W Belgii istnieją trzy filary emerytalne. Pierwszy filar to emerytura ustawowa, obliczana i przyznawana na podstawie kariery zawodowej. Drugi filar to dodatek do emerytury ustawowej przyznawany osobom, których pracodawca odprowadzał dodatkowe składki lub opłacał ubezpieczenie grupowe. Trzeci filar to dodatkowe świadczenie dla tych, którzy oszczędzali w indywidualnym (dobrowolnym) planie emerytalnym. Emerytura ustawowa Emerytura ustawowa jest pierwszym i podstawowym filarem belgijskiego systemu emerytalnego. Finansowanie emerytur w Belgii opiera się na systemie repartycyjnym. Oznacza to, że składki aktywnych pracowników, osób samozatrudnionych oraz urzędników państwowych są wykorzystywane do finansowania aktualnie wypłacanych emerytur. Taki system jest gwarancją emerytury dla każdego, kto na podstawie stosunku pracy odprowadzał składki emerytalne. Emerytura ustawowa w Belgii jest przyznawana i obliczana na podstawie przebiegu zatrudnienia. W Belgii istnieją trzy różne systemy emerytalne: System dla pracowników dotyczy osób, które są zatrudnione na umowę o pracę w sektorze prywatnym, oraz urzędników państwowych (niemianowanych). System dla osób pracujących na własny rachunek obejmuje osoby prowadzące własną działalność gospodarczą (czyli firmy jednoosobowe, osoby zarządzające spółkami i udziałowców spółek). 1 / 10
Pod system dla mianowanych urzędników państwowych podlegają tylko urzędnicy mianowani. Emerytura jest obliczana zawsze według statusu, w którym się pracowało. Osoby, które podczas swego życia zawodowego miały różne statusy, otrzymają emeryturę obliczoną w różnych systemach. Dodatkowa emerytura lub ubezpieczenie grupowe (za pośrednictwem pracodawcy) To forma zorganizowanego, grupowego, systematycznego oszczędzania na przyszłą emeryturę oferowana przez pracodawcę. W zależności od sektora może być obowiązkowa lub dobrowolna. Składki osób objętych tym systemem są naliczane i odprowadzane przez pracodawcę do wybranej instytucji finansowej, która zajmuje się ich gromadzeniem i zarządzaniem nimi. Regulamin ubezpieczenia grupowego lub umowy ubezpieczeniowej określa, w jakim wieku pracownik może otrzymać zgromadzony kapitał w formie dodatkowego świadczenia emerytalnego. Jednak w każdym przypadku pracownik musi mieć minimum 60 lat. Dodatkowa emerytura dla osób prowadzących działalność gospodarczą Osoby samozatrudnione mogą we własnym zakresie odprowadzać składki na dodatkową emeryturę. Więcej informacji można znaleźć na stronie www.rsvz.be. 2 / 10
Dobrowolne ubezpieczenie emerytalne To forma indywidualnego dobrowolnego oszczędzania na emeryturę, powiązana z ulgami podatkowymi. W Belgii istnieją dwie formy dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnych: Indywidualny program oszczędnościowy w towarzystwach ubezpieczeniowych zapewnia minimalny roczny zysk. Niektóre towarzystwa ubezpieczeniowe gwarantują również udział w zyskach w zależności od osiągniętych wyników. Emerytalne konto oszczędnościowe w banku nie gwarantuje minimalnego rocznego zysku. Ten sposób oszczędzania oparty jest na obligacjach, a rezultaty zależą od ich sytuacji na giełdzie. Odliczenia od podatku Aby skorzystać z odliczeń od podatku w związku z dobrowolnym ubezpieczeniem emerytalnym, należy spełnić następujące warunki: - być mieszkańcem Belgii lub kraju należącego do Europejskiej Strefy Ekonomicznej, - mieć ukończony 18. rok życia, ale nie mieć ukończonych 65 lat, - ubezpieczenie to musi być zawarte na minimum 10 lat. Odliczenia od podatku przysługują tylko dla jednego emerytalnego konta oszczędnościowego lub indywidualnego emerytalnego programu oszczędnościowego i nie są możliwe po ukończeniu 65. roku życia. Więcej informacji na temat odliczeń można znaleźć na stronie http: //financien.belgium.be/nl 3 / 10
. Powszechny wiek emerytalny w Belgii Emerytura ustawowa przysługuje w Belgii w wieku 65 lat. Świadczenia emerytalne zaczynają być wypłacane od miesiąca następującego po miesiącu, w którym dana osoba osiągnęła 65 lat. Oznacza to, że ktoś, kto ukończył 65 lat w kwietniu, pierwszą wypłatę świadczenia emerytalnego otrzyma w maju (za maj). Jedynie w niektórych zawodach obowiązuje inny wiek emerytalny, np. w przypadku górników, marynarzy oraz załóg samolotów lotnictwa cywilnego. Osoby, które osiągnęły 65. rok życia, mają prawo do przejścia na emeryturę, jednak nie jest to obowiązek. Istnieje możliwość pracy po 65. roku życia i wystąpienia o przyznanie świadczenia emerytalnego w późniejszym terminie. Inna możliwość to przejście na emeryturę w wieku 65 lat i jednoczesne kontynuowanie pracy. Jednak w tym przypadku, aby zachować prawo do pełnego świadczenia emerytalnego, nie można przekroczyć pewnej kwoty rocznego dochodu. Informacje na temat tych kwot można znaleźć na stronie www.onprvp.fgov.be. Warunki wcześniejszego przejścia na emeryturę 4 / 10
