PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z JĘZYKA POLSKIEGO DLA KLAS: IB, IIA, IIIA I IIIB.

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z JĘZYKA POLSKIEGO DLA KLAS: IB, IIA, IIIA I IIIB. A. Podstawa programowa kształcenia ogólnego z języka polskiego JĘZYK POLSKI III etap edukacyjny Cele kształcenia wymagania ogólne I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. samodzielnie dociera do informacji; rozumie komunikaty o coraz bardziej skomplikowanej organizacji werbalne i niewerbalne; podejmuje refleksję nad znaczeniami słów i dąży do ich dokładnego rozumienia; krytycznie ocenia zawartość komunikatów. II. Analiza i interpretacja tekstów kultury. doskonali sprawność analizy i interpretacji tekstów kultury; zyskuje nowe narzędzia, dzięki którym jego lektura jest coraz dojrzalsza, bardziej świadoma i samodzielna; poznaje nowe gatunki i konwencje literackie; wykorzystuje poznane pojęcia w refleksji o literaturze i wartościach; czyta teksty kultury odpowiadające charakterystycznej dla tego wieku wrażliwości z zakresu literatury młodzieżowej i popularnej; stopniowo zaczyna poznawać dzieła klasyczne ważne dla kultury polskiej i światowej. III. Tworzenie wypowiedzi. zyskuje coraz wyraźniejszą świadomość funkcji środków językowych, które służą formułowaniu wypowiedzi; zdobywa wiedzę o różnych odmianach polszczyzny i kształci umiejętność poprawnego wykorzystywania ich w różnych sytuacjach, pogłębia znajomość etyki mowy i etykiety języka; poznaje i tworzy nowe, coraz trudniejsze formy wypowiedzi. Treści nauczania wymagania szczegółowe I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. 1. Czytanie i słuchanie. : 1) odbiera komunikaty pisane, mówione, w tym nadawane za pomocą środków audiowizualnych rozróżnia informacje przekazane werbalnie oraz zawarte w dźwięku i obrazie; 2) wyszukuje w wypowiedzi potrzebne informacje oraz cytuje odpowiednie fragmenty tekstu; 3) porządkuje informacje w zależności od ich funkcji w przekazie; 4) odróżnia informacje o faktach od opinii; 5) rozpoznaje różnice między fikcją a kłamstwem; 6) rozpoznaje wypowiedzi o charakterze emocjonalnym i perswazyjnym; 7) rozpoznaje intencje wypowiedzi (aprobatę, dezaprobatę, negację, prowokację); 8) dostrzega w wypowiedzi ewentualne przejawy agresji i manipulacji; 9) rozpoznaje wypowiedź argumentacyjną, wskazuje tezę, argumenty i wnioski; 10) rozróżnia gatunki publicystyczne prasowe, radiowe i telewizyjne (artykuł, wywiad, reportaż); 11) czerpie dodatkowe informacje z przypisu. 2. Samokształcenie i docieranie do informacji. : 1) samodzielnie dociera do informacji w książkach, prasie, mediach elektronicznych oraz w wypowiedziach ustnych; 2) stosuje zasady korzystania z zasobów bibliotecznych, wyszukuje w bibliotece źródła potrzebnych mu informacji; 3) korzysta ze słownika: języka polskiego, poprawnej polszczyzny, frazeologicznego, wyrazów obcych, synonimów i antonimów oraz szkolnego słownika terminów literackich w formie książkowej i elektronicznej. 3. Świadomość językowa. : 1) rozumie pojęcie stylu, rozpoznaje styl potoczny, urzędowy, artystyczny i naukowy; 2) rozpoznaje wyrazy wieloznaczne i rozumie ich znaczenia w tekście; 3) dostrzega zróżnicowanie słownictwa rozpoznaje słownictwo ogólnonarodowe 1

i słownictwo o ograniczonym zasięgu (wyrazy gwarowe, terminy naukowe, archaizmy i neologizmy, eufemizmy i wulgaryzmy; dostrzega negatywne konsekwencje używania wulgaryzmów); rozpoznaje wyrazy rodzime i zapożyczone (obce) rozumie ich funkcję w tekście; 4) rozpoznaje cechy kultury i języka swojego regionu; 5) rozpoznaje w zdaniach i w równoważnikach zdań różne rodzaje podmiotów, orzeczeń, dopełnień, okoliczników oraz przydawkę rozumie ich funkcje; 6) rozróżnia rodzaje zdań złożonych podrzędnie i współrzędnie, imiesłowowe równoważniki zdań, zdania bezpodmiotowe oraz rozumie ich funkcje w wypowiedzi; 7) odróżnia temat fleksyjny od końcówki; 8) odróżnia czasowniki dokonane i niedokonane; rozpoznaje tryby i strony (czynną i bierną) czasownika oraz imiesłowy wyjaśnia ich funkcje w tekście; 9) rozpoznaje temat słowotwórczy i formant w wyrazach pochodnych i wskazuje funkcje formantów w nadawaniu znaczenia wyrazom pochodnym. II. Analiza i interpretacja tekstów kultury. zna teksty literackie i inne teksty kultury wskazane przez nauczyciela. 1. Wstępne rozpoznanie. : 1) opisuje odczucia, które budzi w nim dzieło; 2) rozpoznaje problematykę utworu. 2. Analiza. : 1) przedstawia najistotniejsze treści wypowiedzi w takim porządku, w jakim występują one w tekście; 2) charakteryzuje postać mówiącą w utworze; 3) rozróżnia narrację pierwszoosobową i trzecioosobową oraz potrafi określić ich funkcje w utworze; 4) wskazuje funkcje użytych w utworze środków stylistycznych z zakresu słownictwa (neologizmów, archaizmów, zdrobnień, zgrubień, metafor), składni (powtórzeń, pytań retorycznych, różnego typu zdań i równoważników), fonetyki (rymu, rytmu, wyrazów dźwiękonaśladowczych); 5) omawia funkcje elementów konstrukcyjnych utworu (tytułu, podtytułu, motta, apostrofy, puenty, punktu kulminacyjnego); 6) przypisuje czytany utwór do właściwego rodzaju literackiego (epika, liryka, dramat); 7) rozpoznaje czytany utwór jako: przypowieść, pamiętnik, dziennik, komedię, dramat (gatunek), tragedię, balladę, nowelę, hymn, powieść historyczną; 8) rozpoznaje odmiany gatunkowe literatury popularnej: powieść lub opowiadanie obyczajowe, przygodowe, detektywistyczne, fantastycznonaukowe, fantasy; 9) wskazuje elementy dramatu, takie jak: akt, scena, tekst główny, tekst poboczny, monolog, dialog; 10) znajduje w tekstach współczesnej kultury popularnej (np. w filmach, komiksach, piosenkach) nawiązania do tradycyjnych wątków literackich i kulturowych; wskazuje przykłady mieszania gatunków; 11) uwzględnia w analizie specyfikę tekstów kultury przynależnych do następujących rodzajów sztuki: literatura, teatr, film, muzyka, sztuki plastyczne, sztuki audiowizualne. 3. Interpretacja. : 1) przedstawia propozycję odczytania konkretnego tekstu kultury i uzasadnia ją; 2) uwzględnia w interpretacji potrzebne konteksty, np. biograficzny, historyczny; 3) interpretuje głosowo wybrane utwory literackie (recytowane w całości lub we fragmentach). 4. Wartości i wartościowanie. : 1) ze zrozumieniem posługuje się pojęciami dotyczącymi wartości pozytywnych i ich przeciwieństw oraz określa postawy z nimi związane, np. patriotyzm-nacjonalizm, tolerancja-nietolerancja, piękno-brzydota, a także rozpoznaje ich obecność w życiu 2

