PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO W POWIECIE POLKOWICKIM NA LATA 2013-2015

Załącznik do Uchwały Nr XXIV/193/2013 Rady Powiatu Polkowickiego z dnia 30 września 2013 r. PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO W POWIECIE POLKOWICKIM NA LATA 2013-2015

SPIS TREŚCI Wstęp.. 2 I. Sytuacja demograficzna powiatu. 3 II. Diagnoza sytuacji w ochronie zdrowia psychicznego na terenie powiatu polkowickiego.. 7 III. Infrastruktura ochrony zdrowia w powiecie polkowickim, pomocy społecznej, oraz organizacji i instytucji wspierających w Powiecie Polkowickim... 11 1. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie 11 2. Ośrodki pomocy społecznej... 11 3. Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności... 12 4. Warsztat Terapii Zajęciowej... 13 5. Powiatowy Urząd Pracy. 14 6. Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Powiatowym Ośrodku Poradnictwa Psychologiczno-Pedagogicznego i Doradztwa Metodycznego 15 7. Szkoły... 16 IV. Realizacja celów i zadań Powiatu wynikająca z rozporządzenia Rady Ministrów 18 w sprawie Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego V. Priorytety promocji zdrowia psychicznego w Powiecie Polkowickim na lata 2013-2015. 20 1. Aktywizacja zawodowa osób z zaburzeniami psychicznymi.. 20 2. Upowszechnienie informacji o schizofrenii, typach schizofrenii i depresji. 20 3. Działania edukacyjne i profilaktyczne z zakresu zaburzeń zachowania wśród dzieci 20 i młodzieży VI. Wskaźnik monitorujący Program 21 VII. Adresaci Programu.. 21 VIII. Realizator Programu... 21 IX. Źródła finansowania... 21 X. Sprawozdawczość.. 21 XI. Harmonogram realizacji działań Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego 23 w Powiecie Polkowickim.... XII. Spis tabel.. 30 Załącznik Nr 1 Załącznik Nr 2 Załącznik Nr 3 1

WSTĘP Niezwykle szybki rozwój społeczno-ekonomiczny kraju niesie za sobą zagrożenia ekonomiczne, ekologiczne, społeczne i zawodowe, w tym zagrożenia dla zdrowia psychicznego. Wg Światowej Organizacji Zdrowia, co czwarty człowiek w pewnym momencie swojego życia zostanie dotknięty zaburzeniem psychicznym lub neurologicznym. Około 450 milionów ludzi w tej chwili cierpi na różnego rodzaju zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania, wliczając w to uzależnienia od alkoholu i innych substancji psychoaktywnych. Osobom pragnącym skorzystać z pomocy i leczenia stają na przeszkodzie przede wszystkim dyskryminacja, brak szacunku, zrozumienia i lekceważenie. Dlatego tak ważne jest zapewnienie osobom cierpiącym na zaburzenia psychiczne powszechnie dostępnej i wysokiej jakości opieki. Rada Ministrów rozporządzeniem z dnia 28 grudnia 2010 r. ustanowiła Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego (Dz. U. z 2011r. Nr 24, poz.1280), określający strategię działań mających na celu ograniczenie występowania zagrożeń dla zdrowia psychicznego, poprawę jakości życia osób z zaburzeniami psychicznymi i ich bliskich oraz zapewnienie dostępności do świadczeń opieki zdrowotnej. Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 roku o ochronie zdrowia psychicznego ( Dz. U. z 1994 r. Nr 111, poz. 535 ze zm.), uznając że zdrowie psychiczne jest fundamentalnym dobrem osobistym człowieka, a ochrona praw osób z zaburzeniami psychicznymi należy do obowiązków państwa, nałożyła na samorządy województw, powiatów i gmin zadania określone w Narodowym Programie Ochrony Zdrowia Psychicznego. W świetle ww. ustawy, działania samorządów terytorialnych mają polegać w szczególności na: - promowaniu zdrowia psychicznego i zapobieganiu zaburzeniom psychicznym, - zapewnieniu osobom z zaburzeniami psychicznymi wielostronnej, zintegrowanej i dostępnej opieki zdrowotnej oraz innych form pomocy niezbędnych do życia w środowisku społecznym, rodzinnym i zawodowym, - kształtowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi właściwych postaw społecznych, a zwłaszcza zrozumienia, tolerancji, życzliwości, a także przeciwdziałaniu ich dyskryminacji. W działaniach z zakresu ochrony zdrowia psychicznego mogą uczestniczyć również stowarzyszenia i inne organizacje społeczne, fundacje, samorządy zawodowe oraz grupy samopomocy pacjentów i ich rodzin, a także inne osoby fizyczne i prawne. Zgodnie z wytycznymi Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego, Zarząd Powiatu Polkowickiego Uchwałą Nr 103/225/2012 z dnia 11 grudnia 2012 r. powołał Powiatowy Zespół Koordynujący realizację Narodowego Programu Ochrony Zdrowia, w skład którego weszli 2

przedstawiciele placówek realizujących zadania z zakresu ochrony zdrowia psychicznego na terenie powiatu polkowickiego oraz przedstawiciele Starostwa Powiatowego w Polkowicach. I. SYTUACJA DEMOGRAFICZNA POWIATU Powiat polkowicki usytuowany jest w północno-zachodniej części województwa dolnośląskiego. Pod względem powierzchni - 779 km 2 - powiat polkowicki zajmuje 8 miejsce wśród powiatów województwa dolnośląskiego. W skład powiatu wchodzi 6 gmin, w tym 3 miejsko-wiejskie : Chocianów, Polkowice, Przemków oraz 3 wiejskie: Gaworzyce, Grębocice i Radwanice. Łącznie na terenie powiatu usytuowane są 3 miasta oraz 93 miejscowości wiejskie. 1. Ludność powiatu polkowickiego Powiat polkowicki liczy 63 121 mieszkańców (stan na 31.12.2011 r.), co stanowi 2,16% ogółu ludności województwa dolnośląskiego. Zdecydowanie najliczniejszą gminą są Polkowice, gdzie mieszka 27 235 osób (43,15 % mieszkańców powiatu), w tym 13 390 mężczyzn i 13 845 kobiet, a następnie Chocianów -13 115 osób (20,78 % mieszkańców powiatu) i Przemków - 8 863 osób ( co stanowi 14,04 % ogólnej liczby ludności powiatu). Tabela Nr 1 Powierzchnia, ludność wg gmin powiatu polkowickiego L.p. Gmina Powierzchnia Ludność w ha w km 2 ogółem na 1km 2 1. Gaworzyce 7676 77 3965 52 2. Grębocice 12170 121 5301 44 3. Radwanice 8424 84 4642 55 4. 5. 6. Chocianów miasto: obszar wiejski: Polkowice miasto: obszar wiejski: Przemków miasto: obszar wiejski 22166 www.stat.gov.pl Rocznik Statystyczny GUS - powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym. Stan na 31.12. 2011r 900 21266 16765 2374 14391 10745 617 10128 222 9 213 168 24 144 107 6 101 13115 8297 4818 27235 22777 4458 8863 6543 2320 59 922 23 162 959 31 82 1060 ogółem 779 63121 454 23 źródło: 3

