str. 2/str. 11 SPIS TRE CI I. ORGANIZATOR PROGRAMU... 3 II. ADRESACI PROGRAMU... 4 III. OBIEKTY BADA... 4 IV. WYTWARZANIE, MAGAZYNOWANIE I DYSTRYBUCJA OBIEKTÓW BADA... 4 V. MODEL STATYSTYCZNY, ANALIZA DANYCH I INTERPRETACJA WYNIKÓW PROGRAMU. 6 VI. RAPORT Z BADANIA BIEGŁO CI... 7 VII. ZGŁOSZENIE UDZIAŁU... 8 VIII. KOSZTY UCZESTNICTWA... 9 IX. HARMONOGRAM... 9 X. POUFNO WYNIKÓW... 9 XI. ZMOWA I FAŁSZOWANIE WYNIKÓW... 10 XII. SKARGI I ODWOŁANIA... 10 XIII. REZYGNACJA Z UDZIAŁU... 10 XIV. DODATKOWE INFORMACJE... 10 XV. WYKAZ ZAŁ CZNIKÓW... 11 str. 2/str. 11
str. 3/str. 11 I. ORGANIZATOR PROGRAMU Organizatorem bada biegło ci jest O rodek Bada Biegło ci CLP-B LABTEST, działaj cy w strukturach Centralnego Laboratorium Pomiarowo-Badawczego Sp. z o.o. od 01.05.2012 roku. Organizator ma wdro ony system zarz dzania zgodny z wymaganiami zawartymi w normie PN-EN ISO/IEC 17043:2011 oraz posiada certyfikat akredytacji nr PT 003 wydany przez Polskie Centrum Akredytacji. Centrum Bada W gla i rodowiska ma wdro ony system zarz dzania wg PN-EN ISO/IEC 17025:2005 potwierdzony certyfikatem akredytacji Polskiego Centrum Akredytacji nr AB 300. CLP-B Sp. z o.o. posiada równie certyfikat TÜV Nord Polska potwierdzaj cy spełnienie wymaga normy PN-EN ISO 9001:2009. Osoby odpowiedzialne za realizacj poszczególnych etapów programu: Koordynator: dr in. Aleksandra Burczyk O rodek Bada Biegło ci CLP-B LABTEST Centralne Laboratorium Pomiarowo-Badawcze Sp. z o.o. ul. Rybnicka 6 44-335 Jastrz bie-zdrój Tel. 32 75 65 296, wew. 25 e-mail: aburczyk@clpb.pl Kierownik: dr in. Maciej Pilarczyk O rodek Bada Biegło ci CLP-B LABTEST Centralne Laboratorium Pomiarowo-Badawcze Sp. z o.o. ul. Rybnicka 6 44-335 Jastrz bie-zdrój Tel. +48 668 535 619 e-mail: mpilarczyk@clpb.pl Dane teleadresowe Organizatora: O rodek Bada Biegło ci CLP-B LABTEST Centralne Laboratorium Pomiarowo-Badawcze Sp. z o.o. ul. Rybnicka 6 44-335 Jastrz bie-zdrój Tel/fax. 32 75 65 296 e-mail: labtest@clpb.pl Strona internetowa: http://labtest.clpb.pl str. 3/str. 11
str. 4/str. 11 Program bada jest organizowany oraz realizowany w oparciu o zalecenia i wymagania: normy PN-EN ISO/IEC 17043:2011 Ocena zgodno ci. Ogólne wymagania dotycz ce badania biegło ci, dokumentu PCA DAPT-01 Akredytacja organizatorów bada biegło ci. Wymagania szczegółowe, normy ISO 13528:2015 Statistical methods for use in proficiency testing by interlaboratory comparison. Organizator, w adnym z realizowanych etapów bada biegło ci nie korzysta z usług podwykonawców. Na ka dym etapie realizacji rundy, Organizator mo e korzysta z wiedzy specjalistycznej. W tym celu powoływani zostaj eksperci/obserwatorzy rundy, którzy posiadaj adekwatne do zakresu rundy kompetencje i do wiadczenie. II. ADRESACI PROGRAMU Program bada biegło ci adresowany jest do laboratoriów nale cych do przedsi biorstw gospodarki komunalnej, instytutów naukowo-badawczych zajmuj cych si ochron rodowiska, laboratoriów energetycznych oraz wszystkich innych laboratoriów badawczych, które w ramach swojej działalno ci zajmuj si badaniami fizykochemicznymi