Od 2013 do 2016 r. systematycznie przedłuża się wiek oraz okres zatrudnienia dla osób, które chciałyby przejść na emeryturę przed ukończeniem 65 lat. Rok Minimalny wiek Staż pracy Minimalny wiek przy dłuższym stażu pracy 2014 61 lat 39 lat 60 lat w przypadku stażu pracy 40 lat 2015 61,5 roku 5 / 10
40 lat 60 lat w przypadku stażu pracy 41 lat od 2016 62 lata 40 lat 60 lat w przypadku stażu pracy 42 lata, 61 lat w przypadku stażu pracy 41 lat Przy obliczaniu stażu pracy brane są pod uwagę okresy zatrudnienia na różnych statusach (pracownik, osoba samozatrudniona, zatrudnienie w służbie publicznej). W niektórych przypadkach mogą być uwzględnione również okresy zatrudnienia w innych krajach, jeśli Belgia ma z nimi podpisane umowy międzynarodowe. Do stażu pracy mogą zaliczać się również inne okresy, takie jak przerwa w karierze czy okresy niezdolności do pracy. Kiedy należy złożyć wniosek o emeryturę? 6 / 10
Osoby, które decydują się przejść na emeryturę w wieku 65 lat, po ukończeniu 64. roku życia automatycznie otrzymują z belgijskiego funduszu emerytalnego (RVP/ONP) formularz do wypełnienia w celu ustalenia prawa do emerytury. Na podstawie danych z formularza fundusz emerytalny oblicza kwotę świadczenia. Decyzja o wysokości świadczenia jest wysyłana pocztą. Natomiast osoby, które chcą przejść na wcześniejszą emeryturę lub na emeryturę pomostową, powinny złożyć wniosek najwcześniej rok, a najpóźniej miesiąc przed planowaną datą przejścia na emeryturę. Należy pamiętać, że w tym przypadku trzeba spełniać warunek wieku i stażu pracy. Gdzie należy złożyć wniosek o emeryturę? Osoby mieszkające w Belgii Osoby, które po 64. roku życia nie otrzymały formularzy z funduszu emerytalnego lub które zdecydowały się przejść na emeryturę po 65. roku życia, mogą złożyć wniosek na trzy sposoby: - przez stronę internetową www.pensioenaanvraag.be ; - w urzędzie gminy odpowiednim dla miejsca zamieszkania; - bezpośrednio w funduszu emerytalnym RVP/ONP w Brukseli przy Tour du Midi /Zuidertoren lub w lokalnym oddziale RVP/ONP. 7 / 10
Ci, którzy sami nie mogą złożyć wniosku, mogą udzielić pisemnego upoważnienia innej pełnoletniej osobie. Osoby mieszkające w innym kraju należącym do Europejskiej Strefy Ekonomicznej pow inny składać wnioski za pośrednictwem instytucji emerytalnej w kraju, w którym przebywają. W Polsce należy zwrócić się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). Wszyscy, którzy przed podjęciem pracy w Belgii prowadzili rolniczą działalność gospodarczą w Polsce, powinni zwrócić się do Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS). Osoby, które ostatni okres przed emeryturą przepracowały w Belgii, ale nigdy nie pracowały w kraju, w którym obecnie przebywają (np. w Polsce), powinny wysłać wniosek o emeryturę do Działu Umów Międzynarodowych belgijskiego funduszu emerytalnego na adres: (FR) Office national des Pensions Tour du Midi Bureau des Conventions internationales (BCI) 1060 Bruxelles (NL) Rijksdienst voor Pensioenen 8 / 10
Zuidertoren Bureau voor Internationale Overeenkomsten (BIO) 1060 Brussel We wniosku trzeba zaznaczyć, że nie ma się prawa do emerytury w kraju zamieszkania (obecnego pobytu). Osoby mieszkające poza granicami Europejskiej Strefy Ekonomicznej powinny skontaktować się funduszem emerytalnym w Belgii w celu uzyskania dalszych informacji o procedurze wnioskowania o emeryturę: www.onprvp.fgov.be. Rola związków zawodowych W sprawach emerytur wcześniejszych lub pomostowych należy zwracać się do lokalnych oddziałów ACV/CSC. Adresy ACV/CSC znajdują się na stronach: http://adressen.acv-online.be (NL), http://adresses.csc-en-ligne.be (FR) lub www.acv-online.be (NL), www.csc-en-ligne.be (FR), wystarczy wpisać swój kod pocztowy. Dział ACV/CSC ds. Pracowników z Nowych Krajów Europejskich (ACV Dienst Grensarbeiders Nieuwe Europese Lidstaten) zajmuje się pomocą przy wypełnianiu wniosków emerytalnych w 9 / 10
przypadku ustawowych emerytur belgijskich. Aby uzyskać pomoc, należy umówić się na spotkanie telefonicznie: 03/222 71 64 lub poprzez e-mail: aldona.kuczynska@acv-csc.be, iwo na.cieszynska@acv-csc.be. Aldona Kuczyńska-Naskręt Źródło: www.onprvp.fgov.be (opracowanie własne) Gazetka 134 wrzesiń 2014 10 / 10