oraz w literaturze i innych sztukach; 2) omawia na podstawie poznanych dzieł literackich i innych tekstów kultury podstawowe, ponadczasowe zagadnienia egzystencjalne, np. miłość, przyjaźń, śmierć, cierpienie, lęk, nadzieja, wiara religijna, samotność, inność, poczucie wspólnoty, solidarność, sprawiedliwość; dostrzega i poddaje refleksji uniwersalne wartości humanistyczne; 3) dostrzega zróżnicowanie postaw społecznych, obyczajowych, narodowych, religijnych, etycznych, kulturowych i w ich kontekście kształtuje swoją tożsamość. III. Tworzenie wypowiedzi. 1. Mówienie i pisanie. : 1) tworzy spójne wypowiedzi ustne (monologowe i dialogowe) oraz pisemne w następujących formach gatunkowych: urozmaicone kompozycyjnie i fabularnie opowiadanie, opis sytuacji i przeżyć, zróżnicowany stylistycznie i funkcjonalnie opis zwykłych przedmiotów lub dzieł sztuki, charakterystyka postaci literackiej, filmowej lub rzeczywistej, sprawozdanie z lektury, filmu, spektaklu i ze zdarzenia z życia, rozprawka, podanie, życiorys i CV, list motywacyjny, dedykacja; dostosowuje odmianę i styl języka do gatunku, w którym się wypowiada; 2) stosuje zasady organizacji tekstu zgodne z wymogami gatunku, tworząc spójną pod względem logicznym i składniowym wypowiedź na zadany temat; 3) tworzy plan twórczy własnej wypowiedzi; 4) dokonuje starannej redakcji tekstu napisanego ręcznie i na komputerze (umiejętnie formatuje tekst, dobiera rodzaj czcionki według rozmiaru i kształtu, stosuje właściwe odstępy, wyznacza marginesy i justuje tekst, dokonuje jego korekty, jednocześnie kontrolując autokorektę), poprawia ewentualne błędy językowe, ortograficzne oraz interpunkcyjne; 5) uczestniczy w dyskusji, uzasadnia własne zdanie, przyjmuje poglądy innych lub polemizuje z nimi; 6) przestrzega zasad etyki mowy w różnych sytuacjach komunikacyjnych, m.in. zna konsekwencje stosowania form charakterystycznych dla elektronicznych środków przekazywania informacji, takich jak: SMS, e-mail, czat, blog (ma świadomość niebezpieczeństwa oszustwa i manipulacji powodowanych anonimowością uczestników komunikacji w sieci, łatwego obrażania obcych, ośmieszania i zawstydzania innych wskutek rozpowszechniania obrazów przedstawiających ich w sytuacjach kłopotliwych, zna skutki kłamstwa, manipulacji, ironii); 7) stosuje zasady etykiety językowej wie, w jaki sposób zwracać się do rozmówcy w zależności od sytuacji i relacji, łączącej go z osobą, do której mówi (dorosły, rówieśnik, obcy, bliski), zna formuły grzecznościowe, zna konwencje językowe zależne od środowiska (np. sposób zwracania się do nauczyciela, lekarza, profesora wyższej uczelni), ma świadomość konsekwencji używania formuł niestosownych i obraźliwych; 8) świadomie, odpowiedzialnie, selektywnie korzysta (jako odbiorca i nadawca) z elektronicznych środków przekazywania informacji, w tym z Internetu. 2. Świadomość językowa. : 1) rozróżnia normę językową wzorcową oraz użytkową i stosuje się do nich; 2) sprawnie posługuje się oficjalną i nieoficjalną odmianą polszczyzny; zna granice stosowania slangu młodzieżowego; 3) tworząc wypowiedzi, dąży do precyzyjnego wysławiania się; świadomie dobiera synonimy i antonimy dla wyrażenia zamierzonych treści; 4) stosuje związki frazeologiczne, rozumiejąc ich znaczenie; 5) stosuje różne rodzaje zdań we własnych tekstach; dostosowuje szyk wyrazów i zdań składowych do wagi, jaką nadaje przekazywanym informacjom; 6) wykorzystuje wiedzę o składni w stosowaniu reguł interpunkcyjnych; stosuje średnik; 7) przekształca części zdania pojedynczego w zdania podrzędne i odwrotnie, przekształca konstrukcje strony czynnej w konstrukcje strony biernej i odwrotnie, zamienia formy osobowe czasownika na imiesłowy i odwrotnie ze świadomością 3

ich funkcji i odpowiednio do celu całej wypowiedzi; zamienia mowę niezależną na zależną; 8) wprowadza do wypowiedzi partykuły, rozumiejąc ich rolę w modyfikowaniu znaczenia składników wypowiedzi; 9) wykorzystuje wykrzyknik jako część mowy w celu wyrażenia emocji; stosuje wołacz w celu osiągnięcia efektów retorycznych; 10) stosuje poprawne formy odmiany rzeczowników, czasowników (w tym imiesłowów), przymiotników, liczebników i zaimków; stosuje poprawne formy wyrazów w związkach składniowych (zgody i rządu); 11) operuje słownictwem z określonych kręgów tematycznych (na tym etapie rozwijanym i koncentrującym się przede wszystkim wokół tematów: rozwój psychiczny, moralny i fizyczny człowieka; społeczeństwo i kultura; region i Polska). Teksty kultury 1. Teksty poznawane w całości nie mniej niż 5 pozycji książkowych w roku szkolnym oraz wybrane przez nauczyciela teksty o mniejszej objętości, przy czym nie można pominąć autorów i utworów oznaczonych gwiazdką: *Jan Kochanowski wybrane fraszki, Treny (V, VII, VIII); William Szekspir Romeo i Julia; Molier Świętoszek lub Skąpiec; *Ignacy Krasicki wybrane bajki; Aleksander Fredro *Zemsta; Adam Mickiewicz wybrana ballada, *Dziady cz. II, Reduta Ordona; Bolesław Prus lub Eliza Orzeszkowa wybrana nowela; *Henryk Sienkiewicz wybrana powieść historyczna (Quo vadis, Krzyżacy lub Potop); wybrane wiersze następujących poetów XX w.: Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, Kazimierz Wierzyński, Julian Tuwim, Czesław Miłosz, ks. Jan Twardowski, Wisława Szymborska, Zbigniew Herbert; Aleksander Kamiński Kamienie na szaniec lub Arkady Fiedler Dywizjon 303; utwór podejmujący problematykę Holokaustu, np. wybrane opowiadanie Idy Fink; Konstanty Ildefons Gałczyński wybrane utwory; Stanisław Lem wybrane opowiadanie; Sławomir Mrożek wybrane opowiadanie; Antoine de Saint Exupéry Mały Książę; wybrana powieść przygodowa; wybrana młodzieżowa powieść obyczajowa (np. Małgorzaty Musierowicz, Doroty Terakowskiej lub innych współczesnych autorów podejmujących problematykę dojrzewania); wybrany utwór fantasy (np. Ursuli Le Guin, Johna Ronalda Reuela Tolkiena, Andrzeja Sapkowskiego); wybrany utwór detektywistyczny (np. Arthura Conan Doyle'a lub Agaty Christie); wybrane opowiadanie z literatury światowej XX w. (inne niż wskazane wyżej); wybrana powieść współczesna z literatury polskiej i światowej (inna niż wskazana wyżej); inne pozycje książkowe wskazane przez nauczyciela lub zaproponowane przez uczniów (przynajmniej jedna rocznie). 2. Teksty poznawane w całości lub w części (decyzja należy do nauczyciela): Homer Iliada i Odyseja lub Jan Parandowski Przygody Odyseusza; Pieśń o Rolandzie; Juliusz Słowacki Balladyna; Miron Białoszewski Pamiętnik z powstania warszawskiego; Ryszard Kapuściński wybrany utwór. Biblia (opis stworzenia świata i człowieka z Księgi Rodzaju, przypowieść ewangeliczna, hymn św. Pawła o miłości); wybrane mity greckie. 3. Wybór publicystyki z prasy i innych środków społecznego przekazu; wybrany komiks; wybrane programy telewizyjne. B. Standardy wymagań z zakresu przedmiotów humanistycznych I. Czytanie i odbiór tekstów kultury : 1. czyta teksty kultury (w tym źródła historyczne) rozumiane jako wszelkie wytwory kultury materialnej i duchowej człowieka, podlegające odczytywaniu i interpretacji, zwłaszcza teksty kultury należące do polskiego dziedzictwa kulturowego - na poziomie dosłownym, przenośnym i symbolicznym, 2. interpretuje teksty kultury, uwzględniając intencje nadawcy, odróżnia fakty od opinii, prawdę historyczną od fikcji, dostrzega perswazję, manipulację, wartościowanie, 4

