JERZY GOŚCIMIŃSKI KONCEPCJA NOWEGO REGIONALNEGO OŚRODKA INFORMATYKI I. WPROWADZENIE Zakres ustrojowej reorganizacji administracji stwarza możliwość wypracowania modelu funkcjonowania w terenie jednostek informatyki, wspomagających realizację zadań rządowych i samorządowych na wysokim poziomie technicznym z zachowaniem podstawowej przesłanki reformy ustrojowej tj. racjonalnego wydawania pieniędzy publicznych. Wobec powyższego proponuję powołanie w terenie, w obszarze obejmującym kilka lub kilkanaście przyszłych powiatów /na bazie okół terenu obsługiwanego aktualnie a wchodzącego w nowe struktury wojewódzkie/ Państwowej Jednostki Informatycznej podległej nowemu Urzędowi Wojewódzkiego lub bezpośrednio Ministerstwu Spraw Wewnętrznych i Administracji - do wykonywania zadań związanych z koordynacją, kontrolą oraz wdrażaniem i utrzymywaniem krajowych i regionalnych systemów teleinformatycznych. Funkcjonowanie takich jednostek pozwoli na stworzenie sprawnego mechanizmu zarządzania systemem informacyjnym w administracji oraz zarządzania krajowymi bazami danych na potrzeby państwa /rys. 1, 2, 3/. System informacyjny, służyłby określonym potrzebom i dotyczył procesów pozyskiwania, klasyfikacji, przetwarzania, przechowywania, przekazywania, prezentacji oraz interpretowania informacji przez różne podmioty. System zapewniałby także wzajemne relacje między wymienionymi potrzebami, procesami oraz podmiotami. Z punktu widzenia analityka i projektanta systemów informatycznych w administracji nie istnieje możliwość uzyskania sprawnego systemu informacyjnego w przypadku powierzenia wszystkich zadań związanych z informatyzacją oraz zarządzaniem systemem informacyjnym w terenie tylko jednostkom centralnym np. [Ministerstwu Spraw Wewnętrznych i Administracji] czy Ośrodkom Informatyki przyszłych Urzędów Wojewódzkich lub Terenowym Bankom Danych - z uwagi na duży obszar, jaki będą obejmowały nowe województwa. Ośrodki Informatyki w nowo powołanych Urzędach Wojewódzkich nie będą w stanie spełnić tej roli, gdyż ich zadania w nowym układzie administracyjnym powinny dotyczyć głównie opracowywania, wdrażania oraz utrzymywania systemów informatycznych wspomagających realizację potrzeb Urzędów Wojewódzkich. Podobnie oceniam przystosowanie, obecnie funkcjonujących, Terenowych Banków Danych do przeję- SCHEMAT WSPÓŁPRACY REGIONALNYCH OŚRODKÓW INFORMATYKI rys. 1 Z KRAJOWYMI I TERENOWYMI BAZAMI DANYCH W ZAKRESIE WYMIANY DANYCH KRAJOWE BAZY DANYCH TERENOWA BAZA. DANYCH n REGIONALNY OŚRODEK! INFORMATYKI n ula» REGIONALNY OŚRODEK ; INFORMATYKI 1, \ i p i p 1 126 NOTATKI PŁOCKIE 1998 1/174 Rf> Rf>
SCHEMAT WSPÓŁPRACY REGIONALNYCH OŚRODKÓW Z JEDNOSTKAMI CENTRALNYMI W ZAKRESIE SYSTEMÓW INFORMATYCZNYCH INFORMATYKI rys. 2 JEDNOSTKI CENTRALNE Zadania: RESORT 1 RESORT 2 RESORT n " projektowanie dużych (krajowych) systemów informatycznych REGIONALNE OŚRODKI INFORMATYKI Zadania: ROI 1 RO I 2 I ROI n - instalacja, wdrażanie, utrzymywanie krajowych i lokalnych systemów informatycznych cia roli związanej z koordynacją, kontrolą oraz wdrażaniem i utrzymywaniem krajowych i regionalnych systemów teleinformatycznych ze względu na zadania, które już wykonują. Mogą one przekształcić się w ośrodki informatyki obsługujące nowe duże urzędy wojewódzkie. OBSZAR w zakresie przepływu informacji [z punktu widzenia technologii] nie ma znaczenia, natomiast silnie determinuje czynności takie jak: instalacja, wdrażanie i utrzymanie w sprawności systemów informatycznych oraz zasobów baz danych, gdzie wymagany jest nadzór i kontrola źródeł informacji - poddawanej później przetwarzaniu. Działania powyższe w określonym obszarze mają wpływ na obsługę jakości tworzonej informacji, a tym na efekt systemów centralnych, zgodnie z zasadą: "śmieci włożysz do systemu - śmieci otrzymasz". Przykładowo: dopiero przejęcie