Podstawowe założenia wspólnego nadzoru bankowego i unii bankowej Dariusz Szkaradek Partner, Lider Działu Audytu i Zarządzania Ryzykiem Instytucji Finansowych, Deloitte Warszawa, 16 stycznia 2013 r.
Agenda 1 Zmiany regulacji bankowych odpowiedzią na kryzys 2 3 4 5 6 7 8 Wzmocnienie nadzoru nad sektorem bankowym ESFS europejski nadzór a krajowe organy nadzoru Zaostrzenie wymogów kapitałowych Poprawa systemu zarządzania w sytuacjach kryzysowych Stabilizacja systemu bankowego Postanowienia grudniowego szczytu UE Wspólny nadzór bankowy w strefie euro szansą na powstanie unii bankowej 2
Zmiany regulacji bankowych odpowiedzią na kryzys Sektor bankowy 2003-2006 2007 (?) 2008-2013 Regulacje przed kryzysem Kryzys Reakcje nadzoru na kryzys System regulacji ostrożnościowych (Bazylea II) Metoda standardowa kalkulacji wymogów kapitałowych Przygotowanie do implementacji IRB Brak jednolitych regulacji w Unii Europejskiej Istotne różnice w podejściu lokalnych nadzorów 1 fala kryzys rynku subprime w USA (połowa 2007 do Września 2008) - pierwsza europejska ofiara - Deutsche Industriebank IKB 2 fala kryzys płynności na rynku międzybankowym (wrzesień 2008) 3 fala globalne spowolnienie gospodarcze (2009) rozpoczęcie prac nad nowymi regulacjami (powołanie FSB, Financial Stability Board, które razem z Komitetem Bazylejskim rozpoczął pracę nad Basel3 pierwszy projekt wrzesień 2010) 4 fala kryzys finansów publicznych (2010) (dług rządów strefy euro wynosił 87% GDP za rok 2011) kraje PIGS (Portugalia, Włochy, Grecja, Hiszpania) 5 fala kryzys zaufania Zaostrzenie regulacji Rozpoczęcie prac nad CRD IV Podwyższenie wymogów kapitałowych Testy warunków skrajnych Instytucje ważne systemowo Idea wspólnego nadzoru w Unii Europejskiej Ochrona spółek córek grup bankowych przez lokalne nadzory Zaostrzenie polityki kredytowej Wspólna polityka ochrony depozytów Europejski Mechanizm Stabilizacji 3
Wzmocnienie nadzoru nad sektorem bankowym Europejski System Nadzoru Finansowego (ESFS) Informacje nt. działań Europejskie Urzędy Nadzoru (ESA) Wspólny Komitet Europejskich Urzędów Nadzoru Europejska Rada ds. Ryzyka Systemowego (ESRB) Rekomendacje, ostrzeżenia EBA ESMA EIOPA Europejski Urząd Nadzoru Bankowego Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych Europejski Urząd Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych Nadzór nad Systemem Bankowym EBC / SSM Strefa EURO Kraje spoza strefy EURO Kraje, które nie przystąpiły do EBC Nadzór mikro-ostrożnościowy (ESA) przyczynianie się do ustanowienia wspólnych standardów oraz praktyk regulacyjnych i nadzorczych budowanie wspólnej kultury nadzoru, zapewnianie skutecznego i spójnego nadzoru nad instytucjami finansowymi podejmowanie działań m.in. w sytuacjach nadzwyczajnych monitorowanie i ocenianie zmian na rynkach Nadzór makro-ostrożnościowy (ESRB) efektywne monitorowanie rynku finansowego identyfikacja ryzyka systemowego oraz klasyfikowanie go pod względem istotności wskazywanie na ewentualne zagrożenia mogące negatywnie wpłynąć na stabilność finansową 4
