Protokół z IV spotkania PST ds. wysokiej efektywności przedsiębiorstw Temat: W jaki sposób wygenerować popyt (rynek) na pomorskie innowacje? - rola zamówień publicznych Czwarte posiedzenie Pomorskiej Sieci Tematycznej ds. wysokiej efektywności przedsiębiorstw odbyło się 8 maja 2014 roku w Sali Herbowej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego. W spotkaniu wzięło udział 28 osób 1. Tematyka i porządek obrad 2 Tematyka czwartego posiedzenia Pomorskiej Sieci Tematycznej ds. wysokiej efektywności przedsiębiorstw dotyczyła stymulowania innowacyjności poprzez zamówienia publiczne. Otwarcia spotkania i przywitania uczestników dokonała Joanna Witkowska, Dyrektor Departamentu Europejskiego Funduszu z Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego oraz Stanisław Szultka, moderator PST ds. wysokiej efektywności przedsiębiorstw z Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową. Głos wprowadzający zabrał dr Paweł Nowicki z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, członek Grupy ekspertów zainteresowanych stron ds. zamówień publicznych przy Komisji Europejskiej, który reprezentując spojrzenie z perspektywy prawnika, przedstawił najnowsze uregulowania prawne dot. zamówień publicznych oraz niewykorzystane możliwości obecnych przepisów prawa. Punkt widzenia praktyka przedstawił dr Marcin Kautsch, z Uniwersytetu Jagiellońskiego, który zaprezentował dobre praktyki przeprowadzania zamówień w trybie innowacyjnym (tzw. przedkomercyjnych zamówień publicznych) w Polsce i Europie. Z kolei Michał Potyralski, reprezentując Narodowe Centrum Badań 1 Imienna lista uczestników znajduje się w załączniku 1. 2 Szczegółowy program i koncepcja spotkania znajduje się w załączniku 2. 1
i Rozwoju, przedstawił założenia instrumentu mającego na celu wsparcie procesu przedkomercyjnych zamówień publicznych. Następnie z głosem komentarza wystąpili: prof. Jacek Tejchman-Konarzewski z Politechniki Gdańskiej oraz Zbigniew Borkowski, Prezes firmy Infracorr. Po wystąpieniach nastąpiła dyskusja poświęcona temu, co można zrobić, aby zamówienia publiczne w województwie pomorskim przyczyniły się do stymulowania popytu na innowacje. Przebieg wystąpień, komentarzy i dyskusji poruszane zagadnienia Na wstępie Stanisław Szultka, moderator Pomorskiej Sieci Tematycznej ds. wysokiej efektywności przedsiębiorstw, wskazał, że istotną barierą ograniczającą angażowanie się w działalność innowacyjną (szczególnie małych i średnich przedsiębiorstw) jest brak popytu na innowacyjne produkty i usługi. Jednym ze źródeł stymulowania popytu na innowacyjne rozwiązania są zamówienia publiczne. Zamówienia, z jednej strony służą zaspokojeniu określonej potrzeby sektora publicznego, a z drugiej wzmacnianiu regionalnych przedsiębiorstw poprzez pilotażowe wdrożenia nowych rozwiązań. Powodują, że rozwój nowych produktów czy technologii ukierunkowany jest na rzeczywiste potrzeby i oczekiwania odbiorcy (zamawiającego). Z kolei istotną korzyścią dla wykonawcy jest możliwość realizacji tzw. pierwszego wdrożenia, które jest z kolei istotnym atutem w przypadku oferowania produktu kolejnym klientom. Sytuacja ta zwiększa prawdopodobieństwo doprowadzenia do wdrożenia i upowszechnienia nowego rozwiązania w praktyce gospodarczej. Następnie, dr Paweł Nowicki wskazał, że w opinii Komisji Europejskiej niewłaściwie stosowane zamówienia publiczne są jedną z barier rozwoju gospodarczego i rozwoju innowacyjności. Z tego względu w ostatnim czasie zostały wprowadzone trzy nowe dyrektywy unijne, które będą kształtować prawo zamówień publicznych od 2016 r.; są to: dyrektywa klasyczna, dyrektywa sektorowa, dyrektywa o udzielaniu koncesji. Dyrektywy te mają za zadanie uelastycznienie