odpadów. III. OBIEKTY BADA Program bada biegło ci poprzez porównania mi dzylaboratoryjne obejmuje realizacj rund w zakresie obiektów bada i parametrów wymienionych w Tabeli 1. Ka da runda poza odwołaniem do nazwy i symbolu Programu Bada Biegło ci posiada indywidualne oznakowanie według schematu: a/b/c, gdzie: a numer rundy dla obiektu bada biegło ci w danym roku kalendarzowym (cyfra rzymska), b kod odpadu (symbol obiektu bada ) (na podstawie Tabeli 1), c rok realizacji rundy (dwie ostatnie cyfry). Przykładowo runda I/19.08.05/16 oznacza pierwsz rund bada biegło ci w zakresie bada fizykochemicznych odpadów o kodzie 19 08 05 (ustabilizowane komunalne osady ciekowe) w 2016 roku. Szczegółowe informacje dotycz ce przygotowania obiektów bada, zakresów oferowanych oznacze i metod badawczych umieszczane s w zał cznikach do programu bada. IV. WYTWARZANIE, MAGAZYNOWANIE I DYSTRYBUCJA OBIEKTÓW BADA Próbki do bada (obiekty bada biegło ci) przygotowywane s zgodnie z Instrukcj Pracy IT-PT-01 Przygotowanie obiektów bada biegło ci. Pakowanie, etykietowanie i dystrybucja obiektów bada biegło ci odbywa si zgodnie z procedur PS-PT-09 Projektowanie, organizacja i interpretacja wyników programów bada biegło ci. str. 4/str. 11
str. 5/str. 11 Tabela 1. Obiekty bada w programie ODPADY OD/PT Odpady o kodzie: 01 01 02, 01 04 12, 01 04 81, 03 01 01, 03 01 05, 03 03 01, 10 01 01, 10 01 02, 10 01 03, 10 01 15, 10 01 17, 10 01 24, 10 01 25, 10 01 80, 10 01 82, 17 01 01, 17 01 02, 17 01 03, 17 01 81, 17 05 04, 17 05 06, 17 09 04, 19 01 12, 19 01 14, 19 01 16, 19 08 05, 19 08 14, 19 12 10. Obiekt bada Oznaczane parametry Analiza bezpo rednia: Charakterystyczne temperatury topliwo ci Ciepło spalania ph Strata przy pra eniu suchej masy osadu Sucha pozostało Zawarto azotu amonowego Zawarto azotu ogólnego Zawarto chromu całkowitego Zawarto cynku Zawarto ditlenku tytanu Zawarto fosforu Zawarto fosforu ogólnego Zawarto kadmu Zawarto krzemionki Zawarto miedzi Zawarto niklu Zawarto ołowiu Zawarto popiołu Zawarto rt ci Zawarto tlenku dipotasu Zawarto tlenku disodu Zawarto tlenku glinu Zawarto tlenku magnezu Zawarto tlenku manganawo-manganowego Zawarto tlenku wapnia Zawarto tlenku elaza Zawarto trójtlenku siarki Zawarto wapnia i magnezu Zawarto w gla całkowitego Zawarto wody Wyci g wodny: Rozpuszczony w giel organiczny (DOC) Stałe zwi zki rozpuszczone (TDS) Zawarto antymonu Zawarto arsenu Zawarto baru Zawarto chlorków Zawarto chromu całkowitego Zawarto cynku Zawarto fluorków Zawarto kadmu Zawarto miedzi Zawarto molibdenu Zawarto niklu Zawarto ołowiu Zawarto rt ci Zawarto selenu Zawarto siarczanów Obiekty bada s zabezpieczone przed czynnikami chemicznymi i fizycznymi, które mogłyby spowodowa ich zanieczyszczenie lub uszkodzenia, od momentu przygotowania do przekazania go Uczestnikom. Organizator zapewnia wła ciwe pakowanie próbki do bada biegło ci, które ma na celu str. 5/str. 11