ESFS europejski nadzór a krajowe organy nadzoru Mechanizm spójnego stosowania europejskich zasad przez organy nadzoru 1) Weryfikacja przez EBA zgodności działań podejmowanych przez krajowy nadzór z prawem UE 2) Zalecenie EBA dla narodowego organu nadzoru 3) Brak zastosowania zalecenia EBA: Decyzja Komisji Europejskiej 4) Dalszy brak zgodności: podjęcie decyzji przez EBA adresowanej bezpośrednio do instytucji finansowej Spory między poszczególnymi nadzorami lub w ramach tzw. kolegiów nadzorczych 1) Jeden lub więcej narodowych organów nadzoru zwraca się z prośbą do EBA o rozwiązanie konfliktu 2) Procedura mediacji zainicjowana przez EBA 3) Brak osiągnięcia konsensusu: Wiążąca strony decyzja EBA 4) Brak zastosowania decyzji EBA: możliwość podjęcia decyzji przez EBA adresowanej bezpośrednio do instytucji finansowej Uprawnienia specjalne w sytuacjach zagrożenia 1) Ogłoszenie przez KE wystąpienia sytuacji zagrożenia 2) Podjęcie przez nadzorców w ramach Rady Organów Nadzoru decyzji o podjęciu określonych działań 3) Wdrożenie działań na szczeblu krajowym 4) Brak zastosowania decyzji EBA: możliwość podjęcia decyzji przez EBA adresowanej bezpośrednio do instytucji finansowej 5
Zaostrzenie wymogów kapitałowych Bazylea III - Wzmocnienie dotychczasowych reguł oraz nowe wymagania Restrykcyjna definicja funduszy własnych pierwszej kategorii Rosnące wymagania kapitałowe, przeciwdziałanie efektem procykliczności Nowe wymagania dotyczące płynności Wprowadzenie maksymalnego współczynnika dźwigni Uproszczenie TIER 2, eliminacja TIER 3 Bufor ochronny, bufor antycykliczny Liquidity Coverage Ratio, Net Stable Funding Ratio Leverage ratio Dodatkowe korekty instrumentów wycenianych do wartości godziwej Additional Valuation Adjustment Zarządzanie ryzykiem systemowym i ryzykiem kredytowym kontrahenta Dyrektywa CRD IV regulacje w Unii Europejskiej zostaną wdrożone jako CRR/ CRD IV. Porozumienie zostało osiągnięte 15 maja 2012 r. Stan na styczeń 2013: Złagodzenie wymagań dot. krótkoterminowej płynności: możliwość zaliczenia do rezerwy płynnościowej dodatkowych instrumentów mniej restrykcyjne wymogi dotyczące odnawialności zobowiązań/depozytów wydłużenie terminu na dostosowanie się do nowych wymogów: - do połowy 2015-60% płynności - do czerwca 2019-100% płynności Zapowiedź przeglądu regulacji dotyczących płynności długoterminowej 6
Poprawa systemu zarządzania w sytuacjach kryzysowych 6 czerwca 2012 Banking Resolution (projekt Dyrektywy Komisji Europejskiej) Przygotowania i zapobieganie Plany naprawy Plany restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji Umowy dotyczące wsparcia wewnątrzgrupowego Wczesna interwencja organów nadzoru Uprawnienia do wczesnej interwencji Wyznaczenie nadzwyczajnego zarządcy banku Uprawnienia w zakresie prowadzenia restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji oraz odpowiednie instrumenty Przejęcie kontroli nad instytucją finansową Zdecydowane działania w ramach restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji: - Instrument zbycia wyodrębnionej części przedsiębiorstwa - Instrument instytucji pomostowej - Instrument wydzielenia aktywów - Instrument umorzenia lub konwersji długu 26 lipca 2012 Raport nt. restrukturyzacji oraz uporządkowanej likwidacji banków w Polsce (Issues and Assumption Paper for the Design of Upgraded Bank Resolution Framework) Analizy polskich rozwiązań w zakresie upadłości i uporządkowanej likwidacji banków Bank Światowy wskazuje na konieczność zmian legislacyjnych 7
