PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z CHEMII W SZKOLE PODSTAWOWEJ IM. MARII KONOPNICKIEJ W WIETLINIE BARBARA KĘDZIOR
Spis treści Dokumenty określające Przedmiotowy System Oceniania... 2 Cele Przedmiotowego Systemu Oceniania... 2 Zasady informacji zwrotnej... 2 Formy aktywności podlegające ocenie... 3 Ogólne kryteria i wymagania na poszczególne oceny... 3 Zasady oceniania i klasyfikacji... 5 Kryteria oceny zeszytu przedmiotowego... 8 Zasady udostępniania do wglądu testów/sprawdzianów/prac klasowych... 8 Zasady oceniania uczniów ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się (dysleksja, dysgrafia, dysortografia) oraz dostosowanie metod i form pracy dla uczniów ze specyficznymi trudnościami w pisaniu i czytaniu... 8 Ewaluacja Przedmiotowego Systemu Oceniania... 9 1
Dokumenty określające Przedmiotowy System Oceniania Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 10 czerwca 2015 r. w sprawie szczegółowych warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów oraz słuchaczy w szkołach publicznych Program nauczania chemii w szkole podstawowej Chemia Nowej Ery autorstwa Teresy Kulawik i Marii Litwin Wewnątrzszkolny System Oceniania. Cele Przedmiotowego Systemu Oceniania 1. Poinformowanie ucznia o poziomie jego osiągnięć edukacyjnych. 2. Niesienie pomocy uczniowi w samodzielnym planowaniu swego rozwoju. 3. Motywowanie ucznia do dalszej pracy. 4. Dostarczenie rodzicom (prawnym opiekunom) i nauczycielom informacji o postępach, trudnościach, specjalnych uzdolnieniach ucznia. 5. Umożliwienie nauczycielowi doskonalenia organizacji i metod pracy dydaktycznowychowawczej. Zasady informacji zwrotnej SPOSÓB INFORMOWANIA UCZNIÓW Na pierwszych godzinach lekcyjnych nauczyciel zapoznaje uczniów z PSO. Wymagania na poszczególne oceny udostępnione są wszystkim uczniom. Oceny cząstkowe są jawne, oparte o opracowane kryteria. SPOSOBY INFORMOWANIA RODZICÓW Nauczyciel na pierwszym zebraniu informuje rodziców o sposobie oceniania z przedmiotu. O ocenach cząstkowych lub klasyfikacyjnych informuje się rodziców na zebraniach rodzicielskich lub w czasie indywidualnych spotkań z rodzicami udostępniając zestawienie ocen i umożliwiając wgląd do dziennika lekcyjnego. Sprawdzone i ocenione pisemne prace kontrolne uczeń i jego rodzice (prawni opiekunowie) otrzymują do wglądu na terenie szkoły. Informacja o grożącej ocenie niedostatecznej klasyfikacyjnej jest przekazywana zgodnie z procedurą WSO. SPOSOBY INFORMOWANIA WYCHOWAWCY Nauczyciel wpisuje oceny do dziennika. Nauczyciel informuje wychowawcę o aktualnych 2
osiągnięciach i zachowaniu ucznia. Nauczyciel przekazuje wychowawcy informację o uczniach zagrożonych oceną niedostateczną Formy aktywności podlegające ocenie 1. Wypowiedzi ustne ( przynajmniej raz w semestrze, pod względem rzeczowości, stosowania języka chemicznego, umiejętności formułowania dłuższej wypowiedzi ). Przy odpowiedzi ustnej obowiązuje znajomość materiału z trzech ostatnich lekcji, w przypadku lekcji powtórzeniowych- z całego działu. 2. Kartkówki 10-20 min obejmujące materiał z trzech ostatnich lekcji nie muszą być zapowiadane (co najmniej cztery w ciągu semestru). 3. Sprawdziany pisemne całogodzinne (conajmniej dwa w ciągu semestru ) przeprowadzane po zakończeniu każdego działu zapowiadane tydzień wcześniej. Sprawdziany mogą zawierać dodatkowe pytania ( zadania ) na ocenę celującą. 4. Prace domowe obowiązkowe. 5. Aktywność na lekcji zapisywana jest przy pomocy znaków +. Uczeń otrzymuje ocenę bardzo dobry, gdy zgromadzi pięć plusów, gdy uzyska ich mniej, w końcu semestru zostają one zamienione odpowiednio przy ++++ ocena dobry, przy +++ ocena dostateczny. 