Program rewitalizacji Gminy Koło Opracowany przez Zespół WGS84 Polska Sp. z o.o. ul. Warszawska 14 lok. 5 05-822 Milanówek www.wgs84.pl
Spis treści 1. Wprowadzenie... 3 2. Diagnoza czynników zjawisk kryzysowych oraz skala i charakter potrzeb rewitalizacyjnych... 4 3.1. Porównywalne jednostki przestrzenne... 7 3.2. Wykorzystane źródła danych... 9 3.3. Demografia... 9 3.4. Bezrobocie... 13 3.5. Ubóstwo... 16 3.6. Bezpieczeństwo... 18 3.7. Aktywność społeczna... 20 3.8. Identyfikacja obszarów w stanie kryzysowym pod względem występowania negatywnych zjawisk społecznych... 23 3.9. Sytuacja gospodarcza... 26 3.10. Sytuacja środowiskowa... 29 3.11. Sytuacja przestrzenno-funkcjonalna... 34 3.12. Sytuacja techniczna... 35 3.13. Delimitacja obszarów zdegradowanych... 38 3. Pogłębiona diagnoza obszaru rewitalizacji i zasięg przestrzenny obszaru rewitalizacji... 42 4. Wykorzystane źródła danych... 43 5. Spis załączników, tabel, wykresów i map... 45 2 S t r o n a 2
1. Wprowadzenie Rewitalizacja stanowi proces wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych, prowadzony w sposób kompleksowy, poprzez zintegrowane działania na rzecz lokalnej społeczności, przestrzeni i gospodarki, skoncentrowane terytorialnie, prowadzone przez interesariuszy rewitalizacji na podstawie programu rewitalizacji. 1 Program rewitalizacji to inicjowany, opracowany i uchwalony przez radę gminy, na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 6 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2013 r. poz. 594, z późn. zm.), wieloletni program działań w sferze społecznej oraz gospodarczej lub przestrzenno-funkcjonalnej lub technicznej lub środowiskowej, zmierzający do wyprowadzenia obszarów rewitalizacji ze stanu kryzysowego oraz stworzenia warunków do ich zrównoważonego rozwoju, stanowiący narzędzie planowania, koordynowania i integrowania różnorodnych aktywności w ramach rewitalizacji. 2 Kompleksowa rewitalizacja obszarów zdegradowanych powinna zmierzać do pobudzenia aktywności środowisk lokalnych i stymulowania współpracy na rzecz rozwoju społeczno-gospodarczego, a także prowadzić do przeciwdziałania zjawisku wykluczenia na obszarach zagrożonych patologiami społecznymi. Celem podejmowanych inicjatyw w obszarze rewitalizacji powinna być poprawa jakości życia mieszkańców, zwiększenie ich szans na zatrudnienie oraz ożywienie gospodarcze i społeczne obszaru Realizacja działań infrastrukturalnych winna być narzędziem niwelowania negatywnych zjawisk związanych ze zdiagnozowanymi problemami społecznymi, a działania inwestycyjne służyć trwałej odnowie rewitalizowanego obszaru poprzez poprawę ładu przestrzennego, stanu środowiska i zabudowy, zastosowanie wysokiej jakości rozwiązań architektonicznych i urbanistycznych, a także wspierać powstawanie nowych miejsc pracy i inwestycji, w tym także możliwości spędzania wolnego czasu. 3 Program rewitalizacji Gminy Koło na lata 2017-2023. obejmuje swym zakresem obszar administracyjny położony w granicach administracyjnych Gminy Koło. Niniejszy dokument został sporządzony z uwzględnieniem zasad planowania rewitalizacji, wskazanych w Wytycznych Ministra Rozwoju w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020. 1 Ustawa z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji, Dz.U. 2017, poz. 1023. 2 Wytyczne Ministra Rozwoju w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020, dostępne: https://www.mr.gov.pl/media/23916/wytyczne_dot_rewitalizacji_po_aktualizacji-zatwierdzone02082016clear.pdf 3 Zasady programowania i wsparcia rewitalizacji w ramach WRPO 2014+, przyjęte uchwałą Zarządu Województwa Wielkopolskiego nr 2718/2016 z dnia 6 października 2016 r., dostępne: http://wrpo.wielkopolskie.pl/system/file_resources/attachments/000/004/063/original/zasady_programowania_i_wsp arcia_rewitalizacji_w_ramach_wrpo_2014.pdf?1475840252. 3 S t r o n a 3
Podstawa prawna Dokument sporządzony został zgodnie z wymogami ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2016 r., poz. 446), ustawy z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji (Dz.U. z 2017 r. poz. 1023), Wytycznymi Ministra Rozwoju w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020 4 oraz Zasadami programowania i wsparcia rewitalizacji w ramach Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2014-2020 (WRPO 2014+). 5 2. Diagnoza czynników zjawisk kryzysowych oraz skala i charakter potrzeb rewitalizacyjnych Gmina Koło jest gminą wiejską położoną we wschodniej części województwa wielkopolskiego, w powiecie kolskim. Od północy graniczy z gminą Osiek Mały i Babiak, od wschodu z gminą Grzegorzew, od południa z gminą Dąbie na Nerem i Kościelec, natomiast od zachodu z gminą Kramsk należącą do powiatu konińskiego. Gmina sąsiaduje również z Miastem Koło, które rozdziela gminę na dwie części: wschodnią i zachodnią. Powierzchnia gminy wynosi 102,43 km 2, a liczba mieszkańców 7 783 osoby. Pod względem administracyjnym gminę tworzą 24 jednostki: Borki, Chojny, Czołowo, Dzierawy, Dąbrowa, Kaczyniec, Kamień, Kiełczew Górny, Kiełczew Smużny Czwarty, Kiełczew Smużny Pierwszy, Leśnica, Lucjanowo, Lubiny, Mikołajówek, Ochle, Podlesie, Powiercie, Powiercie-Kolonia, Przybyłów, Ruchenna, Skobielice, Sokołowo, Wandynów i Wrząca Wielka. Największą miejscowością gminy pod względem liczby ludności jest Powiercie, natomiast siedziba samorządu znajduje się w mieście Koło, które pełni jednocześnie rolę administracyjną, usługową i przemysłową dla okolicznych miejscowości. Na terenie gminy Koło znajdują się następujące obszary prawnie chronione: Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków Dolina Środkowej Warty (PLB300002) Obszar ten uznany jest za ostoję ptaków o randze ogólnoświatowej. Występuje tu ponad 230 gatunków ptaków, przy czym ponad połowa z nich to gatunki lęgowe. Obszar charakteryzuje się także różnorodnością szaty roślinnej wynikającą ze zmienności biegu rzeki Warty. Występuje tu kilkanaście cennych siedlisk, wśród których wymienić należy murawy bliźniaczkowe, zmiennowilgotne łąki trzęślicowe, lasy 4 Wytyczne Ministra Rozwoju w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020, dostępne: https://www.mr.gov.pl/media/23916/wytyczne_dot_rewitalizacji_po_aktualizacji-zatwierdzone02082016clear.pdf 5 Zasady programowania i wsparcia rewitalizacji w ramach WRPO 2014+, op. cit. 4 S t r o n a 4