Systemu Ewidencji Ludności - PESEL przez Wojewódzkie Bazy Danych [istniały już Terenowe Bazy Danych] doprowadziło do uzyskania dużej sprawności i jakości wymiany informacji ze źródłem ich tworzenia tj. komórkami ewidencji ludności w gminach. Uważam również, że włączenie struktur powiatowych do wykonywania tych zadań nie jest poprawną drogą, gdyż powiat jest szczeblem administracji samorządowej przeznaczonej głównie do sprawnej i poprawnej obsługi mieszkańców, a nie do budowania i utrzymywania krajowych informatycznych baz danych. Brak rozwiązań strukturalno-funkcjonalnych ze strony legislacyjnej i finansowej wskazuje, że budowanie w każdym z około 380 powiatów w Polsce takiej jednostki informatycznej pociągnie za sobą duże koszty organizacyjne oraz angażować będzie zwielokrotnione środki na ich utrzymanie. Do uproszczonej analizy wymienionych wyżej jednostek informatycznych rozpatrywanych do podjęcia omawianych zadań w ramach reorganizacji administracji państwowej proponuję w niniejszym opracowaniu wskazać rolę, jaką odgrywałby Regionalny Ośrodek Informatyki w terenie tj. Ośrodek pełniący funkcję pośrednią pomiędzy gminami i powiatami a nowym dużym województwem. Proponowana jednostka organizacyjna powinna funkcjonować w oparciu o statut jednostki państwowej prowadzącej działalność gospodarczą tj. posiadającą możliwość świadczenia poza usługami statutowymi - usług komercyjnych, pozwalających na uzyskiwanie środków finansowych na inwestycje zwłaszcza sprzętowe, których ciągła wymiana i uzupełnianie są istotną rzeczą w jej funkcjonowaniu /w postaci zakładu budżetowego/. II. OBSZAR DZIAŁANIA REGIONALNEGO OŚRODKA INFORMATYKI W celu optymalnego wykorzystania sprzętu i potencjału specjalistycznego niezbędne jest działanie Ośrodka Informatycznego w obszarach: państwowej administracji rządowej, w jednostkach samorządowych oraz komercyjnym. 52 NOTATKI PŁOCKIE 1998 1/174 Rf>
1. W obszarze państwowej administracji rządowej i w jednostkach samorządowych: a/ współpraca z jednostkami centralnymi w zakresie inplementacji i wdrażania dużych projektów informatycznych /np. Ewidencja pojazdów i kierowców, Program wspomagający zarządzaniem środków pomocy społecznej od gminy po resort "POMOST", Rejestr Usług Medycznych /RUM/ itp., b/ koordynacja, nadzór i utrzymanie systemów w regionie o znaczeniu centralnym [bazy danych: Ewidencja Ludności /EL/, Ewidencja Pojazdów i Kierowców /EPiK/, Ewidencja Gruntów /EG/ itp], c/ zarządzanie i utrzymanie systemów teleinformatycznych w jednostkach rządowych i samorządowych w regionie, np. PESEL-NET, Sieć Komputerowa Krajowego Biura Wyborczego itp. 2. W obszarze tzw. komercyjnym: Informatyzacja jednostek samorządowych gminnych i powiatowych oraz innych wspomagająca realizację ich zadań ustawowych w zakresie: al analiza, projektowanie, inplementacja, wdrażanie i utrzymywanie systemu zarządzania dokumentami w biurokratyce, b/ projektowanie i wdrażanie systemów obsługujących zadania merytoryczne urzędów: - systemy obsługi petentów, - systemy finansowo - księgowe, - systemy podatkowe itp. c/ projektowanie i utrzymywanie lokalnych i rozległych sieci komputerowych, d/ instalacja systemów sieciowych jak: NETWARE, UNIX, Win NT itp. e/ zarządzanie systemami sieciowymi, f/ instalacja, wdrażanie urządzeń teleinformatycznych itp. Ponadto Regionalne Ośrodki Informatyki mogą podobnie jak obecnie Ośrodek Informatyczny Urzędu Wojewódzkiego w Płocku pełnić funkcję węzłów internetowych. Jako nieliczni ze struktur administracji państwowej w kraju, posiadamy swój węzeł internetowy [DNSplock.ids.edu.pl]. Zarządzamy internetową pocztą elektroniczną Urzędu Wojewódzkiego oraz projektujemy i zarządzamy stronami WWW dla Urzędu i regionu płockiego [można nas oglądać pod adresem WWW.plock.ids.edu.pl], Jesteśmy także bezpłatnym dostawcą usług