Regulacje prawne z zakresu prawa pracy Art. 237 1 2 1 Kodeksu pracy Miêdzynarodowe Ÿród³a polskiego prawa pracy: dyrektywy Wspólnoty (Unii) Europejskiej, konwencje i zalecenia MOP, Europejska Karta Spo³eczna Rady Europy. UWAGA! Przepisy prawa Unii Europejskiej obowi¹zuj¹ w Polsce z chwil¹ ich ratyfikacji lub wdro enia do polskich ustaw i rozporz¹dzeñ.
Regulacje prawne z zakresu prawa pracy Art. 237 1 2 1 Kodeksu pracy Polskie Ÿród³a prawa pracy: Konstytucja RP, Ustawy, w szczególnoœci Kodeks pracy, Rozporz¹dzenia Rady Ministrów, Rozporz¹dzenia ministrów, Polskie Normy, Uk³ady zbiorowe pracy, Zak³adowe regulaminy pracy.
Obowi¹zki pracownika Przestrzeganie przepisów i zasad BHP jest podstawowym obowi¹zkiem pracownika Art. 211 Kodeksu pracy W szczególnoœci pracownik jest zobowi¹zany: znaæ przepisy i zasady bezpieczeñstwa i higieny pracy, braæ udzia³ w szkoleniu i instrukta u z tego zakresu oraz zdawaæ wymagane egzaminy sprawdzaj¹ce, wykonywaæ pracê w sposób zgodny z przepisami i zasadami BHP oraz stosowaæ siê do wydawanych w tym zakresie poleceñ i wskazówek prze³o onych, dbaæ o nale yty stan maszyn, urz¹dzeñ, narzêdzi i sprzêtu oraz o porz¹dek i ³ad w miejscu pracy, stosowaæ œrodki ochrony zbiorowej, a tak e u ywaæ przydzielonych œrodków ochrony indywidualnej oraz odzie y i obuwia roboczego zgodnie z ich przeznaczeniem, poddawaæ siê wstêpnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom lekarskim i stosowaæ siê do wskazañ lekarskich, niezw³ocznie zawiadomiæ prze³o onego o zauwa onym w zak³adzie pracy wypadku albo zagro eniu ycia lub zdrowia ludzkiego oraz ostrzec wspó³pracowników, a tak e inne osoby znajduj¹ce siê w rejonie zagro enia, o gro ¹cym im niebezpieczeñstwie, wspó³dzia³aæ z pracodawc¹ i prze³o onymi w wype³nianiu obowi¹zków dotycz¹cych BHP.
Prawa pracownika 1. Pracownik ma prawo powstrzymaæ siê od wykonywania pracy, zawiadamiaj¹c o tym niezw³ocznie prze³o onego, je eli: warunki pracy nie odpowiadaj¹ przepisom BHP i stwarzaj¹ bezpoœrednie zagro enie dla zdrowia lub ycia pracownika albo wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeñstwem innym osobom. 2. Je eli powstrzymanie siê od wykonywania pracy nie usuwa zagro enia, pracownik ma prawo oddaliæ siê z miejsca zagro enia, niezw³ocznie zawiadamiaj¹c prze³o onego. 3. Pracownik ma prawo, po uprzednim zawiadomieniu prze³o onego, powstrzymaæ siê od wykonywania pracy wymagaj¹cej szczególnej sprawnoœci psychofizycznej, w przypadku gdy jego stan psychofizyczny nie zapewnia bezpiecznego wykonywania pracy i stwarza zagro enie dla innych osób. (Wykaz prac wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej określono w załączniku do rozporządzenia MPiPS z dnia 28 maja 1996 r. Dz. U. Nr 62, poz. 287). UWAGA! Za czas powstrzymania siê od wykonywania pracy lub oddalenia siê z miejsca zagro enia, w przypadkach wymienionych w pkt 1 i 2, pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. UWAGA! Uprawnienia wymienione w pkt 1, 2 i 3 nie dotycz¹ pracownika, którego obowi¹zkiem pracowniczym jest ratowanie ycia ludzkiego lub mienia.
