KONRAD OŚWIECIMSKI MIROSŁAW LAKOMY Konrad Oświecimski, Mirosław Lakomy E-kampanie prezydenckie w USA i w Polsce E-kampanie prezydenckie w USA i w Polsce Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie Wydawnictwo WAM Kraków 2017 WYDAWNICTWO NAUKOWE AKADEMII IGNATIANUM W KRAKOWIE WYDAWNICTWO WAM KRAKÓW 2017
Akademia Ignatianum w Krakowie, 2017 Recenzent dr hab. Krzysztof Koźbiał, prof. UJ Publikacja dofinansowana ze środków przeznaczonych na działalność statutową Wydziału Pedagogicznego Akademii Ignatianum w Krakowie Redaktor prowadzący Roman Małecki Projekt okładki i stron tytułowych PHOTO DESIGN Lesław Sławiński Opracowanie techniczne Jacek Zaryczny ISBN 978 83 7614 351-4 (WN AIK) ISBN 978 83 277 1559-3 (WAM) Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie ul. Kopernika 26 31-501 Kraków tel. 12 39 99 620 wydawnictwo@ignatianum.edu.pl http://wydawnictwo.ignatianum.edu.pl Dystrybucja: Wydawnictwo WAM tel. 12 62 93 254 256 faks 12 62 93 496 e mail: handel@wydawnictwowam.pl Druk K&K Kraków
SPIS TREŚCI Wstęp 7 Rozdział 1 Zarys ewolucji internetu 11 Rozdział 2 Internet w prezydenckich kampaniach wyborczych przykład Stanów Zjednoczonych 25 1. Kampania wyborcza 1992 roku 25 2. Kampania wyborcza 1996 roku 28 3. Kampania wyborcza 2000 roku 44 John McCain 56 Bill Bradley 58 Steve Forbes 60 Ralph Nader 63 Al Gore 66 George W. Bush 69 4. Kampania wyborcza 2004 roku 76 Wesley Clark 82 Howard Dean 85 John Kerry 95 George W. Bush 102 5. Kampania wyborcza 2008 roku 116 John McCain 123 Mike Huckabee 129 Ron Paul 133 Hillary Clinton 136 Barack Obama 143 6. Kampania wyborcza 2012 roku 163 Mitt Romney 168 Barack Obama 179
6 Spis treści Rozdział 3 Internet w prezydenckich kampaniach wyborczych przykład Polski 193 1. Internet w Polsce 193 2. Wyborca 2.0 i problem gotowości do głosowania 197 3. Transformacja ustrojowa w Polsce wybory parlamentarne i prezydenckie 205 4. Tranzycja ustrojowa kampania wyborcza 1990 roku 225 5. Kampania wyborcza 1995 roku 232 6. Kampania wyborcza 2000 roku 238 7. Kampania wyborcza 2005 roku 243 8. Kampania wyborcza 2010 roku 250 9. Kampania wyborcza 2015 roku 256 Zakończenie 265 Bibliografia 273
WSTĘP Relacje polsko-amerykańskie, głównie z powodu kontekstu tragicznych zaszłości historycznych z naszymi sąsiadami ze Wschodu (Rosja) i Zachodu (Niemcy), mają szczególny charakter. Stany Zjednoczone stanowią dla nas, obok NATO, główny filar bezpieczeństwa narodowego, zwłaszcza w kontekście kryzysu na Ukrainie oraz rosnącej roli Niemiec w Unii Europejskiej (Pax Germanica). Z łatwością przyswajamy także w Polsce kulturę amerykańską, muzykę, film, język oraz nowoczesne technologie komunikacyjne, opracowywane w USA. Nasze stosunki, choć mocno asymetryczne, mają długą historię. Warto zatem przypomnieć, nieznanego powszechnie, biskupa poznańskiego, Wawrzyńca Goślickiego (1538 1607), który swoją twórczością zainspirował Ojców Założycieli Stanów Zjednoczonych. Jego najważniejsze dzieło De optimo senatore (O doskonałym Senatorze) miało charakter polityczny. Zdaniem Macieja Brzezińskiego, książka [ta] była głosem w dyskusji nad stworzeniem najlepszego ustroju państwowego. Dzieło to jednak nie odnosiło się wyłącznie do spraw polskich, lecz miało charakter ogólnoeuropejski, stąd jego popularność za granicą [ ]. Autor prezentował obraz idealnego władcy, księcia, rycerza, senatora, szlachcica, posła, dworzanina, itd. W książce prezentowano zestaw cnót, jakie powinien posiadać przedstawiciel profesji lub stanu, opisywany właśnie w tym utworze [ ] Adresatem byli oczywiście przedstawiciele elit Rzeczpospolitej 1. 1 M. Brzeziński, Poznańskie historie, <http://epoznan.pl/blogi-blog-19 4852> (dostęp: 31.01.2017).
