Opis systemu certyfikacji wyrobów i usług Zatwierdzam (-) Piotr Kantor Kierownik Zakładu Certyfikacji TEXTIL-CERT Wydanie z dnia 2009-07-07 Str. 1 / 8
Dyrektor Instytutu Jolanta Mamenas tel. +48 42 61 63 100 Pełnomocnik Dyrektora ds. Certyfikacji Marian Ornat tel. +48 42 25 34 402 Kierownik Zakładu Certyfikacji TEXTIL-CERT Piotr Kantor tel. +48 42 25 34 432 e-mail: cert@iw.lodz.pl Instytut Włókiennictwa posiada autoryzację Ministra Gospodarki i Ministra Zdrowia oraz notyfikację Komisji Europejskiej w zakresie dyrektyw UE: 88/378/WE dyrektywy o bezpieczeństwie zabawek 89/686/WE dyrektywy o środkach ochrony indywidualnej 93/42/WE dyrektywy o wyrobach medycznych Instytut Włókiennictwa posiada: status jednostki notyfikowanej w UE o numerze 1435 nadany przez Komisję Europejską, akredytację Polskiego Centrum Akredytacji (PCA) w zakresie certyfikacji wyrobów i usług - certyfikat nr AC 017 potwierdzający spełnianie wymagań normy EN 45011:2000 Wymagania ogólne dotyczące jednostek prowadzących systemy certyfikacji wyrobów. laboratoria badawcze, prowadzące badania między innymi na rzecz oceny zgodności i certyfikacji, akredytowane przez Polskie Centrum Akredytacji - certyfikaty AB 029, AB 077, AB 164 potwierdzające spełnianie wymagań normy PN-EN ISO/IEC 17025:2005 Ogólne wymagania dotyczące kompetencji laboratoriów badawczych i wzorcujących. Podstawy prawne certyfikacji wyrobów prowadzi certyfikację wyrobów w ramach krajowego systemu certyfikacji wyrobów, działającego w oparciu o Ustawę z dn. 30.08.2002 r. o systemie oceny zgodności (Dz. U. nr 166, poz. 136 z późniejszymi zmianami) Zakres certyfikacji wyrobów prowadzi certyfikację wyrobów: w ramach oceny zgodności z wymaganiami przepisów krajowych wdrażających dyrektywy UE certyfikację dobrowolną: - zgodności z wymaganiami dokumentów odniesienia (w tym norm) - na znak Przyjazny dla człowieka - na znak Bezpieczny dla dziecka - na znak Bezpieczny dla niemowląt - na znak bezpieczeństwa B - na znak jakości Q - na znak Eko-znak - na znak Oeko-Tex Standard 100 dla następujących grup wyrobów: - wyrobów włókienniczych (m.in. włókien, przędzy, tkanin, dzianin i włóknin) - bielizny i odzieży - włókienniczych i elastycznych pokryć podłogowych - zabawek z materiałów włókienniczych - elementów tapicerowanych - odzieży ochronnej i roboczej - wyrobów do użytku medycznego i higienicznego - wyrobów sportowych oraz - usług w zakresie wykończania i konserwacji wyrobów włókienniczych Wydanie z dnia 2009-07-07 Str. 2 / 8
Certyfikacja wyrobów w ramach oceny zgodności z wymaganiami przepisów krajowych wdrażających dyrektywy UE obejmuje: odzież ochronną (z wyłączeniem nakryć głowy, odzieży chroniącej przed czynnikami mechanicznymi) Podstawę prawną jest Rozporządzenie Ministra Gospodarki, z dn. 21.12.2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej (Dz.U. 259. poz. 2173) wdrażającego postanowienia dyrektywy Rady Wspólnot Europejskich nr 89/686/EEC. W ramach certyfikacji odzieży ochronnej prowadzona jest ocena typu WE (art. 10 dyrektywy 89/686/EEC) oraz kontrola procesu produkcji (art.11a dyrektywy 89/686/EEC). zabawki z wyrobów włókienniczych i skóry Podstawę prawną jest Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dn. 14.11.2003r. w sprawie zasadniczych wymagań dla zabawek (Dz.U. 210. poz. 2045) wdrażającego postanowienia dyrektywy Rady Wspólnot Europejskich nr 88/378/EEC. W ramach certyfikacji odzieży ochronnej prowadzona jest ocena typu WE (art. 10 dyrektywy 88/378/EEC). wyroby medyczne Podstawę prawną jest Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o wyrobach medycznych (Dz.U.04.93.896) i związane z nią akty wykonawcze. W ramach certyfikacji wyrobów medycznych