6. W przypadku dużej aktywności na lekcji uczeń może otrzymać kilka ocen za aktywność. 7. Systematyczna obserwacja zachowania uczniów, w tym aktywność na lekcjach, umiejętność samodzielnego rozwiązywania problemów, współpraca w zespole, udział w dyskusjach prowadzących do wyciągania wniosków. Ogólne kryteria i wymagania na poszczególne oceny POZIOMY WYMAGAŃ Konieczny (k) - obejmuje niezbędne wiadomości i umiejętności, które umożliwiają uczniom kontynuowanie nauki na danym poziomie nauczania. Najczęstszą kategorią celów dla tego rodzaju wymagań jest stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych, zapamiętanie wiadomości, odtwarzanie działania i uczestniczenie w nim. Uczeń, który spełnia te wymagania otrzymuje ocenę dopuszczającą. Podstawowy (p) - obejmuje wiadomości i umiejętności, które są stosunkowo łatwe do opanowania, pewne naukowo, użyteczne w życiu codziennym i konieczne do kontynuowania nauki. W kategorii celów kształcenia nawiązuje to do rozumienia wiadomości, odtwarzania działania i podejmowania go. Uczeń, który spełnia wymagania konieczne i podstawowe, uzyskuje ocenę dostateczną. 3
Rozszerzający (r) - obejmuje wiadomości i umiejętności, które są średnio trudne do opanowania, nie są niezbędne do kontynuowania nauki, mogą ale nie muszą być użyteczne w życiu codziennym. Są pogłębione i rozszerzone w stosunku do wymagań podstawowych. Odpowiada to stosowaniu wiadomości w sytuacjach typowych, sprawnemu działaniu w stałych warunkach oraz nastawieniu na działanie. Uczeń, który spełnia te wymagania konieczne, podstawowe i rozszerzające otrzymuje ocenę dobrą. Dopełniający (d) - obejmuje wiadomości i umiejętności, które są trudne do opanowania, nie mają bezpośredniego zastosowania w życiu codziennym, jednak nie muszą wykraczać poza obowiązujący program nauczania. Odpowiada to stosowaniu wiadomości w sytuacjach problemowych, sprawności działania w zmiennych warunkach i budowania własnego systemu działań. Uczeń, który spełnia te wymagania konieczne, podstawowe, rozszerzające i dopełniające otrzymuje ocenę bardzo dobrą. Jeśli wiadomości i umiejętności ucznia wykraczają poza obowiązujący program nauczania, a spełnia on wszystkie wymagania niższe, uzyskuje ocenę celującą. OGÓLNE KRYTERIA OCENIANIA Z CHEMII Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który: -posiada wiadomości i umiejętności znacznie wykraczające poza program nauczania, -potrafi korzystać z różnych źródeł informacji nie tylko tych wskazanych przez nauczyciela, -potrafi stosować wiadomości w sytuacjach nietypowych ( problemowych ), -proponuje rozwiązania nietypowe, -umie formułować problemy i dokonywać analizy syntezy nowych zjawisk, -potrafi precyzyjnie rozumować posługujące się wieloma elementami wiedzy, nie tylko z zakresu chemii, -potrafi udowodnić swoje zdanie, używając odpowiedniej argumentacji, będącej skutkiem zdobytej samodzielnie wiedzy, -osiąga sukcesy w konkursach i olimpiadach chemicznych lub wymagających wiedzy chemicznej, szczebla wyższego niż szkolny, -jest autorem pracy związanej z chemią o dużych wartościach poznawczych i dydaktycznych. Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który: -opanował w pełnym zakresie wiadomości i umiejętności przewidziane programem, -potrafi stosować zdobytą wiedzę do rozwiązania problemów i zadań w nowych sytuacjach, -wskazuje dużą samodzielność i potrafi bez nauczyciela korzystać z różnych źródeł wiedzy, np. układu okresowego pierwiastków, wykresów, tablic, zestawień, -sprawnie korzysta ze wszystkich dostępnych i wskazanych przez nauczyciela, dotrzeć do innych źródeł wiadomości, -potrafi planować i bezpiecznie przeprowadzać eksperymenty chemiczne, -potrafi biegle pisać i samodzielnie uzgadniać równania reakcji chemicznych, -wykazuje się aktywną postawą w czasie lekcji, -bierze udział w konkursie chemicznym lub wymagającym wiedzy i umiejętności związanych z chemią, -potrafi poprawnie rozumować o kategoriach przyczynowo-skutkowych wykorzystując wiedzę przewidzianą programem również pokrewnych przedmiotów. 4
Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który: -opanował w dużym zakresie wiadomości i umiejętności określone programem, -poprawnie stosuje wiadomości i umiejętności do samodzielnego rozwiązywania typowych zadań i problemów, natomiast zadania o stopniu trudniejszym wykonuje przy pomocy nauczyciela, -potrafi korzystać ze wszystkich poznanych na lekcji źródeł informacji ( układ okresowy pierwiastków, wykresy, tablice i inne ), -potrafi bezpiecznie wykonywać doświadczenia chemiczne, -rozwiązuje niektóre zadania dodatkowe o niewielkiej skali trudności, -poprawnie rozumuje w kategoriach przyczynowo-skutkowych, -jest aktywny w czasie lekcji. Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który: -opanował w podstawowym zakresie te wiadomości i umiejętności określone programem, które są konieczne do dalszego kształcenia, -poprawnie stosuje wiadomości i umiejętności do rozwiązywania, z pomocą nauczyciela, typowe zadania teoretyczne lub praktyczne o niewielkim stopniu trudności, -potrafi korzystać, przy pomocy nauczyciela, z takich źródeł wiedzy, jak układ okresowy pierwiastków, wykresy, tablice, -z pomocą nauczyciela potrafi bezpiecznie wykonać doświadczenie chemiczne, -potrafi przy pomocy nauczyciela pisać i uzgadniać równania reakcji chemicznych, -w czasie lekcji wykazuje się aktywnością w stopniu zadawalającym. Ocenę dopuszczająca otrzymuje uczeń, który: -ma braki w opanowaniu wiadomości określonych programem nauczania, ale braki te nie przekreślają możliwości dalszego kształcenia, -rozwiązuje z pomocą nauczyciela typowe zadania teoretyczne lub praktyczne o niewielkim stopniu trudności, -z pomocą nauczyciela potrafi bezpiecznie wykonywać bardzo proste eksperymenty chemiczne, pisać proste wzory chemiczne i równania chemiczne, -przejawia niesystematyczne pewne zaangażowanie w proces uczenia się. Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który: -nie opanował tych wiadomości i umiejętności określonych programem, które są konieczne do dalszego kształcenia się, -nie potrafi rozwiązać zadań teoretycznych lub praktycznych o elementarnym stopniu trudności nawet przy pomocy nauczyciela, -nie zna symboliki chemicznej, -nie potrafi napisać prostych wzorów chemicznych i najprostszych równań chemicznych nawet z pomocą nauczyciela, -nie potrafi bezpiecznie posługiwać się prostym sprzętem laboratoryjnym i odczynnikami chemicznymi, -nie wykazuje zadawalającej aktywności poznawczej i chęci do pracy. Zasady oceniania i klasyfikacji 1. Każdy uczeń jest oceniany zgodnie z zasadami sprawiedliwości. 5
