LKR 4100-001-07/2014 P/14/001 WYSTĄPIENIE POKONTROLNE

LKR 4100-001-07/2014 P/14/001 WYSTĄPIENIE POKONTROLNE

I. Dane identyfikacyjne kontroli Numer i tytuł kontroli P/14/001 - Wykonanie budżetu państwa w 2013 r. Jednostka przeprowadzająca kontrolę Najwyższa Izba Kontroli Delegatura w Krakowie Kontroler Barbara Madejska, specjalista kontroli państwowej, upoważnienie do kontroli nr 88028 z 17 stycznia 2014 r. (dowód: akta kontroli str. 1-2) Jednostka kontrolowana Kierownik jednostki kontrolowanej Urząd Miasta w Trzebini 1, ul. Piłsudskiego 17, nr kodu 32-540 Stanisław Szczurek, Burmistrz Miasta Trzebini 2 II. Ocena kontrolowanej działalności (dowód: akta kontroli str. 3) Ocena ogólna Uzasadnienie oceny ogólnej Opis stanu faktycznego Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie 3 działalność gminy Trzebinia 4 w zakresie planowania i wykorzystania w 2013 r. dotacji celowych z budżetu państwa na realizację zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych ustawami 5. Powyższa ocena wynika z ocen cząstkowych, dotyczących poszczególnych obszarów działalności Gminy, objętych kontrolą. Informacje dotyczące wydatków planowanych na realizację w 2013 r. zadań zleconych Gmina przekazywała do Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego 6 w obowiązujących terminach. Otrzymane środki budżetowe przekazywane były przez Urząd do Ośrodka Pomocy Społecznej w Trzebini 7 w trybie umożliwiającym pełne i terminowe wykonanie zadań. Otrzymane dotacje wykorzystano zgodnie z ich przeznaczeniem i terminowo rozliczono. Na pozytywną ocenę zasługuje prawidłowe i rzetelne sporządzenie sprawozdania Rb-50 Gminy za IV kwartał 2013 r. III. Opis ustalonego stanu faktycznego 1. Planowanie przez Gminę dotacji z budżetu państwa na realizację zadań zleconych Zaplanowana w projekcie ustawy budżetowej na 2013 r. (w cz. 85/12), przypadająca na Gminę, kwota dotacji celowych na zadania zlecone wyniosła 5 876 530 zł. Informację o kwotach dotacji na zadania zlecone, przewidzianych dla Gminy w projekcie ustawy budżetowej na rok 2013, Urząd otrzymał z MUW 24 października 2012 r. 8, tj. w terminie określonym w art. 143 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych 9. (dowód: akta kontroli str. 58; 60-65) W celu ustalenia wysokości dotacji na realizację zadań zleconych w 2013 r., w dziale 750 Administracja publiczna, w rozdziale 75011 Urzędy wojewódzkie, Gmina otrzymała 1 Dalej: Urząd. 2 Dalej: Burmistrz. 3 Najwyższa Izba Kontroli stosuje 3-stopniową skalę ocen: pozytywna, pozytywna mimo stwierdzonych nieprawidłowości, negatywna 4 Dalej: Gmina. 5 Dalej: zadania zlecone. 6 Dalej: MUW. 7 Dalej: OPS. 8 Pismo nr WF-I.3110.1.13.2012 z 23 października 2012 r.; e-mail z 24 października 2012 r. 9 Dz. U. z 2013 r., poz. 885 ze zm. dalej: ustawa o finansach publicznych. 2

z Wydziału Spraw Obywatelskich i Cudzoziemców MUW tabelę do wypełnienia dot. liczby załatwionych spraw od 1 stycznia do 31 grudnia 2011 r. 10. Urząd przekazał wypełnioną tabelę do MUW 14 czerwca 2012 r., tj. zgodnie z wyznaczonym terminem (15 czerwca 2012 r.). Zaplanowana w projekcie ustawy budżetowej dotacja na realizację zadań w ww. dziale wyniosła 141 854 zł. (dowód: akta kontroli str. 62; 94-103; 109-119) W dziale 754 Bezpieczeństwo publiczne i ochrona przeciwpożarowa, w rozdziale 75414 Obrona cywilna, zaplanowano w projekcie ustawy budżetowej na 2013 r. 800 zł, z tego: 400 zł na realizację zadań z zakresu obrony cywilnej oraz 400 zł na związane z nimi szkolenia i akcje informacyjne. Gminie przydzielono te środki, wg ustalonego przez MUW limitu. Wysokość dotacji w ww. dziale pozostała na niezmienionym poziomie do końca roku. (dowód: akta kontroli str. 58-65; 71; 117; 259-276; 436; 440; 466-471; 496, 514-516) Przy planowaniu projektu ustawy budżetowej na rok 2013 w dziale 852 Pomoc społeczna, Wydział Polityki Społecznej MUW wystąpił do OPS o przygotowanie i przedłożenie do 7 maja 2012 r. planów rzeczowych z zakresu pomocy społecznej, realizowanych ze środków budżetowych Wojewody Małopolskiego 11 (w rozdziałach: 85212, 85213 i 85228). Plany te obejmujące dane dotyczące przewidywanego wykonania w 2012 r., w tym dane o liczbie osób uprawnionych do pobierania świadczeń (szacowanych na podstawie sprawozdań za lata 2011-2012 i bieżących tendencji w zmieniających się sytuacjach dochodowych i rodzinnych) oraz dane o wysokości świadczeń i kosztów ich obsługi zostały przekazane terminowo, za pośrednictwem Statystycznej Aplikacji Centralnej 12 (SAC). Łączna wnioskowana przez OPS kwota dotacji na 2013 r. wynosiła 6 094 238 zł, w tym: w rozdziale 85212 6 036 062 zł; w rozdziale 85213 16 320 zł, w rozdziale 85228 41 856 zł. Wysokość środków dotacji na te zadania przydzielona Gminie w projekcie ustawy budżetowej wyniosła 5 733 876 zł (mniej o 