Tabela Nr 2 Ludność wg miejsca zamieszkania i płci Wyszczególnienie Ogółem Mężczyźni Kobiety Miasta Wieś razem mężczyzn kobiet razem męźczyzn kobiet dolnośląskie 2916577 1 402 975 1513602 2034656 963867 1070789 881921 439108 442813 48,10% 51,90% 47,37% 52,63% 49.79% 50,21% polkowicki 63121 31287 31834 37617 18407 19210 25504 12880 12624 49,57% 50,43% 48,93% 51,07% 50,50% 49,50% gm.m-w Chocianów 13115 6495 6620 8297 4043 4254 4818 2452 2366 gm Gaworzyce 3965 1982 1983 - - - 3965 1982 1983 gm.grębocice 5301 2681 2620 - - - 5301 2681 2620 gm.m-w Polkowice 27235 13390 13845 22777 11156 11621 4458 2234 2224 gm.m-w Przemków 8863 4385 4478 6543 3208 3335 2320 1177 1143 gm.radwanice 4642 2354 2288 - - - 4642 2354 2288 źródło: www.stat.gov.pl Rocznik Statystyczny GUS-stan i struktura ludności - stan na 31.12.2011 r. Większą część mieszkańców powiatu stanowią kobiety - 50,43% (31 834 osób), które najczęściej mieszkają w miastach. Ze względu na miejsce zamieszkania większość stanowią osoby mieszkające w mieście - 59,60% (37617 mieszkańców), mieszkańcy wsi w liczbie 25 504 stanowią 40,40% ogółu mieszkańców powiatu. Tabela Nr 3 Ludność wg wieku Wyszczególnienie ogółem 0-2 lata 3-6 lat 7-12 lat 13-15 lat 16-18 lat 19-24 lata 25-29 lat 30-39 lat 40-49 lat 50-59 lat 60-64 lata 65 i więcej województwo dolnośląskie 2 916 577 88 697 114 138 150 182 84 834 97 222 237 044 250 304 466 327 348 094 470 555 209 913 399 267 powiat polkowicki 63121 2234 2758 3930 2315 2736 5736 5255 9826 8511 9108 4001 6711 źródło: www.stat.gov.pl opracowanie własne na podstawie Rocznika Statystycznego Województwa Dolnośląskiego- stan na 31.12.2011 r. 4

Ze względu na wiek mieszkańców powiatu polkowickiego, uwagę zwraca zdecydowana przewaga osób młodych w przedziale wiekowym między 30-39 r. ż. (9826 osób), co stanowi 15,57% ogółu mieszkańców powiatu oraz osób po 50 r. ż. ( 9108 osób) 14,43%. 2.Stan i struktura bezrobocia Tabela Nr 4 Struktura bezrobocia w powiecie polkowickim wg płci, stan na dzień 31.12.2011 r. Wyszczególnienie stan bezrobocia kobiety % udział kobiet ogółem mężczyzn % udział mężczyzn ogółem powiat 3362 1995 59,34 1367 40,66 m.g Polkowice 1031 628 60,91 403 39,09 m.g Chocianów 875 539 61,60 336 38,40 m.g Przemków 612 349 57,03 263 42,97 g. Gaworzyce 229 124 54,15 105 45,85 g. Grębocice 357 191 53,50 166 46,50 g. Radwanice 258 164 63,57 94 36,43 źródło: www.powiatpolkowicki.pl PUP w Polkowicach, Sprawozdanie z działalności PUP w Polkowicach za rok 2011. Bezrobotne kobiety według stanu na dzień 31 grudnia 2011 r. w liczbie 1995 miały 59,34% udziału w ogólnej strukturze bezrobotnych, natomiast udział bezrobotnych mężczyzn wynosił 40,66% w ogólnym stanie bezrobocia. Tabela Nr 5 Struktura bezrobocia w powiecie polkowickim wg wieku. Bezrobotni zarejestrowani na koniec grudnia 2011 r. w wieku Wyszczególnienie ogółem 24 lata i mniej 25-34 35-44 45-54 55 lat i więcej powiat polkowicki 3362 800 897 643 669 353 Chocianów 875 195 236 155 186 103 Polkowice 1031 276 279 240 168 68 Przemków 612 134 152 98 149 79 Gaworzyce 229 52 70 36 45 26 Grębocice 357 79 87 74 67 50 Radwanice 258 64 73 40 54 27 źródło: www.powiatpolkowicki.pl PUP w Polkowicach, Sprawozdanie z działalności PUP w Polkowicach za rok 2011. Tabela nr 6 Struktura bezrobocia w powiecie polkowickim wg poziomu wykształcenia. Bezrobotni zarejestrowani na koniec grudnia 2011 r, Zakres Bezrobotni w tym z wykształceniem terytorialny ogółem wyższym średnim średnim zasadniczym gimnazjalnym zawodowym ogólnym zawodowym Powiat 3362 276 585 356 1013 1132 Polkowice 1031 102 195 134 284 316 Chocianów 875 76 130 93 276 300 Gaworzyce 229 24 50 11 68 76 Grębocice 357 13 66 24 118 136 Gaworzyce 229 24 50 11 68 76 Radwanice 258 25 47 25 75 86 Przemków 612 36 97 69 192 218 i poniżej źródło: www.powiatpolkowicki.pl PUP w Polkowicach, Sprawozdanie z działalności PUP w Polkowicach za rok 2011. 5

Tabela Nr 7 Struktura bezrobocia wg stażu. Bezrobotni zarejestrowani wg stanu na koniec grudnia 2011 r. Zakres terytorialny Bezrobotni ogółem w tym ze stażem pracy ( w latach) do 1 roku 1-5 5-10 10-20 20-30 30 i powyżej Powiat 3362 506 844 492 478 292 69 681 Polkowice 1031 152 286 165 140 70 15 203 Chocianów 875 134 198 151 123 83 27 159 Gaworzyce 229 38 52 29 26 23 3 58 Grębocice 357 42 94 57 55 25 7 77 Radwanice 258 45 70 28 34 24 5 52 Przemków 612 95 144 62 100 67 12 132 źródło: www.powiatpolkowicki.pl PUP w Polkowicach, Sprawozdanie z działalności PUP w Polkowicach za rok 2011. bez stażu pracy Struktura osób bezrobotnych w powiecie wg stanu na dzień 31 grudnia 2011r. charakteryzowała się niskim udziałem osób w przedziale wiekowym 55 lat i więcej. Najliczniej reprezentowane były osoby w wieku 25-34 lata, które stanowiły 26,68% ogółu bezrobotnych. Bezrobotni o wykształceniu gimnazjalnym stanowili 33,6% ogółu bezrobotnych. Dominującą grupą wśród bezrobotnych stanowiły osoby nieposiadające żadnego zawodu, dla których nie napływają oferty pracy, co generuje długotrwałe bezrobocie. Bez stażu pracy było zarejestrowanych 20% ogółu bezrobotnych, natomiast ze stażem pracy od 1 roku do 5 lat zarejestrowanych było 25,1% ogółu bezrobotnych. 6