3. wyszukuje informacje zawarte w różnych tekstach kultury, w szczególności w tekstach literackich, publicystycznych, popularnonaukowych, aktach normatywnych, ilustracjach, mapach, tabelach, diagramach, wykresach, schematach., 4. dostrzega w odczytywanych tekstach środki wyrazu i określa ich funkcje dostrzega środki wyrazu typowe dla: tekstów literackich, tekstów publicystycznych, dzieł sztuki plastycznej i muzyki, 5. odnajduje i interpretuje związki przyczynowo-skutkowe w rozwoju cywilizacyjnym Polski i świata - odnajduje i interpretuje związki przyczynowo-skutkowe w polityce, gospodarce, kulturze i życiu społecznym, 6. dostrzega i analizuje konteksty niezbędne do interpretacji tekstów kultury: historyczny, biograficzny, filozoficzny, religijny, literacki, plastyczny, muzyczny, regionalny i wypowiada się na ich temat oraz wyjaśnia zależności między różnymi rodzajami tekstów kultury (plastyką, muzyką, literaturą), 7. dostrzega wartości wpisane w teksty kultury. II. Tworzenie własnego tekstu : 1. buduje wypowiedzi poprawne pod względem językowym i stylistycznym, w następujących formach: opis, opowiadanie, charakterystyka, sprawozdanie, recenzja, rozprawka, notatka, plan, reportaż, artykuł, wywiad, ogłoszenie, zaproszenie, dedykacja, podanie, list, pamiętnik, 2. posługuje się kategoriami i pojęciami swoistymi dla przedmiotów humanistycznych i ścieżek edukacyjnych, 3. tworzy teksty o charakterze informacyjnym lub perswazyjnym, dostosowane do sytuacji komunikacyjnej, 4. zna i stosuje zasady organizacji tekstu, tworzy tekst na zadany temat, spójny pod względem logicznym i składniowym, 5. formułuje, porządkuje i wartościuje argumenty uzasadniające stanowisko własne lub cudze, 6. analizuje, porównuje, porządkuje i syntetyzuje informacje zawarte w tekstach kultury, 7. dokonuje celowych operacji na tekście: streszcza, rozwija, przekształca stylistycznie, 8. wypowiada się na temat związków między kulturą rodzimą a innymi kręgami kulturowymi, w tym komentuje powiązania, zwłaszcza między kulturą polską a śródziemnomorską oraz określa te powiązania w różnych obszarach: polityce, kulturze, gospodarce, życiu codziennym, w odniesieniu do przeszłości i w czasach obecnych, 9. formułuje problemy, podaje sposoby ich rozwiązania, wyciąga wnioski, wypowiada się na temat sytuacji problemowej przedstawionej w tekstach kultury. C. Narzędzia pomiaru osiągnięć uczniów prace klasowe ( z literatury, nauki o języku, dyktanda ortograficzne, testy itp.) kartkówki (obejmujące materiał trzech ostatnich lekcji, sprawdzające znajomość lektury itp.) wypowiedzi ustne na określony temat recytacja pisemne prace domowe technika czytania prowadzenie zeszytu przedmiotowego praca w zespole aktywność (jedna ocena w semestrze wystawiana na podstawie ilości zdobytych plusów kryterium oceny liczone według prawidłowości: maksymalna ilość plusów zdobyta przez jedną osobę w klasie to 100% ogólnie obowiązującego kryterium; dalej przeliczenie według przyjętych zasad) różne działania twórcze ( wykonanie albumu, pomocy naukowej, plakatu, napisanie referatu itp., przekład intersemiotyczny ) systematyczność (uczeń może 3 razy w semestrze zgłosić nieprzygotowanie do lekcji nie podając powodu wyjątki stanowią prace wcześniej zapowiedziane z co najmniej tygodniowym wyprzedzeniem, np. praca klasowa, recytacja, omawianie lektury itp.; każde niewykorzystane w semestrze nieprzygotowanie jest zamieniane podczas oceny aktywności na 5 plusów) konkursy aktywny udział w pracach kół humanistycznych inne w miarę potrzeb. D. Obszary aktywności ucznia oceniane na lekcjach języka polskiego 1. recytacja i interpretacja tekstu poetyckiego i prozatorskiego 5

2. czytanie i rozumienie tekstów 3. rozumienie pojęć związanych z epiką, liryką i dramatem. 4. znajomość i stosowanie reguł gramatycznych. 5. znajomość i stosowanie reguł ortograficznych. 6. pisanie tekstów różnego typu: rozprawka, charakterystyka, opis, opowiadanie, esej, recenzja, streszczenie, list 7. redagowanie pism użytkowych: podanie, życiorys, CV, zaproszenie, list motywacyjny 8. odczytywanie i rozumienie różnych przekazów (film, sztuka teatralna, obraz, rzeźba) 9. umiejętność notowania na lekcji 10. wkład pracy ucznia - aktywność na lekcji, zaangażowanie w wkład pracy grupy 11. praca projektowa - sposób ujęcia i realizacja 12. wykorzystanie informacji z różnych źródeł (słowniki, encyklopedie, internet) 13. udział w dyskusjach, debatach 14. opracowanie dodatkowej lektury 15. prezentowanie wyników swojej pracy w różnych formach. 16. inne w miarę potrzeb. E. Czas trwania i układ zestawu zadań z języka polskiego podczas egzaminów 1. Egzamin klasyfikacyjny semestralny obejmuje materiał nauczania z jednego semestru, trwa 60 minut i przeprowadzony jest w formie pisemnej. 2. Egzamin klasyfikacyjny roczny obejmuje materiał nauczania z dwóch semestrów, trwa 90 minut i przeprowadzony jest w formie pisemnej (60 minut) i ustnej (30 minut, w tym 10 minut na przygotowanie się ucznia do odpowiedzi). 3. Egzamin poprawkowy trwa 60 minut ( 45 minut część pisemna i 15 minut część ustna). 4. Egzamin sprawdzający trwa 60 minut ( 45 minut część pisemna i 15 minut część ustna). Wśród zadań w części pisemnej każdego z egzaminów powinno znaleźć się zadanie sprawdzające umiejętność redagowania pisemnej formy wypowiedzi na określony temat (np. opowiadanie, charakterystyka, rozprawka itp.). F. Warunki i tryb uzyskania wyższej niż przewidywana rocznej oceny klasyfikacyjnej. 1. Najpóźniej tydzień przed posiedzeniem klasyfikacyjnej rady pedagogicznej na zakończenie roku szkolnego uczeń lub jego rodzice (prawni opiekunowie) mogą złożyć pisemne podanie do dyrektora szkoły o ustalenie wyższej niż przewidywana rocznej oceny. 2. Warunkiem uzyskania prawa do podwyższenia oceny jest brak nieusprawiedliwionych nieobecności na lekcjach j. polskiego w danym roku szkolnym oraz dotrzymywanie przez ucznia zobowiązań, o których mowa w punktach C i D. 3. Nauczyciel egzaminator opracowuje pytania (zadania) egzaminacyjne zgodnie z ustalonymi kryteriami ocen i o wymaganiach powiadamia ucznia, co uczeń potwierdza podpisem. 4. Stopień trudności pytań (zadań) musi odpowiadać kryterium oceny, o którą ubiega się uczeń. 5. Egzamin sprawdzający ma formę pisemną i przeprowadza go komisja powołana przez dyrektora szkoły. 6. W wyniku sprawdzianu, o którym mowa w punkcie 5, uczeń nie może uzyskać oceny niższej niż proponowana przez nauczyciela. G. Sposoby ewaluacji przedmiotowego systemu oceniania Przedmiotowy system oceniania jest modyfikowany. Modyfikacja odbywa się po zakończeniu roku szkolnego w oparciu o wyniki w nauce oraz ze względu na nowelizację przepisów prawa oświatowego. H. Zasady Przedmiotowego systemu oceniania 1. PSO ma na celu wspieranie rozwoju intelektualnego i osobowościowego ucznia. 6

