WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA POLSKIEGO W KLASIE VIII w Szkole Podstawowej nr 42 z Oddziałami Integracyjnymi w roku szkolnym 2018/2019 Opracowano na podstawie: realizowanego w szkole programu nauczania języka polskiego NOWE Słowa na start! - 907/5/2018, Wewnątrzszkolnych Zasad Oceniania zawartych w Statucie Szkoły Podstawy programowej kształcenia ogólnego OCENĘ CELUJĄCĄ Otrzymuje uczeń, który opanował wiadomości i umiejętności przewidziane w podstawie programowej. twórczo rozwiązuje problemy i zagadnienia z literatury i gramatyki o dużym stopniu trudności, samodzielnie rozwija własne uzdolnienia i zainteresowania, aktywnie uczestniczy w lekcjach (np. pełni funkcję asystenta nauczyciela) i zajęciach pozalekcyjnych, wzorowo wykonuje prace domowe i zadania dodatkowe, czyta ze zrozumieniem teksty kultury przewidziane w podstawie programowej, potrafi analizować i interpretować je w sposób pogłębiony i wnikliwy, posługując się terminologią z podstawy programowej, buduje wypowiedzi ustne i pisemne, które są bezbłędne oraz cechują się dojrzałością myślenia, prawidłowo ocenia i wartościuje problemy i zjawiska dotyczące literatury, kultury oraz języka, wykorzystuje wiedzę, umiejętności i kreatywność przy odbiorze i analizie tekstów oraz tworzeniu wypowiedzi, posługuje się bogatym i różnorodnym słownictwem oraz poprawnym językiem zarówno w mowie, jaki i w piśmie, samodzielnie prezentuje wyniki swojej pracy, współpracuje w zespole, często odgrywając rolę lidera, 1
wykazuje się umiejętnością krytycznego myślenia, z powodzeniem bierze udział w konkursach literackich, recytatorskich, teatralnych w szkole i poza nią, uczestniczy w życiu kulturalnym w swoim regionie. OCENĘ BARDZO DOBRĄ Otrzymuje uczeń, który opanował wiadomości i umiejętności przewidziane w podstawie programowej. dogłębnie analizuje i interpretuje utwór liryczny, wyszukując środki stylistyczne (animizacja, wyraz dźwiękonaśladowczy, paradoks, neologizm, eufemizm, inwokacja, symbol, alegoria, personifikacja, apostrofa, anafora, epitet, metafora, porównanie, porównanie homeryckie, powtórzenie, pytanie retoryczne, rym) oraz wykorzystując potrzebne konteksty, wykorzystuje w interpretacji tekstów literackich elementy wiedzy o historii i kulturze oraz potrzebne konteksty, wykazuje się w tym zakresie samodzielnością myślenia, interpretuje wymowę wiersza i odnosi ją do rzeczywistości codziennej, interpretuje przesłanie utworu, samodzielnie analizuje i interpretuje dzieła sztuki (obraz, grafika, rzeźba, fotografia), dostrzega ogólny sens utworu, zawarte w nim idee, zna biografie wybranych pisarzy - przedstawicieli epok historyczno-literackich, samodzielnie charakteryzuje twórczość pisarzy, prezentuje wiedzę historyczną o epoce danego pisarza, znajduje w tekstach współczesnej kultury popularnej (np. w filmach, komiksach, piosenkach) nawiązania do tradycyjnych wątków literackich i kulturowych, samodzielnie analizuje tekst prasowy (reportaż, wywiad, artykuł, felieton) według podanych kryteriów, doskonale potrafi posługiwać się poznanymi formami (opis sytuacji, przeżyć wewnętrznych i dzieła sztuki, charakterystyka, charakterystyka porównawcza, rozprawka, wywiad, reklama, prezentacja, podanie, hasło reklamowe, notatka, 2