II. DIAGNOZA SYTUACJI W OCHRONIE ZDROWIA PSYCHICZNEGO NA TERENIE POWIATU POLKOWICKIEGO Stan zdrowia psychicznego ludności ocenia się na podstawie wskaźników rozpowszechnienia się zaburzeń psychicznych, rejestrowanych w placówkach psychiatrycznej opieki zdrowotnej, w tym także związanych z nadużywaniem substancji psychoaktywnych. W chwili obecnej w Polsce nie ma rejonizacji i pacjenci mogą się leczyć w dowolnej poradni w kraju. Przyjęto jednak, że zdecydowana większość osób leczy się, szuka pomocy najbliżej miejsca zamieszkania. W związku z faktem, że w powiecie polkowickim brak jest placówki lecznictwa stacjonarnego, świadczenia z zakresu opieki psychiatrycznej, psychologicznej i leczenia uzależnień wykonywane są w systemie ambulatoryjnej opieki zdrowotnej. W ramach lecznictwa ambulatoryjnego, opieka zdrowotna nad osobami z zaburzeniami psychicznymi realizowana jest w Ośrodku Pomocy Psychologicznej działającym w Polkowickim Centrum Usług Zdrowotnych ZOZ SA w Polkowicach, w ramach którego funkcjonuje: - Poradnia Specjalistyczna Zdrowia Psychicznego - świadczenia zdrowotne w poradni obejmują: diagnozy i konsultacje psychologiczne, terapię farmakologiczną, terapię psychoterapeutyczną; - Poradnia Specjalistyczna Psychologiczna - świadczenia zdrowotne w poradni obejmują, m.in. diagnozy psychologiczne i lekarskie, badania psychologiczne, psychoterapię; - Poradnia Specjalistyczna Leczenia Uzależnień świadczenia zdrowotne obejmują diagnozy i porady lekarskie: diagnostykę psychologiczną, terapię osób uzależnionych i ich rodzin. Informacje na temat liczby zatrudnionego personelu, ogólnej liczby porad udzielonych w poradni, liczby osób uczestniczących w terapii grupowej i indywidualnej, liczby porad i skierowań do stacjonarnych placówek psychiatrycznych i odwykowych, zawierają tabele nr 8 i nr 9. Tabela Nr 8. Personel Poradni Zdrowia Psychicznego w Polkowicach Wyszczególnienie Zatrudnieni na podstawie stosunku pracy 7 Pracujący w ramach umów cywilnoprawnych 2009 2010 2011 2009 2010 2011 lekarze ogółem 2 2 2 psychiatrzy I st. psychiatrzy II st. i specjaliści psychiatrzy Pielęgniarki 1 1 1 w tym 1 1 1 1 1 1 Psycholodzy 1 2 2 3 1 1 Specjaliści terapii uzależnień Instruktorzy terapii uzależnień Terapeuci zajęciowi źródło: opracowanie własne na podstawie MZ-15 sprawozdanie z działalności jednostki lecznictwa ambulatoryjnego dla osób uzależnionych od alkoholu oraz innych substancji psychoaktywnych za rok 2009,2010,2011sporządzonych przez PCUZ ZOZ S.A w Polkowicach

Tabela Nr 9. Działalność Poradni Zdrowia Psychicznego w Polkowicach w latach 2009-2011 Porady udzielone w poradni Ogółem Lata 2009 2010 2011 Ogółem liczba wszystkich porad 10 337 3 361 3 232 3 744 w tym: porady lekarza ( psychiatry) 9 233 2 932 2 921 3 380 porady psychologa 1 104 429 311 364 Inne świadczenia 1462 421 501 540 psychoterapia indywidualna 391 114 131 146 porady telefoniczne 656 185 229 242 skierowania do stacjonarnych placówek psychiatrycznych 415 122 141 152 i odwykowych źródło: opracowanie własne na podstawie Sprawozdań PCUZ ZOZ SA w Polkowicach z działalności jednostki lecznictwa ambulatoryjnego dla osób z zaburzeniami psychicznymi, osób uzależnionych od alkoholu oraz innych substancji psychoaktywnych ( MZ-15 ) za lata 2009, 2010, 2011. W latach 2009-2011 w Poradni Zdrowia Psychicznego w Polkowicach udzielono ogółem 10 337 porad, w tym większość, bo 9233, to porady udzielone przez lekarzy psychiatrów (89,32% liczby wszystkich porad) i 1104 to porady udzielone przez psychologa. W okresie skierowano do stacjonarnych placówek psychiatrycznych i odwykowych ogółem 415 osób, największą liczbę skierowań - 242, zarejestrowano w roku 2011. Z terapii indywidualnych oferowanych przez Poradnię Zdrowia Psychicznego w Polkowicach w latach 2009-2011 skorzystało łącznie 391 osób, z porad telefonicznych 656 osób, a skierowania do stacjonarnych placówek psychiatrycznych i odwykowych otrzymało 415 osób, najwięcej w roku 2011. Z roku na rok wzrasta liczba osób korzystających z tej formy pomocy. Zmiany stylu życia, pracy, stosunków międzyludzkich sprawiają, że zdrowie psychiczne mieszkańców naszego powiatu wystawiane jest na różnego rodzaju stresy i niedogodności życia codziennego. Zagrożenia te prowadzą do różnego rodzaju zaburzeń nerwicowych i depresji. Poniższe zestawienie zawiera informacje na temat liczby osób leczonych w latach 2009-2011 w Poradni Zdrowia Psychicznego w Polkowicach, z uwzględnieniem diagnozy zaburzeń psychicznych. Tabela Nr 10 Leczeni wg rozpoznań w Poradni Zdrowia Psychicznego PCUZ ZOZ SA w Polkowicach w latach 2009-2011 r. Wyszczególnien ie Leczeni ogółem 2009-2011 2009r. leczeni ogółem w wieku lat 0-18 lat 19-29 30-64 65 i wię cej Ogółem 2010r. leczeni ogółem w wieku lat 0-18 8 19-29 30-64 65 i więc ej Ogółem 2011r. leczeni ogółem w wieku lat Ogółem z 1884 29 100 239 157 525 41 127 281 181 630 51 154 314 210 729 zaburzeniami psychicznymi organiczne 139 5 11 17 4 37 6 14 21 5 46 7 17 24 8 56 zaburzenia niepsychotyczne (F00-F09) organiczne 148 4 10 15 10 39 6 13 18 11 48 8 16 22 15 61 zaburzenia psychotyczne (F03,F05,F06) schizofrenia(f20) 244 3 9 21 32 65 4 13 27 38 82 5 16 32 44 97 inne zaburzenia 0-18 19-29 30-64 65 i więc ej 3 lat Ogółem

psychotyczne i 138 2 6 19 11 38 2 7 21 13 43 3 11 26 17 57 urojeniowe ( bez afektywnych i schizofrenii) (F21- F29) epizody afektywne 427 6 19 85 18 128 9 21 92 21 143 10 25 97 24 156 (F30,F32) depresje 231 2 14 27 34 77 1 11 24 31 67 3 16 31 37 87 nawracające i zaburzenia dwubiegunowe (F31 i F33) inne zaburzenia 95 1 9 13 8 31 1 6 9 7 23 2 12 16 11 41 nastroju (afektywne) F34-F39 zaburzenia nerwicowe związane ze 264 2 21 37 29 89 1 20 33 27 81 2 22 39 31 94 stresem i somatoformiczne F40-F48 zespoły behawioralne związane z 51 5 4 6 4 19 4 2 3 2 11 5 5 7 4 21 zaburzeniami fizjologicznymi i czynnikami fizycznymi F51-F59 zaburzenia osobowości i zachowania 41 x 4 3 7 14 x 3 2 6 11 x 5 4 7 16 dorosłych F60- F69 w tym 3 x 1 2 x 3 X x x x x x x X x X patologiczny hazard F63.0 upośledzenia 54 2 3 2 11 18 1 2 1 9 13 3 5 3 12 23 umysłowe F70-F79 zaburzenia zachowania i emocji 49 2 3 12 x 17 1 1 10 x 12 3 4 13 x 20 rozpoczynające się zwykle w dzieciństwie i w wieku młodzieńczym F90-F98 źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań PCUZ ZOZ SA w Polkowicach MZ-15 za 2009 r., 2010 r. 2011 r. W latach 2009-2011 z zaburzeniami psychicznymi, niezwiązanymi z uzależnieniami, leczonych było ogółem 1884 osób, najwięcej, bo 729 osób w roku 2011 w przedziale wiekowym między 30-64 rokiem życia, co stanowi 38,70% ogółu leczonych w 2011r. W latach 2009-2011 nastąpił wzrost liczby leczonych we wszystkich kategoriach zaburzeń psychicznych, najwyższa liczba leczonych w latach 2009-2011 wystąpiła w grupie : - zaburzeń afektywnych ogółem 427 osób (F 30 epizod maniakalny, F 32 epizod depresyjny szybkie zmiany stanu nastroju, od depresji do manii) w roku 2011 liczba leczonych w grupie zaburzeń afektywnych wyniosła 156 osób i w porównaniu do roku 2010 wzrosła o 13 osób; - zaburzeń nerwicowych związanych ze stresem i somatoformicznych ogółem 264 osoby (F 40-F48 zaburzenia lękowe w postaci fobii, nerwica natręctw, reakcja na ciężki stres 9

