ROGRAM NAUZANIA DLA ZAWODU GÓRNIK ODKRYWKOWEJ EKSLOATAJI ZŁÓŻ, 811102 O STRUKTURZE RZEDMIOTOWEJ wersja przed recenzją (wersja robocza) z dn. 29.06.2012 Warszawa 2012 rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
SIS TREŚI 1. TY ROGRAMU: RZEDMIOTOWY... 2 2. RODZAJ ROGRAMU: LINIOWY... 2 3. AUTORZY, REENZENI I KONSULTANI ROGRAMU NAUZANIA:... 2 4. ODSTAWY RAWNE KSZTAŁENIA ZAWODOWEGO... 2 5. ELE OGÓLNE KSZTAŁENIA ZAWODOWEGO... 3 6. KORELAJA ROGRAMU NAUZANIA DLA ZAWODU GÓRNIK ODKRYWKOWEJ EKSLOATAJI ZŁÓŻ Z ODSTAWĄ ROGRAMOWĄ KSZTAŁENIA OGÓLNEGO... 3 7. INFORMAJA O ZAWODZIE GÓRNIK ODKRYWKOWEJ EKSLOATAJI ZŁÓŻ... 4 8. UZASADNIENIE OTRZEBY KSZTAŁENIA W ZAWODZIE GÓRNIK ODKRYWKOWEJ EKSLOATAJI ZŁÓŻ... 4 9. OWIĄZANIA ZAWODU GÓRNIK ODKRYWKOWEJ EKSLOATAJI ZŁÓŻ Z INNYMI ZAWODAMI... 5 10. ELE SZZEGÓŁOWE KSZTAŁENIA W ZAWODZIE GÓRNIK ODKRYWKOWEJ EKSLOATAJI ZŁÓŻ... 5 11. LAN NAUZANIA DLA ZAWODU GÓRNIK ODKRYWKOWEJ EKSLOATAJI ZŁÓŻ... 6 12. ROGRAMY NAUZANIA DLA OSZZEGÓLNYH RZEDMIOTÓW... 10 1. rzepisy prawa i bhp w górnictwie... 11 2. odstawy techniki... 15 3. odstawy geologii i górnictwa odkrywkowego... 21 4. Język obcy zawodowy w górnictwie... 32 5. Działalność gospodarcza w górnictwie... 37 6. Maszyny i urządzenia górnictwa odkrywkowego... 43 7. Techniki eksploatacyjne zajęcia praktyczne... 50 8. Komputerowe wspomaganie w górnictwie... 58 9. Metrologia z dokumentacją... 64 ZAŁĄZNIKI... 69 rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 1
TY SZKOŁY: ZASADNIZA SZKOŁA ZAWODOWA 1. TY ROGRAMU: RZEDMIOTOWY 2. RODZAJ ROGRAMU: LINIOWY Doskonalenie podstaw programowych kluczem do modernizacji kształcenia zawodowego 3. AUTORZY, REENZENI I KONSULTANI ROGRAMU NAUZANIA: Autorzy: mgr inż. Aneta Szymańska-Szydło, mgr inż. aweł Drzazga Recenzenci: Konsultanci: mgr inż. Teresa Jaszczyk 4. ODSTAWY RAWNE KSZTAŁENIA ZAWODOWEGO rogram nauczania dla zawodu górnik odkrywkowej eksploatacji złóż opracowany jest zgodnie z poniższymi aktami prawnymi: Ustawą z dnia 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw Rozporządzeniem w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego z dnia 23 grudnia 2012 r. Rozporządzeniem w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach z dnia 7 lutego 2012 r. Rozporządzeniem w sprawie ramowych planów nauczania z dnia 7 lutego 2012 r. Rozporządzeniem w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych z dnia 30 kwietnia 2007 z późn. zmianami. Rozporządzeniem w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach z dnia 17 listopada 2010 r. Rozporządzeniem w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach z dnia 31 grudnia 2002 r. z późn. zmianami. Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. rawo geologiczne i górnicze rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 2
5. ELE OGÓLNE KSZTAŁENIA ZAWODOWEGO Doskonalenie podstaw programowych kluczem do modernizacji kształcenia zawodowego Opracowany program nauczania pozwoli na osiągnięcie co najmniej następujących celów ogólnych kształcenia zawodowego: elem kształcenia zawodowego jest przygotowanie uczących się do życia w warunkach współczesnego świata, wykonywania pracy zawodowej i aktywnego funkcjonowania na zmieniającym się rynku pracy. Zadania szkoły i innych podmiotów prowadzących kształcenie zawodowe oraz sposób ich realizacji są uwarunkowane zmianami zachodzącymi w otoczeniu gospodarczo-społecznym, na które wpływają w szczególności: idea gospodarki opartej na wiedzy, globalizacja procesów gospodarczych i społecznych, rosnący udział handlu międzynarodowego, mobilność geograficzna i zawodowa, nowe techniki i technologie, a także wzrost oczekiwań pracodawców w zakresie poziomu wiedzy i umiejętności pracowników. W procesie kształcenia zawodowego ważne jest integrowanie i korelowanie kształcenia ogólnego i zawodowego, w tym doskonalenie kompetencji kluczowych nabytych w procesie kształcenia ogólnego, z uwzględnieniem niższych etapów edukacyjnych. Odpowiedni poziom wiedzy ogólnej powiązanej z wiedzą zawodową przyczyni się do podniesienia poziomu umiejętności zawodowych absolwentów szkół kształcących w zawodach, a tym samym zapewni im możliwość sprostania wyzwaniom zmieniającego się rynku pracy. W procesie kształcenia zawodowego są podejmowane działania wspomagające rozwój każdego uczącego się, stosownie do jego potrzeb i możliwości, ze szczególnym uwzględnieniem indywidualnych ścieżek edukacji i kariery, możliwości podnoszenia poziomu wykształcenia i kwalifikacji zawodowych oraz zapobiegania przedwczesnemu kończeniu nauki Elastycznemu reagowaniu systemu kształcenia zawodowego na potrzeby rynku pracy, jego otwartości na uczenie się przez całe życie oraz mobilności edukacyjnej i zawodowej absolwentów ma służyć wyodrębnienie kwalifikacji w ramach poszczególnych zawodów wpisanych do klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego. 6. KORELAJA ROGRAMU NAUZANIA DLA ZAWODU GÓRNIK ODKRYWKOWEJ EKSLOATAJI ZŁÓŻ Z ODSTAWĄ ROGRAMOWĄ KSZTAŁENIA OGÓLNEGO rogram nauczania dla zawodu górnik odkrywkowej eksploatacji złóż uwzględnia aktualny stan wiedzy o zawodzie ze szczególnym zwróceniem uwagi na nowe technologie i najnowsze koncepcje nauczania. rogram uwzględnia także zapisy zadań ogólnych szkoły i umiejętności zdobywanych w trakcie kształcenia w szkole ponadgimnazjalnej umieszczonych w podstawach programowych kształcenia ogólnego, w tym: 1) umiejętność zrozumienia, wykorzystania i refleksyjnego przetworzenia tekstów, prowadząca do osiągnięcia własnych celów, rozwoju osobowego oraz aktywnego uczestnictwa w życiu społeczeństwa; 2) umiejętność wykorzystania narzędzi matematyki w życiu codziennym oraz formułowania sądów opartych na rozumowaniu matematycznym; 3) umiejętność wykorzystania wiedzy o charakterze naukowym do identyfikowania i rozwiązywania problemów, a także formułowania wniosków opartych na obserwacjach empirycznych dotyczących przyrody lub społeczeństwa; 4) umiejętność komunikowania się w języku ojczystym i w językach obcych; rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 3
