URZĄD MARSZAŁKOWSKI WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO

URZĄD MARSZAŁKOWSKI WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO EUROPEJSKI FUNDUSZ ROZWOJU REGIONALNEGO Załącznik Nr 1 do Uchwały Nr 60 /08 Zarządu Województwa Małopolskiego z dnia 24 stycznia 2008r. w sprawie Wytycznych do studium wykonalności dla projektów inwestycyjnych realizowanych w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013 (MRPO) Wytyczne do studium wykonalności dla projektów inwestycyjnych realizowanych w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013 (MRPO) Niniejsze wytyczne nie mają zastosowania do projektów ubiegających się o dofinansowanie w ramach osi priorytetowej nr 2 i nr 9 oraz projektów nieinwestycyjnych występujących w ramach osi priorytetowych nr 3 i nr 8 MRPO Kraków, styczeń 2008r. Instytucja Zarządzająca MRPO na lata 2007-2013

1. WSTĘP... 5 2. Podstawowe informacje na temat projektu... 5 3. Analiza otoczenia społeczno gospodarczego projektu wraz z uwzględnieniem kontekstu dokumentów strategicznych... 5 4. Zidentyfikowane problemy... 5 5. Logika interwencji... 6 5.1 Cele ogólne projektu...6 5.2 Cel główny/bezpośredni projektu...6 5.3 Produkty projektu...6 5.4 Rezultaty projektu...6 5.5. Komplementarność z innymi działaniami...7 6. Analiza instytucjonalna, trwałość projektu... 7 6.1 Analiza instytucjonalna projektu...7 6.2 Trwałość i wykonalność organizacyjna projektu...7 6.3 Trwałość i wykonalność finansowa projektu...8 6.4 Analiza wykonalności prawnej projektu...8 6.5 Promocja projektu wraz z informacją nt. źródeł dofinansowania projektu...9 7. Analiza odbiorców projektu/analiza popytu... 9 8. Analiza techniczna oraz technologiczna inwestycji... 9 8.1 Opis i uzasadnienie przyjętych rozwiązań...9 8.2 Analiza wariantowa...10 9. Analiza oddziaływania na środowisko... 10 10. Analizy specyficzne dla danego rodzaju projektu/sektora... 10 11. Analiza finansowa... 11 11.1 Założenia do analizy finansowej...11 11.2 Projekcja przepływów pieniężnych projektu...13 11.2.1 Całkowite nakłady inwestycyjne...15 11.2.2 Prognoza przychodów operacyjnych...15 11.2.3 Prognoza kosztów operacyjnych...16 11.2.4 Zapotrzebowanie na kapitał obrotowy netto...19 11.3 Ustalenie poziomu dofinansowania projektu z funduszy UE...20 11.3.1Poziom dofinansowania dla projektów podlegających zasadom pomocy publicznej...21 11.3.2 Poziom dofinansowania dla projektów nie podlegających zasadom pomocy publicznej...21 11.4 Obliczenie wskaźników efektywności inwestycji...23 11.5 Źródła finansowania projektu...25 11.6 Weryfikacja finansowej trwałości projektu...25 11.7 Pro forma sprawozdania finansowe...26 12. Analiza ekonomiczno - społeczna... 27 12.1 Metoda wielokryterialna dla projektów o wartości poniżej 20 mln zł...27 12.2 Analiza kosztów i korzyści - dla projektów o wartości powyżej 20 mln zł...28 12.2.1 Założenia do AKK...28 12.2.2 Etapy przygotowania AKK...29 12.2.3 Koszty i korzyści projektu o charakterze niefinansowym...32 12.3 Analiza efektywności kosztowej...32 13. Analiza wrażliwości/ryzyka... 32 13.1 Analiza wrażliwości...33 13.2 Analiza jakościowa ryzyka...35 14. Wpływ na polityki horyzontalne... 36 Instytucja Zarządzająca MRPO na lata 2007-2013 3

Załącznik 1 Wzory tabel do analizy finansowej i analizy ekonomicznej metoda standardowa... 40 Załącznik 2 Wzory tabel do analizy finansowej i analizy ekonomicznej metoda różnicowa... 42 Załącznik 3 Wskazówki w zakresie sposobu przygotowania studium wykonalności dla projektów z wybranych schematów i działań MRPO.... 44 Priorytet 1/ Działanie1.1/Schemat A Rozwój infrastruktury dydaktycznej szkolnictwa wyższego...44 Priorytet 1/ Działanie1.1/Schemat B Rozwój infrastruktury kształcenia ustawicznego, w tym kształcenia zawodowego...46 Priorytet 3/ Działanie 3.1/Schemat A Budowa regionalnego systemu informacji turystycznej...47 Priorytet 3/ Działanie 3.1/Schemat B Inwestycje w obiekty i infrastrukturę uzdrowiskową...48 Priorytet 4/ Działanie 4.1/Schemat A Drogi regionalne...49 Priorytet 4/ Działanie 4.1/Schemat B Drogi w miastach na prawach powiatu...49 Priorytet 4/ Działanie 4.1/Schemat C Drogi powiatowe...49 Priorytet 4/ Działanie 4.2/Schemat A Transport miejski...50 Priorytet 4/ Działanie 4.2/Schemat B Tabor kolejowy...51 Priorytet 4/ Działanie 4.2/Schemat C Regionalna sieć kolejowa...52 Priorytet 7/ Działanie 7.1 Gospodarka wodno-ściekowa...53 Zaproponowana struktura i forma studium wykonalności (sw) jest wskazówką i powinna zostać wzięta pod uwagę przy tworzeniu dokumentu studium dla projektów inwestycyjnych ubiegających się o dofinansowanie w ramach MRPO 2007-2013. Istnieje możliwość przygotowania studium wykonalności w odmiennej - od wskazanej tutaj formie, muszą one jednak zawierać wszystkie wskazane w dokumencie elementy i niezbędne informacje!, a metodologia wyznaczania wskaźników analizy finansowej i ekonomicznej musi być tożsama z wskazaną w Wytycznych. Oprócz podanych powyżej obligatoryjnych elementów, studium wykonalności może zawierać dodatkowe informacje dotyczące tych aspektów projektu, które zdaniem Beneficjenta zostały zbyt lakonicznie opisane we wniosku aplikacyjnym np. odnoszące się do stosowania przepisów Ustawy Prawo Zamówień Publicznych. Instytucja Zarządzająca MRPO na lata 2007-2013 4