i zaburzenia adaptacyjne itp.). Największa liczba leczonych wystąpiła w roku 2011 i wyniosła 94 osoby. W roku 2010 z powodu zaburzeń nerwicowych leczyło się 81 osób; - leczonych na depresje nawracające i zaburzenia dwubiegunowe ogółem 231 osób (F31,F33 zaburzenia afektywne dwubiegunowe, zaburzenia depresyjne nawracające), liczba leczonych na depresje w okresie 2 lat tj. 2009 r. (77 osób) i 2010 r. ( 67osób ) kształtuje się na porównywalnym poziomie i wyniosła ogółem 144 osoby, co stanowi 62,34% ogółu liczby leczonych w tej grupie zaburzeń, wzrost liczby leczonych nastąpił w roku 2011 i wyniósł 87 osób, najwięcej w grupie wiekowej powyżej 65 r.ż. ; - leczonych na schizofrenię ogółem 244 osoby, wyraźny wzrost w stosunku do roku 2009 ( 65 osób ) nastąpił w roku 2011, w którym leczonych było 97 osób, najwięcej w przedziale wiekowym 65 lat i więcej. Schizofrenia to jedno z najcięższych zaburzeń psychicznych. To choroba przewlekła z pojawiającymi się nawrotami epizodów ostrych zaburzeń psychotycznych. Grupą szczególnie wymagającą pomocy są osoby w przedziale wiekowym od 0-18 roku życia, ze względu na zagrożenie depresją, zaburzenia nerwicowe związane ze stresem. Zaprezentowane dane udostępnione przez Polkowickie Centrum Usług Zdrowotnych ZOZ S.A. w Polkowicach nie odzwierciedlają w pełni faktycznego stanu zachorowalności w poszczególnych jednostkach chorobowych występujących wśród mieszkańców powiatu polkowickiego. Wynika to m.in. z faktu, że niektórzy mieszkańcy powiatu, chcąc zachować anonimowość, korzystają z poradni zdrowia psychicznego położonych na terenie powiatów ościennych. 10

III. INFRASTRUKTURA OCHRONY ZDROWIA W POWIECIE POLKOWICKIM, POMOCY SPOŁECZNEJ ORAZ ORGANIZACJI I INSTYTUCJI WSPIERAJĄCYCH Wszystkie osoby z zaburzeniami psychicznymi powinny być objęte szczególną opieką, zarówno medyczną jak i społeczną. Każdej osobie zarówno dorosłej, jak i dziecku, cierpiącej na zaburzenia psychiczne przysługuje prawo do leczenia, a w ramach pomocy społecznej osoby z zaburzeniami psychicznymi mogą starać się o dostęp do wielu specjalistycznych usług, w tym opiekuńczych. W ramach świadczonych usług opiekuńczych, pomocy społecznej i poradnictwa specjalistycznego w powiecie polkowickim działają: 1.Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Polkowicach Do zadań Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Polkowicach z zakresu pomocy osobom z zaburzeniami psychicznymi, zgodnie z ustawą z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych ( Dz. U. z 2011 r. Nr 127, poz. 721) należy: 1) opracowywanie i realizacja, zgodnych z powiatową strategią dotyczącą rozwiązywania problemów społecznych, powiatowych programów działania na rzecz osób niepełnosprawnych, w zakresie: a) rehabilitacji społecznej, b) przestrzegania praw osób niepełnosprawnych; 2) podejmowanie działań zmierzających do ograniczenia skutków niepełnosprawności; 3) współpraca z organizacjami pozarządowymi i fundacjami działającymi na rzecz osób niepełnosprawnych w zakresie rehabilitacji społecznej; 4) dofinansowanie: a) uczestnictwa osób niepełnosprawnych i ich opiekunów w turnusach rehabilitacyjnych, b) zaopatrzenie w sprzęt rehabilitacyjny, przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze. Zadania w zakresie udzielania pomocy osobom niepełnosprawnym, w tym również wsparcia dla osób ze schorzeniami psychicznymi Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Polkowicach realizuje w ramach Powiatowego Programu Działań na Rzecz Osób Niepełnosprawnych w Powiecie Polkowickim oraz Powiatowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie na lata 2012-2016. 2.Ośrodki pomocy społecznej Na terenie powiatu polkowickiego funkcjonuje 6 ośrodków pomocy społecznej, które realizują wiele form wsparcia na rzecz rodzin znajdujących się w kryzysie 1. Ośrodek Pomocy Społecznej w Polkowicach, ul. Lipowa 2, 2. Ośrodek Pomocy Społecznej w Przemkowie, ul.10 lutego 7, 3. Ośrodek Pomocy Społecznej w Chocianowie, ul. Odrodzenia 31, 4. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Radwanicach, ul. Przemysłowa 17, 11

5. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Grębocicach, ul. Głogowska 3, 6. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Gaworzycach, ul. Okrężna 85. Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego stanowi, że ośrodki pomocy społecznej, w porozumieniu z poradniami zdrowia psychicznego czy innymi specjalistycznymi placówkami terapeutycznymi, organizują oparcie społeczne dla osób, które z powodu choroby psychicznej lub upośledzenia umysłowego mają poważne trudności w życiu codziennym, zwłaszcza w relacjach z otoczeniem, w zakresie edukacji, zatrudnienia oraz w sprawach bytowych. Pomoc w formie usług specjalistycznych przyznawana jest osobom, które wymagają pomocy innych osób, a rodzina nie może takiej pomocy zapewnić. Usługi świadczone są w mieszkaniu osoby, która potrzebuje pomocy lub w ośrodkach wsparcia, takich jak środowiskowe domy samopomocy, kluby samopomocy, dzienne domy pomocy. Specjalistyczne usługi opiekuńcze powinny być dostosowane do szczególnych potrzeb osób z zaburzeniami psychicznymi i mogą obejmować m.in. :- uczenie i rozwijanie umiejętności niezbędnych do samodzielnego życia, w tym zwłaszcza uczenie umiejętności zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych; - interwencje i pomoc w życiu w rodzinie, w tym: poradnictwo specjalistyczne, wsparcie psychologiczne, ułatwienie dostępu do edukacji i kultury, koordynacja działań innych służb na rzecz rodziny podopiecznego, współpraca z jego rodziną; - wspieranie i pomoc w uzyskaniu zatrudnienia (szukanie informacji o pracy, pomoc w znalezieniu zatrudnienia lub alternatywnego zajęcia, wspieranie i asystowanie w kontaktach z pracodawcą, rozwiązywanie problemów psychicznych wynikających z pracy lub jej braku); - usprawnianie zaburzonych funkcji organizmu (zgodnie z zaleceniami lekarskimi), współpraca ze specjalistami w zakresie wspierania psychologiczno-pedagogicznego i edukacyjno - terapeutycznego; - zapewnienie dzieciom i młodzieży z głębokim upośledzeniem dostępu do zajęć rewalidacyjnych i rewalidacyjno-wychowawczych, jeżeli nie mają ich zapewnionych; - pomoc mieszkaniową. 3. Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Polkowicach realizuje zadania w zakresie: - wydawania orzeczeń o niepełnosprawności osobom do 16 r. ż.; - wydawanie orzeczeń o stopniu niepełnosprawności osobom po 16 r. ż.; 12