Analiza wskaźnikowa Partycypacja społeczna Program rewitalizacji Gminy Koło łęgowe, nadrzeczne zarośla wierzbowe, murawy kserotermiczne, a także murawy szczotlichowe związane z wydmami śródlądowymi. Goplańsko-Kujawski Obszar Chronionego Krajobrazu Obejmuje teren polodowcowych jezior rynnowych oraz fragment kanału Warta Gopło. Występuje tu mozaika lasów mieszanych, łąk, pól uprawnych i jezior. Urozmaicona linia brzegowa sprzyja rozwojowi szuwarów, łąk i wilgotnych lasów łęgowych, stanowiących najcenniejszy element szaty roślinnej. Występują tu miejsca lęgowe ptactwa wodnego, błotnego i lądowego. Wśród najcenniejszych gatunków wymienić należy czaple purpurowe i bataliony, a także gęsi białoczelne i zbożowe oraz żurawie. 89,5% powierzchni gminy stanowią użytki rolne, obszary zabudowane to 3,1%, a grunty leśne stanowią 4,4%. Pozostała część obszaru zajęta jest przez nieużytki oraz grunty pod wodami. Metodyka prac Zarys metodyki prac przedstawiono na poniższym schemacie. Obszary kryzysowe Obszary zdegradowane Obszar rewitalizacji PROGRAM REWITALIZACJI została przeprowadzona w trzech etapach. Najpierw przeanalizowano dokumenty strategiczne i planistyczne gminy, potem zebrano opinie interesariuszy, a następnie przeprowadzono analizę wskaźnikową zjawisk w sferze społecznej, gospodarczej, środowiskowej, przestrzenno-funkcjonalnej i technicznej na terenie Gminy Koło i w poszczególnych jednostkach urbanistycznych gminy. Na tej podstawie wyznaczono obszary w stanie kryzysowym i obszary zdegradowane, uwzględniając we wszystkich 5 S t r o n a 5
analizach potrzeby zgłaszane przez mieszkańców w ramach uspołecznienia procesu. W ostatnim etapie skoncentrowano się na wskazaniu obszaru rewitalizacji, istotnego z punktu widzenia rozwoju lokalnego gminy, charakteryzującego się niekorzystnymi zjawiskami zdiagnozowanymi w sferze społecznej, gospodarczej, środowiskowej czy przestrzennofunkcjonalnej i technicznej oraz definiowanymi przez mieszkańców. Obszar zidentyfikowany w wyniku przeprowadzonej analizy stanowi najbardziej problemową część gminy, w granicach której podejmowane będą przedsięwzięcia rewitalizacyjne, dla którego przeprowadzono pogłębioną diagnozę stanu kryzysowego. Obszar gminy znajdujący się w stanie kryzysowym Zgodnie z zapisami art. 9 ustawy jako obszar gminy znajdujący się w stanie kryzysowym można uznać taki, w którym nastąpiła koncentracja negatywnych zjawisk społecznych, w szczególności bezrobocia, ubóstwa, przestępczości, niskiego poziomu edukacji lub kapitału społecznego, a także niewystarczającego poziomu uczestnictwa w życiu publicznym i kulturalnym. Obszar zdegradowany Obszar gminy znajdujący się w stanie kryzysowym pod względem występowania negatywnych zjawisk społecznych można wyznaczyć jako obszar zdegradowany w przypadku zaistnienia na nim co najmniej jednego z następujących negatywnych zjawisk: 1. gospodarczych w szczególności niskiego stopnia przedsiębiorczości, słabej kondycji lokalnych przedsiębiorstw lub 2. środowiskowych w szczególności przekroczenia standardów jakości środowiska, obecności odpadów stwarzających zagrożenie dla życia, zdrowia ludzi lub stanu środowiska, lub 3. przestrzenno-funkcjonalnych w szczególności niewystarczającego wyposażenia w infrastrukturę techniczną i społeczną lub jej złego stanu technicznego, braku dostępu do podstawowych usług lub ich niskiej jakości, niedostosowania rozwiązań urbanistycznych do zmieniających się funkcji obszaru, niskiego poziomu obsługi komunikacyjnej, niedoboru lub niskiej jakości terenów publicznych, lub 4. technicznych w szczególności degradacji stanu technicznego obiektów budowlanych, w tym o przeznaczeniu mieszkaniowym, oraz niefunkcjonowaniu rozwiązań technicznych umożliwiających efektywne korzystanie z obiektów budowlanych, w szczególności w zakresie energooszczędności i ochrony środowiska. Obszar zdegradowany może być podzielony na podobszary, w tym podobszary nieposiadające ze sobą wspólnych granic, pod warunkiem stwierdzenia na każdym z podobszarów występowania koncentracji negatywnych zjawisk społecznych oraz przynajmniej jednego negatywnego zjawiska z obszaru gospodarczego, środowiskowego, przestrzenno-funkcjonalnego lub technicznego. 6 S t r o n a 6
3.1. Porównywalne jednostki przestrzenne Uzyskanie porównywalności wyników diagnozy wymaga przetwarzania danych w ramach możliwie podobnych do siebie jednostek przestrzennych. Do diagnozy stanu przyjęto jednostki urbanistyczne wskazane jako sołectwa, zgodnie ze Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Koło, przyjętym uchwałą nr XXIX/164/05 Rady Gminy w Kole z dnia 30 września 2005 r. i zmienionym uchwałą nr VIII/55/2015 Rady Gminy w Kole z dnia 27 maja 2015 r, obejmujące następujące miejscowości: Borki, Chojny, Czołowo, Dzierawy, Dąbrowa, Kaczyniec, Kamień, Kiełczew Górny, Kiełczew Smużny Czwarty, Kiełczew Smużny Pierwszy, Leśnica, Lucjanowo, Lubiny, Mikołajówek, Ochle, Podlesie, Powiercie, Powiercie-Kolonia, Przybyłów, Ruchenna, Skobielice, Sokołowo, Wandynów i Wrząca Wielka. Tabela nr 1 Jednostki urbanistyczne Gminy Koło Lp. Nazwa jednostki urbanistycznej Symbol liczba mieszkańców [os.] powierzchnia [ha] 1 Borki I 761 196 2 Chojny II 325 1 090 3 Czołowo III 642 496 4 Dąbrowa IV 161 291 5 Dzierawy V 364 508 6 Kaczyniec VI 157 301 7 Kamień VII 186 333 8 Kiełczew Górny VIII 267 386 9 10 Kiełczew Smużny Czwarty Kiełczew Smużny Pierwszy IX 243 427 X 373 529 11 Leśnica XI 341 412 12 Lubiny XII 86 303 13 Lucjanowo XIII 227 349 14 Mikołajówek XIV 186 344 15 Ochle XV 288 716 16 Podlesie XVI 89 185 17 Powiercie XVII 1 050 724 18 Powiercie-Kolonia XVIII 598 328 19 Przybyłów XIX 298 571 20 Ruchenna XX 91 390 7 S t r o n a 7
Lp. Nazwa jednostki urbanistycznej Symbol liczba mieszkańców [os.] powierzchnia [ha] 21 Skobielice XXI 144 337 22 Sokołowo XXII 313 311 23 Wandynów XXIII 93 208 24 Wrząca Wielka XVI 500 509 Razem 7 783 10 243 Zasięg wytypowanych jednostek urbanistycznych wraz z gęstością zaludnienia przedstawiono na mapie nr 1. Mapa nr 1 Gęstość zaludnienia w jednostkach urbanistycznych Gminy Koło Źródło danych: Opracowanie własne 8 S t r o n a 8