Stabilizacja systemu bankowego Ochrona deponentów Propozycja Komisji Europejskiej: gwarancją objęte depozyty do 100 tys. EUR wyłączone spod ochrony depozyty instytucji finansowych oraz jednostek rządowych 75% funduszu zostanie zdeponowane przez uczestników banki z ryzykownym modelem biznesowym będą płaciły wyższą składkę do funduszu Europejski Mechanizm Stabilizacyjny ESM (European Stability Mechanism) Udziałowcami ESM jest 17 krajów strefy euro (uzgodniony udział w kapitale ESM: Niemcy 27%, Francja 20%, Włochy 18%, Hiszpania 12%, pozostałe kraje strefy euro 23%) Docelowo, ESM ma dysponować 700 mld euro kapitału, w tym: 80 mld euro kapitału wpłaconego przez banki centralne członków w 5 ratach 100% pokrycie do 2014 roku, zgodnie z przyjętym schematem udziałów 620 mln euro w postaci autoryzowanego kapitału, zbieranego w razie zaistnienia potrzeby Podlega ocenie agencji ratingowych (Fitch AAA, Moody s Aa1) Instrumenty oddziaływania: Wsparcie dla krajów będących obecnie bądź też zagrożonych ciężką sytuacją finansową Skup obligacji państw członków na rynku pierwotnym i wtórnym Działania wspomagające zachowanie stabilności finansowej poprzez udostępnianie linii kredytowych Finansowanie dokapitalizowania instytucji finansowych poprzez udzielanie pożyczek rządom państw członkowskim, 8
Postanowienia grudniowego szczytu UE wspólny nadzór bankowy Nadzór bankowy 1) Nadzór banków o aktywach powyżej 30 mld euro lub 20 proc. PKB danego kraju (chyba, że aktywa banku niższe niż 5 mld euro 2) Nadzór co najmniej trzech banków z każdego kraju objętego wspólnym nadzorem 3) Możliwość ingerencji EBC i wydawania instrukcji lokalnym nadzorcom w uzasadnionych przypadkach 4) Odpowiedzialność krajowych nadzorców za ochronę konsumentów, przeciwdziałanie praniu pieniędzy, usługi płatnicze i filie banków z krajów spoza UE Podejmowanie decyzji 1) Decyzje wspólnego nadzoru i na forum EBA podejmowane z uwzględnieniem krajów spoza nadzoru 2) Prawa głosu, gdy poza nadzorem co najmniej 4 kraje UE: ) decyzje proponowane przez panel EBA będą przyjmowane zwykłą większością składającą się z większości głosów krajów wspólnego nadzoru i krajów spoza tego nadzoru 3) Prawa głosu, gdy poza nadzorem mniej niż 4 kraje UE: ) decyzje proponowane przez panel EBA będą przyjmowane zwykłą większością Rady Nadzorców EBA, która to większość powinna zawierać co najmniej jeden głos kraju spoza wspólnego nadzoru 4) Kraje deklarujące pozostanie poza wspólnym nadzorem: Wielka Brytania, Szwecja, Czechy Przyszłość nadzoru 1) Oddzielenie funkcji monetarnych od nadzorczych w ramach Europejskiego Banku Centralnego 2) Wspólny nadzór od 1 marca 2014 roku (lub w ciągu 12 miesięcy od wejścia nowych regulacji w życie), ale możliwe bezpośrednie dokapitalizowanie banków z funduszu ratunkowego strefy euro (ESM) przed tą datą 3) Porozumienie Ministrów pierwszym krokiem do negocjacji z Parlamentem Europejskim 4) Wspólny nadzór a w przyszłości wspólny fundusz ratunkowy 9
Wspólny nadzór bankowy w strefie euro szansą na powstanie unii bankowej Zaostrzenie wymogów kapitałowych Nowe wymagania dotyczące płynności Zarządzanie ryzykiem systemowym i ryzykiem kredytowym kontrahenta Wczesna interwencja organów nadzoru Restrukturyzacja i uporządkowana likwidacja instytucji finansowej CRR/CRD IV Bank Resolution Framework Gwarantowanie depozytów Unia bankowa Wspólny Nadzór Europejski (ESFS) EBA Gwarancją objęte depozyty do 100 tys. EUR 75% funduszu zostanie zdeponowane przez uczestników Banki z ryzykownym modelem biznesowym będą płaciły wyższą składkę do funduszu EBC / SSM Wspólny nadzór bankowy Możliwość ingerencji EBC w decyzje lokalnych nadzorców 10
Deloitte refers to one or more of Deloitte Touche Tohmatsu, a Swiss Verein, and its network of member firms, each of which is a legally separate and independent entity. Please see www.deloitte.com/pl/about for a detailed description of the legal structure of Deloitte Touche Tohmatsu and its member firms.