KLUCZOWE CZYNNIKI DLA ROZWOJU INWESTYCJI KOGENERACYJNYCH NA PODSTAWIE DOŚWIADCZEŃ FORTUM W POLSCE Remigiusz Nowakowski Plant Investments Fortum Heat Division
Fortum - wiodący nordycki koncern energetyczny Główny obszar działalności: kraje skandynawskie, Finlandia, Rosja i Grupa Fortum zatrudnia 11,500 pracowników 1.2 mln odbiorców energii elektrycznej 1.6 mln klientów dystrybucji energii elektrycznej państwa basenu Morza Dostarczanie ciepła do 90 Bałtyckiego miejscowości w 8 krajach Prowadzi działalność w 11 krajach 2. miejsce pod względem produkcji energii w krajach nordyckich 2
Fortum dzisiaj Nr 1 Ciepło Kraje nordyckie Nr 2 Dystrybucja SprzedaŜ energii el. Zakłady energet. Produkcja energii 48.1 TWh SprzedaŜ energii elektrycznej 54.9 TWh SprzedaŜ energii cieplnej 18.0 TWh Klienci dystrybucji 1.6 mln Odbiorcy energii elektrycznej 1.2 mln Rosja TGC-1 (~25%) Produkcja energii ~6 TWh SprzedaŜ energii elektrycznej ~8 TWh Polska SprzedaŜ ciepła 3.7 TWh SprzedaŜ energii elektrycznej 20 GWh Kraje bałtyckie OAO Fortum Produkcja energii SprzedaŜ energii cieplnej 16.0 TWh 25.6 TWh SprzedaŜ ciepła 1.3 TWh SprzedaŜ energii elektr. 0.1 TWh Klienci dystrybucji 24,000 3
Dywizja Power obejmuje produkcję i sprzedaŝ (na rynku hurtowym) energii elektrycznej, rozwój, eksploatację i remonty elektrowni oraz usługi konsultingowe dla producentów energii. Dywizja Heat obejmuje w sferze produkcji energii elektrycznej i cieplnej w skojarzeniu, ciepłownictwo miejskie oraz rozwiązania ciepłownicze dla biznesu. Dywizja Electricity Solutions and Distribution obejmuje sprzedaŝ energii elektrycznej do odbiorców końcowych oraz działalność dystrybucyjną Fortum. Dywizja obejmuje dwa obszary biznesowe: Dystrybucję i Rynki. Dywizja Russia obejmuje produkcję energii elektrycznej i cieplnej oraz sprzedaŝ energii w Rosji. W jej ramach działają spółki OAO Fortum oraz holding TGC-1 z 25% udziałem Fortum. 4
Fortum angaŝuje się w zrównowaŝony rozwój Zobowiązanie Fortum do działalności na rzecz zrównowaŝonego rozwoju jest zawarte w Zasadniczych Celach naszej firmy i naszej strategii Chcemy uczynić to zobowiązanie czynnikiem sukcesu Fortum Zgodnie z naszą Agendą ZrównowaŜonego Rozwoju, chcemy: zapewnić rozwiązania w zakresie zrównowaŝonych form energii działać na rzecz budowy społeczeństwa w niewielkim stopniu wykorzystującego energię opartą na węglu być kojarzeni jako firma odpowiedzialna energetycznie Nasz główny cel Nasza energia poprawia jakość Ŝycia obecnych i przyszłych pokoleń 5
ZrównowaŜony rozwój w wymiarze globalnym Celem Fortum jest dostarczanie wolnej od emisji CO 2 energii elektrycznej i cieplnej Nasza działalność w UE w 2009: 91% produkcji energii bez emisji CO 2 48% produkcji energii opartej o surowce odnawialne Ostre kryteria emisji dla wytwarzania energii w przyszłości Uruchomiono ambitny plan poprawy bezpieczeństwa pracy w OAO Fortum w Rosji wzmocnienie organizacji systemu BHP podwyŝszenie efektywności energetycznej obniŝenie poziomu emisji wdroŝenie standardów Fortum odnośnie bezpieczeństwa pracy wdroŝenie systemów ISO 14001 6
Produkcja Fortum w Europie, 2009 Produkcja energii elektrycznej. Produkcja ciepła Energia wodna 45% Węgiel 22% Biomasa 22% Inne 2% Torf 1% Biomasa 2% Gaz ziemny 3% Węgiel 4% Energia jądrowa 43% Inne 7% Torf 4% Ropa naftowa 5% Odpady 6% Gaz ziemny 20% Pompy ciepła, energia elektryczna 14% Ogółem 49.3 TWh (Moc produkcyjna 11,155 MW) Ogółem 23.2 TWh (Moc produkcyjna 10,534 MW) 7
