek umieszczenia znaku ostrzegawczego odpowiadajcego symbolowi T lub T+ czyni znaki ostrzegawcze odpowiadajce symbolom C, Xn i Xi fakultatywnymi, b) obowizek umieszczenia znaku ostrzegawczego odpowiadajcego symbolowi C czyni znaki ostrzegawcze odpowiadajce symbolom Xn i Xi fakultatywnymi, c) obowizek umieszczenia znaku ostrzegawczego odpowiadajcego symbolowi E czyni znaki ostrzegawcze odpowiadajce symbolom F, F+ i O fakultatywnymi, d) obowizek umieszczenia znaku ostrzegawczego odpowiadajcego symbolowi Xn czyni znak ostrzegawczy odpowiadajcy symbolowi Xi fakultatywnym;", 5) zwroty R; tre zwrotów R powinna by zgodna z brzmieniem podanym w przepisach wydanych na podstawie art. 4 ust. 2 ustawy; zwroty R naley wybra sporód zwrotów R ustalonych zgodnie z kryteriami klasyfikacji; zamieszczenie szeciu zwrotów R powinno wystarczy do opisania zagroenia; tam, gdzie to stosowne, naley zamieszcza łczone zwroty R w taki sposób, aby niezbdn informacj przedstawi za pomoc jak najmniejszej liczby zwrotów; zwroty R musz okrela wszystkie podstawowe zagroenia zwizane ze stosowaniem preparatu; wyboru zwrotów R naley dokona zgodnie z nastpujcymi kryteriami: a) w przypadku zwrotów okrelajcych zagroenia dla zdrowia oznakowanie opakowania musi zawiera zwroty charakteryzujce kategori niebezpieczestwa okrelon znakiem ostrzegawczym oraz zwroty charakteryzujce kategori niebezpieczestwa, której nie wykazano na oznakowaniu za pomoc znaku ostrzegawczego, b) w szczególnoci naley zamieci zwroty wskazane w przepisach wydanych na podstawie art. 4 ust. 2 ustawy, w ich czci dotyczcej klasyfikacji na podstawie zawartoci składników niebezpiecznych, c) w przypadku preparatów zaklasyfikowanych zgodnie z kryteriami, o których mowa w art. 4 ust. 2 ustawy, jako szkodliwe i dranice, oznakowanych znakiem ostrzegawczym oznaczajcym substancj szkodliw, zwroty R powinny skierowa uwag na dwoiste zagroenia zwizane zarówno ze szkodliwym, jak i dranicym działaniem preparatu, d) w przypadku zwrotów okrelajcych zagroenia dla rodowiska, oznakowanie opakowania musi zawiera zwroty charakteryzujce takie zagroenia; jeeli preparatowi przypisano zwrot R50 i dodatkowo zwrot R53 albo jeden ze zwrotów łczonych R51/53 albo R52/53, wówczas przypisuje si zwrot łczony R50/53; 5a) w przypadku rodków ochrony rolin dodatkowe zwroty, ustalone zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 4 ust. 2 ustawy, wskazujce szczególny rodzaj zagroenia dla ludzi lub rodowiska; 6) zwroty S w brzmieniu okrelonym w załczniku nr 2 do rozporzdzenia, wybrane sporód zwrotów S zgodnie z kryteriami zawartymi w załczniku nr 3 do rozporzdzenia; wyboru zwrotów S naley dokona w sposób okrelony dla substancji niebezpiecznych w 3 ust. 1 pkt 5, z zastrzeeniem e oznakowanie opakowania preparatu niebezpiecznego nie powinno zawiera wicej ni sze zwrotów S; 6a) w przypadku rodków ochrony rolin dodatkowe zwroty okrelajce warunki bezpiecznego stosowania rodków ochrony rolin w brzmieniu ustalonym w załczniku nr 2a do rozporzdzenia, ustalone zgodnie z kryteriami zawartymi w załczniku nr 3a do rozporzdzenia; 7) ilo (mas lub objto) preparatu w opakowaniu, jeeli preparat jest przeznaczony do sprzeday dla konsumentów, jeeli informacja ta nie jest podana w innym miejscu na opakowaniu. 2. Osoba wprowadzajca preparat do obrotu, która moe wykaza, e zamieszczenie na oznakowaniu lub w karcie charakterystyki preparatu nazwy chemicznej substancji, któr zaklasyfikowano wyłcznie do jednej lub kilku z nastpujcych kategorii niebezpieczestwa: 1) wybuchowa, 2) utleniajca, 3) skrajnie łatwopalna, 4) wysoce łatwopalna, 5) łatwopalna, 6) niebezpieczna dla rodowiska, 4