360 362 zł od wnioskowanej kwoty). Zmniejszenie dotacji dotyczyło zadań w rozdziale 85212 (do 5 675 700 zł). W pozostałych rozdziałach wnioskowane kwoty dotacji pozostały niezmienione. (dowód: akta kontroli str. 60-65; 293-298) Zaplanowana w ustawie budżetowej na rok 2013 13 (w cz. 85/12), przypadająca na Gminę, kwota dotacji celowych na zadania zlecone wyniosła 5 818 474 zł i była niższa od kwoty zaplanowanej w projekcie tej ustawy o 58 056 zł. Wysokość dotacji zmniejszono w dziale 852, w rozdziale 85212 Świadczenia rodzinne, świadczenia z funduszu alimentacyjnego oraz składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z ubezpieczenia społecznego. Wysokość środków przyznanych w ustawie budżetowej na realizację zadań zleconych w dziale 852 wyniosła w 2013 r. 5 675 587 zł i była niższa od kwot: wnioskowanej i przyznanej w projekcie ustawy budżetowej odpowiednio o 360 362 zł (o 5,9%) i 418 651 zł (o 6,9%). W dziale 851 Ochrona zdrowia, w rozdziale 85195 Pozostała działalność dokonano natomiast zwiększenia dotacji o 233 zł. Pozostałe kwoty dotacji na zadania zlecone nie uległy zmianie. O kwotach dotacji na zadania zlecone wynikających z ww. ustawy Wojewoda poinformował Gminę 25 lutego 2013 r., tj. w terminie określonym w art. 148 pkt 1 ustawy o finansach publicznych 14. (dowód: akta kontroli str. 109-119; 293-298) Plan dotacji celowej na 2013 r. w rozdziale 85212 przewidywał dla Gminy 5 675 587 zł. Plan ten został oszacowany m.in. na podstawie liczby osób uprawnionych do pobierania świadczeń, podanej w przekazanych przez OPS sprawozdaniach za lata 2011-2012, oraz bieżących tendencji w zmieniających się sytuacjach losowych osób uprawnionych do świadczeń (dochodowych i rodzinnych). 10 Pismo z 25 maja 2012 r. nr WO I.621.3.24.2012; WO I.6234.20.2012. 11 Dalej: Wojewoda. 12 Moduł Statystyczna Aplikacja Centralna jest częścią Oprogramowania Użytkowego POMOST dla poziomu organizacyjnego ROPS, WPS, MPiPS oraz innych jednostek. Podstawową funkcją oprogramowania jest wspieranie procesu zbierania sprawozdań w zakresie pomocy społecznej, wykonanych w oparciu o przygotowane i rozdystrybuowane formularze. Proces ten jest realizowany przez MPiPS oraz wydziały polityki społecznej w urzędach wojewódzkich. 13 Ustawa budżetowa na rok 2013 z dnia 25 stycznia 2013 r. (Dz. U. z 2013 r., poz. 169 ze zm.). 14 Pismo nr WF-I.3111.1.7.2013 z 22 lutego 2013 r. 3

(dowód: akta kontroli str. 117; 293-415) Plan dotacji celowej na 2013 r. w rozdziale 85213 Składki na ubezpieczenia zdrowotne opłacane za osoby pobierające niektóre świadczenia z pomocy społecznej, niektóre świadczenia rodzinne oraz za osoby uczestniczące w zajęciach w centrum integracji społecznej przewidywał dla Gminy 16 451 zł (kwota wyższa od kwoty z projektu ustawy budżetowej o 131 zł). Podstawą kalkulacji wysokości dotacji była liczba osób uprawnionych do opłacania składek ubezpieczenia zdrowotnego w związku z pobieraniem świadczenia pielęgnacyjnego, wykazana na podstawie wykonania za okres styczeń-kwiecień 2012 r. (dowód: akta kontroli str. 117; 293-415) Plan dotacji celowej na rok 2013 w rozdziale 85228 Usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze przewidywał dla Gminy, zarówno w projekcie ustawy budżetowej, jak i w ustawie budżetowej, 41 856 zł. Podstawą kalkulacji tej kwoty był iloczyn liczby godzin i stawki za godzinę (odpowiednio: 2 616 godzin i 16 zł) oraz liczba osób wg informacji pracowników socjalnych (7). Planowana liczba godzin przypadająca na pracownika socjalnego ustalona była na podstawie danych ze zleceń lekarskich z roku 2012 (2 448) oraz planowanych zwiększeń (168). Wysokość stawki za godzinę usługi specjalistycznej pozostała na poziomie roku 2012. Wysokość dotacji pozostała na niezmienionym poziomie do końca 2013 r. (dowód: akta kontroli str. 117; 293-415) W trakcie roku 2013 plan dotacji na zadania zlecone ulegał zmianie 27 razy. Nastąpiło: 5 zmian zmniejszających, łącznie na 117 878 zł, z tego: w dziale 750, w rozdziale 75045 o 500 zł (1 zmiana), oraz w dziale 852, w rozdziałach: 85212 o 112 659 zł (2 zmiany), 85213 o 4 307 zł (1 zmiana), 85295 o 412 zł (1 zmiana); 22 zmiany zwiększające, łącznie na 234 784 zł, z tego: w dziale 010, w rozdziale 01095 o 1 804 zł (2 zmiany); w dziale 750, w rozdziale 75011 o 2 534 zł (2 zmiany); w dziale 751, w rozdziale 75101 o 3 500 zł (1 zmiana); w dziale 851, w rozdziale 85195 o 1 269 zł (8 zmian); w dziale 852, w rozdziałach: 85212 o 116 518 zł (4 zmiany), 85213 o 4 648 zł (2 zmiany), 85295 o 104 511 zł (3 zmiany). O zmiany w planie dotacji na zadania zlecone realizowane przez OPS w 2013 r. (działy: 851 i 852) występował do Wojewody Dyrektor OPS za pośrednictwem SAC. W pozostałych przypadkach z wnioskami o zmiany w planie występował Burmistrz. (dowód: akta kontroli str. 