5) umiejętność sprawnego posługiwania się nowoczesnymi technologiami informacyjnymi i komunikacyjnymi; 6) umiejętność wyszukiwania, selekcjonowania i krytycznej analizy informacji; 7) umiejętność rozpoznawania własnych potrzeb edukacyjnych oraz uczenia się; 8) umiejętność pracy zespołowej. W programie nauczania dla zawodu górnik odkrywkowej eksploatacji złóż uwzględniono powiązania z kształceniem ogólnym polegające na wcześniejszym osiąganiu efektów kształcenia w zakresie przedmiotów ogólnokształcących stanowiących podbudowę dla kształcenia w zawodzie. Dotyczy to przede wszystkim takich przedmiotów jak: matematyka, fizyka, język obcy, a także podstawy przedsiębiorczości i edukacja dla bezpieczeństwa, w szczególności: Matematyka w zakresie: liczby rzeczywiste, przybliżenia, procenty, miary kątów, pola figur płaskich, obwód figur, pola i objętości brył, trygonometrię. Fizyka w zakresie: ruch w różnych układach odniesienia, energia mechaniczna, zasada zachowania energii mechanicznej, praca moc i sprawność układu, związek między pracą i energią, analiza przemian energii mechanicznej, hydrostatyka, hydrodynamika, termodynamika. 7. INFORMAJA O ZAWODZIE GÓRNIK ODKRYWKOWEJ EKSLOATAJI ZŁÓŻ Górnik odkrywkowej eksploatacji złóż zajmuje się pracami wydobywczymi odbywającymi się na powierzchni, a proces wydobywczy odbywa się poprzez odkrywanie kolejnych warstw surowców. Głównym celem kształcenia w ramach specjalności jest nabycie przez uczniów gruntownej i zaawansowanej wiedzy w dziedzinie nauk o ziemi, górnictwie i geologii, eksploatacji odkrywkowej złóż, obsłudze maszyn i urządzeń do eksploatacji, technice strzelniczej, przepisach prawnych w górnictwie, kierowania procesami wydobywczymi z uwzględnieniem zagadnień proekologicznych i szeroko rozumianego bezpieczeństwa powszechnego. Te informacje zapewniają wiedzę o technologii i metodach wydobycia kopalin oraz umiejętności potrzebne do podjęcia pracy zawodowej. Absolwent zasadniczej szkoły zawodowej może być zatrudniony w odkrywkowych zakładach górniczych (węgla brunatnego, surowców skalnych, kruszyw naturalnych i innych kopalin stałych) lub podwyższyć kwalifikacje uzyskując dyplom potwierdzający kwalifikacje w zawodzie górnik odkrywkowej eksploatacji złóż po potwierdzeniu kwalifikacji M.41. Organizacja i prowadzenie eksploatacji złóż metodą odkrywkową oraz uzyskaniu wykształcenia średniego. 8. UZASADNIENIE OTRZEBY KSZTAŁENIA W ZAWODZIE GÓRNIK ODKRYWKOWEJ EKSLOATAJI ZŁÓŻ Górnictwo odkrywkowe kopalin pospolitych to obecnie prężnie rozwijająca się częścią branży górniczej, zajmująca dominującą pozycję w ogólnym bilansie wydobywczym kraju. Są to przede wszystkim zakłady górnicze wydobywające węgiel brunatny, piaski, kamienie i żwiry. Górnik odkrywkowej eksploatacji złóż to zawód który obecnie nie cieszy się dużą popularnością, ale prężnie rozwijająca się branża górnicza, w tym górnictwa odkrywkowego, pozwala przypuszczać, że ta sytuacja ulegnie zmianie. Z powodu wprowadzenia nowej ustawy dotyczacej prawa geologicznego i górniczego przedsiębiorcy prowadzący działalność wydobywczą zobowiązali się do zatrudnienia osób górnictwa odkrywkowego a rynek pracy oczekuje pracowników o wysokich kwalifikacjach zawodowych. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 4
9. OWIĄZANIA ZAWODU GÓRNIK ODKRYWKOWEJ EKSLOATAJI ZŁÓŻ Z INNYMI ZAWODAMI odział zawodów na kwalifikacje czyni system kształcenia elastycznym, umożliwiającym uczącemu się uzupełnianie kwalifikacji stosownie do potrzeb rynku pracy, własnych potrzeb i ambicji. Wspólne kwalifikacje mają zawody kształcone na poziomie zasadniczej szkoły zawodowej i technikum, np. dla zawodu górnik eksploatacji odkrywkowej wyodrębniona została kwalifikacja M.10 Eksploatacja złóż metodą odkrywkową która stanowi podbudowę kształcenia w zawodzie górnik odkrywkowej eksploatacji złóż. osiada wspólne efekty kształcenia stanowiące podbudowę dla zawodów w ramach obszaru mechanicznego i górniczo-hutniczego stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodzie lub grupie zawodów: wiertacz, górnik eksploatacji podziemnej, górnik eksploatacji otworowej, górnik odkrywkowej eksploatacji złóż, technik wiertnik, technik górnictwa podziemnego, technik górnictwa otworowego, górnik odkrywkowej eksploatacji złóż poprzez wspólne efekty kształcenia w ramach obszaru KZ (M.e). 10. ELE SZZEGÓŁOWE KSZTAŁENIA W ZAWODZIE GÓRNIK ODKRYWKOWEJ EKSLOATAJI ZŁÓŻ Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie górnik odkrywkowej eksploatacji złóż powinien być przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych: 1) wykonywanie robót związanych z odwadnianiem górotworu i zwałowisk; 2) wykonywanie robót związanych z udostępnianiem i urabianiem złoża; 3) wykonywanie robót związanych z transportem nadkładu i kopaliny; 4) wykonywanie robót związanych z rekultywacją terenów pogórniczych. Do wykonywania zadań zawodowych niezbędne jest osiągnięcie efektów kształcenia określonych w podstawie programowej kształcenia w zawodzie górnik odkrywkowej eksploatacji złóż: efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów (BH, DG, JOZ); efekty stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodach: wiertacz, górnik eksploatacji podziemnej, górnik eksploatacji otworowej, górnik odkrywkowej eksploatacji złóż, technik wiertnik, technik górnictwa podziemnego, technik górnictwa otworowego, górnik odkrywkowej eksploatacji złóż KZ (M.e); efekty kształcenia właściwe dla kwalifikacji M.10. Eksploatacja złóż metodą odkrywkową. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 5