procedur, otwarcie procesu zamówień publicznych na wykonawców, odformalizowanie całego procesu, rozciągnięcie parasola ochronnego nad MŚP, a także umożliwienie zamawiającym otrzymanie innowacyjnych rozwiązań. Innowacyjne rozwiązania mają zapewniać zamawiającemu uzyskanie jak najlepszych rezultatów udzielonego zamówienia, zgodnie z zasadą Best Value for Money. Aby to osiągnąć, nowe dyrektywy pozostawiają zamawiającemu do dyspozycji kilka instrumentów: 1. nowy tryb udzielenia zamówienia partnerstwo innowacyjne, 2. nowe podejście do kryteriów oceny ofert, 3. nowe możliwości w zakresie korzystania z procedur negocjacyjnych. Nowy tryb udzielenia zamówienia, jakim jest partnerstwo innowacyjne, umożliwia pozyskiwanie zamawiającym rozwiązań made to measure szytych na miarę, tworzonych praktycznie od zera. Celem partnerstwa innowacyjnego jest opracowanie innowacyjnego produktu, usługi oraz ich 2
późniejszy zakup pod warunkiem, że odpowiadają one poziomom wydajności i maksymalnym kosztom uzgodnionym między instytucjami zamawiającymi a uczestnikami. W ramach partnerstwa ustalane są etapy pośrednie, które mają osiągnąć partnerzy, oraz przewiduje się wypłatę wynagrodzenia w odpowiednich ratach. Zamawiający może po każdym etapie zakończyć partnerstwo innowacyjne lub, w przypadku partnerstwa innowacyjnego z kilkoma partnerami, zmniejszyć liczbę partnerów. Od 2016 r. instytucje zamawiające będą musiały udzielać zamówienia na podstawie kryterium oferty najkorzystniejszej ekonomicznie. Ofertę najkorzystniejszą ekonomicznie określa się na podstawie ceny lub kosztu, z wykorzystaniem podejścia opartego na efektywności kosztowej, takiego jak rachunek kosztów cyklu życia czy najlepszą relację jakości do ceny. Dr Nowicki zaznaczył, że pomimo nowych reform na szczeblu unijnym, istniejące przepisy prawa zamówień publicznych dają zamawiającym możliwość pozyskiwania innowacyjnych rozwiązań m.in. poprzez stosowanie procedur negocjacyjnych. Jednak instytucje zamawiające korzystając ze sprawdzonych i utrwalonych wzorców postępowań o udzielenie zamówienia, zamykają sobie możliwości szerszego wykorzystywania potencjału kreowanego w ustawie Pzp. Do grupy instrumentów, które umożliwiają zamawiającym pozyskanie innowacyjnych rozwiązań, należą: 1. dialog techniczny, 2. negocjacyjne tryby udzielania zamówień negocjacje z ogłoszeniem, dialog konkurencyjny, 3. odpowiedni opis przedmiotu zamówienia w szczególności tzw. opis funkcjonalny, 4. odpowiednie kryteria oceny ofert udzielanie zamówień na podstawie kryterium oferty najkorzystniejszej ekonomicznie, 5. odpowiednio ukształtowane warunki udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia w szczególności stawianie warunków umożliwiających udział w postępowaniu wykonawców z sektora MŚP, 6. oferty wariantowe. Tymczasem w Polsce dominuje kryterium najniższej ceny - występuje w ok. 80% przetargów poniżej progów unijnych oraz w ok. 75% powyżej progów. Takie postępowanie zabija innowacyjność ze strony wykonawców, którzy nie będą proponować nowoczesnych rozwiązań technologicznych, lecz zwracać uwagę na to, aby wykonać zamówienie jak najniższym kosztem. Dr Marcin Kautsch przedstawił doświadczenia z pilotażowych wdrożeń innowacyjnej metody zamówień publicznych polegającej na odejściu od modelu, w którym zamawiający precyzyjnie określa parametry produktu mającego być przedmiotem zamówienia, w oparciu o to co jest dostępne na rynku, na rzecz określenia efektów jakich od produktu oczekuje. Podejście takie pozwala oferentom na więcej swobody i motywuje ich do poszukiwania nowych rozwiązań. Dr Kautsch zaprezentował polskie i zagraniczne doświadczenia z realizacji pilotażowego projektu pn. Low Carbon Emission Building HealthCare (LCB) oraz EcoQUIP współfinansowanych przez Komisję Europejską. Głównym 3