1. WSTĘP krótkie wprowadzenie do projektu, będące równocześnie streszczeniem całego opracowania, agregującym podstawowe wnioski z przeprowadzonych analiz. Część ta nie powinna przekraczać 2 stron. Należy tu zamieścić kluczowe informacje o projekcie oraz wyniki przygotowanych analiz, a w szczególności: 1. cele projektu i ich kwantyfikacja w postaci wskaźników produktu i rezultatu, 2. planowany poziom nakładów inwestycyjnych z określeniem wysokości kosztów kwalifikowanych i niekwalifikowanych, 3. ramy czasowe projektu, zgodnie z przyjętym harmonogramem, 4. wnioskowany poziom dofinansowania projektu, 5. wyniki i wnioski z analizy finansowej i ekonomicznej (wskaźniki rentowności, finansowa płynność projektu, społeczno-ekonomiczne efekty realizacji projektu) opis odbiorców projektu. 2. Podstawowe informacje na temat projektu tytuł projektu, geneza projektu, ogólna definicja zakresu rzeczowego projektu, lokalizacja projektu. 3. Analiza otoczenia społeczno gospodarczego projektu wraz z uwzględnieniem kontekstu dokumentów strategicznych w tym miejscu należy wskazać kluczowe cechy istotne z punktu widzenia projektu sektora/terenu na tyle dokładnie, aby zrozumieć problemy, do których rozwiązania ma się przyczynić realizacja projektu. Analiza powinna oprzeć się o aktualne dane statystyczne, których analiza potwierdzać będzie stan faktyczny (analiza podaży), np. w przypadku projektów edukacyjnych (przedszkola, szkoły podstawowe, gimnazja, szkoły wyższe) istotne będą dane demograficzne oraz dane nt. ilości funkcjonujących na danym terenie placówek edukacyjnych oraz ich oddziałów; w przypadku projektów turystycznych istotne będą informacje nt. potencjału atrakcji turystycznych występujących na danym terenie, charakterystyki turystów odwiedzających daną miejscowość lub atrakcję turystyczną (ilość, cel przyjazdu, miejsce zamieszkania itd.)oraz kwotę wpływów z tytułu ich pobytu do budżetu gminy, a także ilości przedsiębiorstw działających na danym terenie w sektorze turystyki. Zagadnienia o charakterze ogólnym, takie jak liczba mieszkańców gminy, ukształtowanie terenu etc., które nie mają bezpośredniego związku z tematyką projektu należy ograniczyć do niezbędnego minimum. Kolejnym istotnym elementem, który powinien zostać zaprezentowany w tym miejscu jest spójność ze Strategią Rozwoju Województwa, lokalnymi i sektorowymi strategiami rozwoju, a także strategią rozwoju instytucji Beneficjenta, jeśli taka istnieje. Istotne jest wykazanie spójności projektu ze strategicznymi założeniami rozwoju danego obszaru/ dziedziny na poziomie zarówno lokalnym, regionalnym, jak i krajowym. Wykazanie daleko idącej spójności z dokumentami strategicznymi na danym terenie/ w danym sektorze stanowi dowód, iż Beneficjent działa planowo i posiada lub też wpisuje się w spójną politykę rozwoju danego terenu/sektora. 4. Zidentyfikowane problemy - w tej części studium wykonalności należy określić najpoważniejsze, zidentyfikowane w toku analizy otoczenia społecznogospodarczego oraz strategicznych założeń rozwoju, problemy występujące na danym terenie/w danym sektorze. Należy następnie określić te problemy, które projekt ma rozwiązać lub przyczynić się do ich rozwiązania, uzasadniając równocześnie swój wybór. Informacje zawarte w tym punkcie powinny wynikać z analizy dokonanej w punkcie 3- Analiza otoczenia społeczno-gospodarczego. Instytucja Zarządzająca MRPO na lata 2007-2013 5

5. Logika interwencji odpowiedzią na zidentyfikowane problemy występujące na danym terenie/w danym sektorze jest realizowany przez Beneficjenta projekt. Logika interwencji obrazuje logikę powiązania celów projektu, jego produktów oraz działań podejmowanych w spójną całość. W punkcie tym należy pokazać, w jaki sposób działania zaplanowane w ramach projektu, realizujące postawione przez Beneficjenta cele, przekładają się na likwidację lub ograniczenie zidentyfikowanych problemów. 5.1 Cele ogólne projektu - długofalowe konsekwencje zrealizowanego projektu, wykraczające poza natychmiastowe efekty dla Beneficjentów (poza harmonogram realizacji projektu) i będące opisem modelowej, docelowej sytuacji Beneficjenta i jego otoczenia. W przypadku projektów realizowanych w ramach MRPO, cele określone przez Beneficjenta musza wykazywać spójność z celami programu. Np. podniesienie atrakcyjności gminy X poprzez polepszenie jakości lokalnego środowiska naturalnego. 5.2 Cel główny/bezpośredni projektu - konsekwencje zrealizowanego projektu bezpośrednio związane z Beneficjentem i/lub jego sytuacją, które będą uzyskane po zakończeniu jego realizacji.. Z reguły projekt realizuje założone cele ogólne jedynie w części. A zatem cel bezpośredni projektu to efekt założony dla danego projektu. Z uwagi na czytelność projektu cel bezpośredni projektu jest tylko jeden, nie wyklucza to jednak możliwości zdefiniowania kilku celów głównych. Cel ten powinien zostać precyzyjnie określony za pomocą wskaźników rezultatu projektu, które bezpośrednio przełożą się na potrzeby odbiorców projektu. Np. zmniejszenie poziomu zanieczyszczenia wód powierzchniowych na terenie gminy X 5.3 Produkty projektu bezpośredni, materialny efekt realizacji poszczególnych działań w ramach przedsięwzięcia mierzony konkretnymi wielkościami (długość drogi, zwiększona nośność mostu, przepustowość stacji uzdatniania wody, długość gazociągu, oddana do użytku powierzchnia itp.). Beneficjent opisuje w tym punkcie inwestycje i inne dobra powstałe bądź pozyskane w ramach projektu, które po zakończeniu implementacji projektu przełożą się na rezultaty opisane w poprzednim punkcie. Produkty muszą zostać skwantyfikowane. Informacje zawarte w tym punkcie powinny być spójne z informacjami przedstawionymi w formularzu wniosku, choć w studium wykonalności Beneficjent może również przestawić szerszy zakres wskaźników produktu dla projektu Np. zmodernizowana oczyszczalnia ścieków 5.4 Rezultaty projektu stanowią wskaźniki celu głównego; to bezpośrednie i natychmiastowe korzyści, jakie wynikną dla Beneficjenta po zakończeniu projektu w związku ze zrealizowanymi działaniami, tj. dostarczonymi mu usługami/dostawami materialnymi/ inwestycyjnymi. Rezultat jest w sposób bezpośredni powiązany z realizacją projektu. Rezultaty projektu powinny zostać precyzyjnie określone i przedstawione w skwantyfikowanej formie. Informacje zawarte w tym punkcie powinny być spójne z informacjami przedstawionymi w formularzu wniosku, choć w studium wykonalności Beneficjent może również przestawić szerszy zakres wskaźników rezultatu. Np. zwiększenie ilości oczyszczonych ścieków Jednym z rezultatów wspólnych niemalże dla wszystkich inwestycji są powstające w ich efekcie (w sposób bezpośredni lub pośredni) miejsca pracy. W ramach niniejszego punktu wnioskodawca winien odnieść się do bezpośrednich miejsc pracy. Opis winien zawierać liczbę i rodzaj (zakres stanowiska) powstających Instytucja Zarządzająca MRPO na lata 2007-2013 6

