Zad.10. 1-miesięczne zagraniczne staże naukowo-techniczne i 3-miesięczne krajowe staże przemysłowe dla kadry naukowej WGiG. W ramach zadania nr 10, pt. Dokształcanie kadry naukowej, projektu Fabryka Inżynierów, corocznie, na Wydziale Górnictwa i Geoinżynierii realizowane były zagraniczne staże naukowo-techniczne i krajowe staże przemysłowe, mające na celu podnoszenie kwalifikacji naukowych, zawodowych i dydaktycznych młodych pracowników/c, których obszarem zainteresowań są nauki górnicze lub pokrewne. Rekrutacja na tę formę wsparcia prowadzona była z zachowaniem zasady równości szans ze względu na płeć i każdorazowo odbywała się spośród młodych pracowników/c naukowych Wydziału Górnictwa i Geoinżynierii. Krajowe 3-miesięczne staże przemysłowe przewidziane były dla osób posiadających tytuł magistra lub doktora, z kolei 1-miesięczne zagraniczne staże skierowane były wyłącznie dla młodych pracowników/c ze stopniem doktora. Dziekan WGiG ogłaszał konkursy na projekty indywidualne oceniane przez Radę Wydziału. Warunkiem uczestnictwa, było przygotowanie krótkiego, merytorycznego programu stażu naukowego oraz wskazanie zakładu górniczego, instytucji lub firmy, w której miałby on zostać zrealizowany, a następnie uzasadnienie jak jego efekty podniosą kwalifikacje oraz poziom naukowy wnioskującego (tzw. wartość naukowa stażu, tj. możliwość prowadzenia badań naukowych lub prac pozwalających na podniesienie kompetencji kandydata/ki). Komisja składająca się z Dziekana Wydziału, Prodziekana Wydziału oraz Wydziałowego Koordynatora Projektu oceniała wnioski aplikacyjne złożone na konkurs i na tej podstawie rekomendowała najlepsze projekty staży do realizacji. W latach ubiegłych 1-miesięczne zagraniczne staże naukowo-techniczne realizowane były m.in. w niemieckiej firmie RWE Power AG, która jest częścią koncernu RWE, zaliczanego do największych producentów energii elektrycznej w Niemczech i Europie oraz jej spółce -córce BOWA zajmującej się wiertnictwem, odwodnieniem górniczym, gospodarką wodną oraz zaopatrzeniem w wodę. 1
Staże realizowane były także w niemieckiej firmie Lausitzer und Mitteldeutschen Bergbau-Verwaltungsgesellschaft mbh (LMBV), w zakresie rekultywacji i rewitalizacji terenów pogórniczych oraz w Katedrze Geologii i Przeróbki Surowców na Uniwersytecie Technicznym w Trondheim, austriackiej firmie SBM Mineral Processing GmbH w Laakirchen i firmie Geocontrol S.A. w Hiszpanii. Krajowe Staże Przemysłowe realizowane były m.in. w Katowickim Holdingu Węglowym S.A., który jest jednym z największych krajowych i europejskich producentów węgla; w Przedsiębiorstwie Rewitalizacji Obiektów Podziemnych Sp. z o.o. w Krakowie rejon Wieliczka, w Polskiej Grupie Energetycznej Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A. oddział KWB Bełchatów w Rogowcu. Ponadto kadra uczestniczyła w stażach w Spółce Lubelski Węgiel Bogdanka, jedynej kopalni eksploatującej węgiel kamienny w Lubelskim Zagłębiu Węglowym, w Kompanii Węglowej S.A., Oddział Kopalnia Węgla Kamiennego Ziemowit, w Kopalni Porfiru i Diabazu Sp. z o.o. oraz w Kopalni Wapienia Czatkowice Sp. z o.o. w Krzeszowicach, a także w Kopalni Odkrywkowej Surowców Drogowych w Rudawie, KWB Konin w Kleczewie S. A., KWB Adamów S.A. oraz w Krakowskich Zakładach Eksploatacji Kruszywa i Instytucie Metali Nieżelaznych w Gliwicach. Badanie ankietowe wśród naukowców korzystających z tej formy wsparcia zostało zrealizowane w dwóch turach. Pierwsza z nich dotyczyła uczestników staży zagranicznych, realizowanych w pierwszej połowie roku 2012; druga objęła pracowników/ce realizujących/e staże krajowe w drugim półroczu. W ostatnim roku realizacji projektu Fabryka Inżynierów na 1-miesięczne zagraniczne staże naukowo-techniczne wyjechało dwóch pracowników - mgr inż. Łukasz Herezy oraz mgr inż. Witold Kowol. W terminie od 4 do 28.06.2012 roku dwaj pracownicy Katedry Górnictwa Podziemnego Wydziału Górnictwa i Geoinżynierii realizowali staż w przedsiębiorstwie górniczo - hutniczym New Boliden A.B. mającym swą siedzibę w miejscowości Boliden, w północnej Szwecji. Poniżej znajduje się krótka charakterystyka przedsiębiorstwa, które przez miesiąc było miejscem stażu oraz sprawozdanie merytoryczne przygotowane przez obu mężczyzn, po skorzystaniu z tej formy podnoszenia kwalifikacji. 2