prowadzona jest ocena zgodności wg Rozporządzenia Ministra Zdrowia z 03.11.04 (Dz.U. 251 poz. 2514 z późniejszymi zmianami) - załącznik nr: 2, 3, 4, 5, 6. Certyfikacja dobrowolna: Certyfikacja z udziałem Zakładu Certyfikacji IW pozwala skorzystać z fachowej wiedzy i kompetencji jej pracowników, specjalistów w danej dziedzinie. W Instytucie istnieje możliwość uzyskania certyfikatów zgodności związanych ze znakowaniem następującymi znakami: "Bezpieczny dla niemowląt" i "Bezpieczny dla dziecka" Certyfikaty wydane przez upoważniają do oznaczania wyrobów zastrzeżonym znakiem, potwierdzają one bezpieczeństwo użytkowania wyrobów tekstylnych dla najmłodszych dzieci "Przyjazny dla człowieka" Certyfikaty wydane przez upoważniają do oznaczania wyrobów zastrzeżonym znakiem, potwierdzają one właściwości humanoekologiczne wyrobów włókienniczych Bezpieczeństwa "B" Zakład Certyfikacji IW dokonuje certyfikacji w zakresie dobrowolnego znaku bezpieczeństwa "B" dla wyrobów włókienniczych z wyłączeniem odzieży ochronnej i materiałów stosowanych do jej produkcji. Znak ten stanowi gwarancję, że zakupiony towar jest w najwyższym stopniu bezpieczny i decyduje o przewadze konkurencyjnej w dobie wolnego rynku. Certyfikacja na znak "B" w Zakładzie Certyfikacji IW odbywa się poprzez certyfikację na zgodność z wymaganiami ujętymi w polskich przepisach prawnych z zakresu bezpieczeństwa, ochrony zdrowia i życia ludzi oraz dot. certyfikowanych wyrobów. Jakości "Q" Dobrowolny znak jakości Q, stanowi potwierdzenie dla odbiorcy produktu, że towar zakupiony przez niego jest najwyższej jakości, zyskuje markę. Znak "Q" uzyskać mogą te towary, które: spełniają (jeśli ma to zastosowanie) wymagania dotyczące bezpieczeństwa użytkowania i ochrony środowiska, charakteryzują się właściwościami wyższymi niż przeciętne: niezawodnością, walorami użytkowymi, ergonomicznymi, zdrowotnymi oraz znacznie niższą niż przeciętna materiało i energochłonnością, są produkowane seryjnie, są produkowane (dostarczane) przez dostawcę posiadającego certyfikowany system jakości. Wydanie z dnia 2009-07-07 Str. 3 / 8
Znak Ekologiczny Zwiększona świadomość ekologiczna naszego społeczeństwa oraz dbałość o środowisko naturalne stała się dla producentów nie tylko obowiązkiem, ale i przywilejem decydującym o przewadze rynkowej. Dlatego przeprowadza certyfikację na zastrzeżony przez PCBC Znak ekologiczny znak ekologiczny mogą otrzymać wyroby krajowe i zagraniczne nie powodujące negatywnych skutków dla środowiska podczas wytwarzania, transportowania, instalowania, użytkowania i utylizacji, podstawą certyfikacji na znak ekologiczny są wymagania dotyczące ochrony środowiska ustalone w wymaganiach Decyzji Komisji 2002/371/WE z 15.05.02. Oeko-Tex Standard 100 Na podstawie umowy zawartej między IW i ÖTI (Austriacki Instytut Tekstylny) w Wiedniu, Zakład Certyfikacji prowadzi procesy certyfikacji wyrobów włókienniczych, produkowanych przez polskich producentów ubiegających się o znak Oeko-Tex Standard 100. Certyfikaty upoważniające do znakowania wyrobów etykietą Oeko-Tex Standard 100 wydawane są przez ÖTI, potwierdzają właściwości humanoekologiczne wyrobów włókienniczych Podstawowymi elementami procesu certyfikacji są: badania i ocena jakości projektowej (badanie typu), ocena procesu produkcji dostawcy, nadzór obejmujący okresowe oceny procesu produkcji dostawcy oraz badania i ocenę jakości wykonania próbek pobieranych u dostawcy i/lub w handlu oraz nadzór nad sposobem wykorzystywania certyfikatu. Dla poszczególnych grup wyrobów lub rodzajów certyfikacji określono programy certyfikacji, m.in. które określają jakie elementy procesu certyfikacji są stosowane (programy certyfikacji