2. Wymagania edukacyjne uwzględniają zapisy z " Podstawy programowej kształcenia ogólnego" dotyczące kształcenia w gimnazjum i z programu: Między nami GWO (DKOS-4014-28/02). 3. Zasady PSO są zgodne z zasadami WSO. 4. Stosuje się dwa poziomy wymagań: podstawowy i ponadpodstawowy. 5. Obowiązuje sześciostopniowa skala ocen. 6. Prace klasowe, sprawdziany (testy) są zapowiadane z tygodniowym wyprzedzeniem, krótkie sprawdziany z kształcenia językowego z wyprzedzeniem 2-3 dniowym; kartkówki z ostatniej lekcji nie muszą być zapowiadane. 7. Prace klasowe są obowiązkowe. 8. Jeżeli uczeń z przyczyn losowych nie pisał pracy klasowej, powinien to uczynić w terminie 2 tygodni od powrotu do szkoły. W przypadkach szczególnych (np. długa nieobecność) termin może być dłuższy- warunki należy uzgodnić z nauczycielem.. 9. ma prawo jeden raz do poprawy oceny z danej pracy klasowej, w terminie wyznaczonym przez nauczyciela, nie później niż dwa tygodnie po otrzymaniu oceny. 10. Prace klasowe pisemne są gromadzone przez nauczyciela do końca roku szkolnego. Ma do nich wgląd uczeń i jego rodzice. 11. Pracą domową jest nie tylko praca pisemna, ale również zapoznanie się z tekstem kultury. I. Kryteria oceniania osiągnięć ucznia 0 30 % : ocena niedostateczna pow. 30% 50% : ocena dopuszczająca pow. 50% - 75% :ocena dostateczna pow. 75% - 90% ; ocena dobra pow. 90% - 100% : ocena bardzo dobra Ocenę celującą (6) otrzymuje uczeń, którego wiedza i umiejętności spełniają 100 % wymagań, a ponadto uczeń spełnia jeden z niżej wymienionych warunków: bierze udział i osiąga sukcesy w konkursach szkolnych, międzyszkolnych, olimpiadach; wykonuje zadania dodatkowe związane z przedmiotem; samodzielnie pogłębia swe wiadomości na tematy poruszane na lekcjach; podejmuje działalność literacką lub kulturalną w różnych formach ( np. uczestniczy w inscenizacjach teatralnych, akademiach, redaguje teksty do gazetki szkolnej); rozwija twórczo i samodzielnie własne zainteresowania. Szczegółowe kryteria prac polegających na przekładzie intersemiotycznym ( np. inscenizacja, projekt, nagranie, drama, konkretyzacja plastyczna) będą podawane uczniom przed podjęciem zadania indywidualnego lub grupowego. Do kryteriów głównych zalicza się: pomysłowość, wkład pracy, estetykę. Kryteria oceny pracy stylistycznej ( 0-20 pkt.) KRYTERIA OCENY pkt.,poziom wymagań I. ZGODNOŚĆ Z TEMATEM I JEGO ROZWINIĘCIE 1. Praca świadczy o zrozumieniu tematu. 0 1, P 2. Tekst jest w pełni zgodny z tematem. 0 1, Pp 3. Temat został rozwinięty (w ramach określonej koncepcji jego ujęcia przez 0 1, Pp ucznia). II. TREŚĆ 4. Dobór przykładów jest trafny i celowy. 0 1, P 5. Praca świadczy o kulturze humanistycznej autora. 0 1, Pp 6. Temat został ujęty w sposób twórczy i oryginalny. 0 1, Pp 7

III. FORMA WYPOWIEDZI 7. Sformułowanie wstępu charakterystycznego dla danej formy wypowiedzi (np. postawienie tezy w rozprawce). 8. Dobór elementów charakterystycznych dla danej formy wypowiedzi (np. argumentów w rozprawce, dialogu w opowiadaniu i.t.p.). 9. Zredagowanie zakończenia charakterystycznego dla danej formy wypowiedzi 0 1, P 0 1, P 0 1, Pp (np. podanie wniosków). IV. KOMPOZYCJA 10. Tekst ma kompozycję trójdzielną z zachowaniem właściwych proporcji. 0 1, P 11. Tekst jest spójny i logicznie zbudowany. 0 1, P V. JĘZYK 12. Składnia i fleksja tekstu jest poprawna (najwyżej 2 błędy nie zakłócające komunikatywności wypowiedzi). 0 1, Pp 13. Nie ma rażących błędów leksykalnych i frazeologicznych (dopuszczalne 2 0 1, Pp błędy). 14. Bogactwo słownictwa. 0 1, Pp 15. Styl jest jasny, zrozumiały. 0 1, P 16. Styl jest funkcjonalny (dostosowany do sytuacji komunikacyjnej, tematu, 0 1, P formy wypowiedzi itp.). VI. ZAPIS 17. Ortografia jest poprawna (najwyżej 2 pierwszorzędne lub 4 drugorzędne błędy ortograficzne). 0 1, Pp 18. Interpunkcja jest poprawna (w zdaniach podrzędnie złożonych, w wyrażeniach 0 1, Pp wtrąconych, przy wyliczaniu dopuszczalne 4 błędy). 19. Układ graficzny jest przejrzysty (akapity). 0 1, P 20. Pismo jest czytelne. 0 1, P Przeliczenie punktów na oceny z uwzględnieniem poziomów wymagań Poziom podstawowy ( P) 6-7 pkt.= dopuszczający 8-13 pkt.= dostateczny Poziom ponadpodstawowy ( Pp) 14-16 pkt.= dobry 17-18 pkt.= bardzo dobry 19 20 pkt = celujący Dyktanda są oceniane wg następujących kryteriów: 1 błąd ortograficzny- ocena dobra; 2 błędy ortograficzny- ocena dostateczna; 3 błędy ortograficzne- ocena dopuszczająca; 4 błędy ortograficzne- ocena niedostateczna. 3 błędy interpunkcyjne równe są jednemu błędowi ortograficznemu. Nauczyciel wystawia bieżące (ilość ocen bieżących w semestrze wynosi 4 i więcej) i końcowe oceny w dzienniku lekcyjnym. Wynik punktowy za daną odpowiedź podaje ustnie na prośbę ucznia. Za dyktando klasowe uczeń nie otrzymuje oceny celującej. J. Dostosowanie wymagań edukacyjnych dla uczniów ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się. 1. Uczniom posiadającym aktualną opinię Poradni Psychologiczno Pedagogicznej nauczyciel dostosowuje kryteria oceniania zgodnie z zaleceniami Poradni PP oraz stosuje na lekcjach strategie włączające takich uczniów do działania na lekcji a także zachęca ich do korzystania z konsultacji z przedmiotu na dodatkowych zajęciach pozalekcyjnych. 8

2. Kryteria na poszczególne oceny dla ucznia z orzeczeniem o upośledzeniu w stopniu lekkim: Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń: - który, nie spełnia kryterium oceny dopuszczającej. Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który: - prowadził zeszyty przedmiotowe, - sporadycznie odrabiał prace domowe, - posiadł wiedzę i umiejętności z poszczególnych działów programowych w zakresie kompetencji koniecznych, - wykazywał niewielką aktywność własną; wymagał dużego wsparcia nauczyciela. Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który: - prowadził zeszyt przedmiotowy, - posiadł wiedzę i umiejętności w zakresie kompetencji koniecznych, - pracował na lekcji samodzielnie i w grupie, ale też wymagał wsparcia nauczyciela. Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który: - prowadził zeszyt przedmiotowy, - systematycznie uzupełniał ćwiczenia, - w miarę systematycznie odrabiał prace domowe, - aktywnie pracował na lekcji samodzielnie i w grupie przy niewielkim wsparciu nauczyciela, - posiadł wiedzę i umiejętności w zakresie wymagań podstawowych. Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który: - spełniał takie same wymagania jak na ocenę dobrą, - wykazywał dużą inicjatywę w zakresie samodzielnie wykonywanych zadań, zarówno w klasie jak i w domu, - wymagał sporadycznego wsparcia nauczyciela w zakresie osiągania poziomu wymagań podstawowych, - był aktywny i zaangażowany w proces uczenia się, o czym świadczy ilość dobrych i bardzo dobrych ocen. K. Wymagania na stopnie szkolne Klasa I Umiejętności ucznia w zakresie słuchania, mówienia, pisania, czytania i odbioru tekstów kultury oraz rozpoznawania i analizy zjawisk językowych. SŁUCHANIE 1.Koncentruje uwagę podczas słuchania cudzej wypowiedzi. 2. Rozpoznaje intencję mówiącego na podstawie barwy, siły głosu i intonacji. 3. Dostrzega niezrozumiałe wyrazy, wyrażenia i zwroty oraz stara się je wyjaśnić. 4. Wyróżnia najważniejsze informacje. 5. Określa tematykę usłyszanego tekstu i rozpoznaje jego funkcję. Słuchanie jest umiejętnością trudną do sprawdzania kryterialnego. potwierdza ją przez wypowiedzi ustne i pisemne MÓWIENIE Celujący 1. Wypowiada się logicznie, płynnie, poprawnie i dba o estetykę wypowiedzi. 2. Podejmuje polemikę. 3. Mówi z przejrzystą intencją do rzeczywistych i wyobrażonych odbiorców w sytuacjach oficjalnych i nieoficjalnych (ok. 10 15 minut). 4. Wygłasza z pamięci wiersze i fragmenty prozy z uwzględnieniem zasad kultury żywego słowa. 5. Nawiązuje bezpośredni i życzliwy kontakt z rozmówcą. 6. Potrafi zaplanować własną wypowiedź ustną i dokonać prezentacji. 7. Tworzy wypowiedzi ustne takie jak relacje i sprawozdanie z lektury. Bardzo dobry Umiejętności takie jak na ocenę celującą, opanowane w stopniu bardzo dobrym. 9