3.2. Wykorzystane źródła danych Do opracowania diagnozy stanu Gminy Koło, mającej na celu identyfikację potencjalnych obszarów gminy znajdujących się w stanie kryzysowym, wykorzystane zostały dane pozyskane z następujących źródeł: Urząd Gminy w Kole, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Kole, Powiatowy Urząd Pracy w Kole, Komenda Powiatowa Policji w Kole, Krajowy Rejestr Sądowy, Narodowy Instytut Dziedzictwa, Wielkopolski Wojewódzki Konserwator Zabytków, Państwowa Komisja Wyborcza, Bank Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego, wyniki partycypacji społecznej. 3.3. Demografia W Gminie Koło według stanu na 31.12.2016 r. zameldowanych było 7 783 osoby. Od 1995 r. obserwowana jest tendencja wzrostowa liczby ludności (wykres nr 1). Wykres nr 1 Liczba ludności Gminy Koło w latach 1995-2016 Źródło danych: Bank Danych Lokalnych GUS Analizując strukturę wiekową mieszkańców gminy od 1995 r. maleje udział osób młodych w wieku przedprodukcyjnym do 17 roku życia, tendencja liczby osób w wieku produkcyjnym wzrasta, ale od 2010 r. wzrost ten został wyhamowany. Wzrasta natomiast liczba osób w wieku poprodukcyjnym (wykres nr 2). 9 S t r o n a 9
Wykres nr 2 Struktura wiekowa mieszkańców gminy Źródło danych: Bank Danych Lokalnych GUS Wiek przedprodukcyjny to wiek, w którym ludność nie osiągnęła jeszcze zdolności do pracy, tj. grupa wieku 0-17 lat. Wiek produkcyjny to okres zdolności do pracy, tj. dla mężczyzn grupa wieku 18-64 lata, dla kobiet - 18-59 lat, a wiek poprodukcyjny, w którym osoby zazwyczaj kończą pracę zawodową, tj. dla mężczyzn - 65 lat i więcej oraz dla kobiet - 60 lat i więcej. Wskaźnik obciążenia demograficznego, tj. wskaźnik liczby ludności w wieku poprodukcyjnym przypadającej na 100 osób w wieku produkcyjnym obrazuje wiek demograficzny ludności oraz przedstawia dostępne na rynku pracy zasoby siły roboczej. Najwyższy współczynnik dotyczący udziału mieszkańców w wieku poprodukcyjnym w stosunku do ludności w wieku produkcyjnym odnotowano dla 1999 r., następnie systematycznie spadał do 2006 r., a od 2010 r. wskaźnik ten rośnie, osiągając poziom ponad 27% w 2016 r. 10 S t r o n a 10
Wykres nr 3 Udział ludności w wieku poprodukcyjnym w stosunku do ludności w wieku produkcyjnym w Gminie Przemyśl w latach 1995-2016 Źródło danych: Bank Danych Lokalnych GUS Starzejące się społeczeństwo było wskazywane przez interesariuszy jako istotny problem społeczny, który powinien zostać rozwiązany. Wzrost liczby osób w wieku poprodukcyjnym jest istotną przeszkodą w rozwoju gminy, a jednocześnie według interesariuszy wymaga podjęcia działań, mających na celu integrację mieszkańców. Najwyższy udział ludności w wieku poprodukcyjnym w stosunku do osób w wieku produkcyjnym odnotowano dla jednostki Wrząca Wielka, a wartości powyżej średniej są charakterystyczne dla miejscowości: Chojny, Dąbrowa, Kaczyniec, Kamień, Kiełczew Górny, Kiełczew Smużny Czwarty, Kiełczew Smużny Pierwszy, Leśnica, Lucjanowo, Ochle, Podlesie, Ruchenna, Sokołowo, Wandynów, Wrząca Wielka. Wykres nr 4 Udział ludności w wieku poprodukcyjnym w stosunku do ludności w wieku produkcyjnym w poszczególnych jednostkach urbanistycznych gminy 11 S t r o n a 11
Źródło danych: Urząd Gminy w Kole Udział osób młodych do 17 roku życia w przeliczeniu na 100 mieszkańców charakteryzuje się malejącym trendem w całej gminie. Najmniejszy udział osób młodych zanotowano w 2016 r. w Lucjanowie. Poniżej średniej udział ten został zaobserwowany łącznie w 14 spośród 24 jednostek gminy, tj. w jednostkach: Chojny, Czołowo, Dzierawy, Kaczyniec, Kamień, Kiełczew Smużny Czwarty, Kiełczew Smużny Pierwszy, Lucjanowo, Ochle, Podlesie, Powiercie-Kolonia, Przybyłów, Sokołowo i Wandynów. Wykres nr 5 Liczba osób w wieku przedprodukcyjnym w przeliczeniu na 100 mieszkańców Źródło danych: Urząd Gminy w Kole W strukturze demograficznej Gminy Koło nieznacznie przeważają mężczyźni. Współczynnik feminizacji, określający wzajemne relacje między liczbą kobiet i mężczyzn, tj. liczba kobiet przypadająca na 100 mężczyzn, od 2004 r. jest na poziomie niższym od 100. W 2016 roku wskaźnik ten wynosi 99. Od 2013 r. przyrost naturalny w Gminie Koło rośnie, a od 2014 r. jest dodatni, tj. liczba urodzeń jest większa niż liczba zgonów. W 2016 r. przyrost naturalny wyniósł +14 osób. Wykres nr 6 Przyrost naturalny w latach 2002-2015 12 S t r o n a 12
Źródło danych: Bank Danych Lokalnych GUS 3.4. Bezrobocie Brak zatrudnienia albo wykonywania pracy zarobkowej, zwłaszcza w perspektywie długoterminowej, może być przyczyną problemów na płaszczyźnie ekonomicznej, ale także prowadzić do szeregu negatywnych zjawisk prowadzących do degradacji społecznej. Do tego rodzaju zjawisk można zaliczyć utrwalanie niekorzystnych wzorców postaw społecznych, tj. bierność, bezczynność czy bezradność i dziedziczenie ich przez kolejne pokolenia. Brak pracy może także prowadzić do wzrostu przestępczości na danym terenie, albo rodzić innego rodzaju negatywne czy patologiczne zachowania, tj. niewywiązywanie się z obowiązków rodzicielskich, zaniedbanie kwestii edukacji dzieci i młodzieży. 6 W statystyce urzędów pracy osobą bezrobotną jest osoba niezatrudniona i niewykonująca innej pracy zarobkowej, zdolna i gotowa do podjęcia zatrudnienia, zarejestrowana we właściwym dla miejsca zameldowania stałego lub czasowego powiatowym urzędzie pracy oraz poszukująca zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, natomiast stopa bezrobocia jest to procentowy udział bezrobotnych (ogółem lub danej grupy) w liczbie ludności aktywnej zawodowo (ogółem lub danej grupy). 7 Udział osób bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie mieszkańców w wieku produkcyjnym Na koniec czerwca 2016 r. liczba osób bezrobotnych z terenu Gminy Koło 6 Demograficzne i społeczne uwarunkowania rewitalizacji miast w Polsce, praca pod red. Andrzeja Zborowskiego, Instytut Rozwoju Miast, tom 5, Kraków, 2009. 7 Zasady metodyczne statystyki rynku pracy i wynagrodzeń, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa, 2008 [dostępne: http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rynek-pracy/zasady-metodyczne-rocznik-pracy/zasadymetodyczne-statystyki-rynku-pracy-i-wynagrodzen,1,1.html] 13 S t r o n a 13
zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Kole wynosiła 257 osób. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego od 2005 r. udział zarejestrowanych bezrobotnych w liczbie mieszkańców w wieku produkcyjnym spada do roku 2008, następnie wzrasta, osiągając poziom 8,8% w 2009 r., potem spada do wartości 5,0% w 2016 r., Wykres nr 7 Udział zarejestrowanych bezrobotnych w liczbie mieszkańców Gminy Koło w wieku produkcyjnym w latach 2005-2016 Źródło danych: Bank Danych Lokalnych GUS W poszczególnych miejscowościach Gminy Koło wskaźnik przyjmuje wartości od 1,8% w jednostce Podlesie do wartości 11,7% w jednostce Wandynów. Tabela nr 2 Udział zarejestrowanych bezrobotnych w liczbie mieszkańców jednostek urbanistycznych Gminy Przemyśl w wieku produkcyjnym w latach 2014-2016 Nazwa jednostki urbanistycznej 2016 Borki 5,6% Chojny 1,9% Czołowo 4,6% Dąbrowa 3,0% Dzierawy 8,5% Kaczyniec 6,9% Kamień 3,5% Kiełczew Górny 6,2% Kiełczew Smużny Czwarty 4,8% Kiełczew Smużny Pierwszy 5,3% Leśnica 7,6% Lubiny 9,1% Lucjanowo 5,4% 14 S t r o n a 14
Nazwa jednostki urbanistycznej 2016 Mikołajówek 4,2% Ochle 3,9% Podlesie 1,8% Powiercie 6,2% Powiercie-Kolonia 4,7% Przybyłów 4,0% Ruchenna 3,7% Skobielice 5,5% Sokołowo 5,5% Wandynów 11,7% Wrząca Wielka 3,2% średnia dla gminy 5,2% Źródło danych: Powiatowy Urząd Pracy w Kole Odsetek osób długotrwale bezrobotnych w liczbie bezrobotnych ogółem Istotne znaczenie w diagnozie społecznej sytuacji gminy posiada poziom natężenia i przestrzennej koncentracji wskaźnika, ukazującego odsetek osób długotrwale pozostających bez pracy. Długotrwale bezrobotny to bezrobotny, pozostający w rejestrze powiatowego urzędu pracy łącznie przez okres ponad 12 miesięcy w okresie ostatnich 2 lat, z wyłączeniem okresów odbywania stażu i przygotowania zawodowego dorosłych. 8 Udział osób długotrwale bezrobotnych w liczbie bezrobotnych w Gminie Koło kształtuje się na poziomie powyżej 41%. Wskaźniki powyżej średniej dla gminy odnotowano dla jednostek: Borki, Chojny, Kaczyniec, Kiełczew Smużny Czwarty, Mikołajówek, Ochle, Powiercie, Powiercie-Kolonia, Przybyłów, Sokołowo i Wrząca Wielka. 8 Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, Dz.U. 2004 r., Nr 99, poz. 1001 z późn. zm. 15 S t r o n a 15
Wykres nr 8 Odsetek osób długotrwale bezrobotnych w liczbie bezrobotnych ogółem Źródło danych: Powiatowy Urząd Pracy w Kole Aktywizacja osób długotrwale bezrobotnych wymaga podjęcia szeregu działań i jest przedsięwzięciem bardzo skomplikowanym, gdyż brak doświadczenia zawodowego jest istotnym czynnikiem utrudniającym znalezienie zatrudnienia bądź podjęcia pracy zarobkowej. 3.5. Ubóstwo Ubóstwo to pojęcie, które z jednej strony określa warunki życia jednostki, a z drugiej strony wskazuje na nierówności i sprzeczności występujące w społeczeństwie. Jest zjawiskiem wielowymiarowym, a dla polityki społecznej podstawowe znaczenie mają informacje dotyczące zasięgu ubóstwa ekonomicznego. 9 Czynnikiem istotnie decydującym o sytuacji materialnej jednostki i jej rodziny, jest miejsce zajmowane na rynku pracy. Ubóstwem zagrożone są przede wszystkim osoby bezrobotne i rodziny osób bezrobotnych. Zasięg ubóstwa jest zróżnicowany w zależności od grupy społeczno-ekonomicznej, określanej na podstawie przeważającego źródła dochodów. W najtrudniejszej sytuacji znajdowały się osoby żyjące w gospodarstwach domowych utrzymujących się z tzw. innych niezarobkowych źródeł, w tym przede wszystkim w gospodarstwach, których podstawę utrzymania stanowiły świadczenia społeczne inne niż renty i emerytury. Obniżaniu się stopy życiowej sprzyja także wykonywanie nisko płatnej pracy, a dotyczy to głównie osób o niskim poziomie wykształcenia, pracujących na stanowiskach robotniczych. Wykształcenie jest jednym z najważniejszych czynników różnicujących zagrożenie ubóstwem. 10 9 Ubóstwo w Polsce w latach 2013 i 2014, 2015, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa [dostępne: http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/warunki-zycia/ubostwo-pomoc-spoleczna/ubostwo-w-polsce-w-latach-2013-i- 2014,1,6.html] 10 Tamże 16 S t r o n a 16
Liczba osób korzystających z pomocy społecznej Zasięg korzystania ze środowiskowej pomocy społecznej to udział beneficjentów środowiskowej pomocy społecznej w liczbie ludności ogółem. W latach 2009-2011 obserwowany był spadek wartości wskaźnika w gminie. Rok 2012 i 2013 natomiast charakteryzował się wzrostem tego wskaźnika. Od roku 2014 obserwuje się nieznaczny spadek udziału osób korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej, niemniej jednak problem związany ze zjawiskiem ubóstwa nadal pozostaje aktualny. Wykres nr 9 Zasięg korzystania ze środowiskowej pomocy społecznej mieszkańców w latach 2009-2015 Źródło danych: Bank Danych Lokalnych GUS Według danych Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Kole w 2016 r. z pomocy świadczonej przez ośrodek skorzystało 151 osób. Problem bezrobocia i ubóstwa był także wskazywany przez mieszkańców w ramach partycypacji społecznej jako istotna przeszkoda w rozwoju gminy, która wymaga podjęcia działań naprawczych. Tabela nr 3 Liczba osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej w przeliczeniu na 100 mieszkańców w roku 2016 Nazwa jednostki urbanistycznej 2016 Borki 1,7 Chojny 1,2 Czołowo 1,4 Dąbrowa 3,7 Dzierawy 2,2 Kaczyniec 2,5 Kamień 2,7 17 S t r o n a 17
Nazwa jednostki urbanistycznej 2016 Kiełczew Górny 1,9 Kiełczew Smużny Czwarty 1,2 Kiełczew Smużny Pierwszy 2,1 Leśnica 3,2 Lubiny 2,3 Lucjanowo 0,9 Mikołajówek 2,7 Ochle 1,7 Podlesie 1,1 Powiercie 1,5 Powiercie-Kolonia 1,2 Przybyłów 2,7 Ruchenna 1,1 Skobielice 1,4 Sokołowo 2,6 Wandynów 2,2 Wrząca Wielka 3,2 Razem 1,9 Źródło danych: Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Kole Najwyższą liczbą osób korzystających z pomocy społecznej w przeliczeniu na 100 osób według miejsca zamieszania charakteryzują się jednostki: Dąbrowa, Leśnica, Wrząca Wielka, Kamień, Mikołajówek i Przybyłów. 3.6. Bezpieczeństwo Kolejnym zjawiskiem, umożliwiającym zdefiniowanie obszaru w stanie kryzysowym, jest przestępczość. Często jest powiązana z innymi problemami społecznymi, tj. bezrobocie czy ubóstwo. Mieszkańcy w ramach partycypacji wskazywali, iż poczucie bezpieczeństwa jest istotną kwestią w odniesieniu do wyprowadzania obszarów ze stanów kryzysowych. W 2016 r. na terenie Gminy Koło popełnionych zostało łącznie 18 przestępstw, co po przeliczeniu na 100 mieszkańców gminy, daje wskaźnik wynoszący 0,23, przy wartości referencyjnej dla województwa wynoszącej 1,77. Z danych Komendy Powiatowej Policji w Kole wynika, iż najbardziej liczną grupę przestępstw stanowią wykroczenia przeciwko mieniu. Jednym z wniosków wynikających z partycypacji społecznej była rozbudowa i utrzymanie oświetlenia ulic jako czynnika, mogącego mieć wpływ na poprawę bezpieczeństwa publicznego. W kontekście bezpieczeństwa istotnym dla mieszkańców było również zapewnienie bezpieczeństwa w ruchu pieszym i rowerowym poprzez budowę chodników i ścieżek rowerowych, odpowiednio oznakowanych i umożliwiających mieszkańcom swobodną komunikację. 18 S t r o n a 18