7) dranica (z wyłczeniem substancji z przypisanym zwrotem R41), 8) szkodliwa (wyłcznie ze wzgldu na skutki miertelne w warunkach naraenia ostrego) - spowoduje naruszenie tajemnicy handlowej, moe uzyska zgod Inspektora na zamieszczanie alternatywnej nazwy rodzajowej takiej substancji, która moe by nazw identyfikujc najwaniejsze grupy funkcyjne lub inn nazw alternatywn ustalon w sposób okrelony w załczniku nr 5 do rozporzdzenia. Alternatywnej nazwy rodzajowej nie wolno zamieszcza w przypadku substancji, dla których w odrbnych przepisach ustalono najwysze dopuszczalne stenia w rodowisku pracy. 3. Na oznakowaniu opakowania nie zamieszcza si: 1) nazw substancji, które spowodowały zaklasyfikowanie preparatu wyłcznie jako wybuchowego, o właciwociach utleniajcych, skrajnie łatwopalnego, wysoce łatwopalnego, łatwopalnego, dranicego lub niebezpiecznego dla rodowiska; 2) zwrotów R powtarzajcych słowne okrelenie znaczenia znaku ostrzegawczego, typu na przykład "wysoce łatwopalny", w przypadku zwrotów okrelajcych zagroenia wynikajce z fizykochemicznych właciwoci preparatu; 3) zwrotów R powtarzajcych tre zwrotów S, o których mowa w ust. 1 pkt 6. 5. Umieszczenie na oznakowaniu opakowania zwrotów R i zwrotów S nie jest wymagane w przypadku: 1) substancji niebezpiecznych zaklasyfikowanych wyłcznie jako wysoce łatwopalne, łatwopalne, utleniajce lub dranice, 2) preparatów niebezpiecznych zaklasyfikowanych wyłcznie jako wysoce łatwopalne, utleniajce lub dranice, z wyjtkiem preparatów, którym jednoczenie przypisano zwrot R41, 3) preparatów niebezpiecznych zaklasyfikowanych wyłcznie jako niebezpieczne dla rodowiska, którym przypisano symbol N, 4) substancji niebezpiecznych, które nie s przeznaczone do sprzeday dla konsumentów, zaklasyfikowanych wyłcznie jako substancje szkodliwe - pod warunkiem e pojemno opakowania nie przekracza 125 cm 3. 6. W przypadku preparatów, których pojemno opakowania nie przekracza 125 cm 3, zaklasyfikowanych wyłcznie jako łatwopalne lub niebezpieczne dla rodowiska, którym nie przypisano symbolu N, nie jest wymagane umieszczenie na oznakowaniu opakowania zwrotów okrelajcych warunki bezpiecznego stosowania preparatu. 7. Oznakowanie powinno by umieszczone na opakowaniu w taki sposób, aby jego tre mogła zosta odczytana poziomo, gdy opakowanie pozostaje w normalnym połoeniu. Etykieta powinna by trwale przymocowana na powierzchni opakowania. Wewntrzna powierzchnia etykiety powinna przylega bezporednio i w całoci do opakowania. 8. 1. Oznakowanie opakowania powinno mie nastpujce wymiary, zalene od pojemnoci opakowania: Pojemno opakowania Wymiary (w milimetrach) - nieprzekraczajca 3 dm 3 co najmniej 52 x 74, jeeli to moliwe - wiksza ni 3 dm 3, ale nieprzekraczajca co najmniej 74 x 105 50 dm 3 - wiksza ni 50 dm 3, ale nieprzekraczajca co najmniej 105 x 148 500 dm 3 - wiksza ni 500 dm 3 co najmniej 148 x 210 2. Na oznakowaniu opakowania, o wymiarach okrelonych w ust. 1, zamieszcza si informacje, o których mowa w rozporzdzeniu, i inne informacje dotyczce zdrowia i bezpieczestwa. 5

3. W przypadku zamieszczenia na oznakowaniu napisów ostrzegawczych take w jzykach innych ni jzyk polski, wymiar oznakowania podany w ust. 1 naley powikszy o obszar zajty przez napisy w innym jzyku lub innych jzykach. 9. Kady znak ostrzegawczy powinien pokrywa co najmniej jedn dziesit pola powierzchni oznakowania opakowania, ale nie mniej ni 1 cm 2. 10. 1. Kolor i wygld oznakowania opakowania powinny by tak dobrane, aby znak ostrzegawczy i jego tło wyranie si od siebie odróniały. 2. Informacje zamieszczone na oznakowaniu opakowania powinny wyranie odrónia si od tła i mie takie wymiary i liternictwo, eby były łatwo czytelne. 11. Opakowania, które zawieraj preparaty niebezpieczne przeznaczone do sprzeday dla konsumentów, nie mog mie: 1) kształtu lub dekoracji graficznej, które mog przyciga uwag i ciekawo dzieci lub wprowadza konsumentów w błd; 2) wygldu lub oznaczenia stosowanego dla rodków spoywczych lub rodków ywienia zwierzt, leków lub kosmetyków. 12. 1. Oznakowanie substancji niebezpiecznej lub preparatu niebezpiecznego moe by umieszczane na opakowaniu w inny sposób, jeeli opakowania s zbyt małe lub z innych powodów nie s przystosowane do oznakowania zgodnego z 7. 2. W przypadku gdy z uwagi na wielko lub kształt opakowania fizycznie nie jest moliwe umieszczenie wymaganych zwrotów S na oznakowaniu opakowania, do opakowania naley dołczy opis bezpiecznego stosowania substancji lub preparatu. 3. Opakowania substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych niebdcych wybuchowymi, bardzo toksycznymi lub toksycznymi nie musz by oznakowane lub mog by oznakowane bez podania napisów okrelajcych rodzaj zagroenia i warunki bezpiecznego stosowania, jeeli zawieraj tak małe iloci substancji lub preparatów, e nie s niebezpieczne dla osób uytkujcych je lub dla innych osób. 4. Oznakowanie opakowa substancji i preparatów wybuchowych, bardzo toksycznych lub toksycznych moe mie wymiary mniejsze, ni okrelone w 8, jeeli opakowania te s zbyt małe dla zastosowania oznakowania o wymiarach okrelonych w 8 i zawieraj tak małe iloci substancji lub preparatu, e nie istniej obawy, e s niebezpieczne dla osób je uytkujcych lub dla innych osób. 13. Preparaty wymagajce szczególnego oznakowania naley oznakowa w sposób okrelony w załczniku nr 4 do rozporzdzenia. 14. Na oznakowaniu opakowa substancji i preparatów, które zgodnie z kryteriami klasyfikacji zaklasyfikowano jako szkodliwe ze zwrotem R65, nie trzeba umieszcza tego zwrotu ani znaku ostrzegawczego odpowiadajcego symbolowi Xn wynikajcego wyłcznie z przypisania zwrotu R65, jeeli s wprowadzane do obrotu w pojemnikach aerozolowych lub s wyposaone w szczelne urzdzenia do wytwarzania aerozolu. 15. Metale w postaci bryły, stopy metali oraz preparaty zawierajce polimery i elastomery, które, mimo e s zaklasyfikowane zgodnie z kryteriami klasyfikacji jako niebezpieczne, nie stwarzaj zagroenia dla zdrowia ludzi w wyniku naraenia drog oddechow, poprzez spoycie lub kontakt ze skór oraz nie stwarzaj zagroenia dla rodowiska wodnego w postaci, w jakiej s wprowadzone do obrotu, nie musz by oznakowane zgodnie z przepisami rozporzdzenia. 16. Butle wielokrotnego uytku oraz jednorazowe naboje zawierajce propan, butan lub gaz ciekły LPG oraz preparaty zawierajce te substancje, jeeli konstrukcja butli lub naboju wskazuje na stosowanie ich zawartoci wyłcznie jako paliw, oznakowuje si 6