11. LAN NAUZANIA DLA ZAWODU GÓRNIK ODKRYWKOWEJ EKSLOATAJI ZŁÓŻ Zgodnie z Rozporządzeniem MEN w sprawie ramowych planów nauczania w 3-letnim technikum minimalny wymiar godzin na kształcenie zawodowe wynosi 1600 godzin, z czego na kształcenie zawodowe teoretyczne zostanie przeznaczonych minimum 630 godzin, a na kształcenie zawodowe praktyczne 970 godzin. W podstawie programowej kształcenia w zawodzie górnik odkrywkowej eksploatacji złóż minimalna liczba godzin na kształcenie zawodowe została określona dla efektów kształcenia i wynosi: na kształcenie w ramach kwalifikacji M.10. Eksploatacja złóż metodą odkrywkową przeznaczono minimalnie 620 godzin, na kształcenie w ramach efektów wspólnych dla wszystkich zawodów i wspólnych dla zawodów w ramach obszaru kształcenia przeznaczono minimalnie 400 godzin. Tabela 3. lan nauczania dla zawodu górnik odkrywkowej eksploatacji złóż dla programu o strukturze przedmiotowej Klasa Liczba godzin w cyklu kształcenia Lp. Nazwa przedmiotu I II III tygodniowo łącznie I II I II I II Kształcenie zawodowe teoretyczne 1. rzepisy prawa i bhp w górnictwie 2 2 1 1 3 96 2. odstawy techniki 3 3 4 4 7 224 3. odstawy geologii i górnictwa odkrywkowego 2 2 6 6 8 256 4. Język obcy zawodowy w górnictwie 1 1 1 32 5. Działalność gospodarcza w górnictwie 1 1 1 32 Łączna liczba godzin na kształcenie zawodowe teoretyczne 2 6 12 20 640 w klasie rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 6
Kształcenie zawodowe praktyczne* 1. Maszyny i urządzenia górnictwa odkrywkowego 7 7 1 1 8 256 2. Techniki eksploatacyjne zajęcia praktyczne 4 4 5 5 5 5 14 448 3. Komputerowe wspomaganie w górnictwie 2 2 2 64 4. Metrologia z dokumentacją 3 3 3 3 6 202 Łączna liczba godzin na kształcenie zawodowe praktyczne w klasie 11 11 8 30 970 Łączna liczba godzin na kształcenie zawodowe 13 17 20 *zajęcia odbywają się w pracowniach szkolnych, warsztatach szkolnych, centrach kształcenia praktycznego oraz u pracodawcy. EGZAMIN OTWIERDZAJĄY IERWSZĄ KWALIFIKAJĘ M.10.ODBYWA SIĘ OD KONIE KLASY TRZEIEJ rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 7
Wykaz działów programowych dla zawodu górnik odkrywkowej eksploatacji złóż Nazwa przedmiotu Nazwa działu 1. rzepisy prawa i bhp w górnictwie 1.1. Organizacja zakładu górniczego Udostępnianie i urabianie złóż 1.2. rzepisy bhp w kopalniach odkrywkowych. Transport w górnictwie odkrywkowym Liczba godzin przewidziana na dział 32 2. odstawy techniki 2.1. Materiałoznawstwo oraz części maszyn i urządzeń 150 2.2. Napędy maszyn górniczych 40 2.3. Elektrotechnika z automatyką 66 3. odstawy geologii i górnictwa odkrywkowego 3.1. Tektonika i litologia złóż eksploatowanych odkrywkowych 64 3.2. Zagrożenia naturalne w kopalniach odkrywkowych 32 3.3. Udostępnianie i urabianie złóż 100 3.4. Transport w górnictwie odkrywkowym 32 3.5. Zwałowanie i rekultywacja w kopalniach odkrywkowych 28 4. Język obcy zawodowy w górnictwie 4.1. orozumiewanie się w języku obcym w realizacji zadań zawodowych 20 4.2. Struktury leksykalno-gramatyczne w typowych sytuacjach zawodowych 12 5. Działalność gospodarcza w górnictwie 5.1. odstawy formalno-prawne działalności gospodarczej w górnictwie 16 5.2. rowadzenie przedsiębiorstwa górniczego 16 6. Maszyny i urządzenia górnictwa odkrywkowego 6.1. Maszyny i urządzenia do udostępniania i urabiania 200 6.2. Maszyny i urządzenia do transportu 20 6.3. Maszyny i urządzenia do zwałowania, składowania i rekultywacji 36 64 rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 8
7. Techniki eksploatacyjne zajęcia praktyczne 7.1. Obróbka ręczna i mechaniczna 96 7.2. Techniki strzałowe w górnictwie 96 7.3. Naprawa i montaż maszyn i urządzeń 96 7.4. Wykonywanie robót górniczych 160 8. Komputerowe wspomaganie w górnictwie 8.1. odstawy korzystania z obcojęzycznych programów komputerowych 32 8.2. odstawy komputerowej grafiki technicznej 16 8.3. Komputerowe wspomaganie działalności gospodarczej 16 9. Metrologia z dokumentacją 9.1. rzygotowanie do udostępniania i urabiania złóż 120 9.2. rzygotowanie do zwałowania i rekultywacji w górnictwie 82 rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 9
12. ROGRAMY NAUZANIA DLA OSZZEGÓLNYH RZEDMIOTÓW W programie nauczania dla zawodu górnik odkrywkowej eksploatacji złóż zastosowano taksonomię celów AB B. Niemierko 1. rzepisy prawa i bhp w górnictwie 96 godzin 2. odstawy techniki 224 godziny 3. odstawy geologii i górnictwa odkrywkowego 256 godzin 4. Język obcy zawodowy w górnictwie 32 godziny 5. Działalność gospodarcza w górnictwie 32 godzin 6. Maszyny i urządzenia górnictwa odkrywkowego 256 godzin 7. Techniki eksploatacyjne zajęcia praktyczne 448 godzin 8. Komputerowe wspomaganie w górnictwie 64 godziny 9. Metrologia z dokumentacją 202 godziny rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 10
1. rzepisy prawa i bhp w górnictwie 1.1. Organizacja zakładu górniczego 1.2. rzepisy bhp w kopalniach odkrywkowych 1.1. Organizacja zakładu górniczego Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi: oziom wymagań programowych ( lub ) Kategoria taksonomiczna Materiał kształcenia DG(1)1. wymienić etapy rozpoczynania działalności gospodarczej w górnictwie odkrywkowymi ; A działalność gospodarcza w górnictwie odkrywkowym DG(1)2. wypełnić dokumentację niezbędną do rozpoczęcia działalności A przepisy prawne stosowane w zakładach gospodarczej w górnictwie odkrywkowymi ; górniczych DG(1)3. zanalizować funkcjonowanie zakładów górniczych w ramach gospodarki B przepisy prawne potrzebne do wydobywania rynkowej; kopaliny metodą odkrywkową; DG(2)1. wymienić przepisy stosowane w zakładach górniczych dotyczące prawa A przedsiębiorstwa prowadzące eksploatacje złóż pracy, ochrony danych osobowych, prawa podatkowego i praw autorskich; metodą odkrywkową; DG(2)2. wyjaśnić przepisy stosowane w zakładach górniczych dotyczące prawa pracy, ochrony danych osobowych, prawa podatkowego i praw autorskich; DG(3)1. wymienić przepisy prawne potrzebne do wydobywania kopaliny metodą A odkrywkową; DG(3)2. wyjaśnić wymagania konieczne do prowadzenia działalności gospodarczej polegającej na wydobywania kopaliny metodą odkrywkową; DG(3)3. sporządzić dokumentację konieczną do prowadzenia działalności gospodarczej polegającej na wydobywania kopaliny metodą odkrywkową; DG(4)1.wymienić przedsiębiorstwa w najbliższej okolicy prowadzące A eksploatacje złóż metodą odkrywkową; DG(4)2. dostrzec powiązania innych przedsiębiorstw z zakładami górniczymi; B DG(4)3. rozróżnić formy prawne przedsiębiorstw eksploatujących złoża metodą odkrywkową; B rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 11
