Tłumaczenie oryginału TECHNIKA OPRYSKU. Opryskiwacze Polowe Wersja 1.02 PL

Tłumaczenie oryginału TECHNIKA OPRYSKU Opryskiwacze Polowe 67029000-102 - Wersja 1.02 PL - 02.2011 www.hardi-international.com

Drogi użytkowniku opryskiwacza HARDI. Wszystkie istotne korzyści z odpowiedzialnej ochrony roślin są dziś uważnie oceniane pod względem ich zastosowania w optymalnej formie oraz minimalizacji skutków ubocznych dla środowiska i bezpieczeństwa dla operatora, osób postronnych i konsumentów. Celem niniejszego opracowania jest pomoc w zrozumieniu wielu zagadnień związanych z tymi zastosowaniami, które mogą pomóc w spełnieniu coraz większych wymagań. Mamy też nadzieję, że te informacje przyczynią się do osiągnięcia tego celu. HARDI INTERNATIONAL A / S inwestuje wiele zasobów w zapewnienie jak najlepszej jakości porad oraz ich dostosowania do obecnych potrzeb. Jest to jednak ogromne wyzwanie i nasz sukces zależy w dużej mierze od umiejętności wielu ekspertów w tej dziedzinie. Dziękujemy w szczególności: panu Janowi van de Zande z IMAG, Holandia, prof. Ricardo Martinez Peck, Argentyna i prof. Paulowi Miller, Silsoe Research Institute w Wielkiej Brytanii za przeczytanie tekstu i wiele sugestii co do jego poprawy. Mamy nadzieję, że opracowanie okaże się przydatne, oczekujemy na uwagi: Hardi@Hardi- International.com Profesor Paul Miller z Silsoe Research Institute pisze: Zastosowanie pestycydów, choć istotne dla zapewnienia jakości i ilości produkcji żywności, nadal jest przedmiotem ścisłej kontroli publicznej. Dlatego ważne jest, aby wszystkie zainteresowane strony zapewniły użycie właściwych materiałów we właściwy sposób, oferując: maksymalną skuteczność i poziom kontroli; minimalne śladowe ilości pestycydów w produktach spożywczych; minimalne ryzyko zanieczyszczenia środowiska w wyniku znoszenia i odpływu, szczególnie na brzegu pola, w pobliżu wód powierzchniowych. Najlepszym sposobem osiągnięcia optymalnej wydajności dowolnej maszyny jest zrozumienie jej działania oraz czynników wpływających na tę wydajność. W odniesieniu do opryskiwacza niniejsza instrukcja podaje te informacje w sposób jasny i zrozumiały. Polecam go praktycznym użytkownikom i wszystkim zainteresowanym w zakresie projektowania, rozwoju i planowania związanego z wykorzystaniem pestycydów. Oryginalna instrukcja obsługi została wydana i zaakceptowana w języku angielskim. Wszystkie inne wydania w innych językach są przekładem oryginału. W przypadku jakichkolwiek konfliktów, nieścisłości lub różnic między angielskim oryginalem i wersji w innych językach, wersja w języku angielskim będzie rozstrzygająca. Ilustracje, informacje techniczne i inne dane zawarte w niniejszej instrukcji są zgodne ze stanem faktycznym w chwili jej wydania. Ponieważ firma HARDI INTERNATIONAL A/S dąży zawsze do doskonalenia swoich produktów, rezerwujemy sobie prawo do zmian w konstrukcji, wyposażeniu, specyfikacji i sposobie obsługi bez wcześniejszego powiadomienia. HARDI INTERNATIONAL A/S nie ponosi zobowiązań w stosunku do urządzeń nabytych przed lub po takich zmianach. HARDI INTERNATIONAL A/S nie ponosi odpowiedzialności za ewentualne pominięcia lub niedokładności w niniejszej publikacji, chociaż uczyniono wszystko, co możliwe by informacje były kompletne i zgodne ze stanem faktycznym. Ponieważ niniejsza instrukcja dotyczy różnych modeli i funkcji opryskiwacza, także z wyposażeniem dostępnym tylko w niektórych krajach, należy zwrócić uwagę na fragmenty dotyczące dokładnie danego modelu. Opublikowano i wydrukowano przez HARDI INTERNATIONAL A/S