str. 6/str. 11 zapewnienie stabilno ci materiału, co jest potwierdzane badaniem stabilno ci wykonanym niezwłocznie po otrzymaniu ostatniego wyniku z badania biegło ci. Szczegółowe informacje dotycz ce wytwarzania, magazynowania i dystrybucji poszczególnych obiektów bada umieszczane s w zał cznikach do programu bada, udost pnianych Uczestnikom. V. MODEL STATYSTYCZNY, ANALIZA DANYCH I INTERPRETACJA WYNIKÓW PROGRAMU Analiz danych oraz ocen rezultatów działania Uczestników prowadzi si według procedury PS-PT-09 Projektowanie, organizacja i interpretacja wyników programów bada biegło ci. Organizator oferuje program ilo ciowy, stały i jednoczesnego uczestnictwa. Program bada biegło ci obejmuje porównania mi dzylaboratoryjne wyników oznacze parametrów zgodnych z zakresem programu w obiektach bada równocze nie rozsyłanych do Uczestników w terminie okre lonym w harmonogramie bada. Po zako czeniu etapu realizacji bada, wyniki s odsyłane przez Uczestników do Organizatora i porównywane z warto ciami przypisanymi. Uczestnicy s zobligowani do podawania wyniku pomiaru z niepewno ci rozszerzon wyniku pomiaru (przy zało eniu k=2, P=95%), odpowiedni liczb cyfr znacz cych narzucan w elektronicznym Arkuszu Wyników Bada (formularz FPS-PT/09/06) oraz informacjami dotycz cymi spójno ci pomiarowej. Analiza statystyczna danych składa si z nast puj cych etapów : wyznaczenie warto ci przypisanej i jej niepewno ci, wykonanie oblicze statystycznych, ocena osi gni tych rezultatów, a tak e badanie jednorodno ci i stabilno ci obiektów bada biegło ci. Organizator bada biegło ci, w zale no ci od ilo ci Uczestników bior cych udział w programie decyduje o wyborze odpowiedniego modelu statystycznego i metod analizowania danych. Dokładny opis analizy statystycznej, która b dzie stosowana w opracowaniu wyników rundy, znajduje si w zał cznikach do programu. Organizator dopuszcza stosowanie wszystkich procedur okre lenia warto ci przypisanej oraz odchylenia standardowego do oceny biegło ci, które s przewidziane w normie ISO 13528:2015 Statistical methods for use in proficiency testing by interlaboratory comparison. W przypadku wyznaczenia warto ci przypisanej na podstawie wyników laboratoriów uczestnicz cych lub wiod cych, obliczenia przeprowadza si z zastosowaniem technik minimalizuj cych wpływ wyników skrajnych. Ka dorazowo wybrana przez Organizatora dla danej rundy statystyka osi gni jest dostosowana do utrzymania wiarygodno ci programu bada (np. zale y od populacji Uczestników lub od tego czy dany Uczestnik przesłał do Organizatora wynik wraz z niepewno ci wyniku). Do oceny rezultatów działania Uczestników bada stosuje si alternatywnie nast puj ce parametry statystycznej oceny danych ilo ciowych, zgodnie z ISO 13528:2015: str. 6/str. 11
str. 7/str. 11 ró nica ró nica procentowa, wska nik, wska nik, wska nik, wska nik, procent dopuszczalnego bł du. Opis wska ników stosowanych w opracowaniu wyników danej rundy bada biegło ci wraz z kryteriami oceny jest zamieszczony w zał cznikach do programu. Dla ka dej rundy Programu Bada Biegło ci realizowany jest eksperyment oceny jednorodno ci i stabilno ci obiektów bada biegło ci. Jednorodno obiektów bada biegło ci ocenia si z zastosowaniem analizy