259-277; 293-415; 464-465) Podstawę do przygotowania planu finansowego jednostek organizacyjnych Gminy stanowiło zarządzenie burmistrza w sprawie opracowania materiałów planistycznych do budżetu na rok 2013 15, zgodnie z którym dysponenci środków budżetowych (naczelnicy wydziałów Urzędu oraz kierownicy jednostek organizacyjnych) w poszczególnych działach klasyfikacji budżetowej zobowiązani byli do opracowania materiałów do projektu budżetu Gminy. Zapisy zarządzenia stanowiły, że projekt budżetu ( 2) miał być opracowany m.in. na podstawie: stanu organizacyjnego, stawek podatkowych, taryf, marży i opłat obowiązujących 1 lipca 2012 r. (z uwzględnieniem zmian wchodzących w życie przed lub z dniem 1 stycznia 2013 r.); istniejącej 30 czerwca 2012 r. sieci placówek finansowych budżetu (z uwzględnieniem przewidywanych zmian w 2013 r.); przewidywanego wykonania wydatków do końca 2012 r. (w tym wynagrodzeń) oraz aktualnego stanu prawnego dot. zadań finansowanych z budżetu Gminy. Bazę analityczno-porównawczą do opracowania projektu budżetu na 2013 r. we wszystkich elementach kalkulacyjnych dochodów i wydatków (z wyjątkiem wydatków inwestycyjnych i remontowych) stanowiły: plan na 2012 r., wykonanie wg stanu na 30 czerwca 2012 r., przewidywane wykonanie do końca 2012 r. oraz potrzeby na 2013 r. przy uwzględnieniu jednoprocentowego wzrostu ( 6 ust. II). Zarządzenie stanowiło, że planowane na 2013 r. dochody i wydatki miały być poparte wyczerpującymi objaśnieniami, wyliczeniami i dokładnym opisem ( 12). 15 Zarządzenie nr 0050.270.2012.FF.119 Burmistrza Miasta Trzebini z 30 sierpnia 2012 r. w sprawie opracowania materiałów planistycznych do projektu budżetu gminy na rok 2013. 4

Ustalone nieprawidłowości Ocena cząstkowa Opis stanu faktycznego Zadania z zakresu pomocy społecznej realizował w Gminie OPS 16. Z informacji OPS wynika, że punktem wyjścia przy dokonywaniu szacowania wielkości środków na 2013 r. była przewidywana liczba osób uprawnionych do pobierania świadczeń w 2012 r. Liczbę osób uprawnionych do pobierana świadczeń przewidywano na podstawie sprawozdań za lata 2011-2012 oraz bieżących tendencji w zmianach świadczeniobiorców. Budżet Gminy został uchwalony przez Radę Miasta Trzebinia 17. Plany finansowe na rok 2013 zostały przyjęte do stosowania na podstawie zarządzenia Burmistrza w sprawie przyjęcia planów finansowych na rok 2013 18, i przekazane naczelnikom wydziałów, kierownikom referatów oraz dyrektorom jednostek organizacyjnych Gminy (pismo z 3 września 2012 r.). Po otrzymaniu z MUW informacji o kwotach dotacji przewidzianych dla Gminy w projekcie ustawy budżetowej na 2013 r. przesłano do jednostek organizacyjnych Gminy i naczelników wydziałów Urzędu pismo 19 o przygotowanie i złożenie w wyznaczonym terminie planu finansowego. Po otrzymaniu z MUW informacji o kwotach dotacji wynikających z ustawy budżetowej na rok 2013 przekazano (25 lutego 2013 r.) informacje jednostkom organizacyjnym Gminy, w tym OPS, w celu dokonania korekty planów w związku z faktem, że wysokość dotacji uległa zmniejszeniu. (dowód: akta kontroli: 4-14; 31-59; 69-70; 79-83; 106-108; 122; 293-415) W działalności Gminy w zakresie planowania dotacji celowych na zadania zlecone nie stwierdzono nieprawidłowości. Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie działalność Gminy w zakresie planowania wydatków na zadania zlecone. 2. Wykorzystanie przez Gminę dotacji na realizację zadań zleconych W 2013 r. Gmina otrzymała z budżetu państwa dotacje na realizację zadań zleconych, w części 85/12, w łącznej wysokości 5 978 265 zł. Środki przekazywane były przez Wojewodę w terminach umożliwiających pełne i terminowe wykonanie zadań. Środki te zostały zaksięgowane w Urzędzie, zgodnie z obowiązującym w Gminie zakładowym planem kont 20. Dotacje wykorzystano w łącznej wysokości 5 970 482 zł. Niewykorzystane środki dotacji w wysokości 7 783 zł zostały zwrócone na rachunek MUW terminowo. (dowód: akta kontroli str. 109-119; 127-212; 259-276; 301; 436-460) Dotacje przekazywane były dwóm jednostkom Gminy, realizującym zadania zlecone, tj.: a) Urzędowi na realizację zadań z zakresu administracji publicznej (utrzymanie w gminach stanowisk pracy realizujących zadania z zakresu administracji rządowej); z zakresu bezpieczeństwa publicznego (realizacja zadań obrony cywilnej); z zakresu zwrotu producentom rolnym podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju napędowego, wykorzystywanego do produkcji rolnej; b) OPS na realizację zadań z zakresu ochrony zdrowia (finansowanie kosztów wydawania przez Gminę decyzji potwierdzających prawo do świadczenia opieki zdrowotnej świadczeniobiorcom innym niż ubezpieczeni, spełniającym kryterium dochodowe, zgodnie z art. 7 ust 4 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej, finansowanych ze środków publicznych 21, z zakresu realizacji świadczeń rodzinnych i świadczeń z funduszu alimentacyjnego oraz składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z ubezpieczenia społecznego, opłacanie składek na ubezpieczenia zdrowotne za osoby pobierające świadczenie pielęgnacyjne), z zakresu realizacji programów wspierania niektórych osób pobierających świadczenie 16 Zarządzenie nr 0050.134.2012 Burmistrza Miasta Trzebini z 30 kwietnia 2012 r. w sprawie wprowadzenia jednolitego tekstu regulaminu organizacyjnego Urzędu. 