internetowych dla szkół województwa płockiego [29 szkół ]. III. PODSUMOWANIE Realizacji reformy usprawniającej zarządzanie oraz racjonalne wydawanie pieniędzy publicznych sprzyja pozostawienie struktur już pracujących poprzez przekształcenie ich w regionalne jednostki informatyki, gdyż ośrodki obecnie pracujące wykazały dużą sprawność i efektywność oraz niskie angażowanie środków budżetowych w stosunku do kosztów, jakie ponosiłoby Państwo zatrudniając specjalistyczne firmy prywatne. Obecnie cena usług ośrodków, kształtowana na podstawie obowiązujących przepisów jest sumą następujących składników dla: a/ jednostki macierzystej: - robocizna na podstawie przyznanego limitu wynagrodzeń i stawek regulowanych określonych aktami wykonawczymi Ministerstwa Pracy i Polityki Socjalnej i KONCEPCJA PRZYPORZĄDKOWANIA ORGANIZACYJNEGO rys. 3 REGIONALNEGO OŚRODKA INFORMATYKI URZĄD WOJEWÓDZKI lub MSW i A 3) codzienna wymiana informacji (on - line) 2) prowadzenie ewidencji regionalnej 1) prowadzenie rejestracji zdarzeń EL/EP/EG 53 NOTATKI PŁOCKIE 1998 1/174 Rf>
- bieżących bezpośrednich kosztów [materialnych i eksploatacyjnych] utrzymania Ośrodka; b/ pozostałych usługobiorców: - kalkulacja robocizny na podstawie stawki z limitu wynagrodzeń, - koszty techniczne jako partycypacja w kosztach materialno-eksploatacyjnych, jednostki wewnętrznej Ośrodka realizującej zlecenie, - zysku w granicach 20-40% sumy składników wyceny. Ponadto cena usług jest obniżona z tytułu nie obciążania jednostek administracji podatkiem VAT i podatkiem dochodowym. W przypadku, jeżeli w strukturze zreformowanego administracyjnie Państwa [duże urzędy wojewódzkie] zabraknie Regionalnego Ośrodka Informatyki wówczas nastąpi utrata: a/ wysokospecjalistycznych scentralizowanych banków danych o kierunku strategicznym w zarządzaniu jak: Wojewódzka Baza Ewidencji Ludności, Wojewódzka Baza Ewidencji Pojazdów, Wojewódzka Baza Ewidencji Gruntów; b/ regionalnej instytucji mogącej służyć jak potencjalny partner podczas: - wdrażania oraz utrzymywania centralnych systemów krajowych w jednostkach samorządowych i rządowych w terenie jak np. NF1, REKOMPENSATY, - wdrażania kolejnych nowych systemów: POMOST, RUM, REJESTR POJAZDÓW i KIEROWCÓW, PASZ- PORTY itp. - organizacji i prowadzenia od strony informatycznej akcji wyborów oraz referendów na rzecz pracy Krajowego Biura Wyborczego; c/ jednostki mogącej wdrożyć oraz pełnić nadzór i kontrolę nad ogólnokrajowymi systemami teleinformatycznymi jak np: sieć PESEL - NET [warstwy 7, 6, 5, 4, 3 modelu ISO], jednostek rządowych i samorządowych; d/ regionalnego węzła internetu dla administracji państwowej i samorządowej: [np. DNS - plock.ids.edu.pl]; e/ kadry specjalistycznej z doświadczeniem i dodatkową znajomością specyfiki administracyjnej, której jest niewiele na wolnym rynku w prywatnych firmach, gdyż na ogół funkcjonują one w ograniczonym dziedzinowo kierunku oraz angażują wysokie koszty. W podsumowaniu należy stwierdzić, że jeśli w nowej strukturze strukturze organizacyjnej kraju będzie utworzonych około 15 dużych województw i około 380 powiatów, wówczas na jedno województwo będzie średnio przypadało około 25 powiatów. W tej sytuacji wskazane byłoby utrzymanie obecnych 20 Ośrodków - Wojewódzkich Baz Danych oraz ewentualne utworzenie nowych pośrednich ogniw informatycznych - Regionalnych Ośrodków Informatyki obsługujących obszar podregionu w województwie obejmującym około 5-10. powiatów. Przykładowo w nowym dużym województwie warszawskim wskazane byłoby utrzymanie dotychczasowych Ośrodków Informatyki /WBD/: w Płocku, Siedlcach, Radomiu i Ciechanowie. BIBLIOGRAFIA: 1. Gościmiński Jerzy, Serafimowicz Ewa, dzie Wojewódzkim w Płocku, 1994, "Notatki Płockie" nr 1, s. Komputerowe wspomaganie procesów zarządzania w Urzę- 59-61. 54 NOTATKI PŁOCKIE 1998 1/174 Rf>