wariancji ANOVA według zalece ISO Guide 35:2006 i/lub z wykorzystaniem kryterium z normy ISO 13528:2015 bazuj cego na odchyleniu standardowym pomi dzy próbkami na podstawie wyników analiz wytypowanych parametrów dostosowanych do celu programu w wybranej populacji obiektów badania biegło ci, przeznaczonych do bezpo redniej dystrybucji do Uczestników. Oceny stabilno ci dokonuje si po upływie czasu wynikaj cym z terminów realizacji bada i nadsyłania wyników przez Uczestników, na podstawie wyników oznaczania tych samych parametrów, dla których przeprowadzano eksperyment jednorodno ci. Obliczenia wykonuje si zgodnie z ISO 13528:2015. VI. RAPORT Z BADANIA BIEGŁO CI Organizator opracowuje dla ka dej przeprowadzonej rundy programu szczegółowy Raport z Bada Biegło ci. Raport zawiera wszystkie istotne informacje dotycz ce realizacji poszczególnych etapów danej rundy programu, w tym: nazwa i dane kontaktowe Organizatora, nazwisko i dane kontaktowe Koordynatora programu, data wydania raportu, nazwa programu i numer kodowy rundy, informacje ogólne zawieraj ce m.in. ilo Uczestników, zakres bada, zastosowane urz dzenia i techniki badawcze, charakterystyk obiektu bada, w tym sposób jego przygotowania, ocen jednorodno ci i stabilno ci, procedury stosowane do wyznaczenia ka dej warto ci przypisanej i jej niepewno ci, procedury stosowane przy statystycznej analizie danych, procedury wykorzystywane przy projektowaniu i realizacji programu, zestawienie wszystkich wyników bada porównawczych otrzymanych dla poszczególnych parametrów przez Uczestników, str. 7/str. 11
str. 8/str. 11 dane statystyczne oraz podsumowanie, ł cznie z warto ciami przypisanymi, niepewno ciami warto ci przypisanych i zakresem wyników akceptowalnych oraz graficzn prezentacj odpowiednich wska ników osi gni, podsumowanie osi gni Uczestników dla stosowanych przez nich metod/procedur badawczych (je li ró ne metody były stosowane przez ró nych Uczestników), komentarz i wskazówki dotycz ce interpretacji analizy statystycznej i osi gni Uczestników programu. Ka dy Uczestnik bada otrzymuje Raport z Bada Biegło ci w postaci zabezpieczonego pliku PDF udost pnianego Uczestnikom rundy na Platformie Internetowej O rodka Bada Biegło ci lub przesyłanego drog elektroniczn w terminie zgodnym z harmonogramem. Uczestnik zobowi zany jest do niezwłocznego poinformowania w formie pisemnej Organizatora o ewentualnych niezgodno ciach wyst puj cych w Raporcie z Bada Biegło ci, a maj cych wpływ na wyznaczenie warto ci przypisanej i ocen wyników. Organizator jest zobowi zany do natychmiastowej korekty dostrze onych bł dów i przesłania drog elektroniczn poprawki/uzupełnienia do Raportu z danej rundy bada wraz z wyja nieniem zaistniałych przyczyn popełnionego bł du. Organizator zastrzega prawa autorskie do wszystkich wydawanych Raportów. VII. ZGŁOSZENIE UDZIAŁU Badania maj charakter otwarty b d zamkni ty. Potencjalni Uczestnicy otrzymuj powiadomienie o zbli aj cych si rundach bada biegło ci oraz Program Bada Biegło ci wraz z zał cznikami poprzez stron internetow Organizatora lub