17 Uchwała nr XXIX/324/VI/2012 Rady Miasta Trzebini z 21 grudnia 2012 r. w sprawie budżetu gminy Trzebinia na rok 2013. 18 Zarządzenie nr 0050.386.2012.FF.178 Burmistrza Miasta Trzebini z 21 grudnia 2012 r. w sprawie przyjęcia planów finansowych na rok 2013. 19 Pismo nr FF.FBG.3020.3.2012 z 26 października 2012 r. 20 Zarządzenie nr 0050.207.2012.FF.81 Burmistrza Miasta Trzebini z 27 czerwca 2012 r. w sprawie wprowadzenia zasad (polityki) rachunkowości oraz zakładowego planu kont dla gminy Trzebinia i jej jednostki organizacyjnej Urzędu Miasta Trzebinia. 21 Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 ze zm. dalej: ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej. 5

pielęgnacyjne ustanowionych uchwałami Rady Ministrów 22, a także z zakresu zabezpieczenia społecznego (organizowanie i finansowanie usług opiekuńczych i specjalistycznych usług opiekuńczych). (dowód: akta kontroli str. 127-253) Dotacja celowa w dziale 010 Rolnictwo i łowiectwo, w rozdziale 01095 Pozostała działalność (1 804,31 zł), została wykorzystana na zwrot części podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju napędowego, wykorzystywanego do produkcji rolnej dla 6 producentów rolnych (1 768,93 zł) oraz na pokrycie kosztów postępowania w sprawie zwrotu podatku (35,38 zł). Środki dotacji zostały przekazane Gminie w wysokościach określonych we wnioskach: z 12 marca 2013 r. (za okres od 1 sierpnia 2012 r. do 31 stycznia 2013 r.) oraz z 16 września 2013 r. (za okres od 1 lutego 2013 r. do 31 lipca 2013 r.), tj. w terminach umożliwiających wypłatę zwrotu podatku zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 10 marca 2006 r. o zwrocie podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju napędowego wykorzystywanego do produkcji rolnej 23. Dotacja wpłynęła na konto Gminy 26 kwietnia 2013 r. i 25 października 2013 r. Roczne rozliczenie dotacji oraz roczne sprawozdanie rzeczowo-finansowe z realizacji wypłat zwrotu podatku akcyzowego Urząd przekazał do MUW 12 grudnia 2013 r., tj. w terminie określonym w 6 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 sierpnia 2006 r. w sprawie przekazywania gminom dotacji celowej na postępowanie w sprawie zwrotu podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju napędowego wykorzystywanego do produkcji rolnej i jego wypłatę 24. (dowód: akta kontroli str. 130; 135; 199; 256-262; 273; 436-437; 443-445; 456-459; 464-465; 504) Dotacja celowa w dziale 750 Administracja publiczna, w rozdziale 75011 Urzędy wojewódzkie (143 888 zł), została wykorzystana na pokrycie części wynagrodzeń i składek od nich naliczanych pracownikom realizującym zadania zlecone, zatrudnionym w Urzędzie (9,81 etatu). Wysokość dotacji wzrosła w ciągu roku o 2 366 zł, co było związane z podniesieniem wymiaru składki rentowej o 2%. Pismo informujące o uruchomieniu rezerwy celowej dla gmin na dofinansowanie wydatków na ubezpieczenia społeczne z powyższego tytułu Gmina otrzymała z MUW 6 sierpnia 2013 roku 25. Dotacja przekazywana była przez MUW proporcjonalnie w miesięcznych transzach, w terminie od 22 do 25 dnia danego miesiąca. Wysokość środków na wynagrodzenia dla pracowników Urzędu realizujących przedmiotowe zadania wyniosła w 2013 r. 474 423,39 zł, z tego: 143 888 zł pochodziło z dotacji z budżetu państwa, a 330 535,39 zł (69,7%) ze środków własnych Gminy. (dowód: akta kontroli str. 37-40; 58-63; 109-119; 151-161; 259-262; 276; 277-284; 426; 443; 447) Dotacja celowa w dziale 754 Bezpieczeństwo publiczne i ochrona przeciwpożarowa, w rozdziale 75414 Obrona cywilna (800 zł) została wykorzystana na wydatki związane z realizacją zadań z zakresu obrony cywilnej (400 zł) oraz na szkolenia i akcje informacyjne z tego zakresu (400 zł). Środki dotacji zostały przekazane Gminie 8 października 2013 r. na jej wniosek z 3 września 2012 r. Sprawozdanie z wykorzystania dotacji celowej za 2013 r. oraz jej rozliczenie Gmina przekazała do MUW 10 lutego 2014 r. 26, tj. w terminie określonym w piśmie Wydziału Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego MUW z 5 kwietnia 2013 roku 27. (dowód: akta kontroli str. 39-40; 47;53; 58-59; 62-63; 115-116; 180; 259; 262; 273; 443; 451; 456; 466-470) Dotacja celowa w dziale 851 Ochrona zdrowia, w rozdziale 85195 Udzielanie świadczeń zdrowotnych dla osób nieobjętych obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego (1 269 zł), została wykorzystana w wysokości 1 062,76 zł na wydanie 18 decyzji potwierdzających prawo do bezpłatnych świadczeń opieki zdrowotnej (w latach 2011-2012 było to 22 Rządowe programy wspierania niektórych osób pobierających świadczenie pielęgnacyjne ustanowione uchwałami Rady Ministrów: nr 182/011 z dnia 27 września 2011 r.; nr 234/2011 z dnia 27 grudnia 2011 r.; nr 75/2012 z dnia 9 maja 2012 r. oraz nr 104/2012 z dnia 25 czerwca 2012 r. 23 Dz. U. Nr 52, poz. 379 ze zm. 24 Dz. U. z 2013 r., poz. 1339. 