znakiem ostrzegawczym i zwrotami R i S dotyczcymi jedynie ich palnoci; na oznakowaniu takich opakowa nie umieszcza si znaków ostrzegawczych i napisów wynikajcych z klasyfikacji substancji lub preparatu na podstawie toksycznoci lub analizy skutków specyficznych dla zdrowia człowieka. 17. 1. Przepisów rozporzdzenia mona nie stosowa do opakowa zewntrznych, wchodzcych w skład opakowa kombinowanych, oznakowanych zgodnie z odrbnymi przepisami o transporcie towarów niebezpiecznych, jeeli opakowania wewntrzne oznakowane s w sposób okrelony w rozporzdzeniu. 2. Przepisów 3 ust. 1 pkt 3 i 4 ust. 1 pkt 4 mona nie stosowa do opakowa pojedynczych, w tym butli gazowych, oznakowanych zgodnie z odrbnymi przepisami o transporcie towarów niebezpiecznych. 3. W przypadku pojedynczych opakowa preparatów, o których mowa w ust. 2, zaklasyfikowanych zgodnie z kryteriami klasyfikacji jako niebezpieczne dla rodowiska z przypisaniem symbolu N, na oznakowaniu opakowa takich substancji lub preparatów naley zamieci odpowiadajcy temu symbolowi znak ostrzegawczy i napis okrelajcy jego znaczenie, gdy oznakowanie zgodne z przepisami o transporcie towarów niebezpiecznych nie przewiduje znaku ostrzegawczego wskazujcego na niebezpieczestwo dla rodowiska. 4. Przepisów 1 ust. 2, 7, 8 ust. 1 i 2 oraz 9 rozporzdzenia mona nie stosowa do butli gazowych o pojemnoci nie wikszej ni 150 dm 3, jeeli oznakowane s zgodnie z norm ISO/DP 7225; w przypadku butli gazowych zawierajcych preparaty mona zastosowa nazw rodzajow lub handlow albo przemysłow preparatu pod warunkiem, e niebezpieczne składniki preparatu s wyranie i w sposób trwały wymienione na korpusie butli. 5. Przepisów 1 ust. 2, 7, 8 ust. 1 i 2 oraz 9 rozporzdzenia mona nie stosowa do butli gazowych o pojemnoci nie wikszej ni 150 dm 3, jeeli oznakowanie jest przyczepione do butli na sztywnym i trwałym materiale. 6. Przepisów rozporzdzenia nie stosuje si do: 1) materiałów wybuchowych przeznaczonych do wywołania wybuchu lub efektów pirotechnicznych zdefiniowanych w odrbnych przepisach; 2) opakowa zawierajcych substancje lub preparaty chemiczne, które zostały wprowadzone do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przed dniem wejcia w ycie rozporzdzenia i s oznakowane zgodnie z dotychczasowymi przepisami. 18. Oznakowanie opakowa substancji i preparatów niebezpiecznych dokonane na podstawie rozporzdzenia Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002 r. w sprawie oznakowania opakowa substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 140, poz. 1173) naley dostosowa do przepisów niniejszego rozporzdzenia do dnia 30 kwietnia 2004r. 19. Traci moc rozporzdzenie Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002 r. w sprawie oznakowania opakowa substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych. 20. Rozporzdzenie wchodzi w ycie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. 1) Minister Zdrowia kieruje działem administracji rzdowej - zdrowie, na podstawie 1 ust. 2 rozporzdzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 11 czerwca 2004 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Zdrowia (Dz. U. Nr 134, poz. 1439). 2) Niniejsze rozporzdzenie dokonuje w zakresie swojej regulacji wdroenia nastpujcych dyrektyw Wspólnot Europejskich: 1) dyrektywy 2003/82/WE z dnia 11 wrzenia 2003 r. zmieniajcej dyrektyw 91/414/EWG w odniesieniu do standardowych zwrotów okrelajcych szczególne zagroenia i rodki ostronoci dla rodków ochrony rolin (Dz. Urz. WE L 228 z 12.09.2003), 7

2) dyrektywy 2004/66/WE z dnia 26 kwietnia 2004 r. dostosowujcej dyrektywy 1999/45/WE, 2002/83/WE, 2003/37/WE, 2003/59/WE oraz dyrektywy 77/388/EWG, 91/414/EWG, 96/26/EWG, 2003/48/WE i 2003/49/WE, w zakresie swobodnego przepływu towarów, swobody wiadczenia usług, rolnictwa, polityki transportowej, opodatkowania, w nastpstwie przystpienia Republiki Czeskiej, Estonii, Cypru, Łotwy, Litwy, Wgier, Malty, Polski, Słowenii i Słowacji (Dz. Urz. WE L 168 z 1.05.2004) (dyrektywa transponowana czciowo - cz III załcznika dotyczca rolnictwa). 3) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2001 r. Nr 100, poz. 1085, Nr 123, poz. 1350 i Nr 125, poz. 1367, z 2002 r. Nr 135, poz. 1145 i Nr 142, poz. 1187, z 2003 r. Nr 189, poz. 1852 oraz z 2004 r. Nr 96, poz. 959 i Nr 121, poz. 1263. Załczniki Załcznik nr 1 WZORY ZNAKÓW OSTRZEGAWCZYCH ORAZ NAPISY OKRELAJCE ICH ZNACZENIE I SYMBOLE Znak ostrzegawczy Symbol Napis okrelajcy znaczenie znaku ostrzegawczego T+ Produkt bardzo toksyczny T Produkt toksyczny Xn Produkt szkodliwy 8

C Produkt rcy Xi Produkt dranicy N Produkt niebezpieczny dla rodowiska E Produkt wybuchowy O Produkt utleniajcy 9