w wiadomo ci e-mail (je li wyrazili zgod na otrzymywanie informacji handlowych). Uczestnicy dokonuj zgłoszenia poprzez Internetow Platform O rodka Bada Biegło ci http://labtest.clpb.pl. Po wypełnieniu elektronicznego formularza i zatwierdzeniu przyj cia zgłoszenia przez Organizatora, Uczestnik otrzymuje Kart Zgłoszenia Uczestnictwa (FPS-PT/09/02) w formie pliku PDF udost pnionego na Platformie. Autoryzowan Kart Zgłoszenia Uczestnictwa odsyła si do Organizatora faksem, drog elektroniczn (zeskanowany dokument) lub poczt na adres: O rodek Bada Biegło ci CLP-B LABTEST Centralne Laboratorium Pomiarowo-Badawcze Spółka z ograniczon odpowiedzialno ci 44-335 Jastrz bie-zdrój ul. Rybnicka 6 Tel/fax. (032)75-65-296 Przyst pienie do uczestnictwa w danej rundzie za po rednictwem wypełnionej i zatwierdzonej przez Uczestnika Karty Zgłoszenia Uczestnictwa jest jednoznaczne z zaakceptowaniem warunków organizacji bada biegło ci zaproponowanych w programie. str. 8/str. 11
str. 9/str. 11 Je eli w trakcie realizacji bada wyst pi jakiekolwiek nieprawidłowo ci, w tym zmiany w Programie Bada Biegło ci, Koordynator informuje o tym Uczestników telefonicznie lub pisemnie, natomiast potencjalnych Uczestników informuje poprzez zaktualizowanie programu na stronie internetowej Organizatora. Uczestnik podpisuj c Kart Zgłoszenia Uczestnictwa wyra a zgod na przetwarzanie zawartych w niej danych osobowych zgodnie z ustaw z dn. 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz.U. 2014 poz. 1182.) oraz na przesyłanie informacji handlowych drog elektroniczn zgodnie z ustaw z dn. 18 lipca 2002 r. o wiadczeniu usług drog elektroniczn (Dz. U. z 2002 r. Nr 144 poz. 1204 z pó n. zm.) VIII. KOSZTY UCZESTNICTWA Uczestnictwo w badaniach biegło ci jest płatne, a koszt udziału w danej rundzie zale ny jest od rodzaju i liczby zadeklarowanych obiektów bada i wyszczególniony został w zał cznikach do programu bada. Koszt bada biegło ci realizowanych w zakresie jednego programu wyst puje na Karcie Zgłoszenia Uczestnictwa w postaci zsumowanej. IX. HARMONOGRAM Szczegółowy harmonogram bada biegło ci uwzgl dniaj cy terminy realizacji poszczególnych etapów dla rund zamieszczono w zał cznikach do programu bada biegło ci. Organizator zastrzega sobie prawo do przesuni cia terminów lub odst pienia od realizacji rundy w przypadku niewystarczaj cej populacji Uczestników. Zbiorczy harmonogram bada, opracowany na dany rok kalendarzowy dost pny jest równie na stronie internetowej Organizatora w zakładce Harmonogram bada. X. POUFNO WYNIKÓW To samo Uczestników jest chroniona i podawana w Raporcie w zakodowanej postaci. Ka dy Uczestnik posiada swój numer identyfikacyjny umo liwiaj cy odnalezienie swoich rezultatów. Organizator zapewnia wszystkim Uczestnikom poufno informacji zwi zanych z uczestnictwem w Programie. Organizator nie udziela informacji osobom trzecim na temat wyników bada biegło ci uzyskanych przez Uczestników bior cych udział w programie. Organizator zobowi zuje si do poinformowania Uczestnika o przekazaniu jego wyników, w przypadku je li Jednostka Akredytuj ca wymaga b dzie bezpo redniego dostarczenia rezultatów bada biegło ci. W Raportach mog by umieszczane nazwy instytucji Uczestników (bez kodów przyporz dkowanych poszczególnym Uczestnikom), którzy w formie pisemnej wyrazili na to zgod (poprzez zaznaczenie odpowiedniej opcji na Karcie Zgłoszenia Uczestnictwa formularz FPS-PT/09/02). str. 9/str. 11