Kopalnie i zakłady hutnicze grupy New Boliden A.B. prowadzą eksploatację, przeróbkę oraz przetwórstwo rud polimetalicznych wydobywanych ze złóż pochodzenia magmowego. Eksploatacja prowadzona jest głównie w kopalniach rozmieszczonych w promieniu kilkudziesięciu kilometrów od miejscowości Boliden tzw. Boliden Area. Od kilku lat własnością przedsiębiorstwa jest również kopalnia zlokalizowana w Irlandii, a także kilka zakładów rozmieszczonych w innych rejonach Szwecji. Eksploatacja w zakładach prowadzona jest zarówno metodą podziemną jak i odkrywkową. New Boliden A.B. jest jednym z największych producentów metali nieżelaznych w Szwecji tj. miedzi, złota, srebra, cynku i ołowiu oraz metali rzadkich, używanych jako dodatki stopowe w przemyśle metalurgicznym. Prócz eksploatacji spółka rozwinęła w bardzo dużym zakresie recykling urządzeń elektronicznych, z których odzyskiwane są przede wszystkich metale nieżelazne takie jak miedź czy złoto. W wyniku wzrastającego zapotrzebowania na metale nieżelazne spółka realizuje wiele projektów poszukiwawczych oraz wznawia eksploatację w kopalniach wcześniej uznanych za nieopłacalne ekonomicznie. Mechanizacja w zakładach grupy jest na najwyższym światowym poziomie. Wprowadza się tu również na coraz większą skalę, automatyzację procesów eksploatacji, a także najnowocześniejsze rozwiązania w obszarze wentylacji oraz bezpieczeństwa załogi. Kopalnie spółki są jednymi z najbezpieczniejszych na świecie. Staż w spółce New Boliden obaj pracownicy naukowi rozpoczęli szkoleniem z zakresu BHP oraz napisaniem testu uprawniającego ich do przebywania w kopalniach spółki. Po jego pozytywnym zaliczeniu mogli, według przepisów szwedzkich, poruszać się samodzielnie po kopalniach. Co ciekawe samodzielnie mogli także korzystać z klatki zjazdowej, samochodu transportowego oraz maszyn technologicznych. Jednakże ze względów organizacyjnych i bezpieczeństwa, stażyści zazwyczaj poruszali się po obiektach z wyznaczonym opiekunem. Po zakończeniu szkoleń ustalono z kierownictwem kopalni temat oraz zakres projektu wykonywanego przez stażystów dla przedsiębiorstwa przyjmującego na staż. Ustalono, że z uwagi na ograniczony czas oraz zapotrzebowanie New Boliden, pracownicy WGiG wykonają projekt optymalizacji procesu kotwienia. 3
Mgr inż. Witold Kowol po kilku dniach spędzonych w biurze projektowym w siedzibie firmy, miał okazję wizytować wybrane kopalnie należące do New Boliden. W pierwszej z nich - Kankberg, stażysta rozpoczął pomiary na potrzeby realizowanego projektu. Kopalnia Kankberg jest stosunkowo młodym zakładem podziemnym, w którym prowadzona jest eksploatacja rudy złota. Eksploatacja prowadzona jest w górotworze zwięzłym o bardzo wysokich parametrach wytrzymałościowych skał. Eksploatacja prowadzona jest systemem cut and fill z podsadzką suchą. W kolejnej z wizytowanych kopalni - Renström, stażysta miał okazję zapoznać się ze strukturą udostępnienia, systemem eksploatacji, wentylacją, sposobem likwidacji zrobów oraz mechanizacją. Złoże składa się tam z kilku rejonów eksploatacji, które udostępnione są dwoma szybami oraz upadową spiralną. Jest to kopalnia o głębokości około 1650 m (jedna z najgłębszych w Skandynawii), a jej eksploatacja odbywa się również systemem cut and fill jednak w tym przypadku z podsadzką hydrauliczną. Wizyta w kopalni była dla mężczyzny cennym doświadczeniem i pozwoliła mu na zapoznanie się ze specyfiką eksploatacji na tak dużej głębokości. Przebywanie w dwóch różnych kopalniach umożliwiło stażyście porównanie panujących w nich warunków. Fot. 1. Open space w biurze projektowym (Centrala New Boliden A.B.) 4