założeniem obu projektów było pobudzanie popytu na innowacyjne rozwiązania oraz ułatwianie szpitalom korzystanie z nich. Dr Kautsch wskazał, że w wyniku realizacji projektu LCB Healtcare udało się zrealizować wiele nowatorskich inicjatyw. W Szpitalu Powiatowym w Rawiczu przeprowadzony został proces zamówienia, którego efektem był zakup odzieży z innowacyjnego materiału z włókien eukaliptusa, który przyniesie szpitalowi obniżkę całkowitych kosztów użytkowania o ok. 20%. Holenderski Erasmus University Medical Centre Rotterdam uzyskał w ten sposób bardziej ekonomiczne, funkcjonalne oraz nowatorskie urządzenie do czyszczenia i dezynfekcji łóżek. Z kolei Rotherham NHS Foundation Trust z Anglii może pochwalić się kompleksowym rozwiązaniem modułowym ze zintegrowanym biodynamicznym oświetleniem i przechowalniami dla pacjentów oraz personelu. Firma, która przedstawiła to rozwiązanie została stworzona przez konsorcjum różnych dostawców (specjaliści od oświetlenia, meblarstwa, wystroju wnętrz itp.) wyłącznie w celu opracowania i dostarczenia tego zamówienia, dzięki przeprowadzeniu wcześniej przez zamawiającego warsztatów konsultacyjnych. Wdrożone rozwiązanie przyniesie szpitalowi oszczędność energii na poziomie ok. 30% w ciągu 10 lat oraz oszczędność kosztów utrzymania/serwisowania ok. 80% w ciągu 10 lat. Dr Kautsch podkreślił, że pilotażowe wdrożenia pozwoliły wszystkim szpitalom na redukcję kosztów w całym cyklu życia produktu od zakupu, poprzez użytkowanie aż po utylizację. Zaznaczył, że zamówienia innowacyjne zajmują więcej czasu i nakładów pracy niż standardowe, ale innowacyjne zamówienia publiczne dają korzyści, jakich nie da się uzyskać stosując tradycyjne podejście do dokonywania zakupów. Michał Potyralski przedstawił założenia pilotażowego projektu Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, dotyczącego przeprowadzenia procesu zamówienia przedkomercyjnego (PCP Pre- Commercial Procurement). Wyjaśnił, że zamówienia przedkomercyjne to nowo wprowadzony instrument, stworzony po to, by angażować sferę B+R oraz MŚP w tworzenie rozwiązań odpowiadających na ważne wyzwania społeczne zgłaszane przez tzw. publicznych zamawiających. Zamówienia przedkomercyjne skupiają się na tych obszarach, gdzie brakuje jakichkolwiek rozwiązań możliwych do komercjalizacji, dzięki czemu w naturalny sposób stymulują innowacje. Ekspert reprezentujący NCBiR zaznaczył, że w trakcie procesu PCP kilka niezależnych podmiotów opracowuje koncepcje, a następnie prototypy innowacyjnych rozwiązań, które w przyszłości pozwolą rozwiązać ważny społeczny problem lub odpowiedzą na istotną potrzebę. Rezultaty prac zaproszonych podmiotów podlegają kilkuetapowej selekcji, w rezultacie której, pod koniec procesu PCP wyłonione zostaje rozwiązanie najlepiej spełniające potrzebę zamawiającego. Na każdym etapie postępowania, zamawiający częściowo finansuje rozwijanie produktu, a jednocześnie na bieżąco kształtuje nowe technologie wspólnie z potencjalnymi wykonawcami. Istotnym elementem zamówień przedkomercyjnych jest możliwość zachowania praw własności do wytworzonej przez siebie wiedzy/technologii przez wszystkich potencjalnych wykonawców uczestniczących w procesie zamówienia przedkomercyjnego. 4