Tabela nr 4 Liczba popełnionych przestępstw w przeliczeniu na 100 osób w roku 2016 Nazwa jednostki urbanistycznej 2016 Borki 0,00 Chojny 0,62 Czołowo 0,62 Dąbrowa 0,00 Dzierawy 0,27 Kaczyniec 1,91 Kamień 0,00 Kiełczew Górny 0,00 Kiełczew Smużny Czwarty 0,00 Kiełczew Smużny Pierwszy 0,00 Leśnica 0,00 Lubiny 0,00 Lucjanowo 0,00 Mikołajówek 1,08 Ochle 0,35 Podlesie 0,00 Powiercie 0,00 Powiercie-Kolonia 0,00 Przybyłów 0,67 Ruchenna 0,00 Skobielice 0,69 Sokołowo 0,32 Wandynów 0,00 Wrząca Wielka 0,20 Średnia 0,23 Źródło danych: Komenda Miejska Policji w Kole 19 S t r o n a 19
3.7. Aktywność społeczna Aktywność społeczna to wszystkie unormowane społecznie działania jednostek, wykonywane w ramach określonych ról społecznych. 11 Liczba organizacji pozarządowych na 100 osób Aktywność mieszkańców przejawia się w działalności organizacji pozarządowych, tj. ochotnicze straże pożarne, stowarzyszenia inicjatyw lokalnych, kluby sportowe, stowarzyszenia społeczno-kulturalne. Działające na terenie gminy organizacje społeczne wspomagają rozwój wspólnot i społeczności lokalnych, stawiając za cel kultywowanie historii, tradycji i kultury, działanie na rzecz zrównoważonego rozwoju, upowszechnianie kultury fizycznej i sportu oraz wsparcie rozwoju dzieci i młodzieży. Kluby sportowe promują zdrowy tryb życia i proponują mieszkańcom udział w treningach i zawodach sportowych. Tabela nr 5 Liczba organizacji pozarządowych w przeliczeniu na 100 osób Nazwa jednostki urbanistycznej 2016 Borki 0,13 Chojny 0,00 Czołowo 0,16 Dąbrowa 1,24 Dzierawy 0,00 Kaczyniec 0,00 Kamień 0,00 Kiełczew Górny 0,00 Kiełczew Smużny Czwarty 0,00 Kiełczew Smużny Pierwszy 0,00 Leśnica 0,29 Lubiny 0,00 Lucjanowo 0,00 Mikołajówek 0,00 Ochle 0,35 Podlesie 0,00 Powiercie 0,19 Powiercie-Kolonia 0,00 Przybyłów 0,34 Ruchenna 0,00 Skobielice 0,00 Sokołowo 0,00 11 Definicja za encyklopedią PWN. 20 S t r o n a 20
Nazwa jednostki urbanistycznej 2016 Wandynów 0,00 Wrząca Wielka 0,00 Średnia 0,12 Źródło danych: Rejestr Stowarzyszeń Krajowego Rejestru Sądowego W trakcie partycypacji społecznej interesariusze wskazywali na potrzebę podjęcia działań ukierunkowanych na aktywizację działalności organizacji pozarządowych. Mieszkańcy zwracali uwagę na brak wspólnych przestrzeni i miejsc do spotkań, przez co funkcjonowanie organizacji jest utrudnione w zamierzonym zakresie. W wyrażanych w ramach partycypacji społecznej opiniach wskazywany był również brak miejsc umożliwiających integrację mieszkańców i wzmacnianie spójności społecznej, niedostateczna liczba zajęć kulturalnych, imprez, festynów czy spotkań, w trakcie których starsi mieszkańcy mogliby budować więzi społeczne i przekazywać wiedzę i doświadczenie młodszemu pokoleniu. Zauważalny jest także niedostatek zajęć sportowych, w szczególności dla dzieci i młodzieży, stanowiących ofertę aktywnego sposobu spędzania wolnego czasu. Zajęcia sportowe, jak również miejsca do ich realizacji stanowiły istotny wniosek z partycypacji społecznej. Istotnym aspektem procesu rewitalizacji wskazywanym przez mieszkańców jest uporządkowanie i zagospodarowanie przestrzeni wspólnej, a także odnowa i modernizacja obiektów, w których mogłyby się odbywać zajęcia zarówno dla dzieci, jak i dorosłych, w tym osób starszych. Ograniczony dostęp do placówek kultury i związany z tym niedostateczny dostęp do wydarzeń kulturalnych również był wskazywany jako problem nurtujący mieszkańców gminy. Pożądanym kierunkiem zmian jest więc modernizacja istniejących budynków czy też budowa nowych obiektów, w których takowe działania mogłyby być prowadzone, a także zagospodarowanie centrów miejscowości i przestrzeni do wspólnego spędzania czasu, tj. parki, place zabaw dla dzieci czy obiekty sportowe. Działania te przyczynią się bowiem do zwiększenia oferty organizowanych przez Urząd Gminy czy też organizacje pozarządowe wydarzeniach kulturalnych, artystycznych, sportowych, edukacyjnych i innych, które będą wspierały integrację społeczną, dążącą do zmniejszenia poziomu wykluczenia społecznego. Frekwencja w wyborach samorządowych w 2014 r. Istotnym aspektem aktywności społecznej mieszkańców jest także frekwencja wyborcza w wyborach lokalnych. W 2006 r. wyniosła ona niecałe 47%, w 2010 r. była wyższa o prawie 10 punktów procentowych, a w kolejnych wyborach wynosiła 54,21%. Frekwencja wyborcza w gmnie jest wyższa niż w skali województwa czy powiatu. Może to świadczyć o zainteresowaniu mieszkańców sprawami lokalnymi, przy jednoczesnym zwracaniu przez nich uwagi w ramach partycypacji społecznej na konieczności podejmowania działań na rzecz lokalnej społeczności. 21 S t r o n a 21
Wykres nr 10 Frekwencja wyborcza w wyborach samorządowych w latach 2006-2014 w Gminie Koło Źródło danych: Państwowa Komisja Wyborcza Frekwencja wyborcza w wyborach samorządowych w poszczególnych obwodach wyborczych wynosiła od 48,76% do 58,34%. Wykres nr 11 Frekwencja wyborcza w wyborach samorządowych w 2014 r. w poszczególnych jednostkach urbanistycznych Źródło danych: Państwowa Komisja Wyborcza 22 S t r o n a 22