Dobry Umiejętności takie jak na ocenę bardzo dobrą, opanowane w stopniu dobrym. Dostateczny 1. Wypowiada się w miarę logicznie i dba o estetykę wypowiedzi. 2. Skutecznie komunikuje się w sytuacjach szkolnych i pozaszkolnych. 3. Wygłasza z pamięci wiersze i fragmenty prozy (dopuszczalne są potknięcia). 4. Nawiązuje bezpośredni i życzliwy kontakt z rozmówcą. 5. Uczestniczy w planowaniu wypowiedzi i prezentacji (ok. 2 minuty). Dopuszczający 1. Wypowiada się na temat (ok. 1-1,5 minuty). 2. Komunikuje się w sytuacjach szkolnych i pozaszkolnych. 3. Nawiązuje bezpośredni i życzliwy kontakt z rozmówcą. 4. Wygłasza z pamięci krótkie wiersze i fragmenty prozy (dopuszczalne są potknięcia). PISANIE Celujący 1. Dba o estetykę tekstu, pisze starannie. 2. Przestrzega norm gramatycznych, ortograficznych i interpunkcyjnych. 3. Zna wszystkie formy przewidziane programem (opis, opowiadanie, charakterystyka, sprawozdanie, streszczenie, rozprawka, reportaż, proste formy użytkowe: list, kartka pocztowa, życzenia, zaproszenie, telegram, ogłoszenie) i redaguje je zgodnie z cechami danej formy. 4. Stosuje samodzielnie odpowiednie techniki notowania (schematy, tabele, skróty, własne znaki). 5. Przygotowuje się pisemnie do wypowiedzi ustnej ( plan wypowiedzi, szkic). 6. W tworzeniu tekstów wykorzystuje wiedzę o języku, zna i stosuje związki frazeologiczne. 7. Redaguje wypowiedź w stylu odpowiednim do sytuacji komunikacyjnej (sprawozdawca, komentator, opiniotwórca). 8. Odróżnia specyfikę tekstu pisanego od tekstu mówionego. Bardzo dobry Umiejętności jak na ocenę celującą, opanowane w stopniu bardzo dobrym. Dobry Umiejętności jak na ocenę bardzo dobrą, opanowane w stopniu dobrym. Dostateczny 1. Pisze czytelnie, dba o estetykę tekstu. 2. Popełnia nieliczne błędy językowe, ortograficzne, stylistyczne. 3. Stara się zredagować następujące formy wypowiedzi: opis, opowiadanie, charakterystykę, rozprawkę, reportaż, list, kartkę pocztową, życzenia, zaproszenie, ogłoszenie. 4. Stosuje odpowiednie techniki notowania wg wskazań nauczyciela. 5. Przygotowuje się pisemnie do wypowiedzi ustnej (plan ). 6. Tworzy tekst spójny pod względem treści. Dopuszczający 1. Stara się pisać czytelnie i dba o estetykę tekstu. 2. Mimo licznych błędów tekst jest zrozumiały. 3. Podejmuje próby redagowania następujących form wypowiedzi: opis, opowiadanie, charakterystyka, list, kartka pocztowa, życzenia, zaproszenie, ogłoszenie. 4. Podejmuje próby argumentowania. 5. Redaguje prostą notatkę przy pomocy nauczyciela. CZYTANIE I ODBIÓR TEKSTÓW KULTURY Celujący 1. Zna bardzo dobrze wszystkie teksty z kanonu lektur podstawowych. 2. Wykorzystuje informacje z różnych źródeł. 3. Porównuje różne formy przekazu treści. 4. Odnajduje w tekście fragment potrzebny do argumentacji i umie się nim posłużyć. 5. Rozróżnia rodzaje literackie i poznane gatunki. 6. Określa funkcję tekstu. 10

7. Samodzielnie wyciąga wnioski z przeczytanego tekstu. 8. Dostrzega kompozycyjną i stylistyczną specyfikę różnych tekstów. 9. Rozumie i stosuje poznane pojęcia z zakresu teorii literatury. 10. Zna podstawowe informacje z biogramów wybranych pisarzy. Bardzo dobry Umiejętności jak na ocenę celującą, opanowane w stopniu bardzo dobrym. Dobry Umiejętności takie jak na ocenę bardzo dobrą opanowane w stopniu dobrym. Dostateczny 1. Przeczytał większość lektur z listy lektur obowiązkowych. 2. Wykorzystuje informacje z kilku wskazanych źródeł. 3. Odróżnia teksty fabularne od informacyjnych. 4. Znajduje informacje w czytanym tekście. 5. Rozpoznaje podstawowe cechy rodzajowe oraz kompozycję utworu; wskazuje elementy świata przedstawionego. 6. Próbuje wyciągnąć wnioski z przeczytanego tekstu. 7. Przekazuje własnymi słowami najważniejsze informacje z przeczytanego tekstu. Dopuszczający 1. Czyta ze zrozumieniem proste teksty. 2. Zapoznał się z częścią lektur z listy obowiązkowej. 3. Wyszukuje konkretną informację we wskazanym fragmencie. 4. Rozumie pojecie fikcji literackiej. ROZPOZNAWANIE I ANALIZA ZJAWISK JĘZYKOWYCH 1. Poprawnie wymawia i zapisuje głoski oznaczone literami ą, ę (w zależności od sąsiedztwa innych głosek i na końcu wyrazu). 2. Poprawnie wymawia i zapisuje grupy spółgłoskowe. 3. Zna i stosuje zasady akcentowania. 4. Rozróżnia i buduje różne typy wypowiedzeń: wypowiedzenie złożone( dwa i więcej zdań składowych); zdania złożone współrzędnie( łączne, rozłączne, przeciwstawne, wynikowe); zdania złożone podrzędnie. 5. Przeprowadza analizę składniową zdania pojedynczego. 6. Rozpoznaje i nazywa różne typy podmiotów i orzeczeń oraz określeń z grupy podmiotu i orzeczenia. 7. Rozpoznaje w tekście i nazywa części mowy, określa ich formy gramatyczne i funkcje składniowe, ze szczególnym uwzględnieniem form osobowych i nieosobowych czasownika, w tym imiesłowów. 8. Przeprowadza analizę słowotwórczą wybranych grup rzeczowników i tworzy wyrazy według poznanych wzorców słowotwórczych. 9. Rozwija i koduje skróty i skrótowce w kontekście i w oderwaniu od kontekstu, z uwzględnieniem zasad ortografii w zapisie. 10. Zna i stosuje zasady ortograficzne. Każdy uczeń próbuje rozwiązać wszystkie problemy i zadania. Kryteria szczegółowe ustalane są przy poszczególnych sprawdzianach gramatycznych. Klasa II Umiejętności ucznia z zakresu : słuchania, mówienia, pisania, czytania i odbioru tekstów kultury oraz rozpoznawania i analizy zjawisk językowych. SŁUCHANIE 1. Koncentruje uwagę podczas słuchania cudzej wypowiedzi. 2. Rozpoznaje intencję mówiącego na podstawie barwy, siły głosu i intonacji. 3. Dostrzega niezrozumiałe wyrazy, wyrażenia i zwroty oraz stara się je wyjaśnić. 11