Michał Potyralski podkreślił, że PCP ma odpowiadać na potrzebę, która może stać się rozwiązaniem specyficznego problemu będącego w interesie publicznym, dla którego nie ma jeszcze na rynku gotowego lub prawie gotowego" rozwiązania, a które wymaga znacznej ilości inwestycji w prace badawczo-rozwojowe. NCBiR w ramach proponowanego instrumentu planuje przeznaczyć ok. 50 mln zł oraz finansować do 100% części badawczo-rozwojowej (w zależności od branży). Bariery ograniczające wykorzystanie zamówień publicznych dla stymulowania innowacji w przedsiębiorstwach Podczas dyskusji zidentyfikowano następujące bariery w stymulowaniu innowacji poprzez zamówienia publiczne: awersja do ryzyka wzmacniana przez system kontroli, czas wykonywanie rzeczy na ostatnią chwilę i korzystanie ze schematycznych szybszych zachowań; brak umiejętności zdefiniowania swoich potrzeb w długiej perspektywie, brak umiejętności uwzględniania kosztów użytkowania produktu w całym cyklu życia, brak zaufania między zamawiającym a wykonawcą, niewystarczające wsparcie eksperckie na etapie definiowania potrzeb i wymagań wobec zamówienia. Uczestnicy spotkania wskazali, że przyczyny błędnego funkcjonowania dotychczasowego systemu zamówień publicznych leżą głównie w nas samych ludziach. Henryk Wojciechowski, Zastępca Prezydenta Miasta Starogardu Gdańskiego ds. Techniczno-Inwestycyjnych, wskazał, że najważniejszą kwestią w przypadku zamówień publicznych jest ryzyko. Samorządy jako instytucje zamawiające mają skłonność do minimalizowania ryzyka ze względu na skomplikowany system kontroli, zaś osoby, które akceptują wyniki przetargów w samorządach obawiają się utraty stanowiska w przypadku kontroli. Iwona Bierut wskazała, że w obawie przed kontrolą samorządowcy sami nakładają sobie kajdany, stosując sprawdzone, najprostsze rozwiązania. Dr Paweł Nowicki podkreślił, że otoczenie biurokratyczne i system kontroli jest w Polsce o wiele większe niż w innych państwach unijnych. Zauważył, że praktyka funkcjonowania samorządów wypacza pewne przepisy np. przeprowadzane są fikcyjne postępowania wielokryteriowe, w których 95% stanowi cena, a 5% to kryterium jakościowe. Kolejną barierą jest czas. Pośpiech jest często przyczyną korzystania ze schematycznych zachowań, które są sprawdzone i szybsze. Dr Paweł Nowicki zauważył, że z jego doświadczeń doradztwa dla publicznych zamawiających wynika, iż dużo rzeczy robionych jest na ostatnią chwilę i brakuje czasu na dłuższą procedurę angażującą sektor rynkowy oraz naukowy. Radosław Bukowski wskazał, że samorządom brakuje myślenia perspektywicznego, a ograniczenia związane z kadencyjnością sprawiają, że budżety samorządów nie są planowane poza horyzont czasowy kadencji włodarzy. To sprawia, że nie wystarcza czasu na zaangażowanie rynku oraz rozpoznanie przyszłych potrzeb. 5
Źle pojmowana oszczędność powoduje, że w Polsce dominuje kryterium najniższej ceny. Dr Paweł Nowicki wskazał, że zamawiający nie biorą pod uwagę kosztów użytkowania produktu (w całym cyklu życia produktu), lecz jednorazowy koszt zakupu w danym zamówieniu. Kolejnym problemem jest brak zaufania pomiędzy zamawiającymi a wykonawcami. Zdaniem Henryka Wojciechowskiego, w szczególności brak zaufania w stosunku do urzędników i szefów samorządów powoduje, że powszechnie stosowane jest kryterium najniższej ceny. Jego nieskomplikowanie i przejrzystość ograniczają podejrzenia o korupcję. Brak zaufania powoduje również niewykorzystanie możliwości, które wiążą się ze stosowaniem procedur negocjacyjnych. Uczestnicy spotkania wskazali, że kontakty z przedsiębiorcami mogą być źle odbierane zarówno przez jednostki kontrolujące, jak i szeroko rozumiane społeczeństwo. Istotną barierą jest także niewystarczające wsparcie eksperckie na etapie definiowania potrzeb i wymagań wobec zamówienia. Prof. Jacek Tejchman-Konarzewski wskazał, na przykładzie branży budowlanej, że błędy na początkowym etapie powodują problemy w kolejnych fazach. Wiele konstrukcji, które są finansowane z publicznych środków jest złej jakości, ponieważ były źle zaprojektowane. Zazwyczaj błędy projektowe