DG(4)4. objaśnić formy prawne przedsiębiorstw eksploatujących złoża metodą odkrywkową; DG(5)1. skorzystać z doświadczeń innych zakładów górnictwa odkrywkowego; DG(6)1. współpracować z przedsiębiorstwami zajmującymi się działalnością A powiązaną z górnictwem odkrywkowym; KS(1) przestrzegać zasad kultury i etyki; KS(2) być kreatywnym i konsekwentnym w realizacji zadań; KS(3) przewidzieć skutki podejmowanych działań; KS(4) być otwartym na zmiany; KS(6) zaktualizować wiedzę i doskonali umiejętności zawodowe; KS(7) przestrzegać tajemnicy zawodowej; KS(8) ponieść odpowiedzialność za podejmowane działania; KS(9 ) wynegocjować warunki porozumień; lanowane zadania Zadaniem uczniów będzie wypełnienie dokumentacji koniecznej do funkcjonowania kopalni odkrywkowej piasku. Zadanie wykonaj w następujący sposób: wybór lidera, który podzieli klasę na 5 6 osobowe grupy. Każda grupa ma za zadanie sporządzenia dokumentacji koniecznej podczas funkcjonowania kopalni piasku. Wykonaną pracę lider grupy prezentują na forum klasy i przekazują nauczycielowi Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne Zajęcia edukacyjne powinny być prowadzone w pracowni odkrywkowej eksploatacji, wyposażonej w: dokumentację górniczą, środki i sprzęt ochrony osobistej, zbiorowej i przeciwpożarowej, filmy instruktażowe, slajdy i normy dotyczące odkrywkowej eksploatacji złóż, stanowisko komputerowe dla nauczyciela z dostępem do Internetu i z projektorem multimedialnym; Środki dydaktyczne Dokumentację górniczą, zestawy ćwiczeń, instrukcje do ćwiczeń, karty pracy dla uczniów, slajdy i normy dotyczące odkrywkowej eksploatacji złóż. Zalecane metody dydaktyczne Zaleca się metodę ćwiczeń poprzedzoną pokazem z objaśnieniem obowiązujących dokumentów dotyczących prowadzenia działalności. Formy organizacyjne Zajęcia powinny być prowadzone z wykorzystaniem zróżnicowanych form: indywidualnie lub w grupach do 15 osób. ropozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia Sprawdzanie efektów kształcenia będzie przeprowadzone poprzez ocenę prawidłowości wykonania dokumentacji górniczej, współpracę ucznia w grupie oraz styl przeprowadzonej prezentacji przez lidera grupy rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 12
Formy indywidualizacji pracy uczniów uwzględniające: dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia, dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia. 1.2. rzepisy bhp w kopalniach odkrywkowych Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi: oziom wymagań programowych ( lub ) Kategoria taksonomiczna Materiał kształcenia BH(1)1. wyjaśnić zasady higieny pracy i ochrony zdrowia w zakładzie górniczym; A zasady higieny pracy i ochrony zdrowia w zakładzie górniczym; BH(1)2. wskazać komórki organizacyjne zakładu górniczego zajmujące B przepisy prawa pracy się ochroną przeciwpożarową i ochroną środowiska; BH(1)3. skorzystać z pojęcia ergonomii w zakładzie górniczym; A prawa i obowiązki pracownika oraz pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy BH(2)1. skorzystać z przepisów prawa pracy; B czynniki szkodliwe występujące w kopalniach odkrywkowych BH(2)2. wymienić instytucje zajmujące się ochroną pracy i środowiska A wpływ czynników szkodliwych występujących w zakładów górniczych; kopalniach odkrywkowych na organizm człowieka BH(3)1. wymienić prawa i obowiązki pracownika oraz pracodawcy w zakresie B bezpieczeństwa i higieny pracy; przepisy ergonomii, bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony BH(3)2. wyjaśnić prawa i obowiązki pracownika oraz pracodawcy w zakresie B środowiska obowiązujące podczas organizacji bezpieczeństwa i higieny pracy; stanowiska pracy BH(6)1. wymienić czynniki szkodliwe występujące w kopalniach odkrywkowych; A zasady bezpieczeństwa i higieny pracy oraz BH(6)2. określić wpływ czynników szkodliwych występujących w kopalniach przepisy prawa dotyczące ochrony odkrywkowych na organizm człowieka; przeciwpożarowej i ochrony środowiska BH(7)1. wymienić przepisy ergonomii, bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony A charakterystyka sprzętu oraz środków przeciwpożarowej i ochrony środowiska obowiązujące podczas organizacji stanowiska pracy w kopalniach odkrywkowych; ochrony indywidualnej i zbiorowej BH(7)2. określić przepisy ergonomii, bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska obowiązujące podczas organizacji stanowiska pracy w kopalniach odkrywkowych; BH(9)1. wymienić zasady bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisy prawa A rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 13
dotyczące ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska; Doskonalenie podstaw programowych kluczem do modernizacji kształcenia zawodowego BH(9)2. określić zasady bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisy prawa dotyczące ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska; M.10.1(13)1. wymienić sprzęt oraz środki ochrony indywidualnej i zbiorowej; A M.10.1(13)2. określić sprzęt oraz środki ochrony indywidualnej i zbiorowej. lanowane zadania Na podstawie otrzymanego opisu wypadku należy ustalić przyczyny jego powstania i opisać nieprawidłowości w trakcie wykonywanej pracy. Opisany przykładowy wypadek należy omówić z ekspertem lub nauczycielem. Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne Zajęcia edukacyjne powinny być prowadzone w pracowni odkrywkowej eksploatacji, wyposażonej w: dokumentację górniczą, środki i sprzęt ochrony osobistej, zbiorowej i przeciwpożarowej, filmy instruktażowe, slajdy i normy dotyczące odkrywkowej eksploatacji złóż, stanowisko komputerowe dla nauczyciela z dostępem do Internetu i z projektorem multimedialnym Środki dydaktyczne Zestawy ćwiczeń., informacje wypadkowe, oraz filmy i prezentacje multimedialne. Zalecane metody dydaktyczne Zaleca się metodę opisu i pokazu zaistniałych wypadków i zagrożeń podczas wykonywania robót związanych z eksploatacją odkrywkową złóż z zastosowaniem filmów i zdjęć gdyż uczeń w łatwy sposób zrozumie jakie skutki może przynieść nie stosowanie się do obowiązujących przepisów. Formy organizacyjne Zajęcia powinny być prowadzone z wykorzystaniem zróżnicowanych form: indywidualnie lub w grupach do 15 osób. ropozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia Sprawdzanie efektów kształcenia będzie przeprowadzone poprzez przeprowadzenie testu wielokrotnego wyboru w którym uczeń zaznaczy poprawne odpowiedzi postępowania w razie zagrożenia życia i zdrowia ludzkiego. Formy indywidualizacji pracy uczniów uwzględniające: dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia, dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 14