F+ Produkt skrajnie łatwopalny F Produkt wysoce łatwopalny Piktogramy powinny by koloru czarnego na ółto-pomaraczowym tle. W napisach okrelajcych znaczenie znaku ostrzegawczego mona pomin wyraz "produkt" i okreli znaczenie znaku napisami typu skrajnie łatwopalny, wybuchowy, bardzo toksyczny. Załacznik nr 2 ZWROTY S OKRELAJCE WARUNKI BEZPIECZNEGO STOSOWANIA SUBSTANCJI NIEBEZPIECZNEJ LUB PREPARATU NIEBEZPIECZNEGO ORAZ ICH NUMERY Nr zwrotu Zwrot okrelajcy warunki bezpiecznego stosowania (zwrot S) S1 - Przechowywa pod zamkniciem. S2 - Chroni przed dziemi. S3 - Przechowywa w chłodnym miejscu. S4 - Nie przechowywa w pomieszczeniach mieszkalnych. S5 - Przechowywa w... (cieczy wskazanej przez producenta). S6 - Przechowywa w atmosferze... (obojtnego gazu wskazanego przez producenta). S7 - Przechowywa pojemnik szczelnie zamknity. S8 - Przechowywa pojemnik w suchym pomieszczeniu. S9 - Przechowywa pojemnik w miejscu dobrze wentylowanym. S12 - Nie przechowywa pojemnika szczelnie zamknitego. S13 - Nie przechowywa razem z ywnoci, napojami i paszami dla zwierzt. S14 - Nie przechowywa razem z... (materiałami okrelonymi przez producenta). S15 - Przechowywa z dala od ródeł ciepła. S16 - Nie przechowywa w pobliu ródeł zapłonu - nie pali tytoniu. S17 - Nie przechowywa razem z materiałami zapalnymi. S18 - Zachowa ostrono w trakcie otwierania i manipulacji z pojemnikiem. S20 - Nie je i nie pi podczas stosowania produktu. S21 - Nie pali tytoniu podczas stosowania produktu. S22 - Nie wdycha pyłu. S23 - Nie wdycha gazu/dymu/pary/rozpylonej cieczy (rodzaj okreli producent). S24 - Unika zanieczyszczenia skóry. 10

S25 - Unika zanieczyszczenia oczu. S26 - Zanieczyszczone oczy przemy natychmiast du iloci wody i zasign porady lekarza. S27 - Natychmiast zdj cał zanieczyszczon odzie. S28 - Zanieczyszczon skór natychmiast przemy du iloci... (cieczy okrelonej przez producenta). S29 - Nie wprowadza do kanalizacji. S30 - Nigdy nie dodawa wody do tego produktu. S33 - Zastosowa rodki ostronoci zapobiegajce wyładowaniom elektrostatycznym. S35 - Usuwa produkt i jego opakowanie w sposób bezpieczny. S36 - Nosi odpowiedni odzie ochronn. S37 - Nosi odpowiednie rkawice ochronne. S38 - W przypadku niedostatecznej wentylacji stosowa odpowiednie indywidualne rodki ochrony dróg oddechowych. S39 - Nosi okulary lub ochron twarzy. S40 - Czyci podłog i wszystkie inne obiekty zanieczyszczone tym produktem... (rodkiem wskazanym przez producenta). S41 - Nie wdycha dymów powstajcych w wyniku poaru lub wybuchu. S42 - Podczas fumigacji/rozpylania/natryskiwania stosowa odpowiednie rodki ochrony dróg oddechowych (rodzaj okreli producent). S43 - W przypadku poaru uywa... (poda rodzaj sprztu przeciwpoarowego. Jeeli woda zwiksza zagroenie, doda: "nigdy nie uywa wody"). S45 - W przypadku awarii lub jeeli le si poczujesz, niezwłocznie zasignij porady lekarza - jeeli to moliwe, poka etykiet. S46 - W razie połknicia niezwłocznie zasignij porady lekarza - poka opakowanie lub etykiet. S47 - Przechowywa w temperaturze nieprzekraczajcej... C (okreli producent). S48 - Przechowywa produkt zwilony... (właciwy materiał okreli producent). S49 - Przechowywa wyłcznie w oryginalnym opakowaniu. S50 - Nie miesza z... (okreli producent). S51 - Stosowa wyłcznie w dobrze wentylowanych pomieszczeniach. S52 - Nie zaleca si nanoszenia na due płaszczyzny wewntrz pomieszcze. S53 - Unika naraenia - przed uyciem zapozna si z instrukcj. S56 - Zuyty produkt oraz opakowanie dostarczy na składowisko odpadów niebezpiecznych. S57 - Uywa odpowiednich pojemników zapobiegajcych skaeniu rodowiska. S59 - Przestrzega wskazówek producenta lub dostawcy dotyczcych odzysku lub wtórnego wykorzystania. S60 - Produkt i opakowanie usuwa jako odpad niebezpieczny. S61 - Unika zrzutów do rodowiska. Postpowa zgodnie z instrukcj lub kart charakterystyki. S62 - W razie połknicia nie wywoływa wymiotów: niezwłocznie zasign porady lekarza i pokaza opakowanie lub etykiet. S63 - W przypadku zatrucia drog oddechow wyprowadzi lub wynie poszkodowanego na wiee powietrze i zapewni warunki do odpoczynku. S64 - W przypadku połknicia wypłuka usta wod nigdy nie stosowa u osób nieprzytomnych. ŁCZONE ZWROTY S S1/2 - Przechowywa pod zamkniciem i chroni przed dziemi. S3/7 - Przechowywa pojemnik szczelnie zamknity w chłodnym miejscu. S3/9/14 - Przechowywa w chłodnym, dobrze wentylowanym miejscu, z dala od... (materiału wskazanego przez producenta). S3/9/14/49 - Przechowywa wyłcznie w oryginalnym opakowaniu, w chłodnym, dobrze wentylowanym miejscu; nie przechowywa razem z... (materiałami wskazanymi przez producenta). 11