powodują opóźnienia czasowe oraz generują ogromne straty finansowe. Z kolei Zbigniew Borkowski z firmy Infracorr zwrócił uwagę na szerszy kontekst całego zagadnienia. W jego opinii przyczyną nie-innowacyjnych standardów w zamówieniach publicznych jest zły ustrój gospodarczy państwa. Musi zmienić się otoczenie gospodarcze, żebyśmy mogli wejść w inne relacje i inteligentnie adaptować do siebie wszystkie postanowienia UE tak, aby one działały w interesie Polaków. Co można zmienić, aby zamówienia publiczne przyczyniały się do stymulowania popytu na innowacje? Podczas dyskusji zostały wyszczególnione następujące możliwości zmiany w zamówieniach publicznych tak, aby przyczyniały się do stymulowania popytu na innowacje: lepsze przygotowywanie zamówień - weryfikacja kompetencji oferentów; weryfikacja wykonalności zamówienia z ekspertami, lepsze planowanie w dłuższym okresie, zaangażowanie rynku stosowanie procedur negocjacyjnych, zmiana całego systemu, w tym w szczególności systemu kontroli zamówień publicznych, zidentyfikowanie i promocja dobrych praktyk, 6
wdrożenie atrakcyjnych instrumentów angażujących trzy strony zamówienia tj. zamawiających, wykonawców i sektor naukowy. Zwrócono uwagę, że istotną kwestią jest odpowiednie dobranie wykonawców, gwarantujących wysoką jakość, terminowość oraz ekonomiczność. Prof. Jacek Tejchman-Konarzewski wskazał na konieczność poprawy na etapie przygotowania specyfikacji przetargu. Podkreślił, że powinny zostać wdrożone procedury weryfikacji kompetencji wykonawców oraz poziom merytoryczny zaproponowanej przez nich oferty. Pozwoli to uniknąć opóźnień czasowych oraz ogromnych strat finansowych, z którymi spotyka się w swojej praktyce zawodowej w branży budowlanej. Uczestnicy spotkania wskazali, że kluczowe jest planowanie z większym wyprzedzeniem czasowym oraz jak najwcześniejsze zaangażowanie rynku. Pozwoli to m.in. na stosowanie trybów negocjacyjnych, które wymagają więcej czasu. Uczestnicy dyskusji wskazali na potrzebę czerpania z wiedzy wykonawców, ponieważ to przedsiębiorcy oraz naukowcy z danej branży posiadają wiedzę nt. dostępnych obecnie usług i produktów oraz możliwości opracowania nowych rozwiązań. Dr Nowicki wskazał, że w zamówieniach publicznych jest za mało ekonomistów, a za dużo radców prawnych. Ekonomiści powinni wyjaśniać zamawiającym ile mają zasobów i jak je wykorzystać w sposób najbardziej ekonomiczny, natomiast branżowi specjaliści doradzać w kwestiach technicznych. Poprawa miękkich relacji pomiędzy zamawiającym a wykonawcą jest czynnikiem, który może przyczynić się do poprawy efektywności zamówień publicznych. Zauważalna jest potrzeba prowadzenia działań zbliżających te dwa światy i nastawionych na budowanie współpracy. Podkreślono, że kluczowe jest odpowiednie przygotowanie procesu zamówienia publicznego tak, aby stymulowało zarówno wykonawców do proponowania innowacyjnych rozwiązań, jak i zamawiających do szukania nowych możliwości rozwiązywania istniejących potrzeb/problemów. Niewątpliwie potrzebna jest zmiana całego systemu m.in. kontroli zamówień publicznych i prawa finansów publicznych. Jednak jak podkreślił dr Paweł Nowicki prawo nie zmieni mentalności, a w szczególności jedynie prawo zamówień publicznych. Nie wystarczy wprowadzenie przemyślanych i uporządkowanych regulacji prawnych, potrzebna jest także edukacja urzędników oraz konsekwencja w ich wdrażaniu. Iwona Bierut z Urzędu Miejskiego w Gdańsku zwróciła uwagę, że stosowanie ustawy będzie szersze, jeżeli jej zapisy będą konsultowane ze wszystkimi reprezentantami życia społecznogospodarczego. Z kolei dr Łukasz Kulas z klastra ICT - Interizon zwrócił uwagę, że modelowe rozwiązania w zakresie stymulowania popytu sektora publicznego na innowacyjne produkty/usługi powinny być promowane wśród zamawiających. W regionie powinien zostać stworzony powszechnie dostępny mechanizm wymiany dobrych praktyk. Liderzy zmian powinni zostać niejako coachami dla tych, którzy mają mniejsze doświadczenie w stosowaniu innowacyjnych zamówień. Dr Kulas zwrócił uwagę, że potrzebne jest zderzenie ze sobą dwóch stron i poznanie wzajemnych oczekiwań. 7