3.8. Identyfikacja obszarów w stanie kryzysowym pod względem występowania negatywnych zjawisk społecznych Jako obszar gminy znajdujący się w stanie kryzysowym pod względem występowania negatywnych zjawisk społecznych można uznać taki, w którym nastąpiła koncentracja negatywnych zjawisk społecznych, w szczególności bezrobocia, ubóstwa, przestępczości, niskiego poziomu edukacji lub kapitału społecznego, a także niewystarczającego poziomu uczestnictwa w życiu publicznym i kulturalnym. Do oceny sytuacji społecznej przyjęto wyniki i wnioski z partycypacji społecznej oraz wartości wskaźników delimitacyjnych. Tabela nr 6 Zestawienie wskaźników delimitacyjnych wykorzystanych do diagnozy stanu w sferze społecznej Symbol wskaźnika WS1 WS2 WS3 WS4 WS5 WS6 WS7 WS8 Nazwa wskaźnika Liczba osób w wieku przedprodukcyjnym w przeliczeniu na 100 mieszkańców Udział osób bezrobotnych w liczbie mieszkańców Udział osób bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie mieszkańców w wieku produkcyjnym Odsetek długotrwale bezrobotnych w ogólnej liczbie mieszkańców Odsetek długotrwale bezrobotnych w ogólnej liczbie bezrobotnych Liczba osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej w przeliczeniu na 100 mieszkańców Liczba popełnionych przestępstw w przeliczeniu na 100 osób Liczba organizacji pozarządowych na 100 osób Każdy wskaźnik podlegał analizie w poszczególnych jednostkach urbanistycznych gminy. Jako sytuację kryzysową traktowano taką, w której wartość wskaźnika w danej jednostce urbanistycznej była wyższa od średniej dla wskaźników od WS2 do WS7 oraz niższa od średniej dla wskaźników WS1 i WS8 (wyróżnione w tabeli nr 8). Im więcej wskaźników osiągnęło wartości odpowiednio wyższe lub niższe od średniej, tym większe natężenie problemów społecznych w jednostkach urbanistycznych gminy. 23 S t r o n a 23
Tabela nr 7 Wartości wskaźników, charakteryzujących sferę społeczną Gminy Koło Nazwa jednostki urbanistycznej Symbol WS1 WS2 WS3 WS4 WS5 WS6 WS7 WS8 Borki I 23,3 3,7% 5,6% 1,6% 42,9% 1,7 0,0 0,13 Chojny II 22,5 1,2% 1,9% 0,9% 75,0% 1,2 0,6 0,00 Czołowo III 27,9 2,8% 4,6% 0,9% 33,3% 1,4 0,6 0,16 Dąbrowa IV 23,6 1,9% 3,0% 0,0% 0,0% 3,7 0,0 1,24 Dzierawy V 22,8 5,5% 8,5% 1,6% 30,0% 2,2 0,3 0,00 Kaczyniec VI 20,4 4,5% 6,9% 1,9% 42,9% 2,5 1,9 0,00 Kamień VII 23,1 2,2% 3,5% 0,5% 25,0% 2,7 0,0 0,00 Kiełczew Górny VIII 25,8 3,7% 6,2% 1,1% 30,0% 1,9 0,0 0,00 Kiełczew Smużny Czwarty IX 21,8 2,9% 4,8% 1,2% 42,9% 1,2 0,0 0,00 Kiełczew Smużny Pierwszy X 22,5 3,2% 5,3% 1,1% 33,3% 2,1 0,0 0,00 Leśnica XI 27,9 4,4% 7,6% 1,2% 26,7% 3,2 0,0 0,29 Lubiny XII 26,7 5,8% 9,1% 2,3% 40,0% 2,3 0,0 0,00 Lucjanowo XIII 17,2 3,5% 5,4% 1,3% 37,5% 0,9 0,0 0,00 Mikołajówek XIV 24,2 2,7% 4,2% 2,2% 80,0% 2,7 1,1 0,00 Ochle XV 21,2 2,4% 3,9% 1,0% 42,9% 1,7 0,3 0,35 Podlesie XVI 22,5 1,1% 1,8% 0,0% 0,0% 1,1 0,0 0,00 Powiercie XVII 24,0 4,0% 6,2% 1,8% 45,2% 1,5 0,0 0,19 Powiercie-Kolonia XVIII 21,6 3,2% 4,7% 1,7% 52,6% 1,2 0,0 0,00 Przybyłów XIX 19,8 2,7% 4,0% 1,3% 50,0% 2,7 0,7 0,34 Ruchenna XX 25,3 2,2% 3,7% 0,0% 0,0% 1,1 0,0 0,00 Skobielice XXI 25,0 3,5% 5,5% 1,4% 40,0% 1,4 0,7 0,00 Sokołowo XXII 19,5 3,5% 5,5% 2,6% 72,7% 2,6 0,3 0,00 Wandynów XXIII 18,3 7,5% 11,7% 2,2% 28,6% 2,2 0,0 0,00 Wrząca Wielka XXIV 25,2 1,8% 3,2% 1,0% 55,6% 3,2 0,2 0,00 Średnia 21,5% 21,3 8,2% 59,9% 18,5 1,6 0,3 0,36 Źródło danych: Opracowanie własne Obszary w stanie kryzysowym pod względem występowania negatywnych zjawisk społecznych, zdiagnozowano w jednostkach urbanistycznych, w których przekroczone zostały wartości 4 i więcej wskaźników, opisujących sytuację społeczną gminy (wyróżnione w tabeli nr 8), tj. Borki, Chojny, Dzierawy, Kaczyniec, Kiełczew Smużny Pierwszy, Lubiny, Lucjanowo, Mikołajówek, Powiercie, Powiercie-Kolonia, Przybyłów, Skobielice, Sokołowo, Wandynów. 24 S t r o n a 24
Tabela nr 8 Jednostki urbanistyczne w stanie kryzysowym pod względem występowania negatywnych zjawisk społecznych Źródło danych: Opracowanie własne 25 S t r o n a 25
Mapa nr 2 Obszary w stanie kryzysowym pod względem występowania negatywnych zjawisk społecznych na terenie Gminy Koło Źródło danych: Opracowanie własne 3.9. Sytuacja gospodarcza Niski poziom przedsiębiorczości na danym terenie może stanowić jedną z przyczyn stanu kryzysowego. Dobrze rozwinięta sfera działalności gospodarczej jest związana z potencjałem kapitału ludzkiego w zakresie podejmowania ryzyka działalności na własny rachunek, ale także jest wypadkową takich zmiennych jak lokalizacja czy wsparcie władz lokalnych w sferze rozwoju przedsiębiorczości. 26 S t r o n a 26
Wykres nr 12 Podmioty gospodarki narodowej wpisane do rejestru Regon w latach 2009-2016 Źródło danych: Bank Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego Liczba podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w gminie w 2009 r. wynosiła 435 i systematycznie wzrastała do 542 w 2016 r. Tabela nr 9 Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych w rejestrze Regon w przeliczeniu na 100 osób w latach 2014-2016 Nazwa jednostki urbanistycznej 2014 2015 2016 Borki 8,0 7,9 8,1 Chojny 8,9 10,2 9,2 Czołowo 7,8 7,3 7,9 Dąbrowa 5,6 5,0 4,3 Dzierawy 7,7 8,8 9,1 Kaczyniec 1,3 1,9 2,5 Kamień 2,2 2,2 2,2 Kiełczew Górny 2,2 2,2 2,2 Kiełczew Smużny Czwarty 2,9 2,1 2,9 Kiełczew Smużny Pierwszy 4,3 4,8 4,8 Leśnica 3,8 4,4 4,4 Lubiny 4,7 7,0 5,8 Lucjanowo 3,1 3,1 3,5 Mikołajówek 3,8 4,3 4,3 Ochle 4,2 3,8 3,5 Podlesie 5,6 5,6 4,5 Powiercie 9,7 9,9 10,7 Powiercie-Kolonia 9,7 10,4 10,0 Przybyłów 10,4 10,4 11,4 27 S t r o n a 27
Nazwa jednostki urbanistycznej 2014 2015 2016 Ruchenna 4,4 4,4 4,4 Skobielice 4,2 4,9 4,9 Sokołowo 5,8 5,4 5,8 Wandynów 7,5 7,5 6,5 Wrząca Wielka 6,6 6,4 5,8 Średnia 6,7 6,8 7,0 Źródło danych: Bank Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego Liczba nowo zarejestrowanych podmiotów gospodarczych w gminie wykazuje lekko spadkowy trend, począwszy od 2009 r. Wykres nr 13 Nowo zarejestrowane podmioty gospodarki narodowej wpisane do rejestru Regon w latach 2010-2016 Źródło danych: Bank Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego Liczba nowo zarejestrowanych podmiotów gospodarczych w gminie w 2010 roku wynosiła 44, następnie wzrosła do 58 w latach 2011-2012, aby w 2016 r. osiągnąć poziom 42 podmiotów. Tabela nr 10 Liczba nowo zarejestrowanych podmiotów gospodarczych w rejestrze Regon w przeliczeniu na 100 osób w latach 2014-2016 Nazwa jednostki urbanistycznej 2014 2015 2016 Borki 1,1 0,5 0,8 Chojny 0,9 0,9 0,6 Czołowo 0,2 0,8 0,9 Dąbrowa 1,2 0,0 0,0 Dzierawy 0,3 1,4 0,5 Kaczyniec 0,0 0,6 0,6 Kamień 0,5 0,0 0,0 28 S t r o n a 28