2. odstawy techniki 2.1. Materiałoznawstwo oraz części maszyn i urządzeń 2.2. Napędy maszyn górniczych 2.3. Elektrotechnika z automatyką 2.1. Materiałoznawstwo oraz części maszyn i urządzeń Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi: oziom wymagań programowych ( lub ) Kategoria taksonomiczna Materiał kształcenia BH(4)1. przewidzieć zagrożenia dla zdrowia i życia człowieka związane z wytwarzaniem materiałów konstrukcyjnych; D zagrożenia związane z wytwarzaniem materiałów konstrukcyjnych BH(5)1. określić zagrożenia związane z wytwarzaniem materiałów A rodzaje korozji metali żelaznych i nieżelaznych; konstrukcyjnych; metody obróbki M.10.1(11)1. scharakteryzować pojęcia łożyskowania elementów części maszyn; A przyrządy pomiarowe stosowane do pomiaru M.10.1(11)2. wyjaśnić różnice pomiędzy osią, a wałem; B części części maszyn; M.10.1(11)3. przedstawić rodzaje łożysk; A własności materiałów konstrukcyjnych M.10.1(11)4. opisać budowę i zastosowanie sprzęgieł; A klasyfikacja połączeń w maszynach i urządzeniach M.10.1(11)5. wytłumaczyć zasadę działania hamulców; B połączenia stosowane w maszynach i M.10.1(11)6. scharakteryzować rodzaje przekładni; A urządzeniach rodzaje sił działających na części maszyn M.10.1(11)7. wyjaśnić działanie przekładni cięgnowych, ciernych i zębatych; A M.10.1(11)8. analizować dokumentacje techniczno ruchową maszyn i urządzeń; B M.10.2(4)1. opisać własności materiałów konstrukcyjnych; B M.10.2(4)2. przeanalizować wpływ technik wytwórczych na własności D materiałów; M.10.2(5)1. sklasyfikować połączenia stosowane w maszynach i urządzeniach; B rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 15
M.10.2(5)2. wyjaśnić zasadę wykonywania połączeń; B M.10.2(5)3. wyjaśnić budowę i zasadę działania podzespołów; M.10.2(5)4. opisać rodzaje korozji metali żelaznych i nieżelaznych; A M.10.2(5)5. dobrać metody zabezpieczania metali przed korozją; B M.10.2(5)6. przedstawić metody obróbki skrawaniem elementów części maszyn; A M.10.2(5)7. opisać metody odlewnicze; A M.10.2(5)8. wskazać zastosowanie elementów maszyn które wykonuje się z A form odlewniczych; M.10.2(5)9. przedstawić rodzaje obróbki plastycznej; A M.10.2(5)10. dobrać rodzaje maszyn do obróbki plastycznej; B M.10.2(5)11. wyjaśnić zakres stosowania maszyn do obróbki metali; A M.10.2(5)12. dobrać narzędzia stosowane do obróbki metali; B M.10.2(5)13. wymienić przyrządy pomiarowe stosowane do pomiaru części; A M.10.2(5)14. określić przeznaczenie przyrządów pomiarowych; B M.10.2(5)15. określić dokładność pomiarową przyrządów pomiarowych; B M.10.2(5)16. wykonać pomiary części maszyn o różnych kształtach; M.10.2(5)17. korzystać z przyrządów pomiarowych podczas obróbki części B maszyn. M.10.2(6)1. rozróżnić siły działające na części maszyn; A M.10.2(6)2.obliczyć siły i naprężenia występujące w elementach maszyn; M.10.2(6)3. określić warunek wytrzymałościowy części; B M.10.2(6)4. dobrać wymiary części z uwzględnieniem działających sił ; lanowane zadania Uczniowie w grupach będą musieli rozpoznać i określić przeznaczenie części wykorzystanych w przekładni. Zadanie należy przeprowadzić w następujący sposób: wybieramy lidera klasy, podział klasy na grupy 3 osobowe. Uczniowie w grupach będą musieli rozwiązać zadanie o następującej treści:. Na podstawie otrzymanej dokumentacji technicznej przekładni mechanicznej określ rodzaje i przeznaczenie części użytych w przekładni. Zapisz rozwiązania w tabelce, a następnie rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 16
wybrany przedstawiciel grupy zaprezentuje rozwiązanie na forum klasy. Doskonalenie podstaw programowych kluczem do modernizacji kształcenia zawodowego Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne Zajęcia edukacyjne powinny być prowadzone w pracowni maszyn górniczych. W pracowni powinny się znajdować: charakterystyczne części maszyn i urządzeń, modele połączeń rozłącznych i nierozłącznych, schematy i modele maszyn i urządzeń, rysunki złożeniowe, wykonawcze, montażowe i schematyczne, katalogi techniczne maszyn, urządzeń i części maszyn, stanowisko komputerowe dla nauczyciela z dostępem do Internetu, z projektorem multimedialnym; Środki dydaktyczne Zestaw części maszyn i urządzeń, modele połączeń rozłącznych i nierozłącznych, schematy i modele maszyn i urządzeń, rysunki złożeniowe, wykonawcze, montażowe i schematyczne, katalogi techniczne maszyn, urządzeń i części maszyn. Duży oradnik Mechanika, instrukcje do ćwiczeń, karty samooceny, karty pracy dla uczniów, filmy i prezentacje multimedialne z omawianego zakresu. Zalecane metody dydaktyczne Dział programowy Mechanika z wytrzymałością wymaga stosowania podających i praktycznych metod kształcenia. Zaplanowane do osiągnięcia efekty kształcenia zaznajamiają ucznia z własnościami wytrzymałościowymi materiałów konstrukcyjnych, oraz pozwalają na samodzielny wybór wymiarów części, poprzez obliczenie ich wytrzymałości. odstawowymi metodami nauczania w tym dziale powinny być: miniwykład z prezentacją multimedialną, praca grupowa i indywidualna. Osiągnięcie w tym dziale zamierzonych celów pozwoli uczniom na zrozumieniu konieczności przestrzegania prawidłowej obsługi maszyn i urządzeń Formy organizacyjne Zajęcia powinny być prowadzone z wykorzystaniem zróżnicowanych form: indywidualnie lub w grupach do 15 osób. ropozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia Sprawdzanie efektów kształcenia będzie przeprowadzone poprzez ocenę przeprowadzenia kontroli prawidłowości wypełnienia tabeli, sklasyfikowaniu i przeznaczeniu części, uzależniając otrzymaną ocenę od ilości prawidłowo wypisanych i skatalogowanych części. Formy indywidualizacji pracy uczniów uwzględniające: dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia, dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 17