str. 10/str. 11 Organizator zastrzega sobie prawo do wykorzystywania uzyskanych wyników z bada biegło ci w pracach naukowo-badawczych czy opracowaniach statystycznych, w sposób uniemo liwiaj cy identyfikacj Uczestników. XI. ZMOWA I FAŁSZOWANIE WYNIKÓW Uczestnicy programu zobowi zani s do unikania zmowy oraz fałszowania wyników bada, tzn. do wykonywania bada i przekazywania wyników bada do Organizatora, bez porozumiewania si z innymi Uczestnikami, których uczestnictwo w danej rundzie programu jest im znane z innych ródeł. Program bada biegło ci jest tak zaprojektowany, eby zapewni jak najmniejsz mo liwo zmowy i fałszowania wyników, a Organizator posiada i stosuje odpowiednie techniki i sposoby zapobiegania zmowie i fałszowaniu wyników. Techniki s wybierane indywidualnie dla wybranej rundy bada. W sytuacji podejrzenia zmowy i/lub fałszowania wyników Uczestnik jest zobowi zany, na pro b Organizatora, udost pni dane ródłowe przekazanych do oceny wyników. W przypadku stwierdzenia zmowy lub fałszowania wyników Organizator wyklucza z oceny rezultatów działania podejrzanych Uczestników bez zwrotu kosztów uczestnictwa. XII. SKARGI I ODWOŁANIA Ka dy Uczestnik ma prawo do zło enia skargi i/lub odwołania dotycz cej usługi organizacji bada biegło ci. Skargi i/lub odwołania nale y zgłasza w formie pisemnej na adres Organizatora, a termin ich zgłoszenia upływa po 14 dniach od daty otrzymania przez Uczestnika zbiorczego opracowania wyników w formie Raportu. Organizator ma obowi zek rozpatrzenia skargi i/lub odwołania w ci gu 4 tygodni od daty ich otrzymania oraz poinformowania Uczestnika w formie pisemnej o podj tych decyzjach. W przypadku uznania skargi i/lub odwołania za zasadne Uczestnikowi przysługuje zwrot opłaty wniesionej Organizatorowi za oznaczenia obj te skarg i/lub odwołaniem. XIII. REZYGNACJA Z UDZIAŁU Ka dy Uczestnik ma prawo do rezygnacji z uczestnictwa w organizowanych badaniach, wysyłaj c pisemne zawiadomienie na adres Organizatora do 14 dni przed dat wysłania próbek zgodnie z bie cym harmonogramem. Za dat zło enia rezygnacji uznaje si dat jej zarejestrowania przez Organizatora bada. XIV. DODATKOWE INFORMACJE Na stronie internetowej Organizatora bada biegło ci (http://labtest.clpb.pl) dost pna jest Instrukcja obsługi Platformy O rodka Bada Biegło ci opisuj ca dokładnie przebieg rejestracji, zgłoszenia do str. 10/str. 11
str. 11/str. 11 rundy, wprowadzania wyników bada, pobierania Raportu z bada oraz innych czynno ci zwi zanych z obsług Platformy przez Uczestnika bada. W sprawie dodatkowych informacji prosz kontaktowa si z osobami odpowiedzialnymi za realizacj programu (patrz pkt. I). XV. WYKAZ ZAŁ CZNIKÓW Zał cznik nr 1 Odpady str. 11/str. 11