Obowi¹zki pracodawcy (1) Art. 207 Kodeksu pracy Zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy 3 Pracodawca oraz osoba kieruj¹ca pracownikami s¹ zobowi¹zani znaæ przepisy o ochronie pracy, w tym przepisy i zasady BHP. 1 i 2 Pracodawca jest zobowi¹zany w szczególnoœci: zapewniæ bezpieczne i higieniczne warunki pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osi¹gniêæ nauki i techniki, organizowaæ pracê w sposób zapewniaj¹cy bezpieczne i higieniczne warunki pracy, zapewniæ przestrzeganie w zak³adzie przepisów oraz zasad BHP, zapewniæ wykonanie nakazów, wyst¹pieñ, decyzji i zarz¹dzeñ wydawanych przez organy nadzoru nad warunkami pracy, zapewniaæ wykonanie zaleceñ spo³ecznego inspektora pracy. Pracodawca ponosi odpowiedzialnoœæ za stan bezpieczeñstwa i higieny pracy w zak³adzie.
Obowi¹zki pracodawcy (2) art. 208 209 Kodeksu pracy Je eli jednoczeœnie w tym samym miejscu pracy wykonuj¹ pracê pracownicy zatrudnieni przez ró nych pracodawców, pracodawcy ci maj¹ obowi¹zek: wspó³pracowaæ ze sob¹, wyznaczyæ koordynatora sprawuj¹cego nadzór nad bezpieczeñstwem i higien¹ pracy wszystkich pracowników zatrudnionych w tym samym miejscu, ustaliæ zasady wspó³dzia³ania, uwzglêdniaj¹ce sposoby postêpowania w przypadku wyst¹pienia zagro eñ dla zdrowia lub ycia pracowników. Wyznaczenie koordynatora nie zwalnia poszczególnych pracodawców z obowi¹zku zapewnienia bezpieczeñstwa i higieny pracy zatrudnionym przez nich pracownikom.
Obowi¹zki pracodawcy (3) Art. 209 Kodeksu pracy Zawiadomienie organów nadzoru nad warunkami pracy Pracodawca rozpoczynaj¹cy dzia³alnoœæ jest zobowi¹zany w terminie 30 dni zawiadomiæ na piœmie inspektora pracy oraz inspektora sanitarnego o miejscu, rodzaju i zakresie prowadzonej dzia³alnoœci. UWAGA! W³aœciwy inspektor mo e zobowi¹zaæ pracodawcê, prowadz¹cego dzia³alnoœæ powoduj¹c¹ szczególne zagro enia, do okresowej aktualizacji powy szych informacji.
Obowi¹zki pracodawcy (4) Art. 213 214 Kodeksu pracy Zapewnienie, aby budowany lub rozbudowywany obiekt budowlany, w którym przewiduje siê pomieszczenia pracy, by³ wykonywany zgodnie z wymaganiami bezpieczeñstwa i higieny pracy Pracodawca jest zobowi¹zany zapewniæ: pozytywne zaopiniowanie projektu obiektu budowlanego przez uprawnionego rzeczoznawcê, spe³nianie przez obiekt budowlany wymagañ BHP, przebudowê uwzglêdniaj¹c¹ poprawê warunków BHP, pomieszczenia odpowiednie do rodzaju pracy i liczby zatrudnionych pracowników. UWAGA! Równie po wybudowaniu pracodawca jest zobowi¹zany utrzymywaæ obiekty i pomieszczenia pracy w stanie zapewniaj¹cym bezpieczne i higieniczne warunki pracy.
Obowi¹zki pracodawcy (5) Art. 216 218 Kodeksu pracy Zapewnienie maszyn, urz¹dzeñ i narzêdzi spe³niaj¹cych wymagania bezpieczeñstwa i higieny pracy Maszyny i urz¹dzenia powinny: zapewniaæ bezpieczne i higieniczne warunki pracy, uwzglêdniaæ zasady ergonomii. Maszyny stwarzaj¹ce zagro enia powinny byæ wyposa one w odpowiednie zabezpieczenia. Niedopuszczalne jest wyposa anie stanowisk pracy w maszyny i inne urz¹dzenia, które nie spe³niaj¹ wymagañ oceny zgodnoœci. Narzêdzia pracy powinny uwzglêdniaæ zasady ergonomii oraz zapewniaæ bezpieczne warunki ich u ytkowania. UWAGA! Konstruktor oraz producent ponosz¹ odpowiedzialnoœæ, je eli projektowane i wytwarzane przez nich maszyny nie spe³niaj¹ wymagañ bezpieczeñstwa.