sprawozdanie z filmu i spektaklu, recenzja z filmu i spektaklu, przemówienie, CV, życiorys, list motywacyjny, scenariusz filmowy), tworzy tekst w danym stylu, porównuje i ocenia wybrane komiksy, tworzy wypowiedzi ustne i pisemne całkowicie poprawne pod względem merytorycznym, logicznym, stylistyczno językowym i ortograficznym, posługując się cytatami, terminami teoretycznoliterackimi, pojęciami historycznoliterackimi, dostrzega różnice między literaturą piękną a literaturą naukową, popularnonaukową, publicystyką i określa funkcję tych rodzajów piśmiennictwa, porównuje utwór literacki z jego ekranizacją, porównuje różne dzieła sztuki podejmujące dany motyw czy temat, odnosi problemy poruszane w literaturze do współczesności, zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie, przedstawia wybrany blog, określa wartości estetyczne poznawanych tekstów kultury, pisze całkowicie poprawnie pod względem ortograficznym i interpunkcyjnym, wyróżnia środowiskowe i regionalne odmiany języka, przekształca tekst gwarowy na ogólnopolski, zastępuje dany wyraz słowem o bogatszej treści lub o szerszym zakresie, podaje różne znaczenia podanych wyrazów, bezbłędnie dokonuje rozbioru gramatycznego i logicznego zdania, rozpoznaje słownictwo ogólnonarodowe i słownictwo o ograniczonym zasięgu (terminy naukowe, archaizmy, kolokwializmy), koryguje błędy w akcentowaniu, określa kierunek upodobnienia fonetycznego na podanych przykładach, tworzy wyrazy należące do konkretnych kategorii słowotwórczych, dokonuje analizy słowotwórczej podanych wyrazów, omawia funkcje łącznika w przymiotnikach złożonych, tworzy nazwy mieszkańców danego miasta, wskazuje pleonazmy w podanych wyrażeniach. 3
OCENĘ DOBRĄ Otrzymuje uczeń, który opanował wiadomości i umiejętności przewidziane w podstawie programowej. wyszukuje i prawidłowo nazywa w tekście literackim środki stylistyczne (animizacja, wyraz dźwiękonaśladowczy, paradoks, neologizm, eufemizm, inwokacja, symbol, alegoria, personifikacja, apostrofa, anafora, epitet, metafora, porównanie, porównanie homeryckie, powtórzenie, pytanie retoryczne, rym) oraz określa ich funkcje, poprawnie analizuje i interpretuje utwór poetycki, wskazuje elementy autobiograficzne w wybranych utworach, w miarę samodzielnie wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, elementy wiedzy o historii i kulturze, omawia kontekst historyczny utworów, określa w poznawanych tekstach problematykę egzystencjalną oraz poddaje ją refleksji, potrafi posługiwać się poznanymi formami (opis sytuacji, przeżyć wewnętrznych i dzieła sztuki, charakterystyka, charakterystyka porównawcza, rozprawka, wywiad, reklama, prezentacja, podanie, hasło reklamowe, notatka, sprawozdanie z filmu i spektaklu, recenzja z filmu i spektaklu, przemówienie, CV, życiorys, list motywacyjny, scenariusz filmowy), zna rodzaje oraz gatunki literackie; odpowiednio klasyfikuje dane utwory, nazywa cechy gatunkowe poznanych utworów, wyjaśnia różnicę między normą wzorcową a normą użytkową języka, rozpoznaje wypowiedzi zgodnie z normą wzorcową i normą użytkową, wymienia przykłady języków środowiskowych i języków zawodowych, wymienia cechy gwary uczniowskiej, w podanych przykładach wskazuje różnice pomiędzy gwarą a językiem ogólnonarodowym, rozpoznaje styl podanej wypowiedzi (potoczny, urzędowy, artystyczny, naukowy, publicystyczny), omawia język reportażu, wywiadu, artykułu i felietonu,, 4
koryguje błędy stylistyczne w podanym tekście, porównuje treść i zakres wyrazu na podanych przykładach, wyjaśnia różnice pomiędzy wyrazami wieloznacznymi a homonimami, wyjaśnia znaczenie podanych eufemizmów i neologizmów, przedstawia wybrany komiks i ocenia go według podanych kryteriów, określa formy odmiennych części mowy, stopniuje przysłówki i przymiotniki, określa nieosobowe formy czasownika, zna typy liczebnika, sporządza wykres zdania pojedynczego i złożonego, przekształca zdania pojedyncze w złożone, dzieli zdania złożone współrzędnie na składowe, nazywa rodzaje upodobnień fonetycznych ( na konkretnych przykładach), koryguje błędy w podziale wyrazów, poprawnie akcentuje wyrazy stanowiące wyjątek od powszechnej reguły, wskazuje w podanych parach wyraz podstawowy i pochodny, wskazuje