2. Każdy uczeń powinien otrzymać w semestrze minimum 3 oceny. 3. Prace klasowe, krótkie sprawdziany i odpowiedzi ustne są obowiązkowe. 4. Nie ma możliwości poprawiania ocen na tydzień przed klasyfikacją. 5. Uczeń, który opuścił więcej niż 50% lekcji może być nieklasyfikowany. 6. Uczeń ma prawo dwukrotnie w ciągu semestru zgłosić nieprzygotowanie do lekcji (nie dotyczy prac klasowych), Przez nieprzygotowanie się do lekcji rozumiemy niegotowość do odpowiedzi. 7. W przypadku usprawiedliwionej nieobecności uczeń może być zwolniony z kartkówki lub odpowiedzi, ale nie zwalnia go to z obowiązku uzupełnienia wiadomości, które nauczyciel ma prawo skontrolować na najbliższej jednostce lekcyjnej. 8. Podczas pisania klasówek (sprawdzianów, kartkówek) uczeń rozwiązuje zadania samodzielnie. W przypadku stwierdzenia, że kontaktuje się z innym uczniem lub odpisuje, nauczyciel ma prawo przerwać uczniowi pisanie- jest to równoznaczne z uzyskaniem za pracę oceny niedostatecznej. 9. Osiągnięte sukcesy w konkursach i olimpiadach przedmiotowych wpływają na podwyższenie oceny z przedmiotu. 10. Jeżeli uczeń opuścił pracę klasową z przyczyn losowych to powinien napisać ją w ciągu dwóch tygodni od dnia powrotu do szkoły. 11. W przypadku sprawdzianów pisemnych przyjmuje się skalę punktową przeliczaną na oceny cyfrowe wg kryteriów: Ocena cyfrowo % możliwych do uzyskania punktów 6 95+ zadanie dodatkowe 5+ 100 5 90-99 4+ 80-89 4 70-79 3+ 60-69 3 50-59 2+ 40-49 2 30-39 1+ 20-29 1 0-19 12. Ocena klasyfikacyjna semestralna lub roczna nie jest średnią arytmetyczną ocen cząstkowych. Ocenę tę ustalamy biorąc pod uwagę oceny cząstkowe w kolejności: 6
Forma aktywności Sprawdzian śródroczny, roczny Praca klasowa, Sprawdzian, Test diagnozy, Międzyszkolny konkurs przedmiotowy Kartkówka, Odpowiedź ustna, Konkurs wewnątrzszkolny, Projekty Aktywność na lekcji, Praca domowa Waga 4 3 2 1 13. Ocenę roczną wystawia się na podstawie ocen uzyskanych przez ucznia w ciągu całego roku szkolnego. Średniej ważonej przyporządkowuje się ocenę szkolną wg przedziałów zawartych poniżej: Średnia Ocena 5,25 6,0 celujący 4,51-5,24 bardzo dobry 3,51 4,5 dobry 2,51 3,5 dostateczny 1,75 2,5 dopuszczający Do 1,74 niedostateczny 14. Uczeń będzie poinformowany o przewidywanej śródrocznej i rocznej ocenie z chemii co najmniej na 2 tygodnie przed posiedzeniem klasyfikacyjnym. Jeśli przewidywana ocena śródroczna i roczna jest oceną niedostateczną, to wychowawca powiadamia rodzica miesiąc przed posiedzeniem klasyfikacyjnym. 15. Uczeń może ubiegać się o ocenę wyższą niż przewidywana przy spełnieniu warunków: Frekwencja na zajęciach nie niższa niż 80% ( z wyjątkiem długotrwałej choroby), Usprawiedliwienie wszystkich nieobecności na zajęciach, Przystąpienie do wszystkich przewidzianych przez nauczyciela form sprawdzianów i prac pisemnych, Uzyskanie z wszystkich sprawdzianów i prac pisemnych ocen pozytywnych (wyższych niż ocena niedostateczna), również w trybie poprawy ocen niedostatecznych, 7
Skorzystanie z wszystkich oferowanych przez nauczyciela form poprawy, w tym konsultacji indywidualnych Kryteria oceny zeszytu przedmiotowego Uczeń ma obowiązek posiadać zeszyt przedmiotowy. Zasady udostępniania do wglądu testów/sprawdzianów/prac klasowych Sprawdzone i ocenione pisemne prace kontrolne uczeń i jego rodzice (prawni opiekunowie) otrzymują do wglądu na terenie szkoły. Zasady oceniania uczniów ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się (dysleksja, dysgrafia, dysortografia) oraz dostosowanie metod i form pracy dla uczniów ze specyficznymi trudnościami w pisaniu i czytaniu 1. Uczniowie posiadający opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej o specyficznych trudnościach w uczeniu się oraz uczniowie posiadający orzeczenie o potrzebie nauczania indywidualnego są oceniani z uwzględnieniem zaleceń poradni. 