8 E-kampanie prezydenckie w USA i w Polsce Strona tytułowa De optimo senatore z 1568 roku. Źródło: <http://books.google. com/books?id=ztpcnnycmp4c&hl=&source=gbs_api>. Jak wiadomo, w Polsce pod koniec XV wieku ukształtowała się tzw. demokracja szlachecka oparta na modelu parlamentarnym. Sejm walny tworzyły trzy stany: król, senat (reprezentował interesy magnaterii) oraz izba poselska (średnia szlachta reprezentująca poszczególne regiony Polski). Obserwując ówczesne realia polityczne, Maciej Brzeziński uznał, że Goślicki na długo przed Monteskiuszem dokonał podziału władzy na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą. Opowiadał się za równowagą władzy króla, senatu i izby poselskiej, broniąc zwłaszcza senatu przed zakusami szlachty. Uznawał monarchię, ale przeciwstawiał się absolutnej władzy królów, uważając, że panujący powinni być odpowiedzialni za
Wstęp 9 swoje czyny. Popierał zasadę wolnej elekcji królów, opowiadał się także za nietykalnością osobistą i majątkową obywateli, wolnością przekonań, odpowiedzialnością prawną urzędników i zabezpieczeniem przed samowolą możnych. Przywileje nie powinny, zadaniem biskupa, przynależeć z racji urodzenia, a posiadania cnót moralnych i obywatelskich. Oczywiście w skład narodu, czyli warstwy dopuszczonej do rządów w kraju, powinna wchodzić tylko szlachta, ale pozostała część społeczeństwa, czyli mieszczanie i chłopi powinni znajdować się pod opieką prawa 2. Te nowoczesne, jak na tamte czasy, poglądy w kwestiach prawno- -ustrojowych spotkały się z odzewem w Anglii, skąd dotarły do Stanów Zjednoczonych w czasie ożywionej dyskusji o przyszłym ustroju tego państwa i znalazły odbicie w przyjętej w 1787 roku konstytucji. Oba narody kultywują pamięć Kazimierza Pułaskiego i Tadeusza Kościuszki, dwóch polskich bohaterów, którzy wzięli udział w wojnie o niepodległość 13 brytyjskich kolonii. Trwająca w latach 1775 1783 wojna z Królestwem Wielkiej Brytanii doprowadziła do utworzenia pierwszej w nowoczesnym świecie demokratycznej republiki konstytucyjnej. Narodziny nowego państwa wolnych obywateli zainicjowały falę emigracji, która rozpoczęła się już z początkiem XIX wieku. Pierwsza fala, nazywana emigracją za chlebem, miała przyczyny ekonomiczne oraz polityczne i trwała aż do I wojny światowej 3. Polska wówczas znajdowała się pod zaborami, co ułatwiało dokonywanie tych trudnych wyborów. Większość ówczesnych imigrantów pochodziła z Polski południowej, Podhala, Krakowa, Rzeszowa oraz Śląska. Druga fala imigracji miała miejsce w okresie po II wojnie światowej. Jej przyczyny definiowane są dewastacją kraju oraz zmianą ustroju na komunistyczny i zależnością od Związku Radzieckiego oraz falą totalitarnego terroru. Trzecia fala datowana jest okres lat 80. XX wieku i ma związek ze stanem wojennym oraz represjonowaniem opozycji demokratycznej przez reżim Wojciecha Jaruzelskiego. Obecnie szacuje się, że liczba Amerykanów posiadających polskie pochodzenie i kultywujących polską kulturę sięga 10 milionów, co stanowi poważną siłę polityczną w każdej kampanii wyborczej 4. 2 Tamże. 3 Three Waves of Massive Polish Immigration, <http://culture.polishsite.us/articles/art41fr.htm> (dostęp: 30.01.2017). 4 Tamże.
10 E-kampanie prezydenckie w USA i w Polsce Oficjalny spis ludności z 1940 roku podawał 993 479 Amerykanów urodzonych w Polsce oraz 2 416 320 tych, którzy w dzieciństwie używali języka polskiego. Odpowiednio spis z 1950 roku podawał 861 184 osoby urodzone w Polsce (w obu przypadkach Polacy urodzeni przed I wojną światową w zaborach, jak i urodzeni przed 1914 rokiem na terytoriach innych krajów zostali zapisani do grup narodowych tych krajów). W 1958 roku Kongres Polonii Amerykańskiej szacował liczbę Amerykanów pochodzenia polskiego na 6 mln 372 tysiące. Największy udział mieli oni wśród mieszkańców stanu Connecticut (11,1%), Illinois (9,6%) i Nowy Jork (8,3%) 5. W tym kontekście należy stwierdzić, że celem pracy jest analiza prezydenckich kampanii wyborczych przebiegających w dwóch odrębnych środowiskach politycznych i kulturowych Stanów Zjednoczonych i Polski. Kontekstem tej analizy jest okres postmodernizacyjny (po 1990 roku), cechujący się znaczącym wpływem nowych technologii ICT na procesy społeczne i polityczne. Główny problem badawczy sprowadza się do wyjaśnienia jak przebiegała implementacja tych technologii w marketingu politycznym. Hipoteza zakładana w niniejszej pracy jest następująca: zarówno w Stanach Zjednoczonych, jak i Polsce implementowano technologie ICT w marketingu politycznym, adekwatnie do tempa społecznej ich immersji. Zastosowana metodologia zasadza się na paradygmatach informacjonistycznym (szkoła Manuela Castellsa) i technologicznym (szkoła z Toronto). Struktura pracy oparta jest na trzech rozdziałach, merytorycznie operacjonalizujących podjęty temat. Rozdział I jest opisem ewolucji internetu, co jest o tyle ważne, że większość jego użytkowników nie rozróżnia Web 1.0 od Web 2.0. Rozdział II koncentruje się na analizie zastosowań narzędzi ICT w prezydenckich kampaniach wyborczych w Stanach Zjednoczonych. Rozdział obfituje w szereg przykładów ilustrujących wykorzystanie tej nowej Skrzynki z narzędziami w komunikowaniu politycznym. Domknięciem pracy jest podobna analiza dokonana na przykładzie Polski, rozszerzona nieco o kontekst systemu partyjnego, który kształtował się w badanym okresie. Jest to podyktowane niedojrzałością tego systemu, w przeciwieństwie do spetryfikowanego układy politycznego Stanów Zjednoczonych. 5 Pierwsi Polacy w USA, <http://mynarod.info/?p=960> (dostęp: 31.01.2017).