Nazwa jednostki urbanistycznej 2014 2015 2016 Kiełczew Górny 0,0 0,4 0,0 Kiełczew Smużny Czwarty 0,4 0,0 0,4 Kiełczew Smużny Pierwszy 0,3 0,5 0,3 Leśnica 1,8 0,3 0,0 Lubiny 0,0 2,3 0,0 Lucjanowo 0,4 0,0 0,4 Mikołajówek 0,0 0,5 0,0 Ochle 0,3 0,0 0,3 Podlesie 1,1 0,0 0,0 Powiercie 0,6 0,9 1,1 Powiercie-Kolonia 0,5 0,8 0,5 Przybyłów 0,7 0,3 0,3 Ruchenna 0,0 0,0 0,0 Skobielice 0,0 0,7 0,7 Sokołowo 0,6 0,0 0,6 Wandynów 1,1 0,0 0,0 Wrząca Wielka 1,0 0,4 0,4 Średnia 0,6 0,6 0,5 Źródło danych: Bank Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego Poziom przedsiębiorczości mieszkańców gminy ma istotny wpływ na ożywienie rozwoju społeczno-gospodarczego, a także pozwala na przeciwdziałanie zjawisku wykluczenia na obszarach zagrożonych patologiami społecznymi. W ramach partycypacji społecznej interesariusze podnosili na konieczność podejmowania działań w zakresie ułatwiania zakładania i prowadzenia własnej działalności gospodarczej. 3.10. Sytuacja środowiskowa Stan środowiska przyrodniczego jest istotnym czynnikiem, mającym wpływ na jakość życia mieszkańców. W 2015 r. 97% mieszkańców gminy korzystało z sieci wodociągowej. 29 S t r o n a 29
Wykres nr 14 Ludność korzystająca z sieci wodociągowej w latach 2005-2015 Źródło danych: Bank Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego Odsetek ludności korzystającej z sieci wodociągowej wzrasta od 92% w 2005 r. do 97% w 2015 r. (według danych Głównego Urzędu Statystycznego). Konieczność uzbrajania w sieć wodociągową nowych terenów inwestycyjnych oraz modernizacja istniejącej sieci wodociągowej i stacji uzdatniania wody, było wskazywane przez mieszkańców jako działania rewitalizacyjne korzystne dla rozwoju gminy. Element ten został także podkreślony w Strategii rozwoju Gminy Koło na lata 2015-2020 jako czynnik wspierający poprawę stanu infrastruktury technicznej i społecznej oraz czynnik wspierający rozwój potencjału gospodarczego gminy. Tabela nr 11 Odsetek ludności korzystającej z sieci wodociągowej w roku 2016 Nazwa jednostki urbanistycznej 2016 Borki 100% Chojny 100% Czołowo 100% Dąbrowa 100% Dzierawy 95% Kaczyniec 52% Kamień 84% Kiełczew Górny 100% Kiełczew Smużny Czwarty 100% Kiełczew Smużny Pierwszy 100% Leśnica 100% Lubiny 92% Lucjanowo 100% Mikołajówek 100% Ochle 100% Podlesie 100% Powiercie 100% Powiercie-Kolonia 100% Przybyłów 86% 30 S t r o n a 30
Nazwa jednostki urbanistycznej 2016 Ruchenna 28% Skobielice 100% Sokołowo 100% Wandynów 100% Wrząca Wielka 100% Średnia 97% Źródło danych: Urząd Gminy w Kole W 2015 r. 17% mieszkańców gminy korzystało z sieci kanalizacyjnej. Na terenie gminy znajduje się oczyszczalnia ścieków (mechaniczno-biologiczna), której wydajność wynosi 200 m 3 /dobę. Wykres nr 15 Ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej w latach 2005-2015 Źródło danych: Bank Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego W ramach partycypacji społecznej mieszkańcy wskazywali na konieczność dalszej rozbudowy systemu kanalizacyjnego w celu zapewnienia możliwości korzystania z niej wszystkim mieszkańcom gminy. Podnoszono także konieczność budowy przydomowych oczyszczalni ścieków oraz zbiorczych oczyszczalni ścieków. Podobnie jak wodociągi, system kanalizacyjny i jego rozbudowa na terenie gminy zostały ujęte w Strategii rozwoju Gminy Koło na lata 2015-2020 jako jeden z kierunków działań władz gminy. Tabela nr 12 Odsetek ludności korzystającej z sieci kanalizacyjnej w roku 2016 Nazwa jednostki urbanistycznej 2016 Borki 0% Chojny 0% Czołowo 0% Dąbrowa 0% Dzierawy 0% Kaczyniec 0% 31 S t r o n a 31
Nazwa jednostki urbanistycznej 2016 Kamień 0% Kiełczew Górny 0% Kiełczew Smużny Czwarty 0% Kiełczew Smużny Pierwszy 0% Leśnica 0% Lubiny 0% Lucjanowo 0% Mikołajówek 0% Ochle 0% Podlesie 0% Powiercie 86% Powiercie-Kolonia 74% Przybyłów 0% Ruchenna 0% Skobielice 0% Sokołowo 0% Wandynów 0% Wrząca Wielka 0% Średnia 17% Źródło danych: Urząd Gminy w Koło Dla mieszkańców gminy istotnym elementem określającym jakość życia jest stan środowiska naturalnego. Dlatego też jego zanieczyszczenie było wskazywane jako istotny problem, z którym należy zmierzyć się w ramach podejmowanych działań rewitalizacyjnych. Interesariusze w ramach partycypacji społecznej wskazywali na konieczność dążenia w kierunku gospodarki niskoemisyjnej, efektywnie wykorzystujące zasoby. Głównym problemem, zdaniem mieszkańców, jest wykorzystywanie starych, nieekologicznych źródeł ciepła, a także brak termomodernizacji budynków - co prowadzi do znacznych strat ciepła i w efekcie do większego zużycia energii finalnej w gminie. W związku z tym mieszkańcy postulowali o działania zmierzające do zwiększenia udziału energooszczędnych źródeł ciepła wykorzystujących przyjazne dla środowiska nośniki energii, a także o działania wspierające termomodernizację budynków. W ramach zmniejszania emisji dwutlenku węgla proponowano również podjęcie działań zachęcających do wykorzystywania rowerów jako środka transportu - związana jest z tym konieczność budowy ścieżek rowerowych. Mieszkańcy jednocześnie wskazywali na konieczność podnoszenia świadomości ekologicznej w gminie, co pozwoli na podjęcie efektywniejszych działań w aspekcie ochrony środowiska i rewitalizacji gminy. Wskaźnikiem uzupełniającym diagnozę w sferze środowiskowej jest udział powierzchni zielonych w powierzchni jednostek urbanistycznych. 32 S t r o n a 32
Tabela nr 13 Udział obszarów zielonych w powierzchni jednostki Nazwa jednostki urbanistycznej 2016 Borki 21,17% Chojny 0,62% Czołowo 0,44% Dąbrowa 2,72% Dzierawy 6,88% Kaczyniec 4,34% Kamień 2,20% Kiełczew Górny 1,24% Kiełczew Smużny Czwarty 9,25% Kiełczew Smużny Pierwszy 1,39% Leśnica 1,17% Lubiny 10,26% Lucjanowo 1,20% Mikołajówek 45,48% Ochle 1,68% Podlesie 7,68% Powiercie 8,57% Powiercie-Kolonia 0,84% Przybyłów 11,54% Ruchenna 2,20% Skobielice 0,72% Sokołowo 0,52% Wandynów 8,50% Wrząca Wielka 0,33% Średnia 5,38% Powierzchnie zielone znajdujące sie na terenie gminy to głównie obszary zieleni niezagospodarowanej, które w większości przypadków wymagają uporządkowania. W trakcie partycypacji społecznej mieszkańcy zwracali uwagę na kwestię niewystarczającego zagospodarowanie terenów publicznych, w tym zielonych, a także na potrzebę utworzenia miejsc do aktywnego spędzania wolnego czasu. Brak infrastruktury sportowej i rekreacyjnej, a także brak miejsc do wspólnego spędzania czasu ograniczają możliwość integracji lokalnej społeczności, w tym integracji międzypokoleniowej. Problemem wskazywanym przez mieszkańców jest również niewystarczająca liczba organizowanych imprez kulturalnych i sportowych, co w części wynika z braku odpowiedniej infrastruktury z tym związanej. Dlatego też mieszkańcy wskazują na konieczność podjęcia działań zmierzających do zagospodarowania wspólnych przestrzeni, budowy infrastruktury sportowej i rekreacyjnej (place zabaw, siłownie plenerowe, boiska sportowe, ścieżki rowerowe, itp.), rozbudowy i modernizacji świetlic wiejskich i Domów Ludowych, a także rozbudowy oświetlenia ulicznego w celu poprawy bezpieczeństwa publicznego w gminie. 33 S t r o n a 33