- wydawanie orzeczeń do ulg i uprawnień dla osób posiadających orzeczenie o inwalidztwie lub niezdolności do pracy; - wydawania legitymacji osoby niepełnosprawnej. Osoby niepełnosprawne mają szczególne uprawnienia na rynku pracy, a ich pracodawcy mogą ubiegać się o refundację części kosztów płacy z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności jest też podstawą do starania się o możliwość zatrudnienia w zakładach pracy chronionej, zakładach aktywności zawodowej, a także umożliwia korzystanie z różnych szkoleń specjalistycznych, czy udziału w warsztatach terapii zajęciowej. W latach 2009-2011 w ramach działalności Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Polkowicach, wydano łącznie 4126 orzeczeń, w tym dla osób z zaburzeniami psychicznymi 532 orzeczenia. Dzieciom do 16 roku życia, z uwzględnieniem upośledzenia umysłowego i chorób psychicznych, wydano w okresie 3 lat łącznie 62 orzeczenia, w tym dla osób z upośledzeniem umysłowym 19, dla osób chorych psychicznie - 43 orzeczenia. Dla osób powyżej 16 roku życia w okresie 3 lat wydano ogółem 486 orzeczeń, w tym dla osób z upośledzeniem umysłowym - 66 orzeczeń, dla osób chorych psychicznie wydano 420 orzeczeń. Tabela Nr 11 Liczba wydanych orzeczeń o niepełnosprawności dla osób do 16 r.ż i o stopniu niepełnosprawności dla osób powyżej 16 rż ze szczególnym uwzględnieniem orzeczeń z przyczyn upośledzenia umysłowego i chorób psychicznych w latach 2009-2011 Wyszczególnienie 2009 2010 2011 ogółem wszyscy niepełnosprawni 1417 1379 1330 osoby z zaburzeniami psychicznymi 175 195 178 ogółem 18 27 17 osoby do 16 roku życia w tym upośledzenie umysłowe 4 12 3 choroby psychiczne 14 15 14 ogółem 157 168 161 osoby powyżej 16 roku życia w tym upośledzenie umysłowe 24 25 17 choroby psychiczne 133 143 144 źródło: dane udostępnione przez Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Polkowicach z dnia 04.06.2012 r. 4. Warsztat Terapii Zajęciowej w Polkowicach prowadzony jest przez Stowarzyszenie Charytatywne ŻYĆ GODNIE z siedzibą w Polkowicach. Osoby z zaburzeniami psychicznymi i upośledzeniem umysłowym mogą korzystać z zajęć, które mają na celu ich rehabilitację zawodową i społeczną. Zajęcia te prowadzone są w formie warsztatów terapii zajęciowej. Rehabilitacja zawodowa i społeczna osób z zaburzeniami psychicznymi 13

skoncentrowana jest na rozwoju każdego uczestnika, uczeniu samodzielności oraz przygotowywania do podjęcia pracy zawodowej. Warsztat jest placówką pobytu dziennego, czas trwania zajęć wynosi nie więcej niż 7 godzin dziennie. 5. Powiatowy Urząd Pracy w Polkowicach Do zadań Powiatowego Urzędu Pracy w Polkowicach z zakresu pomocy osobom z zaburzeniami psychicznymi, zgodnie z ustawą z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r. Nr 127, poz. 721) należy: 1) opracowywanie i realizacja, zgodnych z powiatową strategią dotyczącą rozwiązywania problemów społecznych, powiatowych programów działania na rzecz osób niepełnosprawnych, w zakresie rehabilitacji zawodowej i zatrudniania; 2) współpraca z organizacjami pozarządowymi i fundacjami działającymi na rzecz osób niepełnosprawnych w zakresie rehabilitacji społecznej i zawodowej; 3) pośrednictwo pracy i poradnictwo zawodowe dla osób niepełnosprawnych, ich szkolenie oraz przekwalifikowywanie; 4) kierowanie osób niepełnosprawnych, które wymagają specjalistycznego programu szkolenia oraz rehabilitacji leczniczej i społecznej do specjalistycznego ośrodka szkoleniowo - rehabilitacyjnego lub innej placówki szkoleniowej; 5) doradztwo organizacyjno - prawne i ekonomiczne w zakresie działalności gospodarczej lub rolniczej podejmowanej przez osoby niepełnosprawne; 6) współpraca z właściwymi terenowo inspektorami pracy w zakresie oceny i kontroli miejsc pracy osób niepełnosprawnych; Osoba niepełnosprawna zarejestrowana w powiatowym urzędzie pracy jako poszukująca pracy niepozostająca w zatrudnieniu, może również korzystać na zasadach takich, jak bezrobotni, z następujących usług, określonych w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy : 1) szkoleń; 2) stażu; 3) prac interwencyjnych; 4) przygotowania zawodowego dorosłych; 5) studiów podyplomowych. Powiatowy Urząd Pracy inicjuje i organizuje szkolenia dla bezrobotnych osób niepełnosprawnych lub innych osób niepełnosprawnych poszukujących pracy i niepozostających w zatrudnieniu, a zarejestrowanych w powiatowym urzędzie pracy, w celu zwiększenia ich szans na uzyskanie zatrudnienia, podwyższenia dotychczasowych kwalifikacji zawodowych lub zwiększenia aktywności zawodowej, w szczególności w razie: 1) braku kwalifikacji zawodowych; 14

2) konieczności zmiany kwalifikacji w związku z brakiem propozycji odpowiedniego zatrudnienia; 3) utraty zdolności do pracy w dotychczas wykonywanym zawodzie. Osoby niepełnosprawne stanowią kategorię osób bezrobotnych najbardziej odczuwającą trudności związane ze znalezieniem pracy. Przeważająca liczba osób niepełnosprawnych, w tym niepełnosprawnych intelektualnie i z zaburzeniami psychicznymi, jest stale bezrobotna i bardzo rzadko samodzielnie poszukuje pracy. Mimo ciągle rosnącej świadomości społecznej osoby te mają utrudnione wejście na rynek pracy. Dla tej grupy osób praca stanowi nie tylko źródło utrzymania, ale jest najskuteczniejszym sposobem pozwalającym funkcjonować w społeczeństwie. Zakres oferowanego przez Powiatowy Urząd Pracy w Polkowicach wsparcia obejmuje m.in. staże umożliwiające powrót na rynek pracy i zaistnienie w roli pracownika, prace interwencyjne, refundacje kosztów związanych z utworzeniem stanowiska pracy dla pracodawców zatrudniających osoby z niepełnosprawnością. W roku 2011 w Powiatowym Urzędzie Pracy w Polkowicach zarejestrowano ogółem 227 osób bezrobotnych niepełnosprawnych, w tym 137 osób to kobiety, a najwięcej - bo 89 osób - stanowią osoby niepełnosprawne w przedziale wiekowym między 45 a 54 rokiem życia. Tabela Nr 12 Bezrobotni niepełnosprawni w powiecie polkowickim, stan na dzień 31.12.2011 r. Niepełnosprawni wiek stopień niepełnosprawności Niepełnosprawni Niepełnosprawni ogółem kobiety 18-24 12 8 25-34 27 14 35-44 44 33 45-54 89 58 55-59 41 24 60 i więcej 14 24 ogółem 227 137 znaczny 4 umiarkowany 37 lekki 186 ogółem 227 źródło: www.powiatpolkwicki.pl PUP w Polkowicach. Roczne sprawozdanie z działalności PUP w Polkowicach za 2011 r. Stan bezrobocia na dzień 31.12.2011 r. 6. Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Powiatowym Ośrodku Poradnictwa Psychologiczno Pedagogicznego i Doradztwa Metodycznego w Polkowicach Na terenie powiatu polkowickiego funkcjonuje jedna Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna, która udziela pomocy psychologiczno-pedagogicznej, w tym logopedycznej dzieciom i młodzieży od urodzenia do ukończenia nauki szkolnej a także pomocy w wyborze kierunku kształcenia i zawodu. Głównymi kierunkami działań jest wspomaganie dzieci i młodzieży odpowiednio do ich potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych, wspomaganie wychowawczej i edukacyjnej funkcji rodziny oraz udzielanie wsparcia 15