Strategia inwestycyjna Fortum kraje nordyckie, Polska, kraje bałtyckie Olkiluoto 3, Finlandia, elektrownia jądrowa Energia jądrowa w Szwecji Modernizacja istniejących siłowni wodnych Częstochowa, Polska (elektrociepłownia na węgiel i biomasę), Q3/2010 Pärnu, Estonia (elektrociepłownia na biomasę i torf), koniec 2010 r. Rozwój projektu energii wiatrowej Moc produkcyjna ~ 800 MW ~95% wolne od emisji CO 2 8
9 Emisja CO2 Fortum jedną z najniŝszych wśród koncernów energetycznych w Europie g CO 2 /kwh energii elektrycznej, 2008 1200 1000 800 600 400 Średnio 350g/kWh 200 0 DEI Drax RWE CEZ Nuon EDP Scottish&Southern Vattenfall Enel Union Fenosa E.ON Dong Energy GDF Suez Europe Iberdrola PVO British Energy EDF Verbund Fortum Statkraft 41 Źródło : PWC & Enerpresse, 2009 Zmiany klimatyczne i Elektryczność
Stały wzrost produkcji energii bez udziału CO2 Produkcja energii Fortum w krajach nordyckich TWh 60 50 40 30 Wzrost produkcji wolnej od emisji CO2 o ~9 TWh * Wzrost ogólnej produkcji o ~10 TWh* TWh* * W porównaniu z 2006 r. 20 10 0 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Po zakończeniu programu inwestycyjnego Produkcja bez udziału CO 2 (energia jądrowa, wodna, biopaliwa) Inne (torf, gaz, węgiel, inne) 10
Cele strategiczne Fortum w Polsce Rozwój systemów ciepłowniczych Głównie poprzez akwizycje spółek energetycznych naleŝących do Skarbu Państwa lub samorządów Zwiększenie udziału w wytwarzaniu skojarzonym (CHP) energii elektrycznej i ciepła dostarczanego do lokalnych systemów ciepłowniczych Preferowana produkcja oparta na paliwach odnawialnych WdroŜenie Waste to Energy jako elementu koncepcji wytwarzania skojarzonego energii (CHP) na bazie paliw lokalnych Wykorzystanie odpadów komunalnych i przemysłowych jako paliwa Zabezpieczenie dostępu do paliw odnawialnych, Rozwój działalności polegającej na handlu energią Udział w procesach prywatyzacji sektora energetycznego 11 19/04/2010
Case study CHP Częstochowa 12 19/04/2010
Case study CHP Częstochowa Elektrociepłownia Częstochowa to nowe źródło ciepła oraz energii elektrycznej, które wkrótce będzie eksploatowane przez Fortum w Polsce. Planowana moc elektrociepłowni: - 120 MWt ciepła, - 64 MWe energii elektrycznej. Paliwami stosowanymi w nowym źródle będą węgiel i biomasa. - Ilość spalanej biomasy moŝe stanowić ok. 30% paliwa Szacowane nakłady inwestycyjne ok. 130 MEUR Planowane zakończenie inwestycji III kwartał 2010 13 19/04/2010
Case study - Högdalen CHP na paliwa z odpadów Fortum w Sztokholmie zajmuje się produkcją i sprzedaŝą ciepła, chłodu i energii elektrycznej dla mieszkańców miasta Ilość spalanych odpadów łącznie 700.000 ton/rok, w tym: Odpady komunalne 500.000 ton/rok Odpady przemysłowe 200.000 ton/rok Produkcja energii łącznie 2.200 GWh, w tym: 1.750 GWh ciepła, 450 GWh Energii elektrycznej. Paliwo do CHP dostarcza kaŝdego dnia ok. 200 samochodów transportujących odpady ze Sztokholmu i okolic Instalację tworzą 2 bloki zasilające układ 2 turbin parowych: jeden blok kłada się z 4 kotłów rusztowych na odpady komunalne zmieszane o łącznej mocy 171 MW, drugi blok z kotłem fluidalnym na odpady przemysłowe o mocy 92 MW. 14
Uwarunkowania produkcji energii w kogeneracji CHP Redukcja emisji CO2 i zwiększenie efektywności produkcji energii WciąŜ niewykorzystany potencjał dla rozwoju kogeneracji w wielu krajach Konkurencyjne ceny ciepła w stosunku do produkcji w kotłowniach lokalnych Przychody ze sprzedaŝy energii elektrycznej oraz/lub gate fee dla odpadów Mechanizmy wsparcia (np. system certyfikatów) WyŜsze nakłady inwestycyjne Technologia przyjazna środowisku Wysoka efektywność wykorzystania paliwa oraz duŝa elastyczność pracy Kluczowy sposób na sprostanie rosnącemu popytowi na energię elektryczną i ciepło w obszarach zurbanizowanych Istotny element polityki zrównowaŝonego rozwoju Regulacje funkcjonowania CHP/WtE wciąŝ nie wystarczająco rozwinięte i transparentne w wielu krajach Unii Europejskiej w Szwecji, Norwegii i Finlandii energia elektryczna z CHP jest sprzedawana na wolnym rynku, brak subsydiowania ciepła 15