25 Pismo nr FF.FBG.322.72.2013.AD. 26 Pismo z 5 lutego 2014 r nr BZK.3024.13.2014. 27 Pismo nr WB-VI.3127.15.2013. 6

odpowiednio 24 i 22). Średni koszt dotacji przypadający na jedną decyzję w latach 2011 2013 to odpowiednio 48,24 zł, 49,11 zł i 59,04 zł. Niewykorzystane środki dotacji, (206 24 zł) zostały zwrócone na rachunek MUW 30 grudnia 2013 r. Liczba osób ubiegających się o przyznanie prawa do bezpłatnych świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych w latach 2011-2103 wynosiła odpowiednio 20, 20 i 15, przy czym liczba osób, którym po raz pierwszy ustalono prawo do bezpłatnego świadczenia opieki zdrowotnej 19, 15 i 13. Liczba decyzji odmownych w ww. okresie wynosiła odpowiednio 0, 3 i 3. Powodem decyzji odmownych było: niespełnianie kryterium dochodowego oraz stwierdzenie w toku postępowania, że wnioskodawca jest objęty ubezpieczeniem zdrowotnym, albo jest uprawniony do zasiłku stałego wraz z prawem do ubezpieczenia zdrowotnego. Według informacji OPS, na bieżąco monitorował on powody ubiegania się o przyznanie ww. pomocy. Głównym powodem występowania z wnioskiem o przyznanie prawa do świadczeń była utrata statusu osoby bezrobotnej wskutek niezgłoszenia się w powiatowym urzędzie pracy, w wyznaczonym terminie, oraz pozostawanie w niezdolności do pracy wskutek choroby przez okres 90 dni. W latach 2011-2013 nie było decyzji zmienionych lub uchylonych przez organ odwoławczy lub organ nadzoru. Środki z MUW wpłynęły na rachunek Gminy w 2013 r., w transzach: 22 marca, 25 maja, 27 maja, 26 lipca, 21 sierpnia, 24 września, 30 października, 25 listopada i 12 grudnia, zgodnie ze składanymi przez OPS za pośrednictwem SAC zapotrzebowaniami. (dowód: akta kontroli str.117; 127-139; 198; 256-261; 263; 268-269; 274; 430; 434-436; 441; 443; 452) Dotacja celowa w dziale 852 Pomoc społeczna (5 830 504 zł) została wykorzystana w wysokości 5 822 927,34 zł. Niewykorzystane środki dotacji (7 576,66 zł) zostały zwrócone na rachunek MUW 30 i 31 grudnia 2013 r. (dowód: akta kontroli str. 117; 259-261; 434; 436-442) Dotacja celowa na zadania zlecone w rozdziale 85212 Świadczenia rodzinne, świadczenia z funduszu alimentacyjnego oraz składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z ubezpieczenia społecznego (5 662 500,19 zł) została wykorzystana na wypłatę: świadczeń rodzinnych, określonych w ustawie z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych 28, w łącznej wysokości 4 198 725,40 zł, wypłaconych 2 544 osobom (liczba świadczeń 29 787); składek emerytalnych i rentowych z ubezpieczenia społecznego za osoby pobierające świadczenie pielęgnacyjne opłacane na podstawie art. 6 ust. 2a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych 29 w łącznej wysokości 231 339,79 zł, wypłaconych 132 osobom (liczba świadczeń 1 577); świadczeń z funduszu alimentacyjnego, zgodnie z ustawą z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów 30 w łącznej wysokości 1 062 560 zł, wypłaconych 268 dzieciom (liczba świadczeń 3 121). Łącznie koszty poniesione na obsługę ww. zadań zleconych wyniosły 169 875 zł, z tego: z tytułu świadczeń rodzinnych i składek emerytalnych i rentowych 137 012,32 zł oraz z tytułu świadczeń z funduszu alimentacyjnego 32 862,68 zł, i nie przekraczały 3% otrzymanej dotacji na świadczenia rodzinne, składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z ubezpieczenia społecznego oraz z funduszu alimentacyjnego (stosownie do wymogu z art. 33 ust. 2a ustawy o świadczeniach rodzinnych). Niewykorzystane środki dotacji (5 499,81 zł) zostały zwrócone na konto MUW 31 grudnia 2013 r. Zwroty dotacji wynikały m.in. z zabezpieczenia środków na ewentualną realizację decyzji przekazanych do rozstrzygnięcia przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Krakowie 31 po odwołaniu się wnioskodawcy. Według OPS, świadczenia rodzinne oraz świadczenia z funduszu alimentacyjnego są świadczeniami, których symulacja jest niezwykle utrudniona w związku z ciągłymi, nieustającymi i trudnymi do przewidzenia 28 Dz. U. z 2013 r., poz. 1456 dalej: ustawa o świadczeniach rodzinnych. 29 Dz. U. z 2013 r., poz. 1442 ze zm. 30 Dz. U. z 2012, poz. 1228 ze zm. dalej: ustawa o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. 31 Dalej: SKO. 7