formant w wyrazie pochodnym, podkreśla w rodzinie wyrazów rdzeń i wskazuje oboczności, rozpoznaje złożenia i zrosty w podanych przykładach, wyjaśnia pochodzenie podanych nazw miejscowości, wyjaśnia zależność pomiędzy treścią a zakresem wyrazu, odnajduje w zdaniach błędnie użyte wyrazy, odnajduje błędy stylistyczne w tekście i koryguje je, zna pojęcie pleonazm. OCENĘ DOSTATECZNĄ Otrzymuje uczeń, który opanował wiadomości i umiejętności przewidziane w podstawie programowej. czyta teksty literackie ze zrozumieniem ich sensu i opisanych uczuć, w miarę samodzielnie analizuje i interpretuje dzieła sztuki (obraz, grafika, rzeźba, fotografia), szczegółowo opisuje i charakteryzuje elementy świata przedstawionego, 5
samodzielnie wypowiada się w szkolnych formach pisemnych ( opis sytuacji, przeżyć wewnętrznych i dzieła sztuki, charakterystyka, charakterystyka porównawcza, rozprawka, wywiad, reklama, prezentacja, podanie, hasło reklamowe, notatka, sprawozdanie z filmu i spektaklu, recenzja z filmu i spektaklu, przemówienie, CV, życiorys, list motywacyjny, scenariusz filmowy), rozpoznaje rodzaje literackie: epikę, lirykę i dramat; określa cechy charakterystyczne poszczególnych rodzajów literackich i przypisuje czytany utwór do odpowiedniego rodzaju, rozróżnia gatunki epiki, liryki i dramatu, w tym: opowiadanie, powieść, powieść historyczna, powieść kryminalna, ballada, ballada romantyczna, dramat romantyczny,fraszka, pieśń, satyra, nowela, sonet, pamiętnik, komedia, tren, epopeja, tragedia - i wymienia ich podstawowe cechy oraz wskazuje cechy gatunkowe wskazanych utworów literackich, rozpoznaje w tekście literackim środki stylistyczne, przy niewielkiej pomocy nauczyciela (animizacja, wyraz dźwiękonaśladowczy, paradoks, neologizm, eufemizm, inwokacja, symbol, alegoria, personifikacja, apostrofa, anafora, epitet, metafora, porównanie, porównanie homeryckie, powtórzenie, pytanie retoryczne, rym) oraz określa ich funkcje, zna pojęcia: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, współczesność oraz umiejscawia epoki w czasie, zna najważniejsze cechy epoki oraz w miarę samodzielnie potrafi wskazać nawiązania pomiędzy twórczością autora a światopoglądem epoki, pod kierunkiem nauczyciela wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, elementy wiedzy o historii i kulturze, wykorzystuje w interpretacji utworów literackich odwołania do wartości uniwersalnych związane z postawami społecznymi, narodowymi, etycznymi i dokonuje ich hierarchizacji, wskazuje elementy dramatu: akt, scena, tekst główny, didaskalia, monolog, dialog, zna pojęcia: ironia, tragizm, komizm oraz określa ich funkcje, rozpoznaje i rozróżnia środki perswazji i manipulacji w tekstach reklamowych; określa ich funkcję, 6
rozpoznaje manipulację językową i przeciwstawia jej zasady etyki wypowiedzi, gromadzi i porządkuje materiał rzeczowy potrzebny do tworzenia wypowiedzi; redaguje plan kompozycyjny własnej wypowiedzi, wyszukuje w tekście potrzebne informacje oraz cytuje odpowiednie fragmenty tekstu publicystycznego, popularnonaukowego lub naukowego, porządkuje informacje w zależności od ich funkcji w przekazie, tworzy wypowiedź, stosując odpowiednią dla danej formy gatunkowej kompozycję oraz zasady spójności językowej między akapitami; rozumie rolę akapitów jako spójnych całości myślowych w tworzeniu wypowiedzi pisemnych oraz stosuje rytm akapitowy, pisze poprawnie pod względem ortograficznym oraz stosuje reguły pisowni, dokonuje interpretacji głosowej czytanych i wygłaszanych tekstów, rozpoznaje gatunki dziennikarskie: reportaż, wywiad, artykuł, felieton i określa ich podstawowe cechy, wskazuje wypowiedzi należące do oficjalnej i nieoficjalnej odmiany języka, odróżnia informacje od