Podstawy formalne wsparcia dla kogeneracji w Polsce Dyrektywy tworzące tzw pakiet klimatyczno-energetyczny - cele 3x20 dla UE w zakresie: redukcji emisji CO2, zwiększenia udziału energii z OZE, podniesienia efektywności energetycznej Dyrektywa 2004/8/WE(CHP) -11.02.2004 r. w sprawie wspierania kogeneracji w oparciu o zapotrzebowanie na ciepło uŝytkowe na rynku wewnętrznym energii oraz zmieniająca dyrektywę 92/42/EWG Decyzja Komisji Europejskiej z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie określenia szczegółowych wytycznych dotyczących wykonania i stosowania przepisów załącznika II do dyrektywy 2004/8/WE Parlamentu Europejskiego i Rady Polityka energetyczna Polski do 2030 Program działań wykonawczych na lata 2009-2012 Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 prawo energetyczne oraz akty wykonawcze: Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 26 września 2007 r. w sprawie sposobu obliczania danych podanych we wniosku o wydanie świadectwa pochodzenia z kogeneracji oraz szczegółowego zakresu obowiązku uzyskania i przedstawienia do umorzenia tych świadectw, uiszczania opłaty zastępczej i obowiązku potwierdzania danych dotyczących ilości energii elektrycznej wytworzonej w wysokosprawnej kogeneracji 16
CHP w Polityce energetycznej Polski 2030 Cele w zakresie poprawy efektywności energetycznej: Zwiększenie sprawności wytwarzania energii elektrycznej, poprzez budowę wysokosprawnych jednostek wytwórczych, Dwukrotny wzrost do roku 2020 produkcji energii elektrycznej wytwarzanej w technologii wysokosprawnej kogeneracji, w porównaniu do produkcji w 2006 r., Działania: Stymulowanie rozwoju kogeneracji poprzez mechanizmy wsparcia, z uwzględnieniem kogeneracji ze źródeł poniŝej 1 MW, oraz odpowiednią politykę gmin, Program działań wykonawczych: nowe zasady regulacji cen ciepła sieciowego - likwidacja skrośnego finansowania produkcji ciepła w skojarzeniu przychodami z produkcji energii elektrycznej i certyfikatów poprzez wprowadzenie metody porównawczej (benchmarking) w zakresie sposobu ustalania cen ciepła - od 2010 roku. utrzymanie systemu wsparcia energii elektrycznej w technologii wysokosprawnej kogeneracji na poziomie zapewniającym opłacalność inwestowania w nowe moce oraz zapewnienie przewidywalności tego systemu w perspektywie kolejnych 10 lat praca ciągła wykorzystanie przychodów z aukcji uprawnień do emisji CO2 m.in. do wsparcia budowy nowych jednostek wysokosprawnej kogeneracji zobowiązanych do zakupu od 2013r. 100% uprawnień do emisji CO2 17
Kluczowe czynniki dla rozwoju kogeneracji w Polsce Zmiana modelu regulacji cenowej ciepła z CHP Stabilny i przewidywalny system wsparcia dla energii produkowanej w skojarzeniu oraz z OZE ZróŜnicowanie poziomu wsparcia dla nowych inwestycji i istniejących instalacji Rozwój technologii multi-fuel CHP Zmniejszenie obowiązkowego udziału biomasy agro w biomasie wykorzystywanej do współspalania Rozszerzenie moŝliwości wykorzystania funduszy pomocowych UE dla wsparcia nowych inwestycji CHP, w których następuje współspalanie biomasy Wprowadzenie przepisów umoŝliwiających zapewnienie trwałego wykorzystania odpadów jako paliwa w CHP 18
Dziękuję za uwagę Remigiusz Nowakowski Fortum Power and Heat Polska sp. z o.o. tel. (+48) 604 17 24 77 remigiusz.nowakowski@fortum.com 19