Spis treści Technika Oprysku Kalibracja...5 Kalibracja - DLACZEGO?... 5 Kalibracja - KIEDY?... 5 Tarcza kalibracyjna... 6 Bezpieczna kalibracja... 7 Kalibracja oprysku zbiorów... 7 Kontrola dysz pod kątem zużycia i równomierności...11 A. Sprawdzenie zużycia - kontrola przed sezonem i przed inspekcją... 11 B. Kontrola zużycia szybki test podczas sezonu:... 13 Kalibracja dla nawozów płynnych... 14 Kalibracja dla upraw rzędowych... 15 Rozprowadzanie...16 Kontrola techniki opryskiwania przy użyciu papieru wodnoczułego... 16 Bądź przygotowany na optymalizację techniki opryskiwania na poczekaniu.... 16 Załadunek do opryskiwacza środków ochrony roślin.... 16 Jak zapewnić równomierny rozkład cieczy... 17 Wysokość belki... 18 Stabilność belki... 19 Jak zredukować znoszenie... 21 Jak to zredukować Znoszenie przez wiatr... 21 Czynniki redukujące znoszenie rzadko są rozwiązaniem... 22 Strefy buforowe... 22 Jak zwiększyć osadzanie i pokrycie... 23 Jak zwiększyć penetrację upraw... 24 Dysze...25 Normalizacja międzynarodowa... 25 Typy dysz... 26 Jakość oprysku...31 Spektrum kropli... 31 Jakość oprysku - BCPC... 31 Dobór dysz do roślin uprawnych...32 Zdefiniuj potrzeby... 32 Optymalne warunki oprysku... 32 Normalne warunki oprysku... 32 Gdy ryzyko znoszenia jest realne - lecz czas jest krytyczny... 33 Zużycie dysz i konserwacja...34 Zasady ogólne... 34 Ciśnienie oprysku...35 Ciśnienie oprysku i penetracja upraw... 35 Wielkości objętości wody...36 Zasady ogólne... 36 Ilości wody do oprysku polowego... 36 Filtry...37 Dobór filtra siatkowego... 37 Prędkość oprysku...39 Wpływ na jakość oprysku... 39 Podsumowanie...40 Zalecana technika oprysku... 40 Warunki pogodowe...41 Wpływ na jakość oprysku... 41 Ochrona środowiska...43 Informacje ogólne... 43 Bezpieczna obsługa opryskiwacza podczas napełniania i czyszczenia... 43 Ochrona środowiska podczas napełniania opryskiwacza... 43 Ochrona środowiska podczas oprysku... 44 Ochrona środowiska podczas czyszczenia opryskiwacza... 45 Bezpieczeństwo osobiste...47 Bezpieczne użytkowanie produktów... 47 3

Spis treści Wyszukiwanie usterek...49 Układ cieczy... 49 Przygotuj opryskiwacz do inspekcji...51 Co należy sprawdzić?... 51 Zapis oprysku...52 Tabela do zapisu wartości... 52 Przydatne wzory...54 Obliczanie swoich specyficznych danych... 54 Notatki z własnej kalibracji...56 Zapis wartości kalibracji... 56 Poprzednie kalibracje...58 4

Kalibracja Kalibracja - DLACZEGO? Kalibracja jest jednym z najważniejszych zadań, które należy wykonać w celu: zapewnienia optymalnego wykorzystania środków ochrony roślin, minimalizacji zagrożeń dla zbiorów, konsumentów i środowiska naturalnego, oraz uniknięcia strat i odpadów! 1. W celu zapewnienia wysokiej precyzji oprysku, gdzie objętość płynu w zbiorniku odpowiada dokładnie obszarowi pokrywanemu przez produkt. Kalibracja wykaże, czy: -dysze są nieznacznie zużyte i czy należy ustawić ciśnienie. -dysze są mocno zużyte i należy je wymienić. -prędkość jest prawidłowa. Wskazania prędkościomierza w ciągniku mogą być nieprawidłowe (w zależności od np. rozmiaru opon). -występuje spadek ciśnienia między manometrem i dyszami, który należy uwzględnić. 2. W celu sprawdzenia prawidłowego działania dysz (brak uszkodzeń lub blokad). 3. W celu sprawdzenia, czy opryskiwacz jest w dobrym stanie, bez nieszczelności. 4. W celu możliwości precyzyjnego dozowania środków ochrony roślin. Kalibracja - KIEDY? Przed opryskiem z nowym zestawem dysz, nową dawką cieczy, nową prędkością, nowymi oponami, nowym ciśnieniem lub warunkami roboczymi: Sprawdź prędkość Sprawdź przepływ i ciśnienie dysz Raz do roku (oraz przed inspekcją) Hardi zaleca dokładne sprawdzenie: Prędkości jazdy Wszystkich dysz 1. jeśli średni wydatek jest większy o 10% w stosunku do nowych dysz: wymień wszystkie dysze. 2. jeśli występuje odchylenie w wydatku ponad 5%, wymień wszystkie dysze. W sezonie Hardi zaleca częste szybkie kontrole: Sprawdź po 2 dysze w każdej sekcji belki1) jeżeli jedna dysza ma ponad 15% wzrostu przepływu, wymień wszystkie dysze. 5