Ważnym elementem wskazywanym w ramach partycypacji społecznej była również rewitalizacja zabytkowych parków znajdujących się na terenie gminy. Brak działań w tym kierunku prowadzić będzie bowiem do ich sukcesywnej degradacji, co w efekcie przyniesie negatywne skutki w zakresie dbałości o dziedzictwo przyrodniczo-kulturowe. 3.11. Sytuacja przestrzenno-funkcjonalna Sfera przestrzenno-funkcjonalna odgrywa istotną rolę w ocenie komfortu jakości życia mieszkańców danego obszaru. Obszary przestrzeni publicznej to obszary o szczególnym znaczeniu dla zaspokojenia potrzeb mieszkańców, poprawy jakości ich życia i sprzyjające nawiązywaniu kontaktów społecznych ze względu na ich położenie oraz cechy funkcjonalnoprzestrzenne. 12 Jednym z zadań samorządu gminy jest zaspokojenie potrzeb lokalnej społeczności. Rozwój gminy zależy także od umiejętności gospodarowania zasobami i od tego, jak władze gminy będą wykorzystywały swoje mocne strony w tym zakresie. Infrastruktura społeczna obejmuje zadania z zakresu oświaty, ochrony zdrowia, pomocy społecznej, kultury i sportu, niezbędne do funkcjonowania lokalnej społeczności. Życie kulturalne mieszkańców gminy skupia się głównie przy świetlicach wiejskich, które stanowią dla mieszkańców miejsce spotkań, odpoczynku, rozwijania własnych zainteresowań, a także miejsce integracji międzysąsiedzkiej i międzypokoleniowej. Działalność kulturalną na terenie gminy prowadzi Biblioteka Publiczna Gminy Koło z siedzibą we Wrzącej Wielkiej oraz filią znajdującą się w Powierciu. Na terenie gminy odbywają się również festyny, pikniki, turnieje i konkursy, których organizatorem lub współorganizatorem jest Urząd Gminy. Do najważniejszych, cyklicznych imprez można zaliczyć: Turniej o Puchar Wójta Gminy Koło w Unihokeju, Konkurs Młodzież Zapobiega Pożarom, Święto Miodu, Międzygminny Konkurs Tańca dla Przedszkolaków, Dzień Profilaktyki, Dożynki Gminne, Święto Pieczonego Ziemniaka, Gminny Konkurs Fotograficzny Gmina w Obiektywie, Turniej o Puchar Wójta Gminy Koło w Piłce Nożnej, Mistrzostwa Gminy Koło w Warcabach Klasycznych Dziewcząt i Chłopców, Konkurs Recytatorski, 12 Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, Dz.U. 2012 r., poz. 647 z późn. zm. 34 S t r o n a 34
Festyny rodzinne. Potrzeby edukacyjne mieszkańców w zakresie opieki przedszkolnej, szkolnictwa podstawowego i gimnazjalnego realizowane są przez jednostki, prowadzone przez Gminę Koło, tj. przedszkola w Powierciu i Wrzącej Wielkiej, a także Zespół Szkół w Powierciu, Szkołę Podstawową w Kiełczewie, Szkołę Podstawową im. Tony Halika we Wrzącej Wielkiej, Szkołę Podstawową w Dzierawach oraz Gimnazjum w Sokołowie. Kultura sportowa jest rozwijana przez kluby sportowe, działające na terenie gminy. Biorą one czynny udział w funkcjonującej w gminie Wrząckiej Lidze Orlika. Zajęcia sportowe realizowane są z wykorzystaniem sal sportowych i boisk znajdujących się przy szkole w Powierciu, Wrzącej Wielkiej, Sokołowie i Kiełczewie, a także na boisku Orlik w Borkach. W ramach partycypacji społecznej zidentyfikowane zostały potrzeby dodatkowych zajęć sportowych dla dzieci i młodzieży. Zdiagnozowana została także niewystarczająca liczba zorganizowanych imprez kulturalnych i sportowych. Działania naprawcze w tym zakresie w znacznym stopniu przyczynią się do likwidacji zjawisk kryzysowych w sferze społecznej. Na terenie gminy Koło funkcjonuje Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej, obejmujący podstawową opiekę zdrowotną, poradnię pediatryczną, gabinet zabiegowy, gabinet pielęgniarki środowiskowo-rodzinnej, pracownię EKG oraz punkt szczepień. Jednym z celów polityki społecznej realizowanej przez Gminę Koło jest stworzenie warunków sprzyjających umacnianiu instytucji rodziny oraz ukierunkowywaniu osób i rodzin do prawidłowego funkcjonowania w społeczeństwie. Kierunki działań, spójnych z działaniami zaplanowanymi w ramach programu rewitalizacji, obejmują między innymi pomoc w zagospodarowaniu czasu wolnego dzieci i młodzieży, tworzenie sytemu edukacji i wspierania rodziny oraz tworzenie warunków do organizowania aktywnego wypoczynku dla rodzin. Kolejnym elementem, na który mieszkańcy wskazywali w ramach partycypacji społecznej, jest dostępność komunikacyjna, stanowiąca jeden z podstawowych warunków skutecznego rozwoju społeczno-gospodarczego gminy. Mieszkańcy wskazywali na konieczność poprawy infrastruktury drogowej, w tym również na konieczność rozbudowy sieci ścieżek rowerowych, chodników oraz zwiększenia liczby miejsc parkingowych. 3.12. Sytuacja techniczna Stan techniczny budynków jest związany z datą budowy budynków, obowiązujących wówczas norm i przepisów, a także z prowadzonymi pracami remontowymi czy 35 S t r o n a 35
termomodernizacyjnymi. Ponad 82% budynków zostało wzniesione przed 1989 r. 13 Istnieje wobec tego konieczność przeglądu technicznego stanu budynków i bieżących remontów, konserwacji i prowadzenia procesów kompleksowej termomodernizacji. W trakcie spotkań prowadzonych w ramach partycypacji społecznej mieszkańcy wskazywali na konieczność poprawy stanu technicznego zarówno budynków mieszkalnych, jak i gospodarczych. Konieczność poprawy stanu budynków dotyczy, zdaniem mieszkańców, również budynków użyteczności publicznej oraz obiektów zabytkowych. Zły stan techniczny budynków jest w opinii mieszkańców przyczyną zanieczyszczenia środowiska, zwłaszcza w obliczu wykorzystywania starych pieców jako źródeł ogrzewania i azbestowo-cementowych pokryć dachowych. Tabela nr 14 Liczba budynków mieszkalnych wybudowanych przed 1989 r. w relacji do ogólnej liczby budynków mieszkalnych Nazwa jednostki urbanistycznej 2016 Borki 65,0% Chojny 74,7% Czołowo 78,1% Dąbrowa 86,7% Dzierawy 82,6% Kaczyniec 90,5% Kamień 87,2% Kiełczew Górny 94,2% Kiełczew Smużny Czwarty 95,2% Kiełczew Smużny Pierwszy 92,1% Leśnica 91,5% Lubiny 76,0% Lucjanowo 86,0% Mikołajówek 96,8% Ochle 88,6% Podlesie 71,4% Powiercie 82,8% Powiercie-Kolonia 76,2% Przybyłów 91,3% Ruchenna 78,6% Skobielice 96,7% Sokołowo 72,9% Wandynów 80,6% Wrząca Wielka 87,1% Źródło danych: Urząd Gminy w Kole 13 Dane Banku Danych Lokalnych, www.stat.gov.pl 36 S t r o n a 36