(stałych) miejsc pracy. To, czy dane miejsce pracy kwalifikowane jest jako bezpośrednie czy pośrednie zależne jest od tego, kto ponosi koszty zatrudnienia. Jeśli jest to podmiot zarządzający produktem inwestycji, wówczas będzie to bezpośrednie miejsce pracy, w pozostałych przypadkach mówić można o pośrednich miejscach pracy. Ewentualny przyrost miejsc pracy, jako efekt pośredni realizacji inwestycji winien być uwzględniony w ramach analizy ekonomicznej projektu. 5.5. Komplementarność z innymi działaniami - potencjalny projekt planowany do realizacji może stanowić element szerszego przedsięwzięcia, lub programu. W punkcie tym należy przedstawić działania komplementarne w stosunku do realizowanej inwestycji. Dotyczy to zarówno powiązań z projektami realizowanymi ze środków unijnych, jak i krajowych, czy innych zagranicznych, które wykazują spójność i są nakierowane na realizację wspólnych celów strategicznych z proponowanym projektem lub mogą mieć jakikolwiek wpływ na jego realizację. Komplementarność może także dotyczyć projektów realizowanych przez inne podmioty. Analizę komplementarności należy rozpatrywać w kontekście projektów już realizowanych lub też będących w trakcie realizacji. W przypadku działań planowanych należy uwzględniać jedynie te, które są ujęte w dokumentach programowych zapewniających wysokie prawdopodobieństwo realizacji. 6. Analiza instytucjonalna, trwałość projektu 6.1 Analiza instytucjonalna projektu w tym punkcie należy podać informacje nt.: A) statusu prawnego Beneficjenta (formy prawnej), dokumentów regulujących jego funkcjonowanie oraz inne istotne dane dotyczące uwarunkowań prawnych funkcjonowania Beneficjenta B) partnerów zaangażowanych w realizację projektu status prawny partnera, charakter jego zaangażowania, zakres odpowiedzialności oraz prawa w odniesieniu do produktów projektu, a także wszelkie inne istotne informacje w zakresie partnerstwa. C) podmiotu zarządzającego (o ile jest to inny podmiot niż Beneficjent) produktami projektu, wskazując status prawny takiego podmiotu, powiązania z Beneficjentem oraz w jaki sposób Beneficjent zagwarantuje zachowanie celów projektu przez podmiot zarządzający. 6.2 Trwałość i wykonalność organizacyjna projektu - w tym punkcie należy odpowiedzieć na dwa podstawowe pytania: A) czy wnioskodawca posiada stosowne struktury organizacyjne i zespół ludzki o kwalifikacjach zapewniających funkcjonowanie projektu w fazie zarówno realizacji jak i w fazie operacyjnej projektu (również zakładany rozwój kadr). W przypadku fazy realizacji projektu należy wykazać czy Beneficjent planuje skorzystać z usługi inwestora zastępczego lub inżyniera kontraktu, czy też planuje realizację zadania inwestycyjnego za pomocą własnych kadr. W przypadku realizacji zadania za pomocą własnych kadr należy opisać kompetencje osób, które będą czuwać nad prawidłową realizacją projektu. W zakresie fazy operacyjnej czyli fazy eksploatacji projektu należy wskazać jakie są kompetencje i doświadczenie w prowadzeniu podobnych przedsięwzięć osób wchodzących w skład zespołu zarządzającego eksploatacją projektu. W przypadku braku w/w struktur należy uwzględnić informację dot. planów Instytucja Zarządzająca MRPO na lata 2007-2013 7

Beneficjenta w zakresie stworzenia odpowiedniego zespołu skąd zostaną pozyskane osoby, jakie będą ich kwalifikacje i doświadczenie zawodowe w w/w zakresie, zakres obowiązków oraz planowana perspektywa czasowa utworzenia takiego zespołu. W przypadku planów przekazania zarządu produktami projektu na rzecz innej jednostki, analogicznie jak w przypadku Beneficjenta należy wykazać, iż jednostka ta posiada doświadczenie oraz odpowiedni zespół ludzki dla celów zarządzania projektem w fazie eksploatacji. B) W przypadku projektów z zakresu kultury, turystyki, sportu, ochrony zdrowia, edukacji oraz innej infrastruktury społecznej - należy wskazać, czy Beneficjent dysponuje programem wykorzystania obiektu/urządzenia, czy zaplanował sposób i zakres eksploatacji produktów projektu oraz użytkowników obiektu. Element programu wykorzystania produktów projektu w przyszłości jest niezwykle istotny w przypadku projektów kulturalnych, turystycznych i edukacyjnych i powinien on zarówno uwzględniać przeszłe doświadczenia oraz dotychczasową aktywność Beneficjenta, jak również ukazywać przyszłościowe plany Beneficjenta. 6.3 Trwałość i wykonalność finansowa projektu w punkcie tym Beneficjent określa swoją zdolność do pokrycia kosztów przyszłego funkcjonowania projektu. Trwałość finansowa jest uwarunkowana naturą samego projektu (jego zdolnością do samofinansowania) i sytuacją finansową jednostki (zdolność do pokrywania kosztów funkcjonowania projektu nie generującego przychodów lub którego przychody są niewystarczające dla pokrycia kosztów jego funkcjonowania). Obydwa te elementy powinny zostać szczegółowo opisane, a zapisy tu zawarte muszą wykazywać spójność z analizą finansową projektu. 6.4 Analiza wykonalności prawnej projektu - w punkcie tym należy opisać uwarunkowania prawne związane z realizacją projektu. Jest to istotne z punktu widzenia kalkulacji ryzyk zewnętrznych w odniesieniu do realizacji inwestycji. Punkt ten powinien zawierać zestawienie decyzji, uzgodnień, dokumentacji i innych informacji wynikających z unormowań prawnych, przykładowo: - informacje na temat stanu własności gruntów/obiektów, gdzie projekt ma być realizowany, - informacje na temat zgodności projektu z zapisami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym), - decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia (Prawo ochrony środowiska), - decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu (ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym), - pozwolenie na budowę, decyzje o zatwierdzeniu projektu budowlanego, decyzje o pozwoleniu na wznowienie robót budowlanych (Prawo budowlane) - dokumentacja konserwatorska / uzgodnienia konserwatorskie (ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami), - pozwolenie wodno-prawne (Prawo wodne), - decyzja o kierunku rekultywacji, projekt rekultywacji, dokumentacja rekultywacji, ew. decyzji o uznaniu rekultywacji za zakończoną w przypadku rewitalizacji terenów poprzemysłowych lub innych terenów zdegradowanych (ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych), - i inne wynikające ze specyfiki danego projektu. Instytucja Zarządzająca MRPO na lata 2007-2013 8