2.2. Napędy maszyn górniczych Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi: oziom wymagań programowych ( lub ) Kategoria taksonomiczna Materiał kształcenia BH(4)2. przewidzieć zagrożenia związane z obsługą napędów maszyn górniczych; D zagrożenia związane z obsługą napędów maszyn BH(5)2. określić zagrożenia związane z obsługą napędów maszyn górniczych; A górniczych napędy stosowane w maszynach górniczych BH(6)4. określić skutki oddziaływania czynników szkodliwych na pracownika podczas obsługi napędów ; A M.10.2(7)1. rozpoznać napędy stosowane w maszynach górniczych; A M.10.2(7)2. opisać zasadę działania podzespołów i napędów; B M.10.2(7)3. naszkicować schematy napędów; M.10.2(7)4.wyjaśnić działanie układów napędowych i ich części składowych; A M.10.2(7)5. skorzystać z dokumentacji maszyn i urządzeń stosowanych w B górnictwie odkrywkowym; M.10.2(7)6. wyjaśnić obsługę napędów stosowanych w maszynach górniczych; B lanowane zadania Zadaniem uczniów w 4 osobowych grupach będzie określenie rodzaju i przeznaczeniu części zastosowanych w napędzie maszyn górniczych. Uczniowie wykonują zadanie w następujący sposób: na podstawie otrzymanej dokumentacji technicznej napędu hydraulicznego określ rodzaje i przeznaczenie części użytych w napędzie. Zapisz wartości w tabelce, a następnie wybrany przedstawiciel grupy zaprezentuje rozwiązanie na forum klasy. Na wykonanie zadania uczniowie mają 20 minut Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne Zajęcia edukacyjne powinny być prowadzone w pracowni maszyn górniczych. W pracowni powinny się znajdować: charakterystyczne części maszyn i urządzeń, modele połączeń rozłącznych i nierozłącznych, schematy i modele maszyn i urządzeń, rysunki złożeniowe, wykonawcze, montażowe i schematyczne, katalogi techniczne maszyn, urządzeń i części maszyn, schematy i modele kinematyczne i hydrauliczne maszyn górniczych, schematy układów elektrycznych, próbki przewodów elektrycznych, hydraulicznych i pneumatycznych, katalogi elementów automatyki, elementów napędów elektrycznych, hydraulicznych, pneumatycznych, schematy układów automatycznych, schematy układów elektronicznych, zabezpieczenia przed skutkami zwarć i przeciążeń, przekroje maszyn elektrycznych, normy techniczne, filmy instruktażowe i slajdy dotyczące maszyn i urządzeń górniczych i ich obsługi, stanowisko komputerowe dla nauczyciela z dostępem do Internetu, z projektorem multimedialnym; Środki dydaktyczne Filmy instruktażowe i prezentacje związane z pracą maszyn i urządzeń o różnych napędach, schematy i modele kinematyczne i hydrauliczne maszyn górniczych, schematy układów hydraulicznych i pneumatycznych, elementów napędów hydraulicznych, instrukcje do ćwiczeń, karty samooceny, karty pracy dla uczniów. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 18
Zalecane metody dydaktyczne Dział programowy Napędy maszyn górniczych wymaga stosowania podających i praktycznych metod kształcenia. Zaplanowane do osiągnięcia efekty kształcenia zaznajamiają ucznia z układami napędowymi maszyn górniczych, oraz pozwalają na samodzielną analizą budowy i zasady działania pogadanka z prezentacją multimedialną. Osiągnięcie w tym dziale zamierzonych celów pozwoli uczniom na zrozumieniu konieczności przestrzegania prawidłowej obsługi maszyn i urządzeń Formy organizacyjne Zajęcia powinny być prowadzone z wykorzystaniem zróżnicowanych form: indywidualnie lub w grupach do 15 osób. ropozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia Sprawdzanie efektów kształcenia będzie przeprowadzone poprzez ocenę poprawności testu wielokrotnego wyboru dotyczącego napędów maszyn górniczych. Formy indywidualizacji pracy uczniów uwzględniające: dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia, dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia. 2.3. Elektrotechnika z automatyką Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi: oziom wymagań programowych ( lub ) Kategoria taksonomiczna Materiał kształcenia BH(4)3. przewidzieć zagrożenia dla zdrowia i życia człowieka związane z obsługą maszyn elektrycznych; BH(6)5. określić skutki oddziaływania prądu elektrycznego na organizm człowieka; KZ(M.e)(4)1. narysować z wykorzystaniem programów komputerowych układy elektryczne ; KZ(M.e)(4)2. zaplanować układy elektryczne; M.10.3(6)1. wyjaśnić budowę i zasadę działania odbiorników energii elektrycznej, oraz elementów elektroniki przemysłowej; M.10.3(6)2. scharakteryzować schematy układów elektrycznych i elektronicznych; M.10.3(6)3. narysować układy automatyki przemysłowej; M.10.3(6)4. wyjaśnić działania układów elektrycznych, elektronicznych i automatyki przemysłowej; D A B D B B B zagrożenia związane z obsługą maszyn elektrycznych maszyny i urządzenia elektryczne układy elektryczne działanie układów elektrycznych, elektronicznych i automatyki przemysłowej rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 19
lanowane zadania Zadaniem uczniów jest rozpoznanie elementów układów elektrycznych i zakres ich stosowania. Uczniowie wykonują ćwiczenie w następujący sposób: Wybieramy lidera, który podzieli grupę na pary w drodze losowania rozdzieli dla niej zdjęcia lub rysunki zestawów odbiorników elektrycznych. Zadaniem uczniów jest odczytanie danych z tabliczki znamionowej silnika elektrycznego. Na podstawie odczytów uczniowie ustalają dane znamionowe maszyny elektrycznej i sposób podłączenia jej do sieci oraz dane jakie musi spełniać sieć do której maszyna ma być podłączona. Następnie proponują dane i rodzaj łącznika współpracującego z daną maszyną. Wykonaną pracę zaprezentować na forum klasy. Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne Zajęcia edukacyjne powinny być prowadzone w pracowni maszyn górniczych. W pracowni powinny się znajdować: charakterystyczne części maszyn i urządzeń, schematy i modele maszyn i urządzeń, rysunki złożeniowe, wykonawcze, katalogi techniczne maszyn, urządzeń i części maszyn, schematy układów elektrycznych, próbki przewodów elektrycznych, katalogi elementów automatyki, elementów napędów elektrycznych, hydraulicznych, pneumatycznych, schematy układów automatycznych, schematy układów elektronicznych, zabezpieczenia przed skutkami zwarć i przeciążeń, przekroje maszyn elektrycznych, normy techniczne, filmy instruktażowe i slajdy dotyczące maszyn i urządzeń górniczych oraz ich obsługi, stanowisko komputerowe dla nauczyciela z dostępem do Internetu, z projektorem multimedialnym; Środki dydaktyczne Karty katalogowe maszyn elektrycznych, tabliczki znamionowe silników elektrycznych jedno i wielo fazowych lub ich zdjęcia. Modele maszyn elektrycznych. Katalogi łączników elektrycznych, modele łączników stosowanych w układach silników elektrycznych, czasopisma branżowe, zestawy ćwiczeń zakresu maszyn elektrycznych, instrukcje do ćwiczeń, karty samooceny, karty pracy dla uczniów, czasopisma branżowe dotyczące maszyn elektrycznych, filmy i prezentacje multimedialne z omawianego zakresu. Zalecane metody dydaktyczne odczas wykonywania ćwiczenia powinny być zastosowane metody aktywizujące uczniów wykorzystaniem środków audiowizualnych jak też modeli. roponowana jest pogadanka ukierunkowująca, pokaz i ćwiczenie praktyczne. odczas wykonywania ćwiczenia nauczyciel udziela instruktażu wstępnego i nadzoruje pracę w grupach. Ważną sprawą w procesie kształcenia jest tworzenie umiejętności pracy w grupie i prezentowanie efektów swojej pracy na forum klasy. Formy organizacyjne Zajęcia powinny być prowadzone z wykorzystaniem zróżnicowanych form: indywidualnie lub w grupach do 15 osób. ropozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia Sprawdzanie efektów kształcenia będzie przeprowadzone poprzez ocenę wykonanego zadania, uwzględniając prawidłowość odczytania danych znamionowych maszyny oraz prawidłowe nazwanie maszyny elektrycznych. Formy indywidualizacji pracy uczniów uwzględniające: dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia, dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 20
3. odstawy geologii i górnictwa odkrywkowego Doskonalenie podstaw programowych kluczem do modernizacji kształcenia zawodowego 3.1. Tektonika i litologia złóż eksploatowanych odkrywkowych 3.2. Zagrożenia naturalne w kopalniach odkrywkowych 3.3. Udostępnianie i urabianie złóż 3.4. Transport w górnictwie odkrywkowym 3.5. Zwałowanie i rekultywacja w kopalniach odkrywkowych 3.1. Tektonika i litologia złóż eksploatowanych odkrywkowych Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi: oziom wymagań programowych ( lub ) Kategoria taksonomiczna Materiał kształcenia KZ(M.e)(1)1. określić budowę Ziemi i scharakteryzować sfery Ziemi; A geologia dynamiczna i strukturalna KZ(M.e)(1)2. wyjaśnić procesy geotektoniki współczesnej; elementy geologii złożowej (mineralogia, petrografia, nauka o złożach) KZ(M.e)(1)3. wyjaśnić i przedstawić na rysunku formy tektoniczne skorupy A ziemskiej; budowa geologiczna olski KZ(M.e)(1)4. wyjaśnić procesy endo i egzogeniczne; hydrogeologia i geologia inżynierska KZ(M.e)(1)5. omówić występowanie i pochodzenie wód podziemnych; B rozmieszczenie surowców mineralnych w olsce KZ(M.e)(1)6. wyjaśnić okresy geologiczne i rozwój życia na Ziemi; znaczenie i rozwój górnictwa odkrywkowego w KZ(M.e)(1)7. zanalizować tabelę stratygraficzną; D olsce. KZ(M.e)(1)8. omówić budowę geologiczna olski na tle jednostek strukturalnych B Europy; KZ(M.e)(2)1.opisać podstawowe grupy minerałów; A KZ(M.e)(2)2. określić cechy i własności minerałów; KZ(M.e)(2)3. opisać procesy skałotwórcze; A KZ(M.e)(2)4. opisać grupy genetyczne skał i ich właściwości; A rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 21
KZ(M.e)(2)5.rozpoznać makroskopowo skały osadowe, magmowe i B metamotficzne; KZ(M.e)(2)6. określić własności hydrogeologiczne i inżynierskie skał; KZ(M.e)(2)7. wyjaśnić procesy złożotwórcze i podstawowe kopaliny tworzące A złoża surowców użytecznych w olsce; KZ(M.e)(2)8. opisać formy występowania złóż; A KZ(M.e)(2)9. opisać procesy tworzące surowce skalne, mineralne i węgiel A brunatny; KZ(M.e)(2)10. opisać wybrane złoża surowców skalnych, mineralnych i węgla A brunatnego; KZ(M.e)(3)1. omówić znaczenie i rozwój górnictwa odkrywkowego w olsce; A lanowane zadania Zadaniem uczniów jest określenie formy geologicznej złoża eksploatowanego metodą odkrywkową. Uczeń otrzymuje przekrój geologiczny przez złoże podanego obszaru. Ma określić formę złoża oraz jego pochodzenie. Wykonaną pracę należy porównać z otrzymanym wzorcem i dokonać samooceny w karcie prawidłowości wykonania zadania. Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne Zajęcia edukacyjne powinny być prowadzone w pracowni odkrywkowej eksploatacji złóż, wyposażonej w: dokumentację górniczą, zestaw próbek minerałów i skał, stanowisko komputerowe dla nauczyciela z dostępem do Internetu i z projektorem multimedialnym; Środki dydaktyczne Zestawy dokumentacji geologicznej, instrukcje do ćwiczeń, karty samooceny, karty pracy dla uczniów, zestaw próbek minerałów i skał, slajdy i normy dotyczące odkrywkowej eksploatacji złóż, filmy i prezentacje multimedialne dotyczące geologii. Zalecane metody dydaktyczne Dominującą metodą będą ćwiczenia. Uczniowie będą otrzymywać zróżnicowane pomoce dydaktyczne do ćwiczenia umiejętności prowadzących do opracowania formy geologicznej złoża eksploatowanego metodą odkrywkową. Ćwiczenia będą poprzedzane pokazem z objaśnieniem. Formy organizacyjne Zajęcia powinny być prowadzone z wykorzystaniem zróżnicowanych form: indywidualnie lub w grupach do 15 osób. ropozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia Sprawdzanie efektów kształcenia będzie przeprowadzone poprzez ocenę osiągnięć edukacyjnych uczących się proponuje przeprowadzenie testu wielokrotnego wyboru ze szczególnym uwzględnieniem oceny wiedzy z zakresu form i pochodzenia złoża. Formy indywidualizacji pracy uczniów uwzględniające: dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia, dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 22