dostępne są na stronie internetowej www.iw.lodz.pl) Zasady zgłaszania wyrobów i usług do certyfikacji 1. Informacje wstępne Dostawca (wnioskodawca) zainteresowany uzyskaniem certyfikatu otrzymuje informacje o: krajowych przepisach obowiązujących w systemie certyfikacji wyrobów, podstawowych elementach procedury certyfikacji prowadzonej w Zakładzie Certyfikacji, normach lub innych dokumentach stanowiących podstawę certyfikacji, wymaganiach dotyczących badań wyrobu lub usługi, laboratoriach, w których można wykonać badania wyrobu, zasadach pobierania prób do badań, dokumentacji technicznej wymaganej do przeprowadzenia certyfikacji, zasadach obliczania kosztów procesu certyfikacji i nadzoru dokumentach niezbędnych do rozpoczęcia procesu certyfikacji (wniosek o udzielenie certyfikatu, kwestionariusz dostawcy). 2. Zgłoszenie wyrobów i usług do certyfikacji Wypełniony wniosek dostawca składa w Zakładzie Certyfikacji. Do wniosku powinny być dołączone dokumenty: dokumentacja techniczno-technologiczna charakteryzująca wyrób lub usługę w zakresie niezbędnym do przeprowadzenia certyfikacji, wykaz norm lub innych dokumentów przyjętych do stosowania przez wnioskującego, protokół z komisyjnego pobrania prób do badań, raporty z badań laboratoryjnych (o ile posiada), kopię certyfikatu systemu jakości (o ile posiada), wypełniony kwestionariusz oceny dostawcy, egzemplarz wyrobu. Wydanie z dnia 2009-07-07 Str. 4 / 8
Przebieg procesu certyfikacji 1. Formalna ocena wniosku Wniosek wraz z dokumentacją towarzyszącą poddawany jest formalnej ocenie przez pracownika Zakładu Certyfikacji. W przypadku niewłaściwych zapisów lub niekompletności dokumentacji, wnioskujący otrzymuje wykaz niezgodności, które uniemożliwiają rejestrację wniosku. W przypadku pozytywnej oceny formalnej wniosku, wnioskodawca otrzymuje potwierdzenie rejestracji wniosku, po podpisaniu umowy o przeprowadzenie procesu certyfikacji i wpłaceniu opłaty wstępnej za przystąpienie do procesu certyfikacji. 2. Umowa o przeprowadzenie procesu certyfikacji i wydanie certyfikatu Umowa określa: przedmiot certyfikacji, zobowiązania finansowe związane z procesem certyfikacji i nadzorem częstotliwość badań kontrolnych w trakcie nadzoru, zasady posługiwania się certyfikatem zgodności lub odpowiednim znakiem, zasady i tryb utrzymywania, rozszerzania, zawieszania i cofania certyfikatu, inne konieczne do sprawowania nadzoru przez Zakład Certyfikacji, w tym zasady wzajemnego informowania o zmianach istotnych dla stron. 3. Badania wyrobów dla potrzeb certyfikacji Po zapoznaniu się z dokumentacją techniczną, Zakład Certyfikacji ustala ilość i rodzaj badań niezbędnych do udzielenia certyfikatu. Próbki do badań dla potrzeb certyfikacji powinny być pobrane komisyjnie przez dostawcę, laboratorium lub przedstawiciela Zakładu Certyfikacji, w sposób losowy zgodnie z wymaganiami przedmiotowej normy. Próbki do badań powinny być reprezentatywne dla całej produkcji. Zakład Certyfikacji określa również liczbę sztuk egzemplarzy wyrobów gotowych, niezbędnych do oceny, zwracanych dostawcy po zakończeniu procesu certyfikacji. Badania, których wyniki są wykorzystywane w procesie certyfikacji wykonują dowolne laboratoria badawcze, akredytowane we właściwym zakresie. W przypadku braku akredytowanych laboratoriów, w zakresie badań niezbędnych do oceny certyfikowanego wyrobu, badania te mogą być wykonane pod nadzorem Zakładu Certyfikacji w innym laboratorium, posiadającym kompetencje techniczne, stwierdzone w wyniku udokumentowanej oceny przeprowadzonej przez jednostkę certyfikującą. Zakład Certyfikacji uznaje również raporty z badań dostarczone przez dostawcę, pod warunkiem, że są one wykonane w laboratoriach akredytowanych i odpowiadają warunkom określonym przez Zakład Certyfikacji TEXTIL-CERT podczas rozpatrzenia wniosku o wydanie certyfikatu. 