6.5 Promocja projektu wraz z informacją nt. źródeł dofinansowania projektu W punkcie tym należy przedstawić założenia kampanii promocyjno-informacyjnej realizowanego projektu poprzez opis celu podjętych działań promocyjnych, wybranych sposobów (środków) dotarcia do potencjalnych odbiorców projektu oraz najbardziej adekwatnych kanałów dystrybucji dla danego typu projektu. Należy również przedstawić planowany budżet tych działań i harmonogram ich realizacji. Do instrumentów promocji należy zaliczyć m.in. tablice pamiątkowe, plakaty i inne materiały informacyjne np. ogłoszenia prasowe, ulotki, broszury itp. Kwalifikowalność podjętych działań promocyjnych dotyczy jedynie założonych zadań w wymienionym zakresie jedynie do momentu zakończenia rzeczowej realizacji projektu, w związku z tym promocja projektu nie może stanowić odrębnego etapu realizacji projektu, nie związanego z samym momentem uruchomienia inwestycji, który w sposób znaczący przedłużałby harmonogram projektu. Ponadto na etapie planowania kampanii informacyjno-promocyjnej należy pamiętać o obowiązku promocji źródeł dofinansowania projektu w oparciu o wytyczne dotyczące informacji i promocji dla okresu programowania 2007-2013 tj. Rozporządzenia Komisji (WE) nr 1828/2006 z dnia 8 grudnia 2006r. ustanawiającego szczegółowe zasady wykonania Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące EFRR, EFS oraz FS oraz Rozporządzenia (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie EFRR oraz regulamin konkursu opracowany przez Instytucję Zarządzającą. 7. Analiza odbiorców projektu/analiza popytu w punkcie tym należy przedstawić informacje nt. bezpośrednich odbiorców, czyli korzystających z projektu szerszego kręgu odbiorców produktów i rezultatów projektu (np. społeczność lokalna, uczniowie itp.). Należy wskazać, jakie podmioty i grupy docelowe skorzystają na realizacji projektu oraz w jakim zakresie. Ważne jest także wskazanie zapotrzebowania na oferowane w ramach projektu dobra, usługi. W tym rozdziale należy określić także rynek (obszar) na jakim realizowany będzie projekt, określając jego potencjał i strukturę. Należy oszacować ilu odbiorców (osób/podmiotów) z danego rynku zgłasza zapotrzebowanie na usługi/dobra oferowane w ramach zrealizowanego projektu. Chodzi przede wszystkim o określenie, jaki jest w chwili obecnej popyt na dane dobra/usługi, a jaki będzie po zakończeniu realizacji projektu. Na tym etapie należy zwrócić także uwagę na zmiany jakościowe w zakresie oferowanych usług (szczególnie dotyczy to projektów z zakresu kultury, turystyki, edukacji, ochrony zdrowia itp. oraz zmiany ilościowe oparte na ekonomicznie akceptowalnych cenach za te usługi po uwzględnieniu cenowej i dochodowej elastyczności popytu analizę ewentualnych zdolności odbiorców projektu do ponoszenia określonych opłat za oferowane usługi (np. w przypadku projektów wodnokanalizacyjnych należy zwrócić uwagę na zagadnienie dochodu rozporządzalnego). 8. Analiza techniczna oraz technologiczna inwestycji 8.1 Opis i uzasadnienie przyjętych rozwiązań Analiza technologiczna powinna w jasny i opisowy sposób przedstawiać przyjęte w projekcie rozwiązania architektoniczne, techniczne i technologiczne. Z analizy powinny wynikać następujące informacje: Instytucja Zarządzająca MRPO na lata 2007-2013 9

Czy przyjęte rozwiązania są zgodne z najlepszą praktyką w danej dziedzinie? Czy przyjęte rozwiązania są optymalne pod względem zaspokojenia popytu ze strony użytkowników? Czy projekt przedstawia optymalny stosunek jakości do ceny? Jaki jest stopień nowoczesności technologicznych/technicznych rozwiązań zastosowanych w projekcie a w przypadku projektów z zakresu społeczeństwa informacyjnego także otwartości zastosowanych rozwiązań technicznych/technologicznych? 8.2 Analiza wariantowa w punkcie tym należy wskazać czy istnieją alternatywne niż przyjęte w projekcie warianty rozwiązania danej sytuacji problemowej. Jeśli istnieją alternatywne warianty należy dokonać ich analizy, z której wynikać powinno, który wariant jest najodpowiedniejszy z punktu widzenia zarówno kosztów i potrzeb odbiorców. Analiza ta powinna wykazywać spójność z analizą finansową oraz ekonomiczno- społeczną projektu. W przypadku braku alternatywnych rozwiązań należy dokonać analizy skutków wariantu 0 czyli pozostawienia sytuacji bez zmian. 9. Analiza oddziaływania na środowisko punkt ten jest obowiązkowy dla projektów inwestycyjnych. Powinien on zawierać krótkie streszczenie np. Raportu z Oceny Wpływu na Środowisko (jeśli dokument ten jest wymagany), lub przedstawienie krótkiej informacji na temat wpływu projektu na środowisko. Dla projektów, dla których wymagane jest wykonanie oceny oddziaływania na środowisko, należy w tym rozdziale zawrzeć krótkie streszczenie tego dokumentu. W przypadku projektów, dla których nie jest wymagane sporządzenie w/w dokumentów, należy opisać, czy założenia projektu oraz przyjęte rozwiązania techniczne i technologiczne są przyjazne środowisku m. in. poprzez krótką charakterystykę środowiska, na które projekt może oddziaływać na etapie realizacji, opis uciążliwości realizowanego projektu dla środowiska oraz sposobów minimalizacji negatywnych oddziaływań, także w przypadku ewentualnej awarii lub likwidacji projektu. 10. Analizy specyficzne dla danego rodzaju projektu/sektora Beneficjent w tym punkcie może zamieścić analizy oraz informacje istotne z punktu widzenia danej branży lub sektora, w które wpisuje się projekt. Instytucja Zarządzająca MRPO na lata 2007-2013 10

11. Analiza finansowa Analiza finansowa powinna wykazać: rentowność projektu z punktu widzenia inwestora, wymagania w zakresie finansowania zewnętrznego oraz przepływy finansowe związane z projektem. Jej celem jest wykazanie, że zapewnione środki finansowe będą wystarczające do sfinansowania projektu w okresie jego realizacji, a następnie eksploatacji przedstawiać weryfikację trwałości finansowej projektu. Istotne jest zwłaszcza wykazanie, że Beneficjent posiada środki na sfinansowanie wkładu własnego w realizację projektu. Analiza finansowa, przeprowadzona dla projektów aplikujących o środki UE, stanowi także podstawę do wyliczenia luki w finansowaniu, umożliwiającej oszacowanie wysokości dofinansowania dla projektów generujących dochód netto 1. Poprawnie przeprowadzona analiza finansowa winna zawierać informacje na temat: - planu nakładów inwestycyjnych i odtworzeniowych - przychodów i kosztów operacyjnych, - zapotrzebowania na kapitał obrotowy - źródeł finansowania, w tym określenie poziomu dofinansowania projektu, - wskaźników efektywności finansowej, - trwałości finansowej projektu. W przypadku projektów nie generujących przychodów operacyjnych można zastosować tzw. uproszczoną analizę finansową, ograniczającą się do prezentacji: - planu nakładów inwestycyjnych i odtworzeniowych, - źródeł finansowania, w tym określenia poziomu dofinansowania, - kosztów operacyjnych projektu oraz - weryfikacji trwałości finansowej projektu. 11.1 Założenia do analizy finansowej I. Analiza finansowa winna być przeprowadzona w oparciu o metodologię zdyskontowanego przepływu środków pieniężnych (ang. Discounted Cash Flow) zwaną dalej metodologią/analizą DCF). Metodologia DCF oparta jest na następujących założeniach: wszelkie wielkości finansowe przyjęte w ramach analizy finansowej (nakłady inwestycyjne, przychody operacyjne, koszty operacyjne itd.) dotyczące projektu (określające przepływy pieniężne projektu), ujmowane są z punktu widzenia Beneficjenta/Beneficjentów. Szczególny przypadek dotyczy sytuacji, gdy w realizację projektu zaangażowanych jest więcej niż jeden podmiot (np. projekt realizowany przez związek międzygminny, centrum transferu technologii, urząd miasta i zarząd budynków komunalnych itp.). W tym przypadku należy przeprowadzić analizę finansową jedynie dla projektu. 1 Zgodnie z zapisami art. 55 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11.07.2006r., ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1260/1999, należy dokonać, w oparciu o metodę luki w finansowaniu, obliczenia wielkości dofinansowania dla projektów generujących dochód netto, jeżeli: wsparcie nie stanowi pomocy publicznej w rozumieniu art. 87 TWE, i wartość bieżąca (zdyskontowana) dochodów netto generowanych w ramach projektu jest dodatnia, Instytucja Zarządzająca MRPO na lata 2007-2013 11