merytorycznego nauczycielom, wychowawcom i specjalistom udzielającym pomocy psychologiczno - pedagogicznej w przedszkolach, szkołach i placówkach. Wiele z zadań poradni należy wpisać w problematykę ochrony zdrowia psychicznego, m.in. wspomaganie dzieci i młodzieży głównie poprzez specjalistyczne formy terapeutyczne. Poradnia realizuje zadania poprzez diagnozowanie, opiniowanie, działalność terapeutyczną, prowadzenie grup wsparcia, prowadzenie mediacji, interwencję kryzysową, działalność profilaktyczną, poradnictwo i konsultacje. Przy poradni działają: Zespół Wczesnego Wspomagania Rozwoju Dziecka, którego celem działania jest stymulowanie psychofizycznego rozwoju dziecka od chwili wykrycia niepełnosprawności do czasu podjęcia nauki w szkole. Zespoły Orzekające celem działalności których jest wydawanie orzeczeń o potrzebach: kształcenia specjalnego, indywidualnych lub grupowych zajęć rewalidacyjno-wychowawczych, nauczania indywidualnego, rocznego indywidualnego przedszkolnego oraz wydawanie opinii o potrzebie wczesnego wspomagania. Poradnia w latach 2011-2012 wydała ogółem 146 orzeczeń dla osób w przedziale wiekowym 0-18 r.ż., w tym: dla 59 osób z upośledzeniem umysłowym i 87 osób z zaburzeniami zachowania i emocji rozpoczynającymi się w dzieciństwie i w wieku młodzieńczym. Wobec osób zgłaszających się do poradni zastosowano następujące formy pomocy: diagnozę psychologiczno-pedagogiczną, logopedyczną, postępowanie orzekające. Tabela Nr 13 Liczba osób, które skorzystały z pomocy psychologiczno-pedagogicznej w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Polkowicach w latach 2011-2012 w przedziale wiekowym 0-18 r. ż. Jednostka chorobowa Upośledzenie umysłowe F 70-F79 Zaburzenia zachowania i emocji rozpoczynające się zwykle w dzieciństwie i w wieku młodzieńczym F90-F98 Ogólna liczba wydanych orzeczeń Formy pomocy Diagnoza Terapia Orzecznictwo 2011r. 2012r. 2011r. 2012r. 2011r. 2012r. 59 44 54 x x 44 54 87 15 33 40 80 15 33 Źródło: dane udostępnione przez Poradnię Psychologiczno-Pedagogiczną w Polkowicach. 7. Szkoły Na terenie powiatu polkowickiego funkcjonują dwa zespoły szkół: Zespół Szkół w Chocianowie oraz Zespół Szkół im. Narodów Zjednoczonej Europy w Polkowicach. Działania w zakresie ochrony zdrowia psychicznego są planowane i realizowane przez szkoły w ramach corocznie opracowywanych programów profilaktycznych. Działania profilaktyczne ukierunkowywane są na szeroki zakres problemów, stanowiących zagrożenie dla bezpieczeństwa zdrowia fizycznego oraz psychicznego uczniów. Nauczyciele włączają 16

również rodziców do oddziaływań profilaktycznych prowadzonych przez szkoły poprzez informowanie ich o treściach przekazywanych uczniom oraz o dostrzeganych zagrożeniach. Główne zadania realizowanych programów to: - promowanie zdrowego stylu życia, - kształtowanie nawyków prozdrowotnych, - rozpoznawanie sytuacji i zachowań ryzykownych, w tym polegających na korzystaniu przez uczniów ze środków psychoaktywnych ( lekarstw bez wskazań lekarskich, papierosów, alkoholu i narkotyków), - eliminowanie z życia szkolnego agresji i przemocy rówieśniczej, - dbałość o zdrowie fizyczne i psychiczne osób przewlekle chorych i niepełnosprawnych, co jest kompatybilne z działaniami określonymi w Narodowym Programie Ochrony Zdrowia Psychicznego. 17

IV. REALIZACJA CELÓW I ZADAŃ POWIATU WYNIKAJĄCA Z ROZPORZĄDZENIA RADY MINISTRÓW W SPRAWIE NARODOWEGO PROGRAMU OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO Cele główne Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego: Cel główny 1: Promocja zdrowia psychicznego i zapobieganie zaburzeniom psychicznym wraz z ustaleniem priorytetów promocji zdrowia psychicznego, stanowi realizację celu szczegółowego 1.1. upowszechnienie wiedzy na temat zdrowia psychicznego, kształtowanie zachowań i stylów życia korzystnych dla zdrowia psychicznego, rozwijanie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach zagrażających zdrowiu psychicznemu, celu szczegółowego 1.2. zapobieganie zaburzeniom psychicznym polegającego na opracowaniu i realizacji programów zapobiegania przemocy w rodzinie, w szkole i w środowisku lokalnym, który jest wypełniany przez realizację już istniejących programów: - Powiatowy Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie na lata 2012-2016, - Powiatowy Program Zapobiegania Przestępczości oraz Ochrony Bezpieczeństw Obywateli i Porządku Publicznego na lata 2011-2015, oraz corocznie sporządzanych przez szkoły programów profilaktyki na każdy rok szkolny. Następny cel szczegółowy 1.3. zwiększenie integracji społecznej osób z zaburzeniami psychicznymi polegający na działaniach związanych z przygotowaniem i realizacją lokalnych programów informacyjno-edukacyjnych sprzyjających postawom zrozumienia i akceptacji oraz przeciwdziałających dyskryminacji wobec osób z zaburzeniami psychicznymi realizowany jest przez Program informacyjno-edukacyjny sprzyjający postawom zrozumienia i akceptacji oraz przeciwdziałających dyskryminacji wobec osób z zaburzeniami psychicznymi w Powiecie Polkowickim na lata 2013-2015 : Cel szczegółowy:1.4 organizacja systemu poradnictwa i pomocy w stanach kryzysu psychicznego polegający na utworzeniu lokalnych ośrodków pomocy kryzysowej oferujących poradnictwo i pomoc w stanach kryzysu zagrażającego zdrowiu psychicznemu, zrealizowany jest poprzez funkcjonowanie w strukturach Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Polkowicach Ośrodka Interwencji Kryzysowej. Cel główny 2: Zapewnienie osobom z zaburzeniami psychicznymi wielostronnej i powszechnie dostępnej opieki zdrowotnej oraz innych form opieki i pomocy niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym i społecznym, 18