Fot. 2. Zjazd do kopalni Renstrom Pierwszą z kopalń, w której mgr inż. Łukasz Herezy zapoznał się ze strukturą udostępnienia, systemem eksploatacji, wentylacją sposobem likwidacji zrobów oraz mechanizacją była kopalnia Renström. To tutaj stażysta przystąpił do realizacji pomiarów czasu poszczególnych etapów wykonywania obudowy kotwowej. Drugim zakładem górniczym, w którym gościł stażysta była kopalnia Kristineberg. Z uwagi na znaczną odległość od miejsca zamieszkania wizyta ta trwała jedynie dwa dni, w trakcie których stażysta zapoznał się z techniką i technologią zakładu. W kopalni nie realizowano pomiarów procesu kotwienia. Ostatnie dni pobytu stażysta spędził w kopalni Kankberg, której działalność jest wznawiana. Po zczerpaniu złóż metodą odkrywkową eksploatacji, wstrzymano w niej prace. Od pewnego czasu realizowany jest tam projekt wznowienia eksploatacji metodą podziemną i w tym roku kopalnia ma eksploatować rudę na zakładanym poziomie eksploatacji. Tak samo jak dwie poprzednie kopalnie złoża zalegają stromo, a eksploatacja prowadzona jest z użyciem systemu cut and fill z podsadzką suchą. Wraz ze zwiększeniem wydobycia zroby będą likwidowane za pomocą podsadzki hydraulicznej. W kopalni stażysta przeprowadził pomiary procesu kotwienia. 5
Fot. 3. Nadszybie w kopalni Kankberg Fot. 4. Wyrobisko eksploatacyjne proces zabezpieczenia wyrobiska obudową kotwową 6
W trakcie drugiego tygodnia pobytu w Szwecji, równolegle ze stażem w kopalni, odbywała się konferencja EuroMineExpo 2012. Obaj stażyści, za zgodą IP wzięli w niej udział. Oprócz ciekawej wystawy maszyn i urządzeń górniczych oraz szeroko pojętych targów branży górniczej (ponad 200 wystawców) w trakcie konferencji prowadzona była dyskusja na temat: jak uatrakcyjnić i zmienić wizerunek górnictwa oraz w jakim kierunku zmierza górnictwo krajów skandynawskich. Fot. 5. EuroMineExpo 2012 Ponadto, w trakcie realizacji stażu, w jeden z weekendów, z własnej inicjatywy stażysta odbył podróż do miejscowości Kiruna gdzie uczestniczył w wycieczce do największej i najnowocześniejszej na świecie kopalni rud żelaza Kiruna należącej do LKAB. 7
Fot. 6. Kopalnia Kiruna Info mine (ładowarka TORO) Fot. 7. Kopalnia Kiruna poziom pokazowy 8
Ostatnie dni pobytu mężczyźni poświęcili na przygotowanie raportu z projektu prowadzonego w trakcie stażu. Następnie, na zakończenie wizyty, przedstawili grupie inżynierów z kopalni i osobom z biura projektowego, wyniki realizowanych pomiarów oraz rekomendacje dotyczące kierunków możliwej poprawy efektywności i technologii procesów kotwienia w tamtejszych warunkach geologiczno - górniczych. Realizacja stażu w przedsiębiorstwie New Boliden A.B. była cennym doświadczeniem, w trakcie którego stażyści zaznajomili się z warunkami i technologią eksploatacji rud ze złóż magmowych. Ponadto w trakcie stażu udało im się nawiązać znajomości z młodymi, dynamicznymi osobami pracującymi w ramach międzynarodowej grupy tworzącej zespół New Boliden A.B. Pobyt w New Boliden zakończył się wydaniem zaświadczenia o ukończeniu stażu. Po zrealizowaniu stażu obaj mężczyźni zostali poproszeni o wypełnienie ankiety monitoringowej dotyczącej oceny jego organizacji, realizacji oraz sprawdzającej własną ocenę stażystów odnośnie umiejętności i wiedzy zdobytej w jego trakcie. Na początku, standardowo sprawdzana była wiedza naukowców na temat źródeł finansowania formy wsparcia, w której uczestniczyli. Obaj pracownicy przyznali, że wiadome im było, że staż finansowany jest z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach projektu Fabryka Inżynierów. Obaj