uwzględnia wyłącznie przepływ środków pieniężnych, tj. rzeczywistą kwotę pieniężną wypłacaną lub otrzymywaną w ramach danego projektu. W rezultacie, nie mogą być przedmiotem analizy DCF niepieniężne pozycje rachunkowe takie jak amortyzacja, z uwagi na fakt, iż Podręcznik kwalifikowania wydatków objętych dofinansowaniem w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013 dopuszcza możliwość wykonania robót dodatkowych w wysokości do 5% kosztów kwalifikowanych projektu wynikających z umowy o dofinansowanie projektu, rezerwa na nieprzewidziane wydatki będzie kosztem niekwalifikowanym. uwzględnia przepływy pieniężne w tym roku, w którym miała miejsce rzeczywista zmiana stanu środków pieniężnych; uwzględnia wartość rezydualną (końcową) projektu; uwzględnia zmianę wartości pieniądza w czasie, co oznacza, że przepływy środków pieniężnych, obliczone dla kolejnych lat projekcji, podlegają dyskontowaniu przy zastosowaniu stopy dyskontowej. Stopę dyskontową należy przyjąć na poziomie 5% (jednakową dla całego okresu referencyjnego). II. Informacje na temat przyjętych danych i założeń (w tym założeń makroekonomicznych) wraz z podaniem źródła ich pozyskania, należy przedstawić w skoroszycie w postaci MS Excel, stanowiącym Załącznik nr 1 lub 2 do wytycznych. Punktem wyjścia prognoz finansowych powinny być dane finansowo księgowe podmiotów eksploatujących przedsięwzięcie/system w danej gminie/przedsiębiorstwie za rok poprzedni (jeżeli będą dostępne, jeżeli nie, projekcja winna opierać się na danych finansowo-księgowych obejmujących ostatni dostępny okres np. kwartał, półrocze). W analizie należy wykorzystać informacje zawarte w koncepcji technicznej jak również wykorzystana może być wiedza ekspercka w przypadkach, kiedy dane historyczne nie będą dostępne. Założenia makroekonomiczne przyjęte na potrzeby analizy winny opierać się na możliwie najbardziej aktualnych prognozach. III. Za rok obrotowy przyjąć należy rok kalendarzowy. IV. Prognoza przepływów pieniężnych sporządzona winna być w jednostce pieniężnej - w PLN (zaokrąglamy do pełnych zł). V. Poszczególne elementy przepływów pieniężnych należy kalkulować w cenach stałych (tzn. nie uwzględniających wpływu inflacji). VI. Podawane ceny towarów i usług powinny być cenami netto, tj. bez podatku VAT w przypadku, gdy Beneficjent może odzyskać VAT, w przeciwnym zaś razie, gdy podatek VAT nie podlega zwrotowi, powinien zostać uwzględniony w cenach. Niemniej jednak w przypadku wątpliwości, należy odnieść się do zasad kwalifikowalności, klasyfikujących VAT jako koszt kwalifikowany bądź niekwalifikowany. UWAGA! W sytuacji, gdy nakłady inwestycyjne projektu planowane są w cenach brutto, należy dokonać wyodrębnienia podatku VAT (tzn. podać wartość netto, podatek VAT, wartość brutto wraz z określeniem stawki podatku). VII. Projekcja skumulowanych przepływów pieniężnych dokonywana na potrzeby weryfikacji trwałości finansowej inwestycji winna być sporządzona w ujęciu rocznym. VIII. Okres odniesienia (horyzont czasowy, okres referencyjny), za który należy sporządzić prognozę przepływów pieniężnych generowanych przez projekt winien stanowić sumę okresów: ponoszenia nakładów inwestycyjnych (obejmujących fazę realizacji) i okres fazy operacyjnej (eksploatacyjnej) wskazany poniżej (w zależności od sektora). Długość okresu eksploatacji w zależności od sektora: Instytucja Zarządzająca MRPO na lata 2007-2013 12

Energetyka - 20 lat, Gospodarka wodna i środowisko naturalne - 30 lat, Kolejnictwo 30 lat, Porty morskie i lotnicze 25 lat, Drogi 25 lat, Przemysł 10 lat, Inne (nie wymienione wyżej) 15-20 lat. Czyli: okres odniesienia = faza realizacji + określona wytycznymi faza eksploatacji Np. Inwestycja polega na budowie nowej drogi. Okres realizacji (ponoszenia nakładów inwestycyjnych) to 3 lata. Okres eksploatacji to 25 lat. Zatem długość projekcji finansowych to 28 lat. Do obliczeń wszystkich wskaźników w ramach analizy finansowej stosujemy tę samą długość okresu referencyjnego. UWAGA: W Załączniku nr 3 do Wytycznych zamieszczono sugerowane okresy eksploatacji dla wybranych działań MRPO. Dla celów porównawczych oraz z uwagi na fakt, iż przyjęty okres referencyjny będzie wpływał na poziom dofinansowania projektów generujących dochód, powyższe wymogi w zakresie długości okresu eksploatacji, jak i sposobu obliczania okresu referencyjnego, winny być przestrzegane. Dopuszcza się skrócenie okresu eksploatacji w uzasadnionych - ekonomicznym czasem eksploatacji produktu/ów projektu przypadkach. IX. Przepływy pieniężne dyskontowane są na pierwszy rok przyjętego okresu referencyjnego, t=1. 11.2 Projekcja przepływów pieniężnych projektu Podstawą wyznaczenia wskaźników rentowności projektu jest oszacowanie wielkości przepływów pieniężnych projektu w całym okresie obliczeniowym. Realizacja tego zagadnienia wymaga określenia i przygotowania projekcji finansowych następujących wielkości: całkowitych nakładów inwestycyjnych obejmujących: nakłady fazy przed- i inwestycyjnej w podziale na koszty kwalifikowane i niekwalifikowane oraz nakłady odtworzeniowe (wykazywane w fazie operacyjnej projektu), przychodów operacyjnych, kosztów eksploatacji, zapotrzebowanie na kapitał obrotowy. Zastosowane podejście do ustalenia przepływów pieniężnych projektu zależy od możliwości oddzielenia strumienia wpływów i wydatków tylko projektu od ogólnego strumienia wpływów i wydatków Beneficjenta. Z tego powodu wyróżnia się dwie kategorie inwestycji: Kategoria 1 dotyczy inwestycji, dla których możliwe jest oddzielenie przepływów pieniężnych projektu od ogólnych przepływów Beneficjenta (np. budowa nowej drogi, kanalizacja gminy itp.). W tej sytuacji stosuje się metodę standardową. Analiza w oparciu o tę metodę wymaga określenia przez Instytucja Zarządzająca MRPO na lata 2007-2013 13