Wdrożenie nowych zasad przeprowadzania zamówień publicznych wymaga czasu i przygotowania zarówno zamawiających, jak i wykonawców. W kwestii wdrażania atrakcyjnych instrumentów finansowania rozwoju innowacyjności szczególna uwaga powinna zostać poświęcona mikro, małym i średnim przedsiębiorcom. Zbigniew Borkowski podkreślił, że często nie mają one wystarczających środków finansowych, lecz jest wśród nich grupa zdeterminowanych przedsiębiorców chcących zostać liderami innowacji i wdrożeń. Należy im zatem zapewnić odpowiednie warunki rozwoju. Szansę taką stwarza środowisko klastrowe, które dzięki specyficznym warunkom funkcjonowania może pobudzać innowacyjność, a także inteligentne specjalizacje, które są mechanizmem łączącym naukowców i przedsiębiorców z określonego obszaru/dziedziny oraz zapewniającym im wsparcie finansowe w rozwoju. 8
Załącznik 1. Lista uczestników czwartego posiedzenia Pomorskiej Sieci Tematycznej ds. wysokiej efektywności przedsiębiorstw Lp. Nazwisko i imię Instytucja 1 Arsoba Ludwika DEFS, UMWP 2 Bierut Iwona Urząd Miasta Gdańska, Wydz. Polityki Gospodarczej 3 Borkowska Iwona DRRP, UMWP 4 Borkowski Zbigniew Infracorr 5 Budkiewicz Henryka Kancelaria Podatkowa 6 Bukowski Radosław EURIS Centrum Rozwoju Biznesu 7 Grabowska Martyna Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową 8 Granoszewska Babiańska DES, UMWP Dorota 9 Jacek Jórasz DPR, UMWP 10 Jolanta Szewczun RTI S.A. Dzierzgoń 11 Kautsch Marcin Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum 12 Korniluk Małgorzata Innobaltica 13 Kucharska Wioletta DEFS, UMWP 14 Kukwa Agata Black Pearls 15 Kulas Łukasz Interizon - Pomorski Klaster ICT 16 Lewandowski Jerzy Krajowa Izba Gospodarki Morskiej 17 Nowicki Paweł UMK, Grupa ekspertów zainteresowanych stron ds. zamówień publicznych przy Komisji Europejskiej 18 Michał Potyralski Narodowe Centrum Badań i Rozwoju 19 Sarnowski Krzysztof Akademia Morska w Gdyni 20 Siwak Kamila DEFS, UMWP 21 Szafran Wojciech DEFS, UMWP 22 Szordykowski Włodzimierz DRG, UMWP 23 Szultka Stanisław Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową 24 Tatarewicz Agnieszka DES, UMWP 25 Tejchman Konarzewski Jacek Politechnika Gdańska, WILiŚ 26 Witkowska Joanna DEFS, UMWP 27 Wojciechowski Henryk Urząd Miasta Starogard Gdański 28 Żywna Katarzyna DRG, UMWP 9
Załącznik 2. Koncepcja i program spotkania Pomorska Sieć Tematyczna ds. wysokiej efektywności przedsiębiorstw IV spotkanie W jaki sposób wygenerować popyt (rynek) na pomorskie innowacje? - rola zamówień publicznych 8 maja 2014 r., godz. 12.00 16.00 Sala Herbowa Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego w Gdańsku, ul. Okopowa 21/27 (parter) Problematyka spotkania PST: Obecnie duża część wsparcia publicznego służącego stymulowaniu rozwoju innowacji koncentruje się na stronie podażowej tj. wsparciu procesu opracowania i rozwoju technologii, a następnie ich wdrożeniu do praktyki gospodarczej. Uzasadnieniem tych działań jest obniżenie ryzyka związanego z opracowywaniem technologii (ryzyko niepowodzenia badań lub uzyskania niesatysfakcjonujących, nieopłacalnych rynkowo wyników) lub zwiększenie prawdopodobieństwa wdrożenia nowych rozwiązań poprzez wzmocnienie finansowe przedsiębiorstw. Działania te są spójne z tzw. podażową koncepcją innowacji. Coraz więcej różnego rodzaju badań oraz postulatów zgłaszanych przez środowiska gospodarcze wskazuje, że istotną barierą ograniczającą angażowanie się w działalność innowacyjną (szczególnie małych i średnich przedsiębiorstw) jest brak popytu na innowacyjne rozwiązania - produkty i usługi. 10