realizowany będzie poprzez wykonywanie zadań właściwych dla celu szczegółowego 2.3.aktywizacja zawodowa osób z zaburzeniami psychicznymi. Są to zadania polegające na opracowaniu i realizacji lokalnego programu rozwoju zróżnicowanych form wspieranego zatrudnienia i przedsiębiorczości społecznej dostosowanych do potrzeb osób z zaburzeniami psychicznymi, zwiększeniu dostępności rehabilitacji zawodowej, organizacji poradnictwa zawodowego i szkoleń zawodowych dla osób z zaburzeniami psychicznymi. Ponadto przygotowanie i prowadzenie kampanii szkoleniowo-informacyjnej adresowanej do pracodawców promującej zatrudnianie osób z zaburzeniami psychicznymi w działalności powiatowych urzędów pracy. Zagadnienia te zostały zawarte w Programie zróżnicowanych form wspieranego zatrudnienia i przedsiębiorczości społecznej dostosowanych do potrzeb osób z zaburzeniami psychicznymi, celu szczegółowego 2.4 skoordynowanie różnych form opieki i pomocy realizowanego poprzez: - powołanie Uchwałą Nr 103/225/2012 Zarządu Powiatu Polkowickiego z dnia 11 grudnia 2012 r. Powiatowego Zespołu Koordynującego Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego, - opracowanie Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego w Powiecie Polkowickim na lata 2013-2015 zawierającego szczegółowy harmonogram realizacji działań, jego realizację, koordynowanie i monitorowanie. W ramach ww. celu wykonywane jest również działanie polegające na przygotowaniu i corocznym aktualizowaniu przewodnika informującego o dostępnych formach opieki zdrowotnej i pomocy społecznej i aktywizacji zawodowej dla osób z zaburzeniami psychicznymi. Przedstawiane działania realizowane będą wg zamieszczonego poniżej harmonogramu realizacji działań Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego w Powiecie Polkowickim na lata 2013-2015. 19

V. PRIORYTETY PROMOCJI ZDROWIA PSYCHICZNEGO W POWIECIE POLKOWICKIM NA LATA 2013-2015 1) Aktywizacja zawodowa osób z zaburzeniami psychicznymi Z analizy sytuacji zarejestrowanych osób bezrobotnych z orzeczonym stopniem niepełnosprawności ze względu na zaburzenia psychiczne wynika, iż osoby te stanowią ok.25% ogółu bezrobotnych niepełnosprawnych. Sytuacja tych osób na rynku pracy jest szczególnie skomplikowana, bowiem osoby z zaburzeniami psychicznymi mają zazwyczaj ogromne trudności w samodzielnym funkcjonowaniu. Stanowią one grupę osób szczególnie zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym. Dzięki możliwości zatrudnienia osoby z zaburzeniami psychicznymi doświadczają niezależności, utrzymują aktywny kontakt otoczeniem, rozwijają swoje umiejętności zawodowe oraz osobiste, ale przede wszystkim czują się pełnowartościowymi członkami społeczności lokalnej. Aktywizacja zawodowa to jeden z najistotniejszych czynników sprzyjających wydłużeniu okresu remisji zaburzeń psychicznych oraz zapobiegających izolacji i wykluczeniu społecznemu. Dlatego tak ważne jest poszukiwanie sposobów na wspieranie podejmowania zatrudnienia przez osoby chore oraz promocji form zatrudnienia tej grupy osób wśród potencjalnych pracodawców. 2) Upowszechnienie informacji o schizofrenii, typach schizofrenii i depresji Analiza statystyk dotyczących zachorowalności na zaburzenia psychiczne w powiecie polkowickim wskazuje na fakt, iż największa zachorowalność dotyczy takich jednostek chorobowych jak depresja oraz zaburzenia afektywne oraz schizofrenia. Zaburzenia depresyjne - zaburzenia psychiczne z grupy zaburzeń afektywnych charakteryzujące się obniżeniem nastroju, obniżeniem napędu psychoruchowego, zaburzeniem rytmów okołodobowych i lękiem. Schizofrenia jest doświadczeniem, które często nadchodzi niespodziewanie, budząc lęk zarówno u dotkniętej nią osoby, jak i jej rodziny oraz otoczenia. Niewiedza, strach i mity, z jakimi kojarzone są schorzenia psychiczne, wciąż wywołują niechęć i obawę oraz niejednokrotnie prowadzą do trwałej izolacji chorego. Dlatego tak istotne jest przełamanie barier, którymi otacza się osoby chorujące na schizofrenię, upowszechnianie wiedzy o specyfice i przebiegu tej choroby oraz apel o akceptację i zrozumienie wobec chorych i ich rodzin. 3) Działania edukacyjne i profilaktyczne z zakresu zaburzeń zachowania wśród dzieci i młodzieży. Statystyki opracowane przez Powiatowy Ośrodek Poradnictwa Psychologiczno- Pedagogicznego i Doradztwa Metodycznego w Polkowicach informują, iż w latach 2011-2012 wydano 146 orzeczeń dla osób w przedziale wiekowym, w tym 87 osób z zaburzeniami zachowania i emocji rozpoczynającymi się w dzieciństwie i w wieku młodzieńczym. 20

Nauczyciele, wychowawcy, pedagodzy i psycholodzy oraz rodzice zgłaszają narastające problemy wychowawcze. Agresja i przemoc w rodzinie, szkole, na ulicy to obecnie powszechne zjawiska w naszym społeczeństwie. Sprzyja temu osłabienie więzi rodzinnych, frustracja spowodowana ubóstwem, pozostawianie młodych ludzi z ich własnymi problemami. Działania edukacyjne i profilaktyczne w przypadku zaburzeń zachowania powinny obejmować zarówno osoby sprawiające problemy wychowawcze oraz rodzinę i szkołę. W rozwiązywaniu poważnych problemów zaburzeń zachowania występujących u dzieci i młodzieży, niezbędne korzystanie jest z wiedzy specjalistów w zakresie rozpoznawania zaburzeń i zastosowania odpowiednich form pomocy, takich jak: terapia indywidualna, terapia grupowa, terapia rodzinna, nauczanie indywidualne, orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, które oferuje Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna. Działania edukacyjne i profilaktyczne z zakresu zaburzeń zachowania wśród dzieci i młodzieży podejmowane będą głownie w ramach programów profilaktycznych realizowanych przez Zespoły Szkół w Chocianowie i w Polkowicach, przy współudziale Komendy Powiatowej Policji w Polkowicach, Poradni Psychologiczno - Pedagogicznej oraz Poradni Zdrowia Psychicznego Polkowickiego Centrum Usług Zdrowotnych ZOZ S.A w Polkowicach. VI. WSKAŹNIK MONITORUJĄCY PROGRAM Odsetek populacji objętej Programem VII. ADRESACI PROGRAMU Społeczność Powiatu Polkowickiego VIII. REALIZATOR PROGRAMU Jednostki organizacyjne Powiatu Polkowickiego IX. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA Powiatowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego w Powiecie Polkowickim na lata 2013-2015 finansowany będzie z następujących źródeł: 1. budżet Powiatu Polkowickiego 2. środki pochodzące z PFRON 3. środki podmiotów współuczestniczących w programie 3. inne źródła X. SPRAWOZDAWCZOŚĆ Corocznie w terminie do 30 czerwca Zarząd Powiatu Polkowickiego przedkłada Radzie Powiatu Polkowickiego roczne sprawozdanie z wykonania zadań objętych harmonogramem 21

realizacji Powiatowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego w Powiecie Polkowickim na lata 2013-2015 w roku poprzednim. 22