Beneficjenta wydatków oraz wpływów dla analizowanej inwestycji. Kategoria 2 dotyczy inwestycji, dla których niemożliwe jest rozdzielenie przepływów pieniężnych, zarówno osobno dla kategorii wpływów oraz wydatków, jak i dla obydwu kategorii równocześnie. W tym przypadku analiza finansowa opiera się na różnicowym modelu finansowym. W ramach kategorii 2 dopuszczalne jest stosowanie dwóch podejść: (1) Strumienie finansowe szacowane są jako różnica pomiędzy strumieniami finansowymi dla scenariusza podmiot z projektem (operator z inwestycją) oraz strumieniami finansowymi dla scenariusza podmiot bez projektu (operator bez inwestycji) (zastosowanie tego podejścia wymaga przygotowania dla całego horyzontu czasowego dwóch prognoz poszczególnych wielkości finansowych Beneficjenta np. Gminy X. W pierwszym przypadku dla wariantu zaniechania, czyli gdyby inwestycja nie była realizowana i w drugim ujęciu pokazując projekcje finansowe Beneficjenta z uwzględnieniem realizacji projektu). Metoda ta ma zastosowanie w poniższych przypadkach: a) w branżach regulowanych i/lub branżach sieciowych, w tym w szczególności dla projektów dotyczących wody, kanalizacji, odpadów i sieci grzewczych/ ciepłownictwa; b) zalecana jest dla całego sektora regulowanego (gospodarka wodna, energetyka, telekomunikacja itd.), w którym wartość projektu inwestycyjnego jest znacząca (powyżej 20% wartości netto aktywów podmiotu). (2) Strumienie finansowe szacowane są jako różnica pomiędzy strumieniami finansowymi dla scenariusza działalność gospodarcza z projektem oraz strumieniami finansowymi dla scenariusza działalność gospodarcza bez projektu. Pojęcie działalności gospodarczej nie jest jednoznacznie zdefiniowane, można je rozumieć jako: i) usługa (działalność) / pakiet usług oferowanych w obrębie zdefiniowanego obszaru; ii) usługa (działalność) / pakiet usług oferowanych w ramach kilku regionów; iii) nowy produkt wytwarzany w już istniejącej fabryce; iv) inne. Np. w przypadku podmiotu działającego na obszarze całej Polski, nie ma potrzeby analizować jego finansów w skali całego kraju, wystarczy przeprowadzić analizę finansową w aspekcie danego regionu bądź usługi (działalności; o ile tego typu dane są możliwe do wyodrębnienia z ksiąg rachunkowych firmy). Zamiast poddawać analizie wielobranżowy podmiot, wystarczy przyjrzeć się przepływom pieniężnym generowanym przez fabrykę, która jest unowocześniana. W przypadku branż sieciowych (np. koleje), wystarczające będzie zatem przeprowadzenie analizy dotyczącej modernizowanej linii. Zastosowany sposób określenia przepływów pieniężnych uzależniony jest od odpowiedzi na następujące pytania: 1. Czy istnieje możliwość wyodrębnienia strumienia wpływów z projektu od ogólnego strumienia wpływów Beneficjenta? 2. Czy istnieje możliwość wyodrębnienia strumienia wydatków projektu od ogólnego strumienia wydatków Beneficjenta? Jeżeli odpowiedź, na jedno z powyższych pytań jest negatywna należy zastosować w kalkulacji przepływów projektu podejście przyrostowe. Instytucja Zarządzająca MRPO na lata 2007-2013 14

W przypadku, gdy projekt został określony jako kategoria 1, czyli inwestycja, dla której możliwe jest oddzielenie przepływów pieniężnych projektu od ogólnych przepływów Beneficjenta powyższe plany należy opracować jedynie dla samego projektu. W sytuacji, gdy projekt został zaliczony do kategorii 2, czyli określony jako inwestycja, dla której niemożliwe jest rozdzielenie przepływów pieniężnych, zarówno osobno dla kategorii wpływów oraz wydatków, jak i dla obydwu kategorii równocześnie projekcje należy przedstawić dla: scenariusza bez projektu i scenariusza z projektem, a następnie wyliczyć różnicę dla poszczególnych wielkości. 11.2.1 Całkowite nakłady inwestycyjne W punkcie tym należy przedstawić szczegółowy harmonogram rzeczowo-finansowy nakładów inwestycyjnych wraz z określeniem źródła szacunków (np. kosztorys inwestorski, przetarg, doświadczenie inwestora, oferty potencjalnych wykonawców). Harmonogram ten powinien być przygotowany dla okresów kwartalnych (winien być spójny z analizą wykonalności technicznej przedstawioną w studium). Dodatkowo należy przedstawione nakłady inwestycyjne dotyczące realizacji projektu podzielić na wydatki kwalifikowane i niekwalifikowane do dofinansowania z funduszy UE oraz określić wartość podatku VAT, w sytuacji gdy zostanie on potraktowany jako koszt kwalifikowany. Aby uwzględnić wszystkie wydatki w okresie eksploatacji należy przedstawić również plan nakładów odtworzeniowych, ponoszonych w okresie eksploatacji projektu (po zakończeniu jego realizacji), w celu odtworzenia zużytych składników majątku trwałego. Należy pamiętać, że pozycja ta powoduje wzrost wartości księgowej środków trwałych (podlegają amortyzacji) i nie należy jej mylić z kosztami bieżących napraw, remontów i konserwacji zaliczanych do kosztów operacyjnych. W przypadku uwzględniania w ramach nakładów inwestycyjnych wydatków fazy przedrealizacyjnej należy je zgrupować w ramach osobnej podkategorii. Szczegółowe zestawienie przedstawiające plan i harmonogram całkowitych nakładów inwestycyjnych w ujęciu kwartalnym dla okresu realizacji jest bezwzględnie wymagane w formie załącznika, w arkuszu o nazwie Obliczenia własne Załącznik nr 1 bądź nr 2 Wytycznych. 11.2.2 Prognoza przychodów operacyjnych UWAGA! Ten punkt analizy finansowej jest wymagany jedynie w przypadku inwestycji, w wyniku których będą w okresie eksploatacji świadczone odpłatne usługi, bądź dostarczane odpłatnie wyroby gotowe i towary. Przychody oczekiwane, należne jednostce kwoty za sprzedane produkty, towary, materiały i inne rzeczowe oraz finansowe składniki zasobów majątkowych (np. zbędne maszyny, urządzenia, środki transportu, nieruchomości itp.). Opracowanie prognozy przychodów obejmuje: 1. opis założeń dotyczących popytu i określenie prognozy sprzedaży, 2. opis założeń przyjętych do sporządzenia projekcji przychodów (ceny, taryfy itp.), 3. sporządzenie projekcji przychodów. a) Program sprzedaży Instytucja Zarządzająca MRPO na lata 2007-2013 15