S3/9/49 - Przechowywa wyłcznie w oryginalnym opakowaniu w chłodnym, dobrze wentylowanym miejscu. S3/14 - Przechowywa w chłodnym miejscu; nie przechowywa razem z... (materiałami wskazanymi przez producenta). S7/8 - Przechowywa pojemnik szczelnie zamknity w suchym pomieszczeniu. S7/9 - Przechowywa pojemnik szczelnie zamknity w miejscu dobrze wentylowanym. S7/47 - Przechowywa pojemnik szczelnie zamknity w temperaturze nieprzekraczajcej... C (okreli producent). S20/21 - Nie je i nie pi oraz nie pali tytoniu podczas stosowania produktu. S24/25 - Unika zanieczyszczenia skóry i oczu. S27/28 - W przypadku zanieczyszczenia skóry natychmiast zdj cał zanieczyszczon odzie i przemy zanieczyszczon skór du iloci... (rodzaj cieczy okreli producent). S29/35 - Nie wprowadza do kanalizacji, a produkt i opakowanie usuwa w sposób bezpieczny. S29/56 - Nie wprowadza do kanalizacji, a zuyty produkt i opakowanie dostarczy na składowisko odpadów niebezpiecznych. S36/37 - Nosi odpowiedni odzie ochronn i odpowiednie rkawice ochronne. S36/37/39 - Nosi odpowiedni odzie ochronn, odpowiednie rkawice ochronne i okulary lub ochron twarzy. S36/39 - Nosi odpowiedni odzie ochronn i okulary lub ochron twarzy. S37/39 - Nosi odpowiednie rkawice ochronne i okulary lub ochron twarzy. S47/49 - Przechowywa wyłcznie w oryginalnym opakowaniu w temperaturze nieprzekraczajcej... C (okreli producent). Załcznik nr 2a DODATKOWE ZWROTY OKRELAJCE WARUNKI BEZPIECZNEGO STOSOWANIA RODKÓW OCHRONY ROLIN ORAZ ICH NUMERY Dodatkowe zwroty wskazujce warunki bezpiecznego stosowania rodków ochrony rolin stanowi uzupełnienie zwrotów S podanych w załczniku nr 2 do rozporzdzenia. 1. Zwroty o znaczeniu ogólnym (SP). Na oznakowaniu wszystkich rodków ochrony rolin umieszcza si nastpujcy zwrot, który uzupełnia si napisem podanym w nawiasie, jeeli to właciwe: SP 1 - Nie zanieczyszcza wód produktem lub jego opakowaniem (Nie my aparatury w pobliu wód powierzchniowych/unika zanieczyszczania wód poprzez rowy odwadniajce z gospodarstw i dróg). 2. Zwroty okrelajce warunki bezpiecznego stosowania. 2.1. Zwroty okrelajce warunki bezpiecznego stosowania w odniesieniu do osób stosujcych rodki ochrony rolin (SPo). SPo 1 - Po kontakcie ze skór najpierw usun produkt such szmatk, a nastpnie przemy skór du iloci wody. SPo 2 - Wypra odzie ochronn po uyciu. SPo 3 - Po zapaleniu produktu nie wdycha dymu i niezwłocznie opuci obszar poddany zabiegowi. SPo 4 - Opakowanie otwiera na zewntrz pomieszcze i w suchych warunkach. SPo 5 - Dokładnie wietrzy pomieszczenia poddane zabiegowi/szklarnie (przez okrelony czas). Przed ponownym wejciem poczeka do wyschnicia cieczy. 12

2.2. Zwroty okrelajce warunki bezpiecznego stosowania w odniesieniu do rodowiska (SPe). SPe 1 - W celu ochrony wód podziemnych/organizmów glebowych nie stosowa tego ani adnego innego produktu zawierajcego (okreli substancj aktywn lub klas substancji, kiedy dotyczy) dłuej ni (okrelony czas)/czciej ni (okrelona czsto). SPe 2 - W celu ochrony wód podziemnych/organizmów wodnych nie stosowa na glebach (okreli typ gleby lub warunki glebowe). SPe 3 - W celu ochrony organizmów wodnych/rolin niebdcych obiektem zwalczania/ stawonogów niebdcych obiektem zwalczania/owadów konieczne jest okrelenie strefy ochronnej w odległoci (okrelona odległo) od terenów nieuytkowanych rolniczo/zbiorników i cieków wodnych. SPe 4 - W celu ochrony organizmów wodnych/rolin niebdcych obiektem zwalczania nie stosowa na nieprzepuszczalnych powierzchniach, takich jak: asfalt, beton, bruk, torowiska, i w innych przypadkach, gdy istnieje wysokie ryzyko spływania cieczy. SPe 5 - W celu ochrony ptaków/ssaków wolnoyjcych produkt musi by całkowicie przykryty gleb; zapewni, e produkt jest równie całkowicie przykryty na kocach rzdów. SPe 6 - W celu ochrony ptaków/ssaków wolnoyjcych usuwa rozsypany produkt. SPe 7 - Nie stosowa w okresie rozrodczym ptaków. SPe 8 - Niebezpieczne dla pszczół/w celu ochrony pszczół i innych owadów zapylajcych nie stosowa na roliny uprawne w czasie kwitnienia/nie uywa w miejscach, gdzie pszczoły maj poytek/usun lub przykry ule na czas zabiegu i przez (okreli czas) po zabiegu/nie stosowa, kiedy wystpuj kwitnce chwasty/usuwa chwasty przed kwitnieniem/nie stosowa przed (okreli czas). 2.3. Zwroty okrelajce warunki bezpiecznego stosowania w odniesieniu do dobrej praktyki rolniczej (SPa). SPa 1 - W celu uniknicia powstawania odpornoci nie stosowa tego ani adnego innego produktu zawierajcego (okreli substancj aktywn lub klas substancji, kiedy dotyczy) dłuej ni (okrelony czas)/czciej ni (okrelona czsto). 2.4. Zwroty okrelajce warunki bezpiecznego stosowania dla rodentycydów (SPr). Spr 1 - Przynty musz by rozłoone w taki sposób, aby zminimalizowa ryzyko zjedzenia przez inne zwierzta. Zabezpieczy przynt w ten sposób, aby nie mogła zosta wywleczona przez gryzonie. SPr 2 - Obszar poddany zabiegowi musi by oznakowany podczas zabiegu. Wyszczególni niebezpieczestwo zatrucia antykoagulantem (pierwotnego lub wtórnego) i właciwe antidotum. SPr 3 - Martwe gryzonie usuwa z obszaru poddanego zabiegowi kadego dnia. Nie wyrzuca do pojemników na odpady komunalne i nie wywozi na składowiska odpadów przeznaczonych do unieszkodliwiania odpadów komunalnych. Załcznik nr 3 KRYTERIA DOBORU ZWROTÓW S OKRELAJCYCH WARUNKI BEZPIECZNEGO STOSOWANIA SUBSTANCJI NIEBEZPIECZNEJ LUB PREPARATU NIEBEZPIECZNEGO S1 Przechowywa pod zamkniciem. - substancje i preparaty bardzo toksyczne, toksyczne i rce - obowizkowo dla substancji i preparatów bardzo toksycznych, toksycznych i rcych, przeznaczonych do sprzeday dla konsumentów. 13