4. Wykorzystuje usłyszane informacje na lekcjach i w życiu. 5. Potrafi określić tematykę usłyszanego tekstu, rozpoznaje jego funkcję. 6. Potwierdza słuchanie notatką i zajęciem stanowiska w rozmowie. 7. Zna i stosuje werbalne i niewerbalne środki podtrzymujące rozmowę. Słuchanie jest umiejętnością trudną do sprawdzania kryterialnego. potwierdza ją przez wypowiedzi ustne i pisemne. MÓWIENIE Celujący 1. Wypowiada się logicznie, płynnie, poprawnie i dba o estetykę wypowiedzi. 2. Podejmuje polemikę. 3. Mówi z przejrzystą intencją do rzeczywistych i wyobrażonych odbiorców w sytuacjach oficjalnych i nieoficjalnych. 4. Wygłasza z pamięci wiersze i fragmenty prozy z uwzględnieni zasad kultury żywego słowa. 5. Nawiązuje bezpośredni i życzliwy kontakt z rozmówcą. 6. Potrafi zaplanować własną wypowiedź ustną i dokonać prezentacji. 7. W rozmowie daje dowody logicznego toku myślowego (rozumowania, wnioskowania, uogólniania). 8. Zadaje pytania, udziela odpowiedzi w związku z różnymi sytuacjami komunikacyjnymi, formułuje pytania szczegółowe, ogólne i problemowe adekwatne do potrzeby. 9. Tworzy wypowiedzi ustne takie jak relacja, przemówienie. 10. Nawiązuje do wypowiedzi rozmówcy. 11. Relacjonuje czyjeś stanowisko. 12. Potrafi wystąpić w roli negocjatora. Bardzo dobry Umiejętności jak na ocenę celującą, opanowane w stopniu bardzo dobrym. Dobry Umiejętności takie jak na ocenę bardzo dobrą, opanowane w stopniu dobrym. Dostateczny 1. Wypowiada się w miarę logicznie i dba o estetykę wypowiedzi. 2. Skutecznie komunikuje się w sytuacjach szkolnych i pozaszkolnych. 3. Uczestniczy w dialogu. 4. Wygłasza z pamięci wiersze i fragmenty prozy (dopuszczalne są potknięcia). 5. Nawiązuje bezpośredni i życzliwy kontakt z rozmówcą. 6. Uczestniczy w planowaniu wypowiedzi i prezentacji (2 minuty). 7. Próbuje w rozmowie dawać dowody logicznego toku myślowego. 8. Próbuje zadawać pytania i udzielać odpowiedzi w związku z różnymi sytuacjami komunikacyjnymi. 9. Próbuje tworzyć wypowiedzi ustne(relację i przemówienie). Dopuszczający 1. Wypowiada się na temat. 2. Komunikuje się w sytuacjach szkolnych i pozaszkolnych. 3. Nawiązuje bezpośredni i życzliwy kontakt z rozmówcą. 4. Wygłasza z pamięci krótkie wiersze i fragmenty prozy (dopuszczalne są potknięcia). 5. Stara się tworzyć relację i przemówienie. PISANIE Celujący 1. Dba o estetykę tekstu, pisze starannie. 2. Przestrzega norm gramatycznych, ortograficznych i interpunkcyjnych. 3. Zna wszystkie formy przewidziane programem (opis, opowiadanie, charakterystyka, sprawozdanie, streszczenie, pamiętnik, rozprawka, reportaż, artykuł prasowy, recenzja, proste formy użytkowe: list, kartka pocztowa, życzenia, zaproszenie, telegram, ogłoszenie, zawiadomienie) i redaguje je zgodnie z cechami danej formy. 4. Stosuje samodzielnie odpowiednie techniki notowania (schematy, tabele, skróty, własne znaki). 5. Przygotowuje się pisemnie do wypowiedzi ustnej ( plan wypowiedzi, szkic). 6. W tworzeniu tekstów wykorzystuje wiedzę o języku, zna i stosuje związki frazeologiczne. 12

7. Redaguje wypowiedź w stylu odpowiednim do sytuacji komunikacyjnej (sprawozdawca, komentator, opiniotwórca). 8. Odróżnia specyfikę tekstu pisanego od tekstu mówionego. Bardzo dobry Umiejętności jak na ocenę celującą, opanowane w stopniu bardzo dobrym. Dobry Umiejętności jak na ocenę bardzo dobrą, opanowane w stopniu dobrym. Dostateczny 1. Pisze czytelnie, dba o estetykę tekstu. 2. Popełnia nieliczne błędy językowe, ortograficzne, stylistyczne. 3. Poprawnie redaguje następujące formy wypowiedzi: opis, opowiadanie, charakterystykę, list, kartkę pocztową, życzenia, zaproszenie, ogłoszenie; próbuje pisać: streszczenie, rozprawkę, reportaż, artykuł prasowy, recenzję. 4. Stosuje odpowiednie techniki notowania wg wskazań nauczyciela. 5. Przygotowuje się pisemnie do wypowiedzi ustnej (plan ). 6. Tworzy tekst spójny pod względem treści. Dopuszczający 1. Stara się pisać czytelnie i dba o estetykę tekstu. 2. Mimo licznych błędów tekst jest zrozumiały. 3. Podejmuje próby zredagowania następujących form wypowiedzi: opis, opowiadanie, charakterystyka, list, kartka pocztowa, życzenia, zaproszenie, zawiadomienie, ogłoszenie; próbuje pisać streszczenie, rozprawkę, reportaż, recenzję. 4. Redaguje prostą notatkę. CZYTANIE I ODBIÓR TEKSTÓW KULTURY Celujący 1. Zna bardzo dobrze wszystkie teksty z kanonu lektur podstawowych. 2. Wykorzystuje informacje z różnych źródeł. 3. Porównuje różne formy przekazu treści. 4. Odnajduje w tekście fragment potrzebny do argumentacji i umie się nim posłużyć. 5. Rozróżnia rodzaje literackie i poznane gatunki. 6. Określa funkcję tekstu. 7. Samodzielnie wyciąga wnioski z przeczytanego tekstu. 8. Dostrzega kompozycyjną i stylistyczną specyfikę różnych tekstów. 9. Rozumie i stosuje poznane pojęcia z zakresu teorii literatury. 10. Zna podstawowe informacje z biogramów wybranych pisarzy. Bardzo dobry Umiejętności jak na ocenę celującą, opanowane w stopniu bardzo dobrym. Dobry Umiejętności takie jak na ocenę bardzo dobrą opanowane w stopniu dobrym. Dostateczny 1. Przeczytał większość lektur z listy lektur obowiązkowych. 2. Wykorzystuje informacje z kilku wskazanych źródeł. 3. Odróżnia teksty fabularne od informacyjnych. 4. Znajduje informacje w czytanym tekście. 5. Rozpoznaje podstawowe cechy rodzajowe oraz kompozycję utworu; wskazuje elementy świata przedstawionego. 6. Próbuje wyciągnąć wnioski z przeczytanego tekstu. 7. Przekazuje własnymi słowami najważniejsze informacje z przeczytanego tekstu. Dopuszczający 1. Czyta ze zrozumieniem proste teksty. 2. Zapoznał się z częścią lektur z listy obowiązkowej. 3. Wyszukuje konkretną informację we wskazanym fragmencie. 4. Rozumie pojecie fikcji literackiej. ROZPOZNAWANIE I ANALIZA ZJAWISK JĘZYKOWYCH 13

1. Poprawnie wymawia i zapisuje grupy spółgłoskowe, spółgłoski podwojone i występujące obok siebie takie same i różne samogłoski. 2. Rozróżnia i buduje różne typy wypowiedzeń(zdanie pojedyncze, imiesłowowy równoważnik zdania, zdania podrzędnie i współrzędnie złożone, zdania złożone wielokrotnie). 3. Stosuje mowę zależną i niezależną. 4. Operuje spójnikami i modulantami. 5. Stosuje stronę bierną i formy nieosobowe na no, -to. 6. Przeprowadza analizę składniową zdania pojedynczego, rozpoznaje orzeczenie imienne, którago składnikiem jest rzeczownik z przyimkiem; przeprowadza analizę składniową zdań złożonych. 7. Przeprowadza analizę słowotwórczą wybranych grup rzeczowników i przymiotników(rzeczowniki odrzeczownikowe nazywające wykonawców czynności, rzeczowniki złożone, przymiotniki złożone, przymiotniki odrzeczownikowe na owy ). 8. Zna i stosuje zasady ortograficzne. 9. Zna i stosuje zasady interpunkcyjne. Każdy uczeń próbuje rozwiązać wszystkie problemy i zadania. Kryteria szczegółowe ustalane są przy poszczególnych sprawdzianach. Klasa III Umiejętności ucznia w zakresie słuchania, mówienia, pisania, czytania i odbioru tekstów kultury oraz rozpoznawania i analizy zjawisk językowych. SŁUCHANIE 1.Koncentruje uwagę podczas słuchania cudzej wypowiedzi. 2. Rozpoznaje intencję mówiącego na podstawie barwy, siły głosu i intonacji. 3. Dostrzega niezrozumiałe wyrazy, wyrażenia i zwroty oraz stara się je wyjaśnić. 4. Wykorzystuje usłyszane informacje na lekcjach i w życiu. 5. Określa tematykę usłyszanego tekstu i rozpoznaje jego funkcję. 6. Potwierdza słuchanie zajęciem stanowiska w rozmowie. 7. Zna i stosuje werbalne i niewerbalne środki językowe. Słuchanie jest umiejętnością trudną do sprawdzania kryterialnego. potwierdza ją przez wypowiedzi ustne i pisemne MÓWIENIE Celujący 1. Wypowiada się logicznie, płynnie, poprawnie i dba o estetykę wypowiedzi. 2. Podejmuje polemikę. 3. Mówi z przejrzystą intencją do rzeczywistych i wyobrażonych odbiorców w sytuacjach oficjalnych i nieoficjalnych. 4. Wygłasza z pamięci wiersze i fragmenty prozy z uwzględnieniem zasad kultury żywego słowa. 5. Nawiązuje bezpośredni i życzliwy kontakt z rozmówcą. 6. Potrafi zaplanować własną wypowiedź ustną i dokonać prezentacji. 7. W rozmowie daje dowody logicznego toku myślowego( rozumowania, wnioskowania, uogólniania). 8. Zadaje pytania, udziela odpowiedzi w związku z różnymi sytuacjami komunikacyjnymi, formułuje pytania szczegółowe, ogólne i problemowe adekwatne do potrzeby. 9. Tworzy wypowiedzi ustne, takie jak relację, przemówienie. 10. Nawiązuje do wypowiedzi rozmówcy. 11. Relacjonuje czyjeś stanowisko. 12. Potrafi wystąpić w roli negocjatora. 13. Ustala i określa tematykę książki, wystawy, filmu, spektaklu na podstawie noty wydaw., katalogu, programu kinowego lub teatralnego. Bardzo dobry Umiejętności jak na ocenę celującą, opanowane w stopniu bardzo dobrym. 14