Obowi¹zki pracodawcy (6) Art. 220 221 Kodeksu pracy Zapewnienie bezpieczeñstwa w razie stosowania materia³ów, substancji i procesów niebezpiecznych Niedopuszczalne jest stosowanie: materia³ów, substancji, preparatów chemicznych i procesów technologicznych bez uprzedniego ustalenia stopnia ich szkodliwoœci i podjêcia œrodków profilaktycznych, substancji i preparatów chemicznych nieoznakowanych w sposób zapewniaj¹cy ich identyfikacjê, niebezpiecznych substancji i preparatów chemicznych bez posiadania spisu tych substancji oraz kart charakterystyki. UWAGA! Stosowanie niebezpiecznych substancji i preparatów jest dopuszczalne pod warunkiem zastosowania œrodków zapewniaj¹cych pracownikom ochronê ich zdrowia i ycia.
Obowi¹zki pracodawcy (7) Art. 222 Kodeksu pracy Zapewnienie bezpieczeñstwa pracownikom zatrudnionym w warunkach nara enia na czynniki rakotwórcze Pracodawca zatrudniaj¹cy pracownika w warunkach nara enia na dzia³anie substancji i czynników rakotwórczych jest zobowi¹zany zastêpowaæ je substancjami i czynnikami mniej szkodliwymi dla zdrowia lub stosowaæ inne dostêpne œrodki ograniczaj¹ce stopieñ nara enia, przy odpowiednim wykorzystaniu osi¹gniêæ nauki i techniki. Pracodawca zobowi¹zany jest rejestrowaæ wszystkie prace z substancjami i czynnikami o dzia³aniu rakotwórczym, a tak e z substancjami i czynnikami o prawdopodobnym dzia³aniu rakotwórczym, okreœlonymi w wykazie. UWAGA! W Polsce niedopuszczalne jest stosowanie substancji lub preparatów niebezpiecznych bez posiadania dla nich karty charakterystyki. Ocenia siê, e czynniki wystêpuj¹ce w œrodowisku pracy powoduj¹ od kilku (2 3%) do kilkudziesiêciu procent (nawet do 30%) ogólnej liczby rejestrowanych w ci¹gu roku chorób nowotworowych.
Obowi¹zki pracodawcy (8) Art. 221 1 Kodeksu pracy Zapewnienie bezpieczeñstwa pracownikom zatrudnionym w warunkach nara enia na czynniki biologiczne W razie zatrudniania pracownika w warunkach nara enia na dzia³anie szkodliwych czynników biologicznych pracodawca ma obowi¹zek: zastosowania wszelkich dostêpnych œrodków eliminuj¹cych nara enie, prowadzenia rejestru prac nara aj¹cych pracowników, prowadzenia rejestru pracowników nara onych na szkodliwe czynniki biologiczne. UWAGA! klasyfikacjê i wykaz szkodliwych czynników biologicznych, wykaz prac nara aj¹cych pracowników na dzia³anie tych czynników, szczegó³owe warunki ochrony pracowników przed zagro eniami biologicznymi, warunki i sposób monitorowania stanu zdrowia pracowników nara onych, sposób prowadzenia rejestrów prac i pracowników zwi¹zanych z nara eniem na niebezpieczne czynniki biologiczne, okreœla Minister Zdrowia w rozporz¹dzeniach wykonawczych.
Obowi¹zki pracodawcy (9) Kodeks pracy art. 94 3 2-3 Mobbing (1) Pracodawca jest zobowi¹zany przeciwdzia³aæ mobbingowi. Mobbing oznacza dzia³ania lub zachowania dotycz¹ce pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegaj¹ce na uporczywym i d³ugotrwa³ym nêkaniu lub zastraszaniu pracownika, wywo³uj¹ce u niego zani on¹ ocenê przydatnoœci zawodowej, powoduj¹ce lub maj¹ce na celu poni enie lub oœmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespo³u pracowników. Pracownik, u którego mobbing wywo³a³ rozstrój zdrowia, mo e dochodziæ od pracodawcy odpowiedniej sumy tytu³em zadoœæuczynienia pieniê nego za doznan¹ krzywdê.