S2 S3 S4 S5 S6 S7 S8 S9 Chroni przed dziemi. - wszystkie substancje niebezpieczne i preparaty niebezpieczne - obowizkowo dla wszystkich substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych przeznaczonych do sprzeday dla konsumentów, z wyjtkiem zaklasyfikowanych wyłcznie jako niebezpieczne dla rodowiska. Przechowywa w chłodnym miejscu. - nadtlenki organiczne - inne substancje niebezpieczne i preparaty niebezpieczne o temperaturze wrzenia 40 C - obowizkowo dla nadtlenków organicznych, jeeli nie zastosowano zwrotu S47 - zalecane dla innych substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych o temperaturze wrzenia 40 C. Nie przechowywa w pomieszczeniach mieszkalnych. - substancje i preparaty bardzo toksyczne i toksyczne - ograniczone do substancji i preparatów bardzo toksycznych i toksycznych, kiedy potrzebne jest uzupełnienie zwrotu S13, np. wtedy, kiedy wystpuje ryzyko wynikajce z wchłaniania drog inhalacyjn i substancje i preparaty powinny by przechowywane poza pomieszczeniami mieszkalnymi; zastosowanie tego zwrotu nie wyklucza stosowania substancji lub preparatu w pomieszczeniach mieszkalnych, jeli s do tego przeznaczone. Przechowywa w... (cieczy wskazanej przez producenta). - samorzutnie zapalne substancje i preparaty w stanie stałym - ograniczone do przypadków specjalnych, np. sód, potas lub biały fosfor. Przechowywa w atmosferze... (obojtnego gazu wskazanego przez producenta). - niebezpieczne substancje i preparaty, które musz by przechowywane w atmosferze gazu obojtnego - ograniczone do przypadków specjalnych, np. niektóre zwizki metaloorganiczne. Przechowywa pojemnik szczelnie zamknity. - nadtlenki organiczne - substancje i preparaty, które mog wydziela gazy bardzo toksyczne, toksyczne, szkodliwe lub skrajnie łatwopalne - substancje i preparaty, które w kontakcie z wilgoci wydzielaj gazy skrajnie łatwopalne - wysoce łatwopalne substancje i preparaty w stanie stałym - obowizkowo dla nadtlenków organicznych - zalecane dla innych rodzajów substancji i preparatów wymienionych powyej. Przechowywa pojemnik w suchym pomieszczeniu. - substancje i preparaty, które mog reagowa gwałtownie z wod - substancje i preparaty, które w kontakcie z wod uwalniaj gazy skrajnie łatwopalne - substancje i preparaty, które w kontakcie z wod uwalniaj gazy bardzo toksyczne lub toksyczne - ograniczone dla substancji i preparatów wymienionych powyej, kiedy konieczne jest wzmocnienie ostrzeenia okrelonego zwrotami R14 lub R29, a w szczególnoci zwrotem R15. Przechowywa pojemnik w miejscu dobrze wentylowanym. - lotne substancje i preparaty, z których mog wydziela si bardzo toksyczne, toksyczne lub szkodliwe pary 14

- ciecze skrajnie łatwopalne lub wysoce łatwopalne i gazy skrajnie łatwopalne - zalecane dla lotnych substancji i preparatów, z których mog wydziela si bardzo toksyczne, toksyczne lub szkodliwe opary - zalecane dla cieczy skrajnie łatwopalnych lub wysoce łatwopalnych i gazów skrajnie łatwopalnych. S12 Nie przechowywa pojemnika szczelnie zamknitego. - substancje i preparaty, które mog, ze wzgldu na uwalnianie gazów lub par, rozerwa pojemnik - ograniczone do specjalnych przypadków wymienionych powyej. S13 Nie przechowywa razem z ywnoci, napojami i paszami dla zwierzt. - substancje i preparaty bardzo toksyczne, toksyczne i szkodliwe - zalecane, kiedy mog by stosowane przez wszystkich konsumentów. S14 Nie przechowywa razem z... (materiałami okrelonymi przez producenta). - nadtlenki organiczne - obowizkowo dla nadtlenków organicznych i do nich ograniczone. Jednak mog by stosowane w wyjtkowych przypadkach, w celu wykluczenia szczególnego ryzyka zwizanego z okrelonym materiałem. S15 Przechowywa z dala od ródeł ciepła. - substancje i preparaty, które mog rozkłada si lub reagowa samorzutnie pod wpływem ciepła - ograniczone do specjalnych przypadków, np. monomerów, ale nie stosuje si tego zwrotu, jeeli zostały ju zastosowane zwroty R2, R3 lub R5. S16 Nie przechowywa w pobliu ródeł zapłonu - nie pali tytoniu. - ciecze skrajnie łatwopalne lub wysoce łatwopalne i gazy skrajnie łatwopalne - zalecane dla substancji i preparatów wspomnianych powyej; nie stosuje si tego zwrotu, jeeli zostały ju zastosowane zwroty R2, R3 lub R5. S17 Nie przechowywa razem z materiałami zapalnymi. - substancje i preparaty, które mog tworzy wybuchowe lub samorzutnie zapalajce si mieszaniny z materiałami palnymi - stosowane w szczególnych przypadkach, np. dla podkrelenia zwrotów R8 i R9. S18 Zachowa ostrono w trakcie otwierania i manipulacji z pojemnikiem. - substancje i preparaty zdolne do wytworzenia nadcinienia w pojemniku - substancje i preparaty, które mog tworzy wybuchowe nadtlenki - ograniczone do wspomnianych powyej przypadków, kiedy wystpuje zagroenie dla oczu lub jeeli takie substancje i preparaty mog by stosowane przez wszystkich konsumentów. S20 Nie je i nie pi podczas stosowania produktu. - substancje i preparaty bardzo toksyczne, toksyczne i rce - ograniczone do specjalnych przypadków, np. arsen i zwizki arsenu, fluorooctany, szczególnie, jeeli którykolwiek z nich moe by stosowany przez wszystkich konsumentów. 15