zmianami w sytuacji osób uprawnionych do korzystania z nich, np. zmianą liczby członków rodziny (zmiana stanu cywilnego, zgon), nieotrzymaniem kolejnego orzeczenia o niepełnosprawności lub uzyskaniem dodatku pielęgnacyjnego wypłacanego przez ZUS, skuteczną egzekucją komorniczą, dobrowolną rezygnacją z pobierania świadczeń z różnych powodów (np. wyjazd zagraniczny osoby uprawnionej). Środki dotacji na wypłatę świadczeń rodzinnych, składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe z ubezpieczenia społecznego, świadczeń z funduszu alimentacyjnego oraz koszty ich obsługi przekazywane były Gminie co miesiąc w wysokości odpowiadającej zapotrzebowaniom OPS składanym za pośrednictwem SAC (do piątego dnia każdego miesiąca). W zapotrzebowaniach przedstawiano rozliczenie wykorzystania środków finansowych od początku roku do miesiąca poprzedzającego miesiąc, na który składano dane zapotrzebowanie. Środki dotacji przekazywane były w sposób umożliwiający terminową wypłatę świadczeń rodzinnych oraz świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Pismami z 5 grudnia 2013 r. OPS zwrócił się do MUW o blokadę środków w łącznej wysokości 11 671 zł, w tym w rozdziale 85212 11 559 zł (co wynikało ze zmiany liczby członków rodziny, uzyskania dochodu lub utraty dochodu i związaną z tym utratę prawa do świadczeń, albo uzyskanie prawa do świadczeń). (dowód: akta kontroli str.109-110; 127-139; 213-253; 259-276; 410; 430; 434; 442; 454; 518-533) W trakcie kontroli NIK OPS przekazał poniższe informacje za lata 2011-2013 które dot. wypłacania przez Gminę ww. świadczeń, tj. m.in.: liczbę etatów przypisanych do realizacji zadań (średnio w roku) 5,75 (we wszystkich latach bez zmian); koszty obsługi świadczeń i składek (wynagrodzenia i wydatki rzeczowe) odpowiednio 310 575,56 zł; 299 972,38 zł i 303 921,45 zł (wkład własny Gminy do obsługi tych zadań zleconych wyniósł w 2013 r. 134 046,45 zł); koszty obsługi świadczeń i składek w relacji do liczby wypłaconych świadczeń i składek (koszt obsługi jednego świadczenia/składki) odpowiednio 8,57 zł; 8,60 zł i 8,81 zł; liczbę wypłaconych świadczeń i składek w relacji do liczby etatów w Gminie przypisanych do obsługi zadania (średniorocznie) odpowiednio 6 305,57; 6 067,3 i 5 997,39; udział środków dotacji w kwocie poniesionych przez Gminę wydatków związanych z wypłatą świadczeń i składek określonych w rozdziale 85212 odpowiednio 45,37%; 42,68% i 44,11%; liczbę wypłaconych świadczeń i opłaconych składek na 1 000 mieszkańców Gminy odpowiednio 1 069,56; 1 030,6 i 1 026,61; kwotę wyegzekwowanych przez Gminę zaległości alimentacyjnych odpowiednio 146 485,99 zł; 116 504,20 zł i 150 194,18 zł; kwotę wyegzekwowanych przez Gminę zaległości alimentacyjnych w relacji do kwoty wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego odpowiednio 14,5; 10,68 i 14,14; liczbę ostatecznych decyzji wydanych przez SKO odpowiednio 10; 17 i 35, w tym: pozostawiających w mocy decyzję organu gminy: 4; 8 i 25; zmieniających decyzję organu gminy: 2; 6 i 3; uchylających decyzję organu gminy i przekazujących sprawę do ponownego rozpatrzenia: 2; 3 i 6; liczbę dłużników alimentacyjnych, wg stanu na początek roku odpowiednio 192; 231 i 244; liczbę dłużników alimentacyjnych, wg stanu na koniec roku odpowiednio 228; 242 i 260; liczbę podjętych działań egzekucyjnych odpowiednio 442; 228 i 454, w tym: liczbę przekazanych komornikowi sądowemu informacji mających wpływ na egzekucję zasądzonych świadczeń alimentacyjnych, pochodzących z rodzinnego wywiadu środowiskowego oraz oświadczenia majątkowego: 124; 28 i 57; 8

liczbę informacji przekazanych do powiatowego urzędu pracy o potrzebie aktywizacji zawodowej dłużnika alimentacyjnego odpowiednio 51; 9 i 35; liczbę wniosków skierowanych o zatrzymanie prawa jazdy dłużnika alimentacyjnego odpowiednio 80; 24 i 57. Nie uzyskano informacji z OPS z powodu braku danych w sprawach: liczby gospodarstw domowych, którym wypłacono świadczenia lub opłacono składki w relacji do liczby gospodarstw domowych oraz średniego miesięcznego dochodu przypadającego na mieszkańca gospodarstwa domowego otrzymującego świadczenie przed i po jego otrzymaniu. W okresie 2011-2013 OPS nie występował z powództwem o ustalenie alimentów od innych osób, ani nie przekazywał do sądu informacji o bezczynności lub opieszałości komornika sądowego. (dowód: akta kontroli str. 293-415; 517) Dotacja celowa w rozdziale 85213 Składki na ubezpieczenie zdrowotne opłacane za osoby pobierające niektóre świadczenia z pomocy społecznej, niektóre świadczenia rodzinne oraz za osoby uczestniczące w zajęciach w centrum integracji społecznej (16 661 zł) została wykorzystana w wysokości 14 592,60 zł na zadania