4. Ocena procesu produkcji dostawcy (nie dotyczy wszystkich rodzajów certyfikacji). Po zarejestrowaniu wniosku Zakład Certyfikacji przeprowadza u wnioskującego ocenę procesu produkcji poprzez: analizę dokumentacji systemowej dołączonej do wniosku i/lub kontrolę procesu produkcji (na miejscu) do prowadzenia stabilnej produkcji lub dystrybucji/importu Kontrola procesu produkcji u producenta (w firmie wytwarzającej zgłoszone do certyfikacji wyroby lub usługi) ma wykazać, że organizacja procesu produkcyjnego, kontroli jakości i nadzór nad tą kontrolą stanowi podstawę do uznania, że producent jest zdolny do utrzymania stabilnej produkcji. Kontrola procesu produkcji u dystrybutora/importera ma wykazać, że w umowie pomiędzy dystrybutorem /importerem, a producentem zostały jednoznacznie określone wymagania jakościowe wyrobu będącego przedmiotem dystrybucji/importu, warunki jego transportu i przechowywania. Dystrybutor/importer powinien udowodnić, że sprawdza jakość dostarczonych przez producenta wyrobów wykonując co najmniej badania niepełne we własnym laboratorium lub innym świadczącym usługi na zasadzie stałej umowy. W przypadku, gdy dostawca ma system zarządzania jakością certyfikowany przez akredytowaną jednostkę certyfikującą systemy jakości, jednostka po upewnieniu się o ważności certyfikatu i może zrezygnować z kontroli procesu produkcji u dostawcy. Wydanie z dnia 2009-07-07 Str. 5 / 8
5. Analiza i ocena dokumentacji dotyczącej wyrobu Wniosek wraz z załączonymi dokumentami jest analizowany przez specjalistę Zakładu Certyfikacji. Wyniki analizy przekazywane są Kierownikowi Zakładu Certyfikacji. O ile występują wątpliwości przy jednoznacznej ocenie zgodności uzyskanych wyników z wymaganiami dokumentu stanowiącego podstawę certyfikacji, wyniki analizy dokonane przez specjalistę są przedstawiane ekspertom z danej dziedziny i omawiane na posiedzeniu Komitetu Technicznego. Stanowisko Komitetu w postaci orzeczenia, przekazywane jest Kierownikowi Zakładu Certyfikacji. 6. Udzielenie lub odmowa udzielenia certyfikatu Na podstawie kompleksowej oceny dokumentacji, podejmowana jest decyzja o udzieleniu lub odmowie udzielenia certyfikatu. Dostawca otrzymuje zawiadomienie na piśmie o podjętej decyzji wraz z fakturą końcową opłaty za przeprowadzenie procesu certyfikacji. Certyfikaty wydawane są po uregulowaniu wszelkich należności. 7. Przerwanie procesu certyfikacji Przerwanie procesu certyfikacji wyrobu może nastąpić w przypadku, jeżeli: dostawca nie nadeśle w określonym przez Zakład Certyfikacji terminie uzupełniających dokumentów i/lub informacji, dostawca nie wywiąże się ze zobowiązań finansowych wobec Zakładu Certyfikacji, dostawca wystąpi z pismem do Zakładu Certyfikacji o przerwanie procesu certyfikacji. W przypadku przerwania procesu certyfikacji wskutek okoliczności, za które odpowiedzialność ponosi dostawca, pokrywa on wszystkie koszty poniesione przez Zakład Certyfikacji do momentu przerwania procesu certyfikacji. Czas trwania procesu certyfikacji wyrobów. Zakład Certyfikacji deklaruje zakończenie procesu certyfikacji w terminie nie dłuższym niż 30 dni od daty rejestracji wniosku, pod warunkiem, że dokumentacja dostarczona przez wnioskującego jest kompletna i wystarczająca dla potrzeb certyfikacji. Zakład Certyfikacji zastrzega sobie prawo przedłużenia deklarowanego okresu w przypadku, gdy w trakcie procesu okaże się, że jest konieczne uzupełnienie lub poprawienie złożonej dokumentacji. Okres ważności certyfikatu Certyfikaty upoważniające do znakowania