Kiedy wykonać kontrolę? Prędkość jazdy Przepływ we wszystkich dyszach Przepływ (l/min) dla 2 dysz na belce Sito uszkodzonej lub zablokowanej dyszy Sprawdź system pod kątem wycieków Przed sezonem oraz inspekcją opryskiwacza 1) X X X X Często podczas sezonu 2) X X X X X Przed opryskiem z nowym zestawem dysz, nową dawką, nową prędkością lub nowym ciśnieniem: X X X X X 1)Pełna lista kontrolna jest podana w części "Przygotowanie opryskiwacza do inspekcji". 2)Im starsze lub mniejsze spryskiwacze, tym częściej powinny być kontrolowane. Ponadto w przypadku oprysków proszkami lub bardziej ciernymi produktami częstsze kontrole są niezbędne. Tarcza kalibracyjna Obliczenia kalibracyjne są proste dzięki tarczy Hardi z czytelnymi odniesieniami do dysz ISO i 4110 (nr kat. 285802 ). Tarcza jest oparta na standardzie HARDI z rozstawem dysz co 50 cm. Jeśli wiadomo, jaka jest ilość wody [l/ha] i prędkość oprysku [km/h], należy poruszać się z góry na dół tarczy kalibracyjnej, aby odnaleźć odpowiedni przepływ dyszy [l/min], rozmiar dyszy i ciśnienie: Przykład 1 Jeśli prędkość wynosi 5,0 km/h (a), a celem jest użycie 200 l/ha (b), należy obrócić tarczę w celu wyrównania 5 km/h z 200 l/ha. W okienku w górnej połowie tarczy można odczytać, że każda dysza musi mieć przepływ 0,83 l/min (c). W dolnej części tarczy można odczytać, że można to osiągnąć z dyszą 02 przy ciśnieniu 3,3 bar (d) lub 025 przy 2,1 bara (e). 6

Tarcza może być też użyta w celu znalezienia przepływu dyszy w połączeniu prędkości i l/ha ze znanym rozmiarem dyszy i ciśnieniem. Należy wtedy poruszać się z dołu do góry traczy: Przykład 2 W przypadku użycia dysz 02 przy ciśnieniu 2,5 bar należy wyrównać dwa odpowiednie znaczniki (a), a odpowiadający im przepływ wynosi 0,74 l/ min (b). Dzięki temu połączeniu dyszy i ciśnienia można na przykład zastosować 150 l/ha przy 5,9 km/h (c) lub 200 l/ha przy 4,4 km/h (d). μ UWAGA! Jeżeli rozstaw dysz różni się od 50 cm, tarcza może być nadal przydatna do znalezienia kombinacji dysza/ciśnienie - ale to wymaga dodatkowych obliczeń: Wymagane l/ha x rzeczywisty rozstaw dysz (cm) = l/ha na tarczy 50 cm Podczas pracy z tarczą używa się "l/ha na tarczy" - a podczas opryskiwania otrzymuje się "wymagane l/ha" przy "rzeczywistym rozstawie dysz". Bezpieczna kalibracja Zawsze zaczynaj z czystym opryskiwaczem i czystą woda w zbiorniku. Ze względów bezpieczeństwa kontrola dysz powinna się odbywać w miejscu porośniętym trawą lub innymi roślinami. Zawsze dotykaj opryskiwacza przy użyciu rękawic, nawet jeśli był on czyszczony. Środki ochrony osobistej (takie jak rękawice, kombinezon, buty) są przeznaczone tylko są zabezpieczenia. Pamiętaj, aby zdjąć rękawice i inne części odzieży - szczególnie, jeżeli są zanieczyszczone - przy każdym wejściu do ciągnika. Kalibracja oprysku zbiorów 1. Dobór parametrów oprysku: Dobrym źródłem informacji na temat stosowania środków agrochemicznych są etykiety tych produktów. Można dostosować opryskiwacz do określonych warunków oprysku poprzez dobór ilości, prędkości jazdy, dysz i ciśnienia. Często ilość i prędkość jazdy są określane na początku - wtedy wybór dysz jest ograniczony do możliwości w dopuszczalnym zakresie ciśnienia (zwykle 2 do 2,5 bar dla dysz konwencjonalnych). W łatwy sposób można odnaleźć te informacje na tarczy HARDI lub obliczyć żądany przepływ dyszy i znaleźć ją w tabeli. Przykład: Chcemy zastosować 150 l/ha przy 8 km/h. 7