zlecone z przeznaczeniem na opłacenie składek dla 47 osób. Niewykorzystane środki dotacji (2 068,40 zł) zostały zwrócone na rachunek MUW 30-31 grudnia 2013 r. Niewykorzystanie tej dotacji wynikało z faktu zabezpieczenia ewentualnych nowych składek ubezpieczenia zdrowotnego opłacanych od świadczeń pielęgnacyjnego i specjalnego zasiłku opiekuńczego, w tym dużej liczby odmownych decyzji wydanych od lipca 2013 r. dot. głównie specjalnego zasiłku opiekuńczego przekazanych do SKO. Środki dotacji przekazywane były Gminie co miesiąc w wysokości odpowiadającej zapotrzebowaniom składanym za pośrednictwem SAC w terminach określonych przez Wydział Polityki Społecznej MUW, wraz z przedstawieniem rozliczenia wykorzystania środków od początku roku do miesiąca poprzedzającego miesiąc, na który składano zapotrzebowanie. Środki dotacji przekazywane były w sposób umożliwiający terminowe regulowanie składek zdrowotnych. (dowód: akta kontroli str.109-119; 127-148; 151-185; 213-253; 259-276; 293-415; 431; 434) Dotacja celowa w rozdziale 85228 Wspieranie osób z zaburzeniami psychicznymi (41 856 zł) została wykorzystana w wysokości 41 744 zł na zadania zlecone w zakresie świadczenia usług specjalistycznych (2 609 usług) dla 8 osób z zaburzeniami psychicznymi oraz na koszty obsługi tego zadania. Środki w wysokości 112 zł, będące nadwyżką dotacji, zostały zablokowane przez MUW na wniosek OPS z 6 grudnia 2013 r. Środki dotacji przekazywane były Gminie w miesięcznych transzach w wysokościach odpowiadających zapotrzebowaniom składanym za pośrednictwem SAC w terminach określonych przez Wydział Polityki Społecznej MUW (do 5 dnia każdego miesiąca) wraz z rozliczeniem wykorzystania środków finansowych od początku roku do miesiąca poprzedzającego miesiąc, na który składano zapotrzebowanie. Zapotrzebowania obejmowały rozliczenie liczby godzin usług opiekuńczych realizowanych w miesiącu poprzedzającym oraz przewidywaną liczbę godzin do realizacji w danym miesiącu. Środki dotacji, przekazywano w sposób umożliwiający terminowe regulowanie świadczeń. Zostały one wykorzystane w pełnej wysokości. Niewykorzystanie środków, zgłoszonych do blokady, zaplanowanych na przyznanie specjalistycznych usług opiekuńczych dla 1 osoby w grudniu 2013 r., związane było z faktem, iż zaplanowano 27 godzin, podczas gdy, zgodnie ze zaleceniem lekarskim, przyznano 20 godzin (kwota 112 zł stanowiła iloczyn: 7 godzin x stawka w wysokości16 zł). (dowód: akta kontroli str.109-119; 127-139; 213-253; 259-276; 293-415; 432; 434; 442; 518-531) Dotacja celowa w rozdziale 85295 Pozostała działalność (104 099 zł) została wykorzystana w wysokości 104 090,55 zł na zadania zlecone (z tego: na wypłatę 64 osobom uprawnionym do świadczenia pielęgnacyjnego pomocy finansowej w ramach rządowych programów wspierania niektórych osób pobierających świadczenia pielęgnacyjne 101 200 zł oraz na pokrycie kosztów utrzymania 2 890,55 zł). 9

Ustalone nieprawidłowości Ocena cząstkowa Niewykorzystane środki dotacji w wysokości 8,45 zł zostały zwrócone na rachunek MUW 31 grudnia 2013 r. (dowód: akta kontroli str. 127-253; 293-415; 532-533) Gmina dofinansowała w 2013 r. środkami własnymi zadania zlecone w zakresie wynagrodzeń pracowników Urzędu realizujących te zadania (330 535,39 zł) oraz koszty obsługi świadczeń i składek w rozdziale 85212 (134 046,45 zł). (dowód: akta kontroli str. 109-119; 151-161; 259-262; 276; 277-284; 426; 443; 447; 517) Sprawozdanie rzeczowo-finansowe o zadaniach z zakresu świadczeń rodzinnych zrealizowanych ze środków budżetu państwa oraz budżetów gmin za IV kwartał 2013 r. oraz sprawozdanie z realizacji zadań przewidzianych w ustawie o pomocy osobom uprawnionym do alimentów za IV kwartał 2013 r. przekazano 3 lutego 2014 r. do Wydziału Polityki Społecznej MUW w formie elektronicznej, tj. w terminie określonym odpowiednio w 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 kwietnia 2013 r. w sprawie sprawozdań rzeczowo-finansowych z wykonywania zadań z zakresu świadczeń rodzinnych 32 oraz w 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 grudnia 2011 r. w sprawie sprawozdań z realizacji zadań przewidzianych w ustawie o pomocy osobom uprawnionym do alimentów 33. (dowód: akta kontroli str. 409) Rachunek bankowy Gminy zasilany był w poszczególnych miesiącach w zależności od potrzeb kilkakrotnie (od 2 do 7 razy w miesiącu), następnie środki przekazywano na rachunek OPS na bieżąco do 4 dni od daty wpływu. Według informacji OPS środki finansowe były przekazywane w trybie umożliwiającym pełne i terminowe wykonanie zadań w poszczególnych miesiącach. Niewykorzystane środki zwrócono na rachunek MUW 30 i 31 grudnia 2013 r., co było to zgodne z wymogami art. 168 ust. 6 ustawy o finansach publicznych. Zwroty środków wynikały m.in.: z zabezpieczenia