wyrobów znakami wydawane są na okres 3 lat. Certyfikaty zgodności z dokumentami odniesienia wydawane są na 3 lata lub 18 miesięcy. Poufność informacji Zakład Certyfikacji gwarantuje wszystkim dostawcom zachowanie poufności informacji uzyskanych w procesie certyfikacji i nadzoru oraz ochronę ich praw własności Nadzór nad wydanym certyfikatem 1. Certyfikat/znak może być stosowany tylko przez jego Posiadacza zgodnie z umową w sprawie jego udzielenia i nadzorowania używania. Posiadacz certyfikatu/znaku zobowiązany jest w szczególności do : stosowania certyfikatu/znaku wyłącznie do wyrobów spełniających ustalone wymagania i tylko w okresie ważności certyfikatu, stosowania tylko do tych wyrobów, dla których został wystawiony, nie odstępowania go do stosowania innej osobie fizycznej lub prawnej, informowania Zakładu Certyfikacji o wszystkich zamierzonych zmianach dotyczących certyfikowanego wyrobu, procesu produkcyjnego oraz systemu zapewnienia jakości. 2. Zakład Certyfikacji sprawuje nadzór nad wydanym certyfikatem/znakiem poprzez : okresowe kontrole warunków organizacyjno-technicznych produkcji/dostawy, Wydanie z dnia 2009-07-07 Str. 6 / 8
nadzór nad sposobem wykorzystywania certyfikatu/znaku przez Dostawcę, badania próbek wyrobów pobranych u Dostawcy i/lub zakupionych w handlu, wykonanych w akredytowanych laboratoriach badawczych. 3. Posiadacz certyfikatu/znaku wydanego przez Zakład Certyfikacji ma prawo podać do publicznej wiadomości, że uzyskał prawo używania certyfikatu/znaku dla określonych wyrobów. Informacje dla użytkowników wyrobu, wykorzystywane w reklamie, powinny być zgodne z instrukcją użytkowania wyrobu, umową dotyczącą nadzorowania certyfikatu oraz innymi dokumentami dołączonymi do wniosku o certyfikację. Zawieszanie lub cofanie certyfikatu Zakład Certyfikacji zawiesi ważność certyfikatu w przypadku: negatywnych wyników badań i/lub kontroli przeprowadzonych w ramach nadzoru takich, że natychmiastowe cofnięcie nie jest konieczne (np. dla parametrów nie decydujących o bezpieczeństwie wyrobu) jeżeli nastąpiło niewłaściwe wykorzystanie certyfikatu lub znaku zgodności (np. wprowadzające w błąd publikacje lub reklama), nie zostanie rozwiązane przez odwołanie i odpowiednie działania korygujące posiadacza certyfikatu; jeżeli zaszło inne naruszenie programu certyfikacji wyrobu lub procedur jednostki certyfikującej. Zakład Certyfikacji cofnie certyfikat w przypadku: jeżeli wyrób nie spełnia wymagań potwierdzonych certyfikatem; jeżeli posiadacz certyfikatu nie spełnia zobowiązań finansowych; jeżeli ma miejsce inne naruszenie warunków umowy dotyczącej udzielenia certyfikatu; jeżeli zostały podjęte przez posiadacza certyfikatu niewystarczające działania w przypadku zawieszenia certyfikatu. Zawieszenie lub cofnięcie certyfikatu na wyrób podstawowy pociąga za sobą ten sam skutek dla wszystkich wydanych do tego certyfikatu aneksów. Rozszerzenie zakresu certyfikatu 1. Posiadacz certyfikatu może wnioskować o rozszerzenie certyfikatu o inne odmiany lub wersje certyfikowanego wyrobu, jeżeli nie różnią się one znacząco i spełniają wszystkie wymagania dla wyrobu podstawowego. 2. Do wniosku o rozszerzenie zakresu certyfikacji posiadacz certyfikatu załącza opis różnic w stosunku do wyrobu posiadającego certyfikat oraz dokumentację techniczną wykazującą istotę tych różnic. 