mężczyźni potwierdzili również, że rekrutacja na tę formę wsparcia odbywała się z zachowaniem zasady równości szans uczestników ze względu na płeć. Podobnie, w przedsiębiorstwie, nie spotkali się z żadnymi przejawami dyskryminacji płciowej. Następnie ankietowani zostali poproszeni o podanie kryteriów, jakimi się kierowali przy wyborze przedsiębiorstwa, w którym odbywał się staż. Jeden z nich kierował się innowacyjnością, renomą oraz nietypowymi warunkami eksploatacji. Ważna była dla niego również lokalizacja przedsiębiorstwa Skandynawia. Dla drugiego naukowca istotna była technologia eksploatacji, niestosowana w Polsce oraz wysoki stopień mechanizacji i automatyzacji przedsiębiorstwa. Obaj respondenci mieli również różne oczekiwania w stosunku do swojego miesięcznego pobytu w New Boliden. Pierwszy z nich chciał zdobyć doświadczenie w pracy w międzynarodowej grupie, poznać miejscową kulturę pracy oraz rozwiązania techniczne i technologiczne stosowane przez firmę. Drugiego mężczyznę interesowała technologia eksploatacji złóż stromych oraz likwidacji pustek eksploatacyjnych. 9
Naukowcy byli zgodni, co do faktu, że ich oczekiwania zostały w 100% spełnione, a realizacja stażu przyczyniła się znacznie do wzbogacenia ich wiedzy. Jednak na pytanie, Czy w trakcie stażu nabył Pan nowe umiejętności praktyczne? tylko jeden naukowiec udzielił odpowiedzi twierdzącej. Była to umiejętność projektowania obudowy kotwiowej w warunkach skał o dużej wytrzymałości. Ogólną organizację całego przedsięwzięcia mężczyźni ocenili jako bardzo dobrą, co bezpośrednio przełożyło się na pozytywną odpowiedź na kolejne pytanie dotyczące rekomendacji stażu. Obaj naukowcy poleciliby innym osobom udział w tej formie wsparcia, w kolejnych edycjach staży. Mężczyźni sugerowali także, że realizacja stażu otwiera możliwość podniesienia swoich kwalifikacji oraz rozszerzenia siatki kontaktów i stworzenia podwalin dla dalszej współpracy, dlatego optowali za częstszą organizacją podobnych inicjatyw w przyszłości. Z możliwości wzięcia udziału w 3-miesięcznych stażach przemysłowych realizowanych na WGiG w ramach zad. 10 projektu Fabryka Inżynierów, skorzystały 3 kobiety (dr inż. Anna Sołtys, dr inż. Barbara Kowal, dr Patrycja Bąk) i 1 mężczyzna - mgr inż. Krzysztof Skrzypkowski. W terminie od 1.06.2012 31.08.2012 roku, na stażu przebywała pracownica Katedry Górnictwa Odkrywkowego WGiG dr inż. Anna Sołtys. Staż realizowany był w następujących zakładach: ORICA Poland Sp. z o. o. Oddział Kielce i Oddział Wałbrzych, Lafarge Kruszywa i Beton Sp. z o.o. Kopalnia Dolomitu Radkowice, Zakłady Przemysłu Wapienniczego Trzuskawica S.A. Jego celem było poszerzenie praktycznej wiedzy z zakresu prowadzenia ruchu zakładu górniczego oraz wykonywania robót strzałowych w odkrywkowych zakładach górniczych. Program pobytu stażystki w ORICA Poland Sp. z o. o. zakładał zapoznanie się z: narzędziami szacowania ryzyka wystąpienia zagrożenia w miejscu pracy wykorzystywane przez firmę ORICA (Take 5 Lite, JSERA, Hazard Study, Periodic Hazard Study), procesem produkcji matrycy do materiałów wybuchowych emulsyjnych (MWE), 10
technologią wytwarzania MWE i MW typu ANFO przez wozy do załadunku mechanicznego, wykonywaniem robót strzałowych na różnych kopalniach wykonywanych przez Oddział Kielce i Oddział Wałbrzych, nowymi narzędziami do projektowania robót strzałowych stosowanymi w ORICA Poland. Stażystka miała możliwość szczegółowego zapoznania się z wykonywaniem robót strzałowych w kopalniach, w których wydobywa się wapień, dolomit i granit. Zapoznała się również z zasadami stosowanymi przez firmę przy obsadzie załóg do wykonywania robót strzałowych w kopalniach odkrywkowych. W ramach posiadanych uprawnień (dostęp do materiałów wybuchowych nadzorowanie i wykonywanie prac z użyciem MW, oraz prowadzenie badań z użyciem MW) kobieta