2. Nauczyciel dostosowuje wymagania edukacyjne do indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych ucznia posiadającego opinie poradni psychologicznopedagogicznej o specyficznych trudnościach w uczeniu się. 3. W stosunku wszystkich uczniów posiadających dysfunkcję zastosowane zostaną zasady wzmacniania poczucia własnej wartości, bezpieczeństwa, motywowania do pracy i doceniania małych sukcesów. Rodzaje dysfunkcji: - Dyskalkulia, czyli trudności w liczeniu Oceniamy przede wszystkim tok rozumowania, a nie techniczną stronę liczenia. Uczeń ma, bowiem skłonność do przestawiania kolejności cyfr w liczbie i przez to jej zapis jest błędny. Zły wynik końcowy wcale nie świadczy o tym, że dziecko nie rozumie zagadnienia. Dostosowanie wymagań będzie, więc dotyczyło tylko formy sprawdzenia wiedzy poprzez koncentrację na prześledzeniu toku rozumowania w danym zadaniu i jeśli jest on poprawny - wystawienie uczniowi oceny pozytywnej. - Dysgrafia, czyli brzydkie, nieczytelne pismo Dostosowanie wymagań będzie dotyczyło formy sprawdzania wiedzy, a nie treści. Wymagania merytoryczne, co do oceny pracy pisemnej powinny być ogólne, takie same, jak dla innych uczniów, natomiast sprawdzenie pracy może być niekonwencjonalne. Np., jeśli nauczyciel nie może przeczytać pracy ucznia, może go poprosić, aby uczynił to sam lub przepytać ustnie z tego zakresu materiału. Może też skłaniać ucznia do pisania drukowanymi 8
literami lub na komputerze. Nie oceniamy czytelności rysunków, estetyki wykonanych konstrukcji geometrycznych, a jedynie ich poprawność. - Dysleksja, czyli trudności w czytaniu przekładające się niekiedy także na problemy ze zrozumieniem treści Sposoby dostosowania wymagań: krótkie i proste polecenia, czytanie polecenia zadania na głos, objaśnianie dłuższych poleceń. naukę definicji, reguł wzorów, symboli chemicznych rozłożyć w czasie, często przypominać i utrwalać w trakcie rozwiązywania zadań tekstowych sprawdzać, czy uczeń przeczytał treść zadania i czy prawidłowo ją zrozumiał, w razie potrzeby udzielać dodatkowych wskazówek w czasie sprawdzianów zwiększyć ilość czasu na rozwiązanie zadań można też dać uczniowi do rozwiązania w domu podobne zadania uwzględniać trudności związane z zapisywaniem reakcji chemicznych. materiał sprawiający trudność dłużej utrwalać, dzielić na mniejsze porcje oceniać tok rozumowania, nawet gdyby ostateczny wynik zadania był błędny, co wynikać może z pomyłek rachunkowych oceniać dobrze, jeśli wynik zadania jest prawidłowy, choćby strategia dojścia do niego była niezbyt jasna - Inne rodzaje dysfunkcji ocenianie zgodnie ze wskazaniami poradni. Uczeń ze sprawnością intelektualną niższą od przeciętnej W przypadku tych dzieci konieczne jest dostosowanie zarówno w zakresie formy, jak i treści wymagań. Obniżeniu wymagań, które obejmują jednak wiadomości i umiejętności określone podstawą programową. Poprawa prac klasowych odbywać się będzie przy pomocy nauczyciela. Zastosowanie metod ułatwiających opanowanie materiału. Wymagania co do formy mogą obejmować między innymi: szerokie stosowanie zasady poglądowości omawianie niewielkich partii materiału i o mniejszym stopniu trudności, podawanie poleceń w prostszej formie ( dzielenie złożonych treści na proste, bardziej zrozumiałe części ) wydłużanie czasu na wykonanie zadania podchodzenie do ucznia w trakcie samodzielnej pracy w razie potrzeby udzielenie pomocy, wyjaśnień, mobilizowanie do wysiłku i ukończenia zadania zadawanie do domu tyle, ile dziecko jest w stanie samodzielnie wykonać Ewaluacja Przedmiotowego Systemu Oceniania Ewaluacja PSO z chemii dokonywana jest na podstawie określonych źródeł informacji: ankiety do ucznia, 9
rozmowy z reprezentatywną grupą uczniów, analizy osiągnięć uczniów. 10