opinii, odróżnia języki środowiskowe od języków zawodowych, wskazuje kolokwializmy w wybranym tekście, wskazuje różnice pomiędzy gwarą a dialektem, wymienia cechy każdego ze stylów (potoczny, urzędowy, artystyczny, naukowy, publicystyczny), zastępuje podane wyrazy synonimami, podaje antonimy do podanych wyrazów, wskazuje neologizmy w tekście, dzieli neologizmy na kategorie, wskazuje wyraz wieloznaczny, wskazuje eufemizm, omawia język komiksu, wskazuje odmienne i nieodmienne części mowy, wskazuje podmiot i orzeczenie w zdaniu, wskazuje w tekście drugorzędne części zdania, przekształca zdania w imiesłowowe równoważniki zdań, rozpoznaje rodzaje zdań złożonych podrzędnie i współrzędnie, 7
wskazuje wyrazy, w których nastąpiło uproszczenie grupy spółgłoskowej, wskazuje upodobnienia wewnątrzwyrazowe, stosuje zasady poprawnego akcentowania w języku polskim zgodnie z powszechną regułą, wyjaśnia znaczenie podanych wyrazów pochodnych, tworzy przymiotniki od rzeczowników, przyporządkowuje wyraz pochodny do kategorii słowotwórczej, wskazuje wyrazy należące do jednej rodziny, odróżnia treść od zakresu wyrazu, poprawnie odmienia nazwiska, właściwie odmienia nazwy miejscowości. OCENĘ DOPUSZCZAJĄCĄ Otrzymuje uczeń, który samodzielnie lub przy pomocy nauczyciela wykonuje zadania o niewielkim stopniu trudności. posługuje się poznanymi formami wypowiedzi ( opis sytuacji, przeżyć wewnętrznych i dzieła sztuki, charakterystyka, charakterystyka porównawcza, rozprawka, wywiad, reklama, prezentacja, podanie, hasło reklamowe, notatka, sprawozdanie z filmu i spektaklu, recenzja z filmu i spektaklu, przemówienie, CV, życiorys, list motywacyjny, scenariusz filmowy), korzystając z pomocy nauczyciela, wyodrębnia elementy świata przedstawionego, potrafi analizować utwór poetycki, korzystając z pomocy nauczyciela, zna podstawowe pojęcia z zakresu teorii i historii literatury, w swoich wypowiedziach daje dowody logicznego toku myślenia, względna poprawność merytoryczna i językowa wypowiedzi ustnych i pisemnych świadczy o rozumieniu analizowanego zagadnienia, wymienia gatunki dziennikarskie ( reportaż, wywiad, artykuł, felieton), wymienia odmiany polszczyzny, wskazuje różnice pomiędzy odmianą oficjalną a nieoficjalną polszczyzny, wyjaśnia pojęcia treść wyrazu, zakres wyrazu, 8
wyjaśnia pojęcia synonim, antonim, homonim, wyraz wieloznaczny, eufemizm, wymienia rodzaje neologizmów i zapożyczeń, wymienia odmienne i nieodmienne części mowy, wymienia główne i drugorzędne części zdania, dzieli wypowiedzenia na zdania i równoważniki zdań, wymienia rodzaje zdań podrzędnie i współrzędnie złożonych, wyjaśnia pojęcia głoska, litera, ubezdźwięcznienie, udźwięcznienie, uproszczenie grupy spółgłoskowej, przedstawia podział głosek, wymienia zasady poprawnego akcentowania w języku polskim, wyjaśnia pojęcia: wyraz podstawowy, wyraz pochodny, temat słowotwórczy, formant, przedrostek, przyrostek, wrostek, formant zerowy, oboczność, rodzina wyrazów, rdzeń, wyraz pokrewny, oboczność, złożenia, zrosty, wymienia kategorie słowotwórcze, wymienia rodzaje nazw miejscowości, zna zasady odmiany nazwisk żeńskich i nazwisk małżeństw, przedstawia podział błędów językowych. OCENĘ NIEDOSTATECZNĄ Otrzymuje uczeń, który: nie opanował podstawowych wiadomości z literatury, gramatyki oraz ortografii, nie potrafi, nawet przy pomocy nauczyciela, zredagować prostych form wypowiedzi, nie opanował elementarnych wiadomości z zakresu budowy i analizy utworu literackiego, przewidzianych podstawą programową, buduje wypowiedzi niepoprawne pod względem merytorycznym i językowym, nie przestrzega reguł ortograficznych i interpunkcyjnych nawet przy pomocy nauczyciela nie jest w stanie rozwiązać zagadnienia o elementarnym stopniu trudności. 9