środków na ewentualną realizację decyzji przekazanych po odwołaniu się wnioskodawcy do SKO, ze zmiany liczby członków rodziny, z uzyskania dochodów i związanej z tym utraty prawa do świadczenia, ze skutecznej egzekucji alimentów przez komorników i w związku z tym utraty prawa do świadczenia, z zabezpieczenia ewentualnych nowych składek opłacanych od świadczenia pielęgnacyjnego i specjalnego zasiłku opiekuńczego (w tym dużej liczby odmownych decyzji wydanych od lipca 2013 r.). (dowód: akta kontroli str. 127-212; 259-261) Burmistrz otrzymywał z OPS kwartalne raporty ze swojej działalności. (dowód: akta kontroli str. 293-415) W 2013 r. realizacja przez Gminę zadań zleconych nie była przedmiotem kontroli zarządczej, audytu, jak i kontroli podmiotów zewnętrznych. Według informacji OPS, od 7 do 22 listopada 2013 r. MUW przeprowadził kompleksową kontrolę OPS w zakresie m.in. realizacji zadań zleconych i zadań własnych Gminy wynikających z ustawy o pomocy społecznej, przy czym do czasu zakończenia kontroli NIK w Urzędzie, do OPS nie wpłynął protokół kontroli. (dowód: akta kontroli str. 293-415) W wyjaśnieniach Burmistrz podał, że dokonywał analizy przedkładanych przez OPS raportów o realizacji zadań i omawiał stan ich realizacji. (dowód: akta kontroli str. 479-494) W działalności kontrolowanej jednostki w zakresie wykorzystania dotacji na realizację zadań zleconych nie stwierdzono nieprawidłowości. Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie sposób wykorzystania przez Gminę zbadanych dotacji celowych z budżetu państwa na realizację zadań zleconych, otrzymanych w 2013 r. Dotacje te zostały wykorzystane zgodnie z przeznaczeniem i terminowo rozliczone. 32 Dz. U. z 2013 r., poz. 441. 33 Dz. U. Nr 288, poz. 1694. 10

3. Sprawozdawczość budżetowa Opis stanu faktycznego Ustalone nieprawidłowości Ocena cząstkowa Opis stanu faktycznego Prawo zgłoszenia zastrzeżeń Sprawozdanie Rb-50 Gminy za IV kwartał 2013 r. w części 85/12 zostało przekazane Wojewodzie oraz Regionalnej Izbie Obrachunkowej w Oświęcimiu 7 lutego 2013 r. Sprawozdanie zostało sporządzone oddzielnie dla dotacji oraz dla wydatków, w szczegółowości sprawozdań jednostkowych sporządzonych przez Urząd oraz OPS. (dowód: akta kontroli str. 513) Dane wykazane w sprawozdaniu Rb-50 Gminy za IV kwartał 2013 r. o dotacjach, w kolumnie Plan (po zmianach) 5 998 736,31 zł były zgodne z planem dochodów z tytułu dotacji przyznanych z budżetu państwa na zadania zlecone, natomiast w kolumnie Wykonanie 5 979 278,09 zł były równe kwotom otrzymanych dotacji, po uwzględnieniu zwrotów dokonanych do 31 grudnia 2013 r. oraz blokady środków. Dane wykazane w tym sprawozdaniu były zgodne z ewidencją księgową konta 901 Dochody budżetu w zakresie zadań zleconych ( 2010) oraz ewidencją księgową konta 133 Rachunek bieżący dochody otrzymane. (dowód: akta kontroli str. 109-119; 127-139; 151-170; 259-276) Dane wykazane w sprawozdaniu Rb-50 Gminy za IV kwartał 2013 r. o wydatkach, w kolumnie Plan (po zmianach) 5 998 736,31 zł odpowiadały wydatkom planowanym na zadania zlecone, finansowanym z dotacji celowych, natomiast w kolumnie Wykonanie 5 979 278,09 zł były równe wydatkom poniesionym w 2013 r. ze środków otrzymanych w ramach tych dotacji. Dane wykazane w tym sprawozdaniu były zgodne z ewidencją księgową konta 902 Wydatki budżetu w zakresie zadań zleconych ( 2010). (dowód: akta kontroli str. 213-227; 259-276; 434-460; 471) W działalności kontrolowanej jednostki w zakresie sporządzenia sprawozdania Rb-50 Gminy za IV kwartał 2013 r. nie stwierdzono nieprawidłowości. Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie prawidłowość i rzetelność sporządzenia sprawozdania Rb-50 Gminy za IV kwartał 2013 r. 4. Płatności i dotacje celowe na realizację projektów finansowanych z udziałem środków europejskich W 2013 r. Gmina nie realizowała w ramach zadań zleconych projektów finansowanych z udziałem środków europejskich. (dowód: akta kontroli str. 59) IV. Pozostałe informacje i pouczenia Wystąpienie pokontrolne zostało sporządzone w dwóch egzemplarzach; jeden dla kierownika jednostki kontrolowanej, drugi do akt kontroli. Zgodnie z art. 54 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli 34, kierownikowi jednostki kontrolowanej przysługuje prawo zgłoszenia na piśmie umotywowanych zastrzeżeń do wystąpienia pokontrolnego, w terminie 21 dni od dnia jego przekazania. Zastrzeżenia zgłasza się do dyrektora Delegatury NIK w Krakowie. W związku z niestwierdzeniem nieprawidłowości oraz brakiem uwag do kontrolowanej działalności Najwyższa Izba Kontroli nie formułuje wniosków pokontrolnych i nie oczekuje odpowiedzi na niniejsze wystąpienie pokontrolne. Kraków, marca 2014 r. Kontroler Barbara Madejska specjalista kontroli państwowej 34 Dz. U. z 2012 r., poz. 82 ze zm. 11