XI. HARMONOGRAM REALIZACJI DZIAŁAŃ W RAMACH PROGRAMU OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO W POWIECIE POLKOWICKIM PROGRAM PROMOCJI ZDROWIA PSYCHICZNEGO L.p Nazwa zadania Termin realizacji Realizator/ współuczestniczące podmioty 1. Upowszechnianie informacji o ogólnopolskich telefonach informacyjno-interwencyjnych h oraz zaufania i wsparcia wśród o młodzieży szkól ponadgimnazjalnych i mieszkańców powiatu polkowickiego poprzez wydrukowanie i dystrybucje informatorów z numerami telefonów I półrocze każdego roku 1)Starostwo Powiatowe w Polkowicach 2) PUP 3)PCPR 4)POPPPiDM 5)szkoły ponadgimnazjalne 6)KPP 2. Promowanie zdrowia psychicznego w szkołach, w tym: -opracowanie materiałów zawierających elementy promocji zdrowia psychicznego.skierowanych do młodzieży ( ulotki, plakaty dotyczące specyfiki powszechnych zaburzeń) praca ciągła 1)Zespół Szkół im. Narodów Zjednoczonej Europy w Polkowicach 2) Zespół Szkół w Chocianowie 3) Starostwo Powiatowe w Polkowicach 4) POPPPiDM w Polkowicach 5)PCPR 3. Upowszechnianie wiedzy na temat znaczenia zdrowia psychicznego w życiu człowieka i zdrowego stylu życia wśród młodzieży szkół ponadgimnazjalnych poprzez omawianie zagadnień na lekcjach wychowawczych i wychowania fizycznego praca ciągła 1)Zespół Szkół im. Narodów Zjednoczonej Europy w Polkowicach 2) Zespół Szkół w Chocianowie 3)PCPR 4) POPPPiDM 4. Realizacja programów profilaktycznych o charakterze informacyjno - edukacyjnym w szkołach i placówkach oświatowych ( w tematyce programów prowadzonych w formie pogadanek, zajęć warsztatowych uwzględnione zostaną zaburzenia psychiczne najczęściej występujące wśród młodzieży praca ciągła 1)Zespół Szkół im. Narodów Zjednoczonej Europy w Polkowicach 2) Zespół Szkół w Chocianowie 3) POPPPiDM 5. Organizacja poradnictwa specjalistycznego ( psycholog, psychiatra, prawnik, pracownik socjalny) dla młodzieży i rodziców. praca ciągła 1) PCPR 2) POPPPiDM 6. Prowadzenie edukacji w zakresie odpowiedzialnego rodzicielstwa oraz specjalistycznego poradnictwa rodzinnego praca ciągła 1)Zesół Szkół im. Narodów Zjednoczonej Europy w Polkowicach 2) Zespół Szkół w Chocianowie 3) PCPR 4) POPPPiDM 23

7. Dostarczenie wiedzy na temat zaburzeń zachowania oraz o wczesnych objawach i leczeniu schizofrenii, typach schizofrenii i depresji, w ramach programów profilaktycznych realizowanych przez szkoły. praca ciągła 1) Zespół Szkół im. Narodów Zjednoczonej Europy w Polkowicach 2) Zespół Szkół w Chocianowie 3) PCPR 4) POPPPiDM 8. Obchody Dnia Zdrowia Psychicznego (10.10) 10 października 1)Starostwo Powiatowe w Polkowicach 2)Zespól Szkół im. Narodów Zjednoczonej Europy w Polkowicach 3) Zespół Szkół w Chocianowie 4) PCPR 5) POPPPiDM 6) PUP 9. Opracowanie, wydrukowanie i dystrybucja materiałów informacyjno-edukacyjnych na temat objawów przebiegu, następstw i możliwości uzyskania pomocy w zaburzeniach zachowania, schizofrenii i depresji oraz dystrybucja ich wśród uczniów szkół ponadgimnazjalnych i ich rodziców, pracowników i kadry szkół oraz społeczności lokalnej raz w roku 1)Starostwo Powiatowe w Polkowicach 2)Zespół Szkół im. Narodów Zjednoczonej Europy w Polkowicach 3) Zespół Szkół w Chocianowie 10. Opracowanie, wydrukowanie i dystrybucja materiałów informacyjno-edukacyjnych z zakresu zdrowego stylu życia, właściwości sprzyjających zachowaniu zdrowia psychicznego i ich rozpowszechnienie wśród uczniów szkól ponadgimnazjalnych i ich rodziców, pracowników i kadr y szkół, oraz społeczności lokalnej. 11. Umieszczenie na stronie internetowej powiatu oraz na stronach instytucji publicznych działających na terenie powiatu polkowickiego a także w lokalnych mediach o dostępnych formach opieki zdrowotnej i pomocy społecznej oraz aktywizacji zawodowej dla osób z zaburzeniami psychicznymi I półrocze każdego roku bieżąca aktualizacja danych 1)Starostwo Powiatowe w Polkowicach 2)Zespół Szkół im. Narodów Zjednoczonej Europy w Polkowicach 3)Zespół Szkół w Chocianowie 4)POPPPiDM 5)PUP 1)Starostwo Powiatowe w Polkowicach 2) instytucje działające na terenie powiatu 24

PROGRAM ZAPOBIEGANIA PRZEMOCY W RODZINIE, W SZKOLE I W ŚRODOWISKU LOKALNYM l.p. Nazwa zadania Wskaźnik monitorujący Termin realizacji 1. Realizacja zajęć w szkołach z zakresu profilaktyki przemocy - liczba uczniów biorących udział w zajęciach w rodzinie w ramach Powiatowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na lata 2012-2016 i szkolnych programów profilaktyki 2. Realizacja programu korekcyjno-edukacyjnego dla osób stosujących przemoc w rodzinie liczba osób kończących program korekcyjno-edukacyjny w odniesieniu do liczby osób zgłoszonych do projektu 3. Projekt systemowy Nie Jestem Sam - liczba osób kończących udział w projekcie w odniesieniu do liczby osób zgłoszonych do projektu rok szkolny maj, grudzień 2013 r. styczeń grudzień 2013 r Realizator /podmioty współuczestniczące 1) PCPR 2) POPPPiDM 3) szkoły 1)PCPR 1)PCPR 4. Rozpowszechnienie ogólnopolskich telefonów informacyjnointerwencyjnych oraz zaufania i wsparcia (strona internetowa powiatu polkowickiego, lokalne media,) - liczba rozpowszechnionych wizytówek z numerami telefonów w stosunku do liczby wydrukowanych wizytówek, - wysokość nakładów poniesionych na drukowanie materiałów raz w roku 1) starostwo, 2) szkoły 3) urzędy miast i gmin 4) OPS 5) PCPR 5. Wsparcie dla ofiar przemocy w rodzinie (porady prawne, wparcie psychologa, porady socjalne) - liczba udzielonych porad prawnych - liczba udzielonych porad socjalnych praca ciągła 1) PCPR 2) POPPPiDM 3) KPP - liczba osób, które skorzystały ze wsparcia psychologa 6. Wspieranie rodziców w ich zadaniach wychowawczych i edukacyjnych dzieci i młodzieży ( porady, konsultacje, terapie) - liczba udzielonych porad i konsultacji - liczba osób które skorzystały z terapii praca ciągła 1) POPPPiDM 2) PCPR 3) szkoły 7. Doskonalenie współpracy i koordynacja działań instytucji i organizacji świadczących pomoc prawną, psychologiczną - liczba zaangażowanych instytucji świadczących pomoc prawną, psychologiczną i socjalną dla osób dotkniętych praca ciągła 1) PCPR 2) POPPPiDM 3) KPP, i socjalną dla osób dotkniętych przemocą w rodzinie przemocą w rodzinie, - liczba zorganizowanych spotkań dla podmiotów świadczących pomoc prawną, psychologiczną i socjalną dla osób dotkniętych przemocą w rodzinie, 8. Diagnozowanie, opiniowanie i orzekanie o zagrożeniu i niedostosowaniu społecznym dzieci i młodzieży liczba przeprowadzonych diagnoz, wydanych opinii i orzeczeń praca ciągła 1) POPPPiDM lub z zaburzeniami psychicznymi i problemami emocjonalnymi 25