3. Rozszerzenie zakresu certyfikatu odbywa się poprzez wydanie aneksu do certyfikatu lub wydanie nowej wersji certyfikatu z takim samym terminem ważności. Przedłużenie ważności certyfikatu Przedłużenie ważności certyfikatu może nastąpić na wniosek posiadacza certyfikatu na podstawie złożenia przed upływem ważności: pozytywnych wyników badań i kontroli przeprowadzonych w ramach nadzoru nad posiadanym certyfikatem, przeprowadzenia uproszczonego procesu certyfikacji. W uproszczonym procesie certyfikacji można odstąpić od oceny procesu produkcji, wykorzystując wyniki przeprowadzonych nadzorów oraz przeprowadzić badania niepełne wyrobów. Do wniosku o przedłużenie ważności certyfikatu dostawca dołącza: sprawozdanie z badań laboratoryjnych parametrów wymienionych w normie lub kryteriach stanowiących podstawę certyfikacji wyrobów lub usługi, dokumentację wyników badań niepełnych prowadzonych przez dostawcę w czasie ważności certyfikatu. Wydanie z dnia 2009-07-07 Str. 7 / 8
Odnowienie certyfikatu. W przypadku, gdy posiadacz certyfikatu nie zgłosi w terminie wniosku o jego przedłużenie, może ubiegać się o jego odnowienie. Odnowienie certyfikatu odbywa się w drodze przeprowadzenia pełnego procesu certyfikacji. Przeniesienie praw własności certyfikatu W przypadku zmiany statusu prawnego posiadacza certyfikatu lub przekształceń własnościowych w wyniku upadłości, likwidacji, podziału lub połączenia podmiotów gospodarczych, posiadacz certyfikatu może wystąpić z wnioskiem o przeniesienie praw własności. Do wniosku o przeniesienie praw własności, wnioskodawca powinien dołączyć dokument stwierdzający przejście praw, dokument stwierdzający zmiany w odpowiedniej ewidencji oraz oświadczenie, że wstępuje w prawa i obowiązki poprzedniego posiadacza certyfikatu. Zakład Certyfikacji po zapoznaniu się z przedstawionymi dokumentami stwierdzi czy potwierdzają one przeniesienie praw własności i podejmie odpowiednie decyzje. Opłaty za przeprowadzenie certyfikacji Zasady i stawki opłat za prowadzenie certyfikacji wyrobów zawarte są w cenniku Zakładu Certyfikacji. Wszystkie opłaty związane z procesem certyfikacji i nadzorem nad certyfikatem ponosi dostawca (posiadacz certyfikatu). Opłata za przeprowadzenie certyfikacji jest sumą niżej opisanych opłat za wykonanie poszczególnych czynności procesu certyfikacji : wstępne formalne rozpatrzenie wniosku, przeprowadzenie analizy kompletności dokumentacji, dokonanie identyfikacji próbek i dostawcy, rejestracja wniosku oraz przygotowanie i wysłanie potwierdzenia (opłata wstępna) przeprowadzenie kontroli warunków organizacyjno-technicznych dostawcy. przeprowadzenie szczegółowej analizy dokumentacji oraz przygotowanie decyzji certyfikacyjnej wydanie opinii przez Komitet Techniczny wystawienie certyfikatu. realizację nadzoru nad wydanym certyfikatem Opłaty za przeprowadzenie procesu certyfikacji są pobierane w następujących etapach: przy składaniu wniosku - opłata wstępna (bezzwrotna) po zakończeniu procesu certyfikacji - pozostała kwota wynikająca z kalkulacji kosztów. Opłaty za postępowanie certyfikacyjne nie obejmują kosztów badań wyrobów. Koszty delegacji służbowych związanych z prowadzeniem certyfikacji rozliczane są zgodnie z obowiązującymi przepisami o podróżach służbowych. W przypadku konieczności analizy z pomocą tłumacza sprawozdania z badań dostarczonego w języku obcym lub przetłumaczenia tego sprawozdania na język polski, opłaty za te czynności będą dodatkowo doliczane do opłaty końcowej za przeprowadzenie certyfikacji. Odwołania i reklamacje 1. Dostawca/Posiadacz certyfikatu ma prawo odwołania się lub złożenia reklamacji do każdej czynności lub decyzji, która została podjęta podczas procesu certyfikacji. 2. Odwołanie może dotyczyć przede wszystkim: odmowy wydania certyfikatu, cofnięcia certyfikatu itp. Odwołania i reklamacje powinny być składane na piśmie do Dyrektora IW. Tryb postępowania w przypadku odwołań i/lub reklamacji oraz spraw spornych określony została w procedurze CP-08. Wydanie z dnia 2009-07-07 Str. 8 / 8