3.2. Zagrożenia naturalne w kopalniach odkrywkowych Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi: oziom wymagań programowych ( lub ) Kategoria taksonomiczna Materiał kształcenia KZ(M.e)(3)2. opisać podział kopalin wydobywanych metodą odkrywkową; A podział kopalin wydobywanych metodą odkrywkową KZ(M.e)(3)3.rozróżnić procesy technologiczne stosowane w kopalniach B procesy technologiczne stosowane w odkrywkowych; kopalniach odkrywkowych. KZ(M.e)(3)4.wyjaśnić procesy technologiczne stosowane w kopalniach odkrywkowych; zagrożenia występujące podczas M.10.1(12)1. wymienić zagrożenia występujące w kopalni w związku z A prowadzenia robót wydobywczych. prowadzeniem robót odkrywkowych; sposoby zabezpieczenia zwałowiska przed M.10.1(12)2. określić zagrożenia występujące w kopalni w związku z osuwaniem. prowadzeniem robót odkrywkowych; M.10.1(12)3. zidentyfikować zagrożenia występujące w kopalni w związku z A prowadzeniem robót odkrywkowych; M.10.1(12)4. przewidzieć zagrożenia występujące w kopalni odkrywkowej D podstawie badań geologicznych ; M.10.1(12)5. rozpoznać zagrożenia występujące podczas prowadzenia robót A górniczych w kopalni odkrywkowej ; M.10.3(4)1.określić miejsce wystąpienia osuwiska; M.10.3(4)2.dobrać metodę zabezpieczenia zwałowiska przed osuwaniem; M.10.3(4)3.dobrać technologię zabezpieczania zwałowiska przed osuwaniem; lanowane zadania Zadaniem uczniów będzie określenie metod ochrony terenów niebezpiecznych w kopalni odkrywkowej. Uczniowie na podstawie otrzymanych zdjęć i map sytuacyjnych będą mieli za zadanie wskazanie miejsca wystąpienia osuwiska, a następnie zaproponować metodę i technikę ochrony terenu zagrożonego. Wykonane prace w 4 osobowych grupach uczniowie zapisują w kartach oceny. Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne Zajęcia edukacyjne powinny być prowadzone w pracowni odkrywkowej eksploatacji złóż, wyposażonej w: dokumentację górniczą,, stanowisko komputerowe dla nauczyciela z dostępem do Internetu i z projektorem multimedialnym; rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 23
Środki dydaktyczne Zestawy zdjęć i map sytuacyjnych terenów górniczych, instrukcje do ćwiczeń, karty samooceny, karty pracy dla uczniów, slajdy i normy dotyczące odkrywkowej eksploatacji złóż, filmy i prezentacje multimedialne dotyczące zagrożeń występujących w kopalniach odkrywkowych; Zalecane metody dydaktyczne Dział programowy Zagrożenia naturalne w kopalniach odkrywkowych wymaga stosowania aktywizujących metod kształcenia, ze szczególnym uwzględnieniem ćwiczeń. Dominującymi metodami powinny być metoda ćwiczeń, która pozwoli uczniom w sposób praktyczny poznać zagrożenia, oraz metody im przeciwdziałania. Formy organizacyjne Zajęcia powinny być prowadzone z wykorzystaniem indywidualnej pracy uczniów. ropozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia Sprawdzanie efektów kształcenia będzie przeprowadzone poprzez ocenę osiągnięć edukacyjnych uczących się proponuje przeprowadzenie testu wielokrotnego wyboru ze szczególnym uwzględnieniem oceny metod i technik ochrony terenów osuwiskowych. Formy indywidualizacji pracy uczniów uwzględniające: dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia, dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia. 3.3. Udostępnianie i urabianie złóż Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi: BH(4)4. przewidzieć zagrożenia dla zdrowia i życia człowieka i środowiska związane z udostępnianiem i urabianiem złoża; BH(5)3. określić zagrożenia związane z występowaniem czynników szkodliwych podczas udostępniana i urabiania złoża ; BH(6)5. określić skutki oddziaływania czynników szkodliwych na organizm człowieka podczas urabiania i udostępniania złoża; KS(1) przestrzegać zasad kultury i etyki; KS(2) być kreatywnym i konsekwentnym w realizacji zadań; KS(6) zaktualizować wiedzę i doskonalić umiejętności zawodowe; oziom wymagań programowych ( lub ) Kategoria taksonomiczna Materiał kształcenia D zagrożenia dla zdrowia, życia człowieka i środowiska; zagrożenia związane z występowaniem czynników szkodliwych rodzaje, budowa i właściwości skał charakterystyka procesów technologicznych wydobycia kopalin warunki prowadzenia odkrywkowej eksploatacji złóż sposoby udostępniania złóż systemy urabiania złóż rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 24
KZ(M.e)(2)11. rozróżnić rodzaje skał; A schematy ścian eksploatacyjnych schematy ciągów technologicznych KZ(M.e)(2)12.rozróżnić budowę i właściwości skał; A czynności przygotowujące teren do KZ(M.e)(2)13. wskazać zastosowanie skał; A prowadzenia robót górniczych materiały wybuchowe i sprzęt strzałowy KZ(M.e)(3)5. rozróżnić procesy technologiczne wydobycia kopalin; B metody i urządzenia do udostępniania złoża KZ(M.e)(3)6. scharakteryzować procesy technologiczne wydobycia kopalin; B techniki i metody urabiania złóż KZ(M.e)(3)7. ustalić procesy technologiczne wydobycia kopalin; M.10.1(2)1. określić warunki prowadzenia odkrywkowej eksploatacji złóż; M.10.1(2)2. wymienić czynniki wpływające na wybór metody odkrywkowej B eksploatacji złóż; M.10.1(3)1. rozpoznać sposoby udostępniania złóż; A M.10.1(3)2. dobrać sposób udostępniania złoża ze względu na warunki A geologiczno górnicze; M.10.1(4)1. rozróżnić systemy urabiania złóż; A M.10.1(5)1. sporządzić schematy ścian eksploatacyjnych; M.10.1(5)2. sporządzić schematy ciągów technologicznych; M.10.1(7)1. wymienić czynności przygotowujące teren do prowadzenia robót A górniczych; M.10.1(7)2. opisać przygotowanie terenu do prowadzenia robót górniczych; B M.10.1(7)3. dobrać czynności przygotowujące teren do prowadzenia robót górniczych; M.10.1(8)1. wymienić roboty związane z przygotowaniem górotworu do A eksploatacji; M.10.1(8)2. opisać roboty związane z przygotowaniem górotworu do eksploatacji; B M.10.1(9)1. rozróżnić materiały wybuchowe i sprzęt strzałowy; A M.10.1(9)2. dobrać materiały wybuchowe sprzęt strzałowy ; M.10.1(9)3. stosować materiały wybuchowe i sprzęt strzałowy; rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 25