mogła czynnie uczestniczyć przy wykonywaniu robót strzałowych. Zaznajomiła się także z obiegiem dokumentów oraz zasadami praktycznego ewidencjonowania środków strzałowych, zgodnie z wymaganiami wynikającymi z Prawa Geologicznego i Górniczego oraz Ustawy o materiałach wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego. Największą korzyścią wyniesioną ze stażu było zapoznanie się z najnowszą technologią produkcji MW, zarówno emulsyjnych jak i ANFO, mechanicznym załadunkiem MW, a także ustalaniem rzeczywistych parametrów geometrycznych siatki otworów strzałowych metodą laserową. W Lafarge Kruszywa i Beton Sp. z o.o. Kopalnia Dolomitu Radkowice oraz w Zakładach Przemysłu Wapienniczego Trzuskawica S.A. stażystka miała możliwość przybliżenia sobie : pracy działu technologii górniczej oraz zasad planowania robót górniczych, procedur prowadzenia ruchu zakładu górniczego, procesu dokumentacyjnego procesu eksploatacji, procedur dotyczących przygotowania i realizacji robót strzałowych na kopalniach odkrywkowych, wykonawstwa robót strzałowych, z zastosowaniem mechanicznego załadunku MW do otworów strzałowych, 11
prac kopalnianych systemów monitorujących oddziaływanie robót strzałowych na otoczenie. W trakcie pobytu w ww. zakładach kobieta zapoznała się z procedurami dotyczącymi prowadzenia ruchu odkrywkowego zakładu górniczego, przygotowywaniem dokumentacji prowadzonej eksploatacji, jak również wykonawstwem robót strzałowych z zastosowaniem mechanicznego załadunku materiałów wybuchowych do otworów strzałowych. Bardzo ważnym punktem stażu było zapoznanie się z kopalnianymi systemami monitoringu oddziaływania robót strzałowych na otoczenie kopalń. Ponadto, w Kopalni Dolomitu Radkowice, stażystka miała okazję zapoznać się z nowoczesnym sposobem prowadzenia eksploatacji, z zastosowaniem systemu przenośników taśmowych, na odcinku o długości ponad 3 km, umożliwiających odstawę urobku do zakładu przeróbczego oraz bezpośredni załadunek kopaliny na tabor kolejowy. Fot. 1. Wiercenie otworów strzałowych i odpalanie serii ładunków MW 12
Fot. 2. Zdejmowanie nadkładu Fot. 3. Elementy systemu przenośników taśmowych w Kopalni Dolomitu Radkowice Fot. 4. Odstawa urobku do zakładu przeróbczego z zastosowaniem systemu przenośników taśmowych wraz z załadunkiem na tabor kolejowy Kopalnia Dolomitu Radkowice 13
Fot. 5. Widok ogólny systemu przenośników taśmowych Kopalnia Dolomitu Radkowice Założony program stażu przemysłowego został w pełni zrealizowany, umożliwiając tym samym dr inż. Annie Sołtys podniesienie swoich kwalifikacji zawodowych. Uzyskaną podczas stażu wiedzę oraz zdobyte w jego trakcie doświadczenie będzie mogła wykorzystać w dalszej pracy naukowej oraz podczas realizacji zajęć dydaktycznych ze studentami WGiG. W okresie od 30.07.2012 do 30.10.2012 r. krajowy staż przemysłowy realizował także mgr inż. Krzysztof Skrzypkowski, pracownik naukowy Katedry Górnictwa Podziemnego WGiG. Staż odbywał się w KGHM S.A., Oddział Zakłady Górnicze Polkowice Sieroszowice, w dziale Mechaniki Obudowy i Górotworu. 14
Podstawowym celem stażu było, przeprowadzenie badań w warunkach in situ, do przygotowywanej pracy doktorskiej, dotyczącej obciążenia kotew rozprężnych w warunkach statycznych oraz dynamicznych. Na miejscu stażysta zapoznał się procedurami związanymi z doborem obudowy kotwowej przy eksploatacji złóż rud miedzi. Program stażu obejmował analizę skuteczności kotwienia podziemnych wyrobisk w systemie komoro filarowym z ugięciem stropu i ruchowym filarem zamykającym. Badania zostały przeprowadzone w wybranych komorach na froncie robót, tj. w komorach skrajnych oraz znajdujących się w bezpośrednim kontakcie z ruchowym filarem zamykającym. Podczas stażu przeprowadzone zostały pomiary: o obciążenia obudowy kotwowej za pomocą specjalnie zaprojektowanych czujników, które były zakładane na żerdź kotwową (Fot. nr 1); ponadto w każdej komorze pomiarowej zabudowane były kotwy testowe wyposażone w element upodatniający, o przyrostu naprężenia pionowego za pomocą czujników strunowych, które były instalowane w wybranych filarach międzykomorowych (Fot. nr 2), o konwergencji pionowej za pomocą dalmierza laserowego (Fot. nr 3.). Fot.1. Pomiar obciążenia obudowy kotwowej 15