Obowi¹zki pracodawcy (10) Kodeks pracy art. 94 3 2-3 Mobbing (2) Pracodawca mo e zap³aciæ odszkodowanie. Pracownik, który wskutek mobbingu rozwi¹za³ umowê o pracê, ma prawo dochodziæ od pracodawcy odszkodowania w wysokoœci nie ni szej ni minimalne wynagrodzenie za pracê. Oœwiadczenie pracownika o rozwi¹zaniu umowy o pracê z powodu mobbingu powinno nast¹piæ na piœmie, z podaniem tej przyczyny.
Obowi¹zki pracodawcy (11) Zapewnienie ochrony przeciwpora eniowej 180 pkt 2 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2002 r. Nr 75, poz. 690 z późn. zm.) Instalacje i urz¹dzenia elektryczne powinny zapewniaæ ochronê przed pora eniem pr¹dem elektrycznym, przepiêciami ³¹czeniowymi i atmosferycznymi, powstaniem po aru, wybuchem i innymi szkodami ( 180 pkt 2). Instalacje elektryczne podlegaj¹ okresowej kontroli co najmniej raz na 5 lat. Kontrola powinna obejmowaæ sprawdzenie sprawnoœci technicznej po³¹czeñ elektrycznych, osprzêtu zabezpieczeñ i œrodków ochrony przeciwpora eniowej, opornoœci izolacji przewodów elektrycznych oraz uziemieñ instalacji i urz¹dzeñ.
Obowi¹zki pracodawcy (12) Zapewnienie ochrony odgromowej (1) 180 pkt 2 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2002 r. Nr 75, poz. 690 z późn. zm.) PN-IEC 61024-1:2001 Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Ochrona podstawowa. PN-89/E-05003.03 Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Ochrona obostrzona. PN-92/E-05003.04 Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Ochrona specjalna. OCHRONA PODSTAWOWA to zespó³ œrodków do ochrony budynków, w których wy³adowania piorunowe mog¹ spowodowaæ ograniczone skutki (obiekty produkcyjne i magazynowe niezagro one wybuchem oraz budynki mieszkalne, u ytecznoœci publicznej). OCHRONA OBOSTRZONA zespó³ œrodków dla ochrony obiektów budowlanych, w których skutki wy³adowañ piorunowych mog¹ siê ³atwo rozprzestrzeniaæ (obiekty zakwalifikowane jako zagro one wybuchem materia³ów wybuchowych, mieszanin gazów, par i py³ów palnych z powietrzem oraz zagro one po arem). OCHRONA SPECJALNA inne obiekty takie jak kolejki linowe, stacje przekaÿnikowe, mosty, dÿwigi, stadiony.
Obowi¹zki pracodawcy (13) Zapewnienie ochrony odgromowej (2) 53 ust. 2 oraz 184 ust. 3 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2002 r. Nr 75, poz. 690 z późn. zm.) oraz PN-86/E-05003 Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Budynek nale y wyposa yæ w instalacjê chroni¹c¹ od wy³adowañ atmosferycznych. Obowi¹zek ten odnosi siê do budynków wyszczególnionych w Polskiej Normie dotycz¹cej ochrony odgromowej obiektów budowlanych ( 53 ust. 2) Instalacja piorunochronna, o której mowa w 53 ust. 2, powinna byæ wykonana zgodnie z Polsk¹ Norm¹ dotycz¹c¹ ochrony odgromowej obiektów budowlanych ( 184 ust. 3).
Obowi¹zki pracodawcy (14) Kontrola ochrony odgromowej 53 ust. 2 oraz 184 ust. 3 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2002 r. Nr 75, poz. 690 z późn. zm.) oraz PN-86/E-05003 Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Kontrolê stanu technicznego instalacji piorunochronnych powinny przeprowadzaæ osoby posiadaj¹ce kwalifikacje wymagane przy wykonywaniu dozoru nad eksploatacj¹ urz¹dzeñ, instalacji oraz sieci elektroenergetycznych Terminy badañ: Rodzaj obiektu Obiekty budowlane podlegaj¹ce ochronie podstawowej Obiekty budowlane podlegaj¹ce ochronie obostrzonej Obiekty podlegaj¹ce ochronie specjalnej Czêstotliwoœæ badania co 6 lat raz w roku w terminie do 30 kwietnia* co 6 lat * Przy pozytywnym wyniku rezystancji uziemienia badanie mo na wykonywaæ co 5 lat.