W tej części analizy finansowej należy przedstawić plan sprzedaży ilościowej wyrobu/usługi/towarów w oparciu o analizę popytu/frekwencji itp. będącą częścią studium wykonalności. Projekcję ilościową należy przedstawić w rozbiciu na poszczególne wyroby/usługi/towary. W przypadku wyrobów/usług/towarów podobnych można je grupować ze względu na charakterystyczne cechy i jednakowe jednostki miary. W szczególności istotne jest: oszacowanie istniejącego popytu, prezentacja danych historycznych oraz założonych trendów dotyczących prognoz popytu na wyroby/usługi/towary, oszacowanie przyszłego popytu oraz przedstawienie założeń dla jego wyliczenia. Założenia do prognozy należy przedstawić w załączniku nr 1 bądź nr 2 do Wytycznych. Szczegółowe projekcje kształtowania się wielkości sprzedaży należy przedstawić w formie tabelarycznej w załączniku 1 do wytycznych w arkuszu Obliczenia własne. b) Prognozowane opłaty (ceny, taryfy) za produkty/usługi/towary Planowana wysokość opłat (cen, taryf), niezbędna do określenia poziomu przychodów winna uwzględniać specyfikę wyrobów/usług/towarów, a w szczególności: wysokość opłat (cen, taryf) za wyroby/usługi/towary musi być ustalana z zachowaniem przepisów prawa, np.: w przypadku wody i ścieków m.in. ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków oraz wydanego do tej ustawy Rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie określenia taryf, wysokość opłat (cen, taryf) ustalana winna być niezależnie dla poszczególnych mediów oraz dla poszczególnych grup odbiorców zgodnie z zasadą zanieczyszczający płaci, wysokość projektowanych opłat (cen, taryf) powinna uwzględniać poziom akceptowalności społecznej cen mediów, usług i produktów dla gospodarstw domowych i innych odbiorców patrz. Wytyczne Ministerstwa Rozwoju Regionalnego w zakresie wybranych zagadnień związanych z przygotowaniem projektów inwestycyjnych, w tym projektów generujących dochód określające metodologię obliczania dochodu rozporządzalnego. Założenia do prognozy opłat (cen, taryf) należy przedstawić w załączniku nr 1 bądź nr 2 do Wytycznych, w arkuszu założenia. c) Prognoza przychodów operacyjnych Projekcję przychodów generowanych przez projekt z podstawowej działalności w okresie eksploatacji należy przedstawić (w zależności od charakteru projektu) w podziale na: rodzaj produktów/usług/towarów (np. dostawa wody, odbiór ścieków, noclegi itp.) grupy odbiorców (np. indywidualni odbiorcy, przedsiębiorstwa itp.). Obliczony poziom przychodów ze sprzedaży musi wynikać wprost z planowanej ilości sprzedaży oraz przyjętych opłat (cen) za produkty/usługi/towary. Szczegółowe projekcje kształtowania się poziomu przychodów operacyjnych należy przedstawić w załączniku nr 1 bądź nr 2 do Wytycznych w arkuszu Obliczenia własne. 11.2.3 Prognoza kosztów operacyjnych Instytucja Zarządzająca MRPO na lata 2007-2013 16

Koszty operacyjne całość kosztów poniesionych w związku z eksploatacją i utrzymaniem inwestycji. Przygotowanie prognoz kosztów operacyjnych obejmuje: 1. opis założeń przyjętych do sporządzenia projekcji kosztów operacyjnych, 2. sporządzenie projekcji kosztów operacyjnych według układu rodzajowego kosztów. Dokonując zestawienia kosztów operacyjnych, należy wziąć pod uwagę konieczność korekty przepływów pieniężnych w ramach dalszej ich analizy. W związku z powyższym należy: zidentyfikować w kosztach operacyjnych te pozycje kosztów, które zostaną wyeliminowane z przepływów pieniężnych analizy finansowej w ramach ich korekty o efekty fiskalne 2 (np. podatek VAT, składki ZUS płacone przez pracodawcę, podatek od nieruchomości itd.), wyeliminować z przepływów pieniężnych analizy finansowej te pozycje kosztowe, które nie stanowią rzeczywistego wydatku (tzw. koszty niepieniężne amortyzacja). Jeżeli efektem projektu będą tzw. oszczędności kosztowe (obniżenie kosztów operacyjnych wynikające ze zrealizowania projektu) to, w przypadku stosowania modelu różnicowego, powinny być prezentowane w kategorii kosztów operacyjnych, jako wpływy a nie koszty (czyli ze znakiem minus). Koszty należy przedstawić wg klasyfikacji kosztów rodzajowych wraz z określeniem przyjętych założeń. Koszty eksploatacji projektu powinny być prognozowane w podziale zgodnym z układem kosztów rodzajowych, uwzględniając w zależności od charakteru projektu, co najmniej poniższe grupy: zużycie materiałów i energii, amortyzacja, usługi obce, wynagrodzenia, ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia (narzuty na wynagrodzenia), podatki i opłaty, pozostałe koszty rodzajowe. Dodatkowo należy również przedstawić plan remontów bieżących inwestycji za cały okres eksploatacji projektu. Remonty bieżące powinny zostać uwzględnione w rachunku zysków i strat w kosztach materiałów i surowców oraz usług obcych. Punktem wyjścia w projekcji kosztów eksploatacyjnych projektu powinny być informacje zawarte w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury oraz dane o poziomie kosztów, które zostały poniesione przez podmiot w ciągu ostatnich trzech latach. W przypadku, gdy informacje te będą niedostępne należy wziąć pod uwagę koszty z ostatniego dostępnego okresu bądź określone na podstawie najlepszej wiedzy konsultantów i dostępnych danych rynkowych. Poziom kosztów operacyjnych inwestycji należy określić w odniesieniu do danych zawartych w koncepcji technicznej przedsięwzięcia i cen rynkowych. Zużycie materiałów i energii W pozycji tej ujmowane są koszty zużytych materiałów podstawowych (a zatem koszty materiałów bezpośrednich), koszty materiałów o charakterze pomocniczym, koszt zużytej 2 Korekta fiskalna jest elementem analizy ekonomicznej opracowanej na podstawie Metody CBA. Instytucja Zarządzająca MRPO na lata 2007-2013 17