Fot. 2. Instalowanie jednokierunkowego czujnika przyrostu naprężenia pionowego w filarze międzykomorowym Fot. 3. Pomiar konwergencji pionowej za pomocą dalmierza laserowego Stażysta w pełni zrealizował przyjęty harmonogram badań stażu naukowotechnicznego. W trakcie pobytu w KGHM S.A. naukowiec miał możliwość podniesienia swoich kwalifikacji zawodowych oraz poszerzenia posiadanej wiedzy z zakresu oceny stateczności wyrobisk komorowych oraz metod oceny skuteczności kotwienia. Przeprowadzone w trakcie stażu badania naukowe stanowią integralną część jego pracy doktorskiej. 16
Ponadto ich przeprowadzenie in situ w znaczny sposób zwiększyło wiedzę praktyczną młodego naukowca, a wyniki badań z powodzeniem będą mogły być wykorzystywane przez niego w dalszej pracy naukowej oraz podczas prowadzenia zajęć dydaktycznych ze studentami. W terminie 3.09. - 7.12.2012 dr inż. Barbara Kowal, zatrudniona w Katedrze Ekonomiki i Zarządzania w Przemyśle Wydziału Górnictwa i Geoinżynierii AGH przebywała na stażu przemysłowym w Jastrzębskiej Spółce Węglowej S.A. KWK Budryk w Ornontowicach (3-18.09.2012r., 24.09.-12.10.2012r.) oraz w Katowickim Holdingu Węglowym S.A. w Katowicach (15.11.-7.12.2012r.). Pierwsza część stażu odbywała się w kopalni Budryk wydobywającej do celów energetycznych węgiel gazowo-koksowy. Wydobycie prowadzone jest na dwóch obszarach górniczych: Ornontowice I oraz Ornontowice II. Ponadto kopalnia stosuje system zarządzania jakością, bezpieczeństwem i higieną pracy oraz zarządzania środowiskowego. Zakład posiada stosowne certyfikaty. Program stażu w KWK Budryk obejmował: zapoznanie się z praktyką zarządzania strategicznego przedsiębiorstwem górniczym i metodami realizacji strategii, zapoznanie się ze strukturą organizacyjną oraz problemem realizacji strategii z punktu widzenia jednostek niższego szczebla zarządzania (zakłady), konsultacje w kwestii przebiegu procesu kaskadowania strategii w przedsiębiorstwie górniczym. W trakcie stażu dr inż. Barbara Kowal miała możliwość zapoznania się z zakresem prac prowadzonych w następujących działach: Pion Ekonomiczny, Dział Zatrudnienia i Spraw Socjalnych, Dział BHP i Szkoleń, Dział Wentylacji. Podczas wizyt w tych Działach stażystka zaznajomiła się z praktyką zarządzania strategicznego, uwzględniającą aspekty finansowe, zarządzania zasobami ludzkimi, systemu motywacyjnego, poprawy bezpieczeństwa pracy oraz szkoleń. 17
Elementy te w bardzo istotny sposób wpływają na realizację strategii, a w szczególności na strategię kopalni. Fot. 1. Spotkania w Pionie Ekonomicznym KWK Budryk. Fot. 2,3. Dział Wentylacji i BHP w KWK Budryk. 18
Stażystka uczestniczyła również w szkoleniu BHP, podczas którego zapoznała się z podstawowymi zasadami bezpieczeństwa pracy pod ziemią oraz najczęstszymi przyczynami wypadków. Ponadto kobieta została przeszkolona z zakresu udzielania pierwszej pomocy. W trakcie pobytu w kopalni stażystce udzielono zgody na przeprowadzenie wśród pracowników dołowych badań ankietowych dotyczących systemu motywacyjnego. Drugą część stażu dr inż. Barbara Kowal spędziła w Katowickim Holdingu Węglowym S.A., gdzie głównie zapoznała się z zakresem prac prowadzonych przez Zespół Strategii Korporacyjnej. Podczas rozmów oraz spotkań z menedżerami poznała wiele praktycznych aspektów funkcjonowania Spółki. Program tej części stażu obejmował między innymi takie zadania jak: zapoznanie się z uwarunkowaniami zarządzania