Można wskazać na dwa źródła, które mogą stymulować popyt na innowacyjne rozwiązania: Istotnym mechanizmem mogącym stymulować popyt na innowacyjne rozwiązania mogą być zamówienia publiczne ukierunkowane na wykonanie usługi lub wytworzenie produktu charakteryzujące się nową funkcjonalnością czy właściwościami, w tym z wykorzystaniem nowych rozwiązań i technologii. Zamówienia te z jednej strony służą zaspokojeniu określonej potrzeby sektora publicznego, i jednocześnie wzmacnianiu regionalnych przedsiębiorstw poprzez pilotażowe wdrożenia nowych rozwiązań. Stymulowanie innowacji przez popyt rodzi trzy istotne przewagi w porównaniu do podażowego wsparcia procesów innowacyjnych: 1. Powoduje, że rozwój nowych produktów, technologii ukierunkowany jest na potrzeby rzeczywistego odbiorcy (zamawiającego), jego potrzeby i oczekiwania, a nie jak ma to miejsce w podejściu podażowym - "potencjalnego odbiorcy". Sytuacja ta zwiększa prawdopodobieństwo doprowadzenia do rzeczywistego wdrożenia nowego rozwiązania do praktyki. 2. Realizacja zamówienia umożliwia uzyskanie potwierdzenia tzw. "pierwszego wdrożenia", chociażby pilotażowego, które uwiarygodnia podmiot, który tego dokonał w oczach innych potencjalnych odbiorców i umożliwia oferowanie danego produktu i usługi na zasadach stricte rynkowych. 3. Wsparcie publiczne realizowane poprzez zamówienie, w którym oczekiwany jest określony rezultat umożliwia skoncentrowanie się wykonawcy na jak najszybszym i efektywnym osiągnięciu oczekiwanego rezultatu, a nie na procedurze realizacji przedsięwzięcia (dokumentowaniu i rozliczaniu kosztów, stosowaniu sformalizowanych procedur zamówień publicznych itp. które są szczególnie istotną barierą w przypadku małych podmiotów). Pytania do dyskusji: 1. Jakie są bariery ograniczające wykorzystanie zamówień publicznych dla stymulowania innowacji w przedsiębiorstwach? a. Co ogranicza podmioty publiczne przed szerszym uwzględnieniem wymagań proinnowacyjnych w procedurze zamówień publicznych? b. Co ogranicza oferowanie innowacyjnych rozwiązań przez przedsiębiorców startujących w przetargach publicznych? 2. Jakie możliwości i rozwiązania stymulujące innowacyjność są możliwe do zastosowania w ramach obowiązujących regulacji prawnych w Polsce? 3. Jakie są modele i przykłady dobrych praktyk w zakresie stymulowania popytu sektora publicznego na innowacyjne rozwiązania? Jak zwiększyć ich szersze stosowanie w regionie? 11
Program: 12.00 Przywitanie i słowo wprowadzające Wiesław Byczkowski, Wicemarszałek Województwa Pomorskiego Stanisław Szultka, Moderator PST, Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową 12.20 Głosy wprowadzające: 13.15 Komentarze: 13.30 Dyskusja Stymulowanie innowacyjności przez zamówienia publiczne niewykorzystane i nowe możliwości dr Paweł Nowicki, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Członek Grupy Ekspertów Zainteresowanych Stron ds. Zamówień Publicznych przy Komisji Europejskiej Potencjał zamówień publicznych do stymulowania popytu na innowacje wnioski z realizacji projektu LCB Healthcare dr Marcin Kautsch, Dr Marcin Kautsch, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Project Manager EcoQUIP Nowe podejście do zamówień publicznych Michał Potyralski, Narodowe Centrum Badań i Rozwoju prof. Jacek Tejchman-Konarzewski, Politechnika Gdańska Zbigniew Borkowski, Prezes Zarządu, Infracorr 15.45 Podsumowanie i zakończenie spotkania 12