S21 Nie pali tytoniu podczas stosowania produktu. - substancje i preparaty, które wytwarzaj toksyczne produkty podczas spalania - ograniczone do specjalnych przypadków (np. chlorowcopochodnych). S22 Nie wdycha pyłu. - wszystkie niebezpieczne dla zdrowia ludzi substancje i preparaty w stanie stałym - obowizkowo dla wymienionych powyej substancji i preparatów, którym przypisano zwrot R42 - zalecane dla tych substancji i preparatów wymienionych powyej, które s wprowadzane do obrotu w postaci pylistej i dla których nie s znane zagroenia zwizane z wdychaniem pyłu. S23 Nie wdycha gazu/dymu/pary/rozpylonej cieczy (rodzaj okreli producent). - wszystkie niebezpieczne dla zdrowia ludzi substancje i preparaty w stanie ciekłym lub gazowym - obowizkowo dla wymienionych powyej substancji i preparatów, którym przypisano zwrot R42 - obowizkowo dla substancji i preparatów, które bd stosowane poprzez natryskiwanie (rozpylanie); dodatkowo konieczne jest zastosowanie zwrotów S38 lub S51 - zalecane w celu zwrócenia uwagi uytkownika na ryzyko zwizane z wdychaniem substancji, niewskazane w zwrotach okrelajcych zagroenia. S24 Unika zanieczyszczenia skóry. - wszystkie substancje i preparaty niebezpieczne dla zdrowia ludzi - obowizkowo dla tych substancji i preparatów, którym przypisano zwrot R43, o ile nie zastosowano zwrotu S36 - zalecane w celu zwrócenia uwagi uytkownika na zagroenie zwizane z działaniem na skór, niewskazane w zwrotach okrelajcych zagroenia (np. parestezja). Mona równie zastosowa w celu podkrelenia zagroe wskazanych takimi zwrotami. S25 Unika zanieczyszczenia oczu. - wszystkie substancje i preparaty niebezpieczne dla zdrowia ludzi - zalecane w celu zwrócenia uwagi uytkownika na zagroenia spowodowane kontaktem z oczami, niewskazane za pomoc zwrotów R. Mona równie zastosowa w celu podkrelenia zagroe dla oczu wskazanych takimi zwrotami - zalecane dla substancji z przypisanymi zwrotami R34, R35, R36 lub R41, jeeli mog by stosowane przez wszystkich konsumentów. S26 Zanieczyszczone oczy przemy natychmiast du iloci wody i zasign porady lekarza. - substancje i preparaty rce lub dranice - obowizkowo dla substancji i preparatów rcych oraz tych, którym przypisano zwrot R41 - zalecane dla substancji i preparatów dranicych, którym przypisano zwrot R36. S27 Natychmiast zdj cał zanieczyszczon odzie. - substancje i preparaty bardzo toksyczne, toksyczne lub rce - obowizkowo w przypadku substancji i preparatów bardzo toksycznych z przypisanym zwrotem R27, jeeli mog by stosowane przez wszystkich konsumentów - zalecane w przypadku substancji i preparatów bardzo toksycznych z przypisanym zwrotem R27, stosowanych w przemyle; zwrotu nie naley stosowa, jeeli zastosowano zwrot S36 16

- zalecane dla substancji i preparatów toksycznych z przypisanym zwrotem R24 oraz substancji i preparatów rcych, które mog by stosowane przez wszystkich konsumentów. S28 Zanieczyszczon skór natychmiast przemy du iloci... (cieczy okrelonej przez producenta). - substancje i preparaty bardzo toksyczne, toksyczne lub rce - obowizkowo w przypadku substancji i preparatów bardzo toksycznych - zalecane dla pozostałych substancji i preparatów wymienionych wyej, szczególnie gdy woda nie jest najbardziej właciwym płynem przemywajcym - zalecane dla substancji i preparatów rcych, które mog by stosowane przez wszystkich konsumentów. S29 Nie wprowadza do kanalizacji. - ciecze skrajnie lub wysoce łatwopalne, niemieszajce si z wod - substancje i preparaty bardzo toksyczne i toksyczne - substancje i preparaty niebezpieczne dla rodowiska - obowizkowo w przypadku substancji i preparatów niebezpiecznych dla rodowiska z przypisanym symbolem N, które mog by stosowane przez wszystkich konsumentów, o ile nie s do tego przeznaczone - zalecane dla pozostałych wyej wymienionych substancji i preparatów, które mog by stosowane przez wszystkich konsumentów, jeeli nie s do tego przeznaczone. S30 Nigdy nie dodawa wody do tego produktu. - substancje i preparaty, które reaguj gwałtownie z wod - ograniczone do specjalnych przypadków (np. kwas siarkowy); mog by stosowane, dla wskazania wyranie istotnej informacji, w celu uwypuklenia zwrotu R14 lub jako zwrot alternatywny dla zwrotu R14. S33 Zastosowa rodki ostronoci zapobiegajce wyładowaniom elektrostatycznym. - substancje i preparaty skrajnie lub wysoce łatwopalne - zalecane dla substancji i preparatów uywanych w przemyle, które nie absorbuj wilgoci. W zasadzie nigdy niestosowane dla substancji i preparatów przeznaczonych do sprzeday dla konsumentów. S35 Usuwa produkt i jego opakowanie w sposób bezpieczny. - wszystkie substancje niebezpieczne i preparaty niebezpieczne - zalecane dla substancji i preparatów, gdy niezbdne s wskazówki dotyczce ich prawidłowego usuwania. S36 Nosi odpowiedni odzie ochronn. - nadtlenki organiczne - substancje i preparaty bardzo toksyczne, toksyczne lub szkodliwe - substancje i preparaty rce - obowizkowo dla substancji i preparatów bardzo toksycznych i rcych - obowizkowo dla tych substancji i preparatów, którym przypisano zwroty R21 lub R24 - obowizkowo dla substancji i preparatów: rakotwórczych kategorii 3, mutagennych kategorii 3 i działajcych szkodliwie na rozrodczo kategorii 3, o ile działanie takie nie jest wyłcznie wynikiem wchłaniania przez drogi oddechowe - obowizkowo dla nadtlenków organicznych - zalecane dla substancji i preparatów toksycznych, gdy nie jest znana warto DL 50 po naniesieniu na skór, ale istnieje uzasadniona obawa, e substancja lub preparat wywieraj działanie toksyczne tak drog naraenia 17