przedsiębiorstwem górniczym w perspektywie strategicznej oraz z metodyką zarządzania strategicznego stosowaną w KHW S.A., analiza i identyfikacja barier realizacji strategii Spółki oraz przyczyn niepowodzeń w skali całej branży, identyfikacja szczególnych uwarunkowań KHW S.A. dotyczących realizacji strategii Spółki, opracowanie metodyki wdrożenia zrównoważonej karty wyników w KHW S.A. Stażystka zapoznała się ze strategią Spółki oraz barierami napotykanymi w trakcie jej realizacji, wynikającymi ze specyficznych umów i szczególnych uwarunkowań Spółki. Razem z menedżerami kobieta analizowała cele strategiczne Spółki i poddawała analizie mierniki realizacji tych celów. 19
Fot. 4,5. Uzgadnianie mierników realizacji strategii w Dziale BHP Realizowany plan stażu, dzięki pomocy kadry menedżerskiej, stopniowo przekształcał się w opracowanie metodyki wdrożenia zrównoważonej karty wyników w KHW S.A., która była jednym z głównych założeń tego planu. Fot. 6,7. Burza mózgów nt. metodyki wdrożenia zrównoważonej karty wyników w KHW S.A. 20
Realizacja stażu przemysłowego w przedsiębiorstwach górniczych dała dr inż. Barbarze Kowal możliwość weryfikacji swoich poglądów w kwestii realizacji strategii przez przedsiębiorstwo wielozakładowe, usystematyzowania zdobytej dotychczas wiedzy oraz podniesienia swoich kwalifikacji zawodowych. Wszystkie te elementy, jak również zdobyta nowa wiedza praktyczna będą mogły zostać wykorzystane podczas prowadzonych zajęć dydaktycznych oraz w dalszej pracy naukowej. Jednocześnie stażystka pragnie złożyć podziękowanie kierownictwu i pracownikom Jastrzębskiej Spółki Węglowej S.A. KWK Budryk oraz Zarządowi i Dyrektorowi Zespołu Strategii Korporacyjnej KHW S.A. za życzliwe przyjęcie oraz zaangażowanie w dzieleniu się swoją wiedzą i doświadczeniem w pracy zawodowej. W okresie od 1.09 do 30.11.2012 roku, na 3-miesięcznym stażu krajowym przebywała dr Patrycja Bąk, zatrudniona w Katedrze Ekonomiki i Zarządzania w Przemyśle WGiG AGH. Staż realizowany był w Południowym Koncernie Węglowym S.A. w Jaworznie Południowy Koncern Węglowy S.A. z siedzibą w Jaworznie powstał w 2005 roku w wyniku połączenia Zakładu Górniczego-Energetycznego Janina Sp. z o. o. z siedzibą w Libiążu z Zakładem Górniczo-Energetycznym Sobieski Jaworzno III Sp. z o. o. z siedzibą w Jaworznie. Akcjonariuszami Południowego Koncernu Węglowego S.A. są: Tauron Wytwarzanie S.A., Kompania Węglowa S.A. Program stażu realizowanego w PKW S.A. obejmował następujące zadania: zapoznanie się ze strategią działalności koncernu, zapoznanie się z harmonogramami produkcji oraz dokumentacją geologiczną (mapy wyrobisk górniczych), zjazdy na dół Zakład Górniczy Sobieski, zapoznanie się z procedurami dotyczącymi sporządzania planów finansowych oraz realizacji projektów strategicznych, zebranie danych dotyczących planowania długoterminowego oraz wykorzystania instrumentów finansowych (obligacje) w PKW S.A. 21
Staż realizowany przez dr Patrycję Bąk odbywał się w Wydziale Controllingu Strategicznego, gdzie kobieta miała możliwość zapoznania się ze złożonym procesem planowania w przedsiębiorstwie górniczym. W pierwszym etapie pobytu stażystka analizowała strategię przedsiębiorstwa oraz procedury tworzenia planów długoterminowych, w tym Wieloletniego Planu Inwestycyjnego. Zapoznała się również z grupą projektów strategicznych oraz inwestycyjnych. Ponadto miała możliwość obserwowania pracy w Wydziale Inwestycji oraz w Wydziale Przygotowania Produkcji. Uczestniczka stażu wzięła także udział w kilkunastu zjazdach pod ziemię (Zakład Górniczy Sobieski), podczas których obserwowała: roboty eksploatacyjnie, roboty przygotowawcze w wyrobisku badawczym, pompownię główną, komory podziemnych warsztatów mechanicznych, prace rejonu odstawy głównej w rejonie szybu wydobywczego i skipu. Założony program stażu został w