energii elektrycznej, opałowej, wody, gazu, paliwa samochodowego oraz wartość środków obrotowych zaliczanych bezpośrednio w koszty (np. materiały biurowe, opakowania itp.). Amortyzacja Amortyzacja majątku trwałego powinna być szacowana w podziale na dwie grupy: amortyzacja powstałych w wyniku realizacji inwestycji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych - oszacowana na podstawie poniesionych nakładów inwestycyjnych oraz ekonomicznego okresu życia tego składnika, amortyzacja od nakładów odtworzeniowych. Wysokość amortyzacji należy obliczyć oddzielnie dla każdej z grup majątku trwałego na koniec każdego z okresów prognozy. Okres amortyzacji dla każdej grupy aktywów trwałych powinien odzwierciedlać jego minimalny okres amortyzacji wynikający z przepisów podatkowych: Ustawy o rachunkowości 3, Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych 4, Rozporządzeniu Ministra Finansów w sprawie amortyzacji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych 5. Wysokość amortyzacji należy określić dla poszczególnych grup środków trwałych i wartości niematerialnych (dotyczy to również nakładów odtworzeniowych). Wartość netto aktywów trwałych projektu (z uwzględnieniem wartości netto nakładów odtworzeniowych) wyliczona na koniec horyzontu czasowego winna być uwzględniona jako wartość rezydualna inwestycji. Czyli Beneficjent powinien obliczyć wartość równą wartości netto aktywów (tj. wartość (brutto) poniesionych nakładów inwestycyjnych i odtworzeniowych na zakup bądź wytworzenie aktywów trwałych, pomniejszona o amortyzację majątku trwałego z całego okresu jego użytkowania) finansowanych w ramach środków UE. Usługi obce Przez pojęcie kosztów usług obcych należy rozumieć koszty nabycia usług, świadczonych na rzecz jednostki wskutek realizacji projektu przez inne podmioty. Do kosztów tych zaliczają się wydatki związane np z: najmem obiektów, leasingiem operacyjnym, remontami, serwisem i konserwacjami środków trwałych, łącznością (usługi pocztowe, telekomunikacyjne), transportem towarów i osób, dozorem mienia przez obce jednostki, doradztwem, sprzątaniem obiektów, innymi świadczeniami zaliczonymi do usług (np. usługi informatyczne, wydawnicze, szkoleniowe, pralnicze, komunalne itp.). Ich poziom należy określić w oparciu o planowane zapotrzebowanie na danego rodzaju usługi. Wynagrodzenia Koszty wynagrodzeń należy prognozować na podstawie planowanego zatrudnienia oraz przewidywanego przeciętnego wynagrodzenia brutto wynikającego z wewnętrznych uwarunkowań jednostki. Plan i harmonogram zatrudnienia osób powinien być przyjęty w oparciu o analizę wykonalności technicznej projektu. 3 Ustawa z dnia 9 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. z 2002 r., nr 76, poz. 694 ze zm.). 4 Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych. 5 Rozporządzenie Ministra Finansów z 17 stycznia 1997 r. w sprawie amortyzacji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych (Dz.U. Nr 6, poz. 35 ze zm.). Instytucja Zarządzająca MRPO na lata 2007-2013 18

Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia Koszty wynagrodzeń należy obciążyć narzutami na płace (składki ZUS, składka na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, wypadkowe, FP, FGŚP i inne) w wysokości, która wynika z obowiązujących przepisów prawa i danych finansowo-księgowych podmiotu. Podstawę wymiaru składek ubezpieczenia odprowadzanych do ZUS stanowi wynagrodzenie brutto. Podatki i opłaty Do podatków i opłat o charakterze kosztowym zalicza się przede wszystkim: podatek od nieruchomości, podatek od środków transportu, opłata za wieczyste użytkowanie gruntów, opłaty skarbowe i notarialne, opłaty środowiskowe. Koszty zaliczane do tej grupy powinny być ustalane zgodnie z obowiązującymi przepisami prawnymi (rozporządzeniami przedmiotowymi, uchwałami). Pozostałe koszty rodzajowe W tej grupie kosztów należy zaplanować koszty, które nie zostały uwzględnione powyżej. Należą do nich m.in.: składki ubezpieczeń majątkowych i osobowych, koszty podróży służbowych, koszty reprezentacji i reklamy itp. Założenia przyjęte do prognozy poszczególnych pozycji kosztów operacyjnych należy przedstawić w załączniku 1 bądź do wytycznych, w arkuszu dotyczącym założeń. Szczegółowe projekcje kształtowania się poziomu kosztów operacyjnych należy przedstawić w formie tabelarycznej w załączniku nr 1 bądź nr 2 do wytycznych w arkuszu Obliczenia własne. 11.2.4 Zapotrzebowanie na kapitał obrotowy netto Uwaga! Punkt ten należy opracować dla tych projektów, w których występuje istotne zapotrzebowanie na środki obrotowe (np. projekty wodnokanalizacyjne itp.). W przypadku inwestycji, w których poziom kapitału obrotowego jest niewielki bądź nie występuje, ten element analizy finansowej można pominąć. Projektując kapitał obrotowy netto, należy wykorzystać logiczne związki i zależności między strumieniami reprezentującymi przychody i koszty, a odpowiednio należnościami krótkoterminowymi, zapasami i zobowiązaniami bieżącymi. Projekcja zapotrzebowania na kapitał obrotowy netto wynika z założonego cyklu rotacji należności, zapasów i zobowiązań (bieżących) wyliczonego w następujący sposób: należności krótkoterminowe - cykl odnoszony do wartości sprzedaży (przychodów operacyjnych), Wskaźnik cyklu rotacji należności krótkoterminowych = Należności krótkoterminowe x 365 dni Przychody operacyjne zapasy - cykl odnoszony do kosztów działalności bez kosztów amortyzacji i wynagrodzeń wraz z narzutami, Instytucja Zarządzająca MRPO na lata 2007-2013 19

Wskaźnik cyklu rotacji zapasów = Zapasy x 365 dni Koszty operacyjne pomniejszone o amortyzację i wynagrodzenia z narzutami zobowiązania bieżące - cykl odnoszony do sumy kosztów operacyjnych (bez kosztów amortyzacji). Wskaźnik cyklu rotacji zobowiązań krótkoterminowych = Zapasy x 365 dni Koszty operacyjne pomniejszone o amortyzację Podstawą wyznaczenia wskaźników cyklu rotacji powinny być dane finansowo-księgowe podmiotu oraz projektowane trendy w tych obszarach. W przypadku braku powyższych należy oprzeć się na danych branżowych. Założenia do prognozy kapitału obrotowego netto należy przedstawić w załączniku nr 1 bądź nr 2 do wytycznych, w arkuszu Założenia. Szczegółowe projekcje kształtowania się poziomu kapitału obrotowego netto należy przedstawić w formie tabelarycznej w załączniku nr 1 bądź nr 2 do wytycznych arkusz Obliczenia własne. 11.3 Ustalenie poziomu dofinansowania projektu z funduszy UE Beneficjent na potrzeby ustalenia właściwego poziomu dofinansowania winien odpowiedzieć na następujące pytania, w kolejności jak poniżej: Odpowiedź (TAK/NIE) Sposób postępowania Pytanie 1. Czy projekt podlega zasadom pomocy publicznej? TAK ustalenie poziomu dofinansowania w oparciu o zasady i limity wskazane we właściwym programie pomocy publicznej NIE należy przejść do pytania nr 2. Pytanie nr 2. Czy projekt (nie podlegający pomocy publicznej) generuje przychody? TAK należy przejść do pytania nr 3 NIE do projektu ma zastosowanie poziom dofinansowania wyznaczony w Uszczegółowieniu do MRPO Pytanie nr 3. Czy projekt generuje dochód netto po zdyskontowaniu tj. czy występuje nadwyżka przychodów operacyjnych z projektu (wraz z wartością rezydualną) nad kosztami operacyjnymi (bez amortyzacji)? TAK ustalenie poziomu dofinansowania w oparciu metodę luki w finansowaniu NIE do projektu ma zastosowanie poziom dofinansowania wyznaczony w Uszczegółowieniu do MRPO Instytucja Zarządzająca MRPO na lata 2007-2013 20