- zalecane dla substancji i preparatów stosowanych w przemyle, które mog mie ujemny wpływ na zdrowie człowieka w przypadku naraenia przedłuonego. S37 Nosi odpowiednie rkawice ochronne. - substancje i preparaty bardzo toksyczne, toksyczne, szkodliwe lub rce - nadtlenki organiczne - substancje i preparaty o działaniu dranicym lub uczulajcym na skór - obowizkowo dla substancji i preparatów bardzo toksycznych i rcych - obowizkowo dla tych substancji i preparatów, którym przypisano zwrot R21, R24 albo R43 - obowizkowo dla substancji i preparatów: rakotwórczych kategorii 3, mutagennych kategorii 3 i działajcych szkodliwie na rozrodczo kategorii 3, o ile działanie takie nie jest wyłcznie wynikiem wchłaniania przez drogi oddechowe - obowizkowo dla nadtlenków organicznych - zalecane dla substancji i preparatów toksycznych, gdy nie jest znana warto DL 50 po naniesieniu na skór, ale istnieje uzasadniona obawa, e substancja lub preparat wywieraj działanie szkodliwe tak drog naraenia - zalecane dla substancji i preparatów działajcych dranico na skór. S38 W przypadku niedostatecznej wentylacji stosowa odpowiednie indywidualne rodki ochrony dróg oddechowych. - substancje i preparaty bardzo toksyczne i toksyczne - ograniczone do specjalnych przypadków obejmujcych stosowanie bardzo toksycznych lub toksycznych substancji i preparatów w przemyle lub w rolnictwie. S39 Nosi okulary lub ochron twarzy. - nadtlenki organiczne - substancje i preparaty rce, oraz substancje i preparaty dranice, które stwarzaj ryzyko powanych uszkodze oczu - substancje i preparaty bardzo toksyczne i toksyczne - obowizkowo dla tych substancji i preparatów, którym przypisano zwrot R34, R35 lub R41 - obowizkowo dla nadtlenków organicznych - zalecane w przypadkach, gdy naley zwróci uwag uytkownika na zagroenia dla oczu niewskazane w przypisanych zwrotach R - zalecane take w wyjtkowych przypadkach bardzo toksycznych i toksycznych substancji i preparatów, gdy wystpuje ryzyko opryskania, a substancje lub preparaty mog si łatwo wchłania przez skór. S40 Czyci podłog i wszystkie inne obiekty zanieczyszczone tym produktem... (rodkiem wskazanym przez producenta). - wszystkie substancje niebezpieczne i preparaty niebezpieczne - ograniczone do tych substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych, dla których woda nie jest uwaana za właciwy czynnik czyszczcy (gdy jest konieczna absorpcja sproszkowanym materiałem, rozpuszczenie przez rozpuszczalnik itp.) i gdzie umieszczenie ostrzeenia na etykiecie jest istotne z punktu widzenia zdrowia lub bezpieczestwa. S41 Nie wdycha dymów powstajcych w wyniku poaru lub wybuchu. - substancje niebezpieczne i preparaty niebezpieczne, które podczas spalania uwalniaj gazy bardzo toksyczne lub toksyczne - ograniczone do specjalnych przypadków. 18

S42 Podczas fumigacji/rozpylania/natryskiwania stosowa odpowiednie rodki ochrony dróg oddechowych (rodzaj okreli producent). - substancje i preparaty przeznaczone do takiego uytku, które mog zagrozi zdrowiu lub bezpieczestwu uytkownika, jeeli nie bd zachowane właciwe rodki ostronoci - ograniczone do specjalnych przypadków. S43 W przypadku poaru uywa... (poda rodzaj sprztu przeciwpoarowego. Jeeli woda zwiksza zagroenie, doda: "nigdy nie uywa wody"). - substancje i preparaty skrajnie łatwopalne, wysoce łatwopalne i łatwopalne - obowizkowo dla substancji i preparatów, które w kontakcie z wod lub zroszonym powietrzem uwalniaj gazy skrajnie łatwopalne - zalecane dla substancji i preparatów skrajnie łatwopalnych, wysoce łatwopalnych i łatwopalnych, zwłaszcza gdy nie mieszaj si z wod. S45 W przypadku awarii lub jeeli le si poczujesz, niezwłocznie zasignij porady lekarza - jeeli to moliwe, poka etykiet. - substancje i preparaty bardzo toksyczne - substancje i preparaty toksyczne i rce - substancje i preparaty działajce uczulajco w przypadku naraenia drog oddechow - obowizkowo dla substancji i preparatów wymienionych powyej. S46 W razie połknicia niezwłocznie zasignij porady lekarza - poka opakowanie lub etykiet. - wszystkie substancje niebezpieczne i preparaty niebezpieczne, z wyjtkiem bardzo toksycznych, toksycznych, rcych i niebezpiecznych dla rodowiska - obowizkowo dla wszystkich substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych wymienionych powyej, które mog by uywane przez wszystkich konsumentów, oprócz przypadków, gdy nie ma powodów, aby obawia si jakiegokolwiek niebezpieczestwa z powodu połknicia, zwłaszcza przez dzieci. S47 Przechowywa w temperaturze nieprzekraczajcej... C (okreli producent). - substancje i preparaty, które staj si nietrwałe w odpowiedniej temperaturze - ograniczone do specjalnych przypadków, np. niektórych nadtlenków organicznych. S48 Przechowywa produkt zwilony... (właciwy materiał okreli producent). - substancje i preparaty, które po wyschniciu mog sta si bardzo wraliwe na iskr, potarcie lub uderzenie - ograniczone do specyficznych przypadków, np. nitrocelulozy. S49 Przechowywa wyłcznie w oryginalnym opakowaniu. - substancje i preparaty wraliwe na rozkład katalityczny - substancje i preparaty wraliwe na rozkład katalityczny, np. niektóre nadtlenki organiczne. S50 Nie miesza z... (okreli producent). - substancje i preparaty, które mog reagowa ze specyficznymi produktami, uwalniajc bardzo toksyczne i toksyczne gazy - nadtlenki organiczne - zalecane dla substancji i preparatów wymienionych powyej, które mog by uywane przez wszystkich konsumentów, gdy jest to bardziej właciwe ni uycie zwrotów R31 lub R32 19