pełni zrealizowany. Dzięki pobytowi w PKW S.A. dr Patrycja Bąk miała szansę podniesienia swoich kwalifikacji zawodowych oraz usystematyzowania posiadanej wiedzy, która wzbogacona o nowe doświadczenia z powodzeniem będzie wykorzystywana przez kobietę w procesie kształcenia studentów/ek. Po zrealizowaniu krajowych 3-miesiecznych staży przemysłowych wszyscy/tkie ich uczestnicy/czki wzięli/ły udział w drugiej turze badań monitoringowych. W związku z tym zostali/ły poproszeni/one o wypełnienie ankiet zawierających pytania dotyczące źródeł finansowania staży, stopnia zadowolenia ze zrealizowanej formy wsparcia i jej ogólnej organizacji. W sumie badaniem zostały objęte 3 kobiety i 1 mężczyzna, w przedziale wiekowym 29-38 lat. Wszystkie stażystki i stażysta zostali/ły poinformowani/e o współfinansowaniu z EFS formy wsparcia, z której korzystali/ły. Z badania wynika, że żaden/na uczestnik/czka nie stwierdził/a naruszenia zasady równości szans ze względu na płeć podczas rekrutacji na staże. Nikt z ankietowanych nie spotkał się również z dyskryminacją tego rodzaju w przedsiębiorstwach, w których staże były realizowane. 22
Wśród kryteriów, którymi kierowali/ły się uczestnicy/czki przy wyborze miejsca realizacji stażu znalazły się m.in. kryteria branżowe (ze względu na miejsce pracy), możliwość czynnego udziału w pracach zawiązanych z tematyką stażu, w celu zdobycia doświadczenia zawodowego, możliwość prowadzenia badań związanych z podniesieniem kwalifikacji zawodowych. wprowadzanie nowych technologii w zakładzie pracy, innowacje finansowe stosowane w górnictwie w kamiennego Następnie stażyści/stki podzielili się oczekiwaniami w stosunku do staży. Były one następujące: Zapoznanie się z procedurami planowania długoterminowego oraz procesem planowania w przedsiębiorstwie górniczym, Zdobycie wiedzy praktycznej, trudnej do zdobycia dla pracowników naukowych, Poszerzenie wiedzy teoretycznej i praktycznej w zakresie zadań przewidzianych programem stażu oraz możliwość późniejszego wykorzystania zdobytych umiejętności w pracy dydaktycznej. Ankietowani/e przyznali/ły, że ich oczekiwania raczej zostały spełnione (1 kobieta) i zdecydowanie zaspokojone (2 kobiety i 1 mężczyzna). Wszyscy/tkie stażyści/stki zostali/ły przeszkoleni/one z podstawowych zasad BHP. Następnie respondenci/tki udzielili/ły odpowiedzi na pytanie Czy staż wzbogacił ich wiedzę? Na to pytanie uzyskano dwie skrajne odpowiedzi - zdecydowanie nie (kobieta) i zdecydowanie tak (dwie kobiety i jeden mężczyzna). Okazuje się jednak, że podczas wizyt w przedsiębiorstwach górniczych każdy/a stażysta/ka zdobył/a nowe umiejętności praktyczne. Wśród nich znalazły się następujące umiejętności: Identyfikacja priorytetów przedsiębiorstwa górniczego, wynikających ze strategii prowadzenia rozmów, udzielania pierwszej pomocy, Możliwość posługiwania się nowoczesnym czujnikiem pomiarowym, który po raz pierwszy został zastosowany w zakładzie pracy do określania wielkości fizycznych, Produkcja materiałów wybuchowych emulsyjnych, 23
Znajomość procedur dotyczących wykonywania robót strzałowych z zastosowaniem mechanicznego załadunku MW w kopalniach odkrywkowych, Umiejętność sporządzania planu długoterminowego, Zdobycie wiedzy praktycznej z zakresu eksploatacji złóż węgla kamiennego. Stażystki i stażysta w sposób pozytywny wypowiedzieli się na temat ogólnej organizacji staży. Jedna kobieta oceniła ją jako dobrą, pozostali ankietowani wystawili jej ocenę bardzo dobra. Ponadto stażysta podkreślił w trakcie badania, że przygotowanie i realizacja tej formy wsparcia przebiegała w sposób profesjonalny i bez żadnych zakłóceń dzięki pomocy koordynatora zadania nr 8. Wszyscy/tkie badani/e byli/ły zadowoleni/one z udziału w projekcie i poleciliby/łyby innym pracownikom WGiG udział w kolejnych edycjach staży realizowanych na wydziale. 24