Dobry Umiejętności takie jak na ocenę bardzo dobrą, opanowane w stopniu dobrym. Dostateczny 1. Wypowiada się w miarę logicznie i dba o estetykę wypowiedzi. 2. Skutecznie komunikuje się w sytuacjach szkolnych i pozaszkolnych. 3. Uczestniczy w dialogu. 4. Wygłasza z pamięci wiersze i fragmenty prozy (dopuszczalne są potknięcia). 5. Nawiązuje bezpośredni i życzliwy kontakt z rozmówcą. 6. Uczestniczy w planowaniu wypowiedzi i prezentacji. 7. Próbuje w rozmowie dawać dowody logicznego toku myślowego. 8. Próbuje zadawać pytania i udzielać odpowiedzi w związku z różnymi sytuacjami komunikacyjnymi. 9. Próbuje tworzyć wypowiedzi ustne( relację i przemówienie). Dopuszczający 1. Wypowiada się na temat. 2. Komunikuje się w sytuacjach szkolnych i pozaszkolnych. 3. Nawiązuje bezpośredni i życzliwy kontakt z rozmówcą. 4. Wygłasza z pamięci krótkie wiersze i fragmenty prozy (dopuszczalne są potknięcia). 5. Stara się tworzyć relację i przemówienie. PISANIE Celujący 1. Dba o estetykę tekstu, pisze starannie. 2. Przestrzega norm gramatycznych, ortograficznych i interpunkcyjnych. 3. Zna wszystkie formy przewidziane programem (opis, opowiadanie, charakterystyka, pamiętnik, sprawozdanie, streszczenie, rozprawka, artykuł prasowy, recenzja, reportaż, wywiad, referat, esej szkolny, list motywacyjny, otwarty, intencyjny; proste formy użytkowe: list, kartka pocztowa, życzenia, dedykacja, zaproszenie, telegram, ogłoszenie, zawiadomienie,) i redaguje je zgodnie z cechami danej formy. 4. Stosuje samodzielnie odpowiednie techniki notowania (schematy, tabele, skróty, własne znaki). 5. Przygotowuje się pisemnie do wypowiedzi ustnej ( plan wypowiedzi, szkic). 6. W tworzeniu tekstów wykorzystuje wiedzę o języku, zna i stosuje związki frazeologiczne, doskonali indywidualny styl wypowiedzi pisemnej. 7. Redaguje wypowiedź w stylu odpowiednim do sytuacji komunikacyjnej (sprawozdawca, komentator, opiniotwórca). 8. Odróżnia specyfikę tekstu pisanego od tekstu mówionego. 9. Dokonuje stylizacji i parafrazy tekstu. Bardzo dobry Umiejętności jak na ocenę celującą, opanowane w stopniu bardzo dobrym. Dobry Umiejętności jak na ocenę bardzo dobrą, opanowane w stopniu dobrym. Dostateczny : 1. Pisze czytelnie, starannie, dba o estetykę tekstu. 2. Popełnia nieliczne błędy językowe, ortograficzne, stylistyczne. 3. Poprawnie redaguje następujące formy wypowiedzi: opis, opowiadanie, charakterystykę, streszczenie, rozprawkę, reportaż, list motywacyjny, list, kartkę pocztową, życzenia, dedykację, zaproszenie, telegram, ogłoszenie, zawiadomienie. Próbuje pisać referat, wywiad, esej szkolny. 4. Stosuje odpowiednie techniki notowania wg wskazań nauczyciela. 5. Przygotowuje się pisemnie do wypowiedzi ustnej (plan ). 6. Tworzy tekst spójny pod względem treści. 7. Wykorzystuje wiedzę o języku redagując własną wypowiedź. Dopuszczający : 1. Stara się pisać czytelnie i dba o estetykę tekstu. 2. Mimo licznych błędów tekst jest zrozumiały. 15

3. Podejmuje próby redagowania następujących form wypowiedzi: opis, opowiadanie, charakterystyka, list, kartka pocztowa, życzenia, zaproszenie, ogłoszenie, zawiadomienie. 4. Próbuje pisać: streszczenie, rozprawkę, reportaż, recenzję, list motywacyjny. 5. Podejmuje próby argumentowania. 6. Redaguje prostą notatkę. CZYTANIE I ODBIÓR TEKSTÓW KULTURY Celujący 1. Zna bardzo dobrze wszystkie teksty z kanonu lektur podstawowych. 2. Wykorzystuje informacje z różnych źródeł. 3. Porównuje różne formy przekazu treści. 4. Odnajduje w tekście fragment potrzebny do argumentacji i umie się nim posłużyć. 5. Rozróżnia rodzaje literackie i poznane gatunki. 6. Określa funkcję tekstu. 7. Samodzielnie wyciąga wnioski z przeczytanego tekstu. 8. Dostrzega kompozycyjną i stylistyczną specyfikę różnych tekstów. 9. Rozumie i stosuje poznane pojęcia z zakresu teorii literatury. 10. Zna podstawowe informacje z biogramów wybranych pisarzy. 11. Odróżnia fakty od opinii. Bardzo dobry Umiejętności jak na ocenę celującą, opanowane w stopniu bardzo dobrym. Dobry Umiejętności takie jak na ocenę bardzo dobrą opanowane w stopniu dobrym. Dostateczny : 1. Przeczytał większość lektur z listy lektur obowiązkowych. 2. Wykorzystuje informacje z kilku wskazanych źródeł. 3. Odróżnia teksty fabularne od informacyjnych. 4. Znajduje informacje w czytanym tekście. 5. Rozpoznaje podstawowe cechy rodzajowe oraz kompozycję utworu; wskazuje elementy świata przedstawionego. 6. Próbuje wyciągnąć wnioski z przeczytanego tekstu. 7. Przekazuje własnymi słowami najważniejsze informacje z przeczytanego tekstu. 8. Odróżnia fakty od opinii. Dopuszczający : 1. Czyta ze zrozumieniem proste teksty. 2. Zapoznał się z częścią lektur z listy obowiązkowej. 3. Wyszukuje konkretną informację we wskazanym fragmencie. 4. Rozumie pojecie fikcji literackiej. 5. Odróżnia fakty od opinii. ROZPOZNAWANIE I ANALIZA ZJAWISK JĘZYKOWYCH 1. Rozpoznaje upodobnienia fonetyczne(gł. pod względem dźwięczności) i dostrzega ich znaczenie dla poprawnej wymowy i pisowni. 2. Rozpoznaje w tekście i nazywa części mowy, określa ich formy gramatyczne i funkcje składniowe, ze szczególnym uwzględnieniem form osobowych i nieosobowych czasownika, w tym imiesłowów. 3. Rozróżnia i buduje różne typy wypowiedzeń( zdanie pojedyncze, imiesłowowy równoważnik zdania, zdania współrzędnie i podrzędnie złożone, zdania złożone 4. wielokrotnie).dokonuje dwukierunkowych przekształceń wypowiedzeń: zdanie 5. równoważnik, zdanie pojedyncze- złożone, konstrukcje czynne czynne- bierne. 6. Potrafi dokonać analizy składniowej w/w wypowiedzeń. 7. Stosuje mowę zależną i niezależną. 8. Operuje spójnikami i modulantami. 16

9. Przeprowadza analizę słowotwórczą wybranych grup rzeczowników i przymiotników, tworzy wyrazy wg poznanych wzorców słowotwórczych. 10. Rozwija i koduje skróty i skrótowce w kontekście i w oderwaniu od kontekstu, 11. z uwzględnieniem zasad ortografii w zapisie. 12. Zna i stosuje zasady ortograficzne. 13. Zna i stosuje zasady interpunkcyjne. 14. Zna podstawowe pojęcia dotyczące stylizacji archaicznej. 15. Odróżnia język ogólnopolski od dialektu, gwary, żargonu. 16. Rozpoznaje cechy dialektu, gwary, żargonu na poziomie fonetycznym, fleksyjnym, leksykalnym, składniowym. Każdy uczeń próbuje rozwiązać wszystkie problemy i zadania. Kryteria szczegółowe ustalane są przy poszczególnych sprawdzianach. Klasyfikacja i sposoby oznaczania błędów Rodzaje błędów Sposób oznaczania * 1. błędy merytoryczne a) błędy rzeczowe rzecz. b) błędy logiczne log. 2. błędy gramatyczne a) fleksyjne b) składniowe 3. błędy wyrazowe a) leksykalne b) frazeologiczne 4. błędy stylistyczne 5. błędy pisowni fl. skł. jęz. fraz. styl. a) ortograficzne 1 ort. b) interpunkcyjne int. c) graficzne (przestawienie, opuszczenie lub zmiana liter) 2 graf. * Sposób oznaczenia błędu: oznaczenie właściwym skrótem kategorii błędu na marginesie pracy 1 Błędy ortograficzne w wypadku uczniów ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się to: - łamanie zasad pisowni wyrazów z u-ó, ż-rz, h-ch - łamanie zasad pisania wielką literą na początku zdania. 2 Do błędów graficznych w pracach uczniów ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się zalicza się: - dodawanie, opuszczanie, przestawienie liter, sylab lub całych wyrazów - mylenie liter: - o podobnym kształcie (a-o, l-ł-t, n-r, m-n, u-w, e-ę, a-ą, i-j) - dużych i małych ( z wyjątkiem początku zdania) - rzadziej używanych (h-h, f-f, L-F) - odpowiedników głosek zbliżonych fonetycznie (b-p, d-t, w-f, g-k, dz-c, sz-s, i-y, ę-em-en, ą-om-on, ś-ź, ć-dź) - różniących się w położeniu w stosunku do osi pionowej (p-b, d-b) lub poziomej (m-w, n-u, b-p, d- g, p-g) - ominięcie drobnych elementów graficznych, w tym: - oznaczenia miękkości nad literami - kropek (dż, ż, i, j) - ogonków przy literach ą lub ę i kreski (wężyka) przy literach ó, t lub ł - błędy dotyczące podziału wyrazu - utratę dźwięczności (kóska zam. kózka, proźba za. prośba). 17

1. Błędy merytoryczne a) błędy rzeczowe dotyczą głownie treści pracy (wiadomości i zastosowania wiadomości) brak zrozumienia istoty faktów, wydarzeń, zjawisk oraz związków i zależności między nimi niewłaściwe użycie pojęć, terminów, nazwisk, nazw (także ich błędny zapis) zniekształcenie cytatów b) błędy logiczne (błędy w myśleniu), np. Stary Baryka to jest myślenie Żeromskiego. Niektórzy ludzie mają cechy ujemne a wartości dodatnie. 2. Błędy gramatyczne (naruszenie normy gramatycznej) a) błędy fleksyjne nieodmienianie wyrazów, np. Znam wiele sławnych obrazów Jana Matejko. Niepoprawna odmiana wyrazów, np. Wylądowałem na ziemię. W klasie jest trzydzieści pięć uczniów. Proszę panią, on mi przeszkadza. Daj mi tę pomarańcz. b) błędy składniowe niepoprawny szyk wyrazów, np. Penelopa tkała całun dla swojego teścia, którego w nocy pruła. Temperatura w całej Polsce jest ujemna. Można go by było posądzić. powtarzanie tych samych struktur zdaniowych, np. Weźmy dla przykładu nowelę Za chlebem, czyż nie jest tam ukazany prawdziwy obraz życia polskich emigrantów, którzy w poszukiwaniu pracy, która pozwoliłaby wieść jaką taką egzystencję, muszą wyjechać z kraju, który im tej pracy nie mógł zapewnić. Sądzę i chciałbym, żeby mi się to udało, żeby uczyć się systematycznie. niewłaściwe użycie: a) przyimków, np. W porównaniu do innych krajów... b) spójników i zaimków względnych, np. Nie aresztowali go, a tropili i obserwowali. Książkę, gdzie jest dużo ilustracji, dobrze się czyta. Jest to dramat o bohaterstwie i poświęceniu, czego Mickiewicz oczekiwał po każdym Polaku. niewłaściwe użycie imiesłowowego równoważnika zdania, np. Idąc do boju, zginęła mu wola walki. Samoloty muszą lądować, zaopatrując się w paliwo i smary. brak powiązań pomiędzy poszczególnymi częściami zdania lub umiejętność wyznaczania granic zdania (wielka litera, kropka), np. Znać języki to było dostępne tylko dla ludzi bogatych, którym wolno było się uczyć, mieli oni dostęp na wyższe uczelnie, on był biedny, mógł tylko chodzić po górach, uczyć się pieśni swego kraju od ojca. naruszanie związku wyrazów w zdaniu Opisywane urządzenie użyto po raz pierwszy w tej hucie. 3. Błędy wyrazowe a) błędy leksykalne niezrozumienie znaczenia wyrazów, np. Fircyk miał niezwykle żywą osobistość. W Czarnolesie ustatkowała się filozofia życiowa Kochanowskiego. zbędne zapożyczenia, np. nowa generacja proszków do prania open całą dobę dobór niewłaściwych wyrazów bliskoznacznych, np. W XVI wieku znacznie wzrosła tężyzna naszej ojczyzny. Wokulski posiadał subiekta Rzeckiego. 18

Zjedliśmy wieczerzę przy ognisku. nadużywanie modnych słów, np. Osobiście uważam, że... Bohater twierdził, że miłość jest rzeczą najważniejszą. b) błędy frazeologiczne łączenie elementów pochodzących z dwóch różnych związków frazeologicznych, np. Bokserzy w czasie walki broczyli potem. Starościna była kobietą o szerokich horyzontach towarzyskich. Do potów, którzy ponieśli duże zasługi, należą... swobodne przekształcanie związków frazeologicznych, np. Pomimo niektórych złych zalet gimnazja przygotowały do życia. Książka ta jest oparta o źródła historyczne. przesadne wzmocnienia, np. Chętnie kwapią się do akcji. W miesiącu maju... Cofnął się do tyłu. niedokładne rozumienie znaczenia związku frazeologicznego, np. Film był znakomity i wszystkim, którzy maczali w nim palce, można pogratulować. 4. Błędy stylistyczne (nie nastąpiło naruszenie norm gramatycznych, ale dokonano złego wyboru środków językowych) wielosłowie, np. Demonstracja na rzecz poprawienia dążeń niepodległościowych. Mickiewicz bardzo ostro krytykował zdrajców, a nawet ich potępiał. wieloznaczność, np. Teraz pary krzyżują się na scenie. Szkoda, ze państwo tego nie widzą. skróty myślowe, np. Santiago mieszkał w starej chacie na skraju ubóstwa. mieszanie stylów ( np. używanie słownictwa urzędowego w języku potocznym), np. Ale wybaczmy producentom, bo wyżej nie podskoczą. W ubiegłym roku podjęłam decyzję o zawarciu związku małżeńskiego. ubóstwo słownictwa ujawniające się w nadużywaniu zaimków, np. Ta sukienka mogłaby być nawet taka, jak o tam, tamta. Tu, pod szyją tak, tutaj tak. Ten bohater był taki, że oni go tak traktowali. nadużywanie wyrazów obcych zakłócających komunikatywność, np. Problem ten ma bardzo specyficzny ciężar gatunkowy w aspekcie społeczno gospodarczym. Nauczyciel stosuje wymagania zawarte w Przedmiotowym Systemie Oceniania w czasie realizacji wszystkich obowiązkowych zajęć edukacyjnych. Opracowała: Marzena Ręcławowicz 19