2. Sprawdź prędkość jazdy Zmierz odcinek 100 metrów. Dobrze jest mieć jakieś "stałe" znaczniki, które znajdują się w wygodnym miejscu (na polu lub w podobnym miejscu). Z tabeli w ciągniku wybierz odpowiedni bieg, aby osiągnąć żądaną szybkość przy danych obrotach. Pamiętaj, aby przyspieszyć do żądanej prędkości przed osiągnięciem pierwszego znaku. Przejedź zmierzony dystans i zmierz czas. (W celu uzyskania jak najbardziej dokładnych wyników zalecamy wykonać test ze zbiornikiem napełnionym do połowy i z normalnym ciśnieniem roboczym w oponach, aby uzyskać rzeczywisty "promień roboczy" koła). Oblicz prędkość: Przejechany odcinek (m) x 3,6 = km/h Czas (s) Przykład: Przejechanie odcinka 100 m zajęło 45 sekund: 100 m x 3,6 45 s = 8 km/h Przykłady obliczania prędkości s/100 m 40 42 44 46 48 50 52 54 56 58 60 62 64 66 68 70 72 74 76 78 80 Km/h 9.0 8.8 8.2 7.8 7.5 7.2 6.9 6.7 6.4 6.2 6.0 5.8 5.6 5.5 5.3 5.1 5.0 4.9 4.7 4.6 4.5 Jeśli nie osiągnąłeś żądanej prędkości, wybierz inny bieg i sprawdź ponownie lub zmień obroty w celu osiągnięcia wymaganej prędkości: * Prędkość WOM nie powinna przekraczać 540 obr./min. Jeśli mieszanie jest zbyt gwałtowne wówczas obroty WOM może zostać obniżone do około 400: minimum (czyli - 25%). Obroty przy sprawdzanej prędkości x wymagana prędkość (km/h) (km/h) z testu prędkości = Nowe obroty, przy których otrzymamy żądaną prędkość* Zapisz bieg, prędkość i obroty. 3. Oblicz wymagany przepływ dyszy i wybierz jej rozmiar Użyj tarczy kalibracyjnej lub wzoru (rozstaw dysz 50 cm): Sprawdzana prędkość (km/h) x ilość wody (l/ha) = Przepływ każdej dyszy (l/min) 1200 Przykład: Poprzez wyrównanie 150 l/ha i 8 km/h na tarczy linia "okienka" (l/ha) wskazuje wymagany przepływ 1,0 l/min. Teraz odpowiednią kombinację rozmiaru dyszy i ciśnienia można odnaleźć w dolnej części tarczy: ISO 03 przy 2 barach (lub ISO 025 przy 3 barach). Jeśli użyjemy wzoru: 8 km/h x 150 l/ha 1200 = 1,0 l/min Dysze i ciśnienie do uzyskania 1,0 l/min można również odnaleźć w katalogu dysz. 8

4. Sprawdź układ opryskowy Zawsze używaj czystej wody do kalibracji. Zamontuj wybrane dysze na belce. Włącz opryskiwacz i opryskuj przy minimum 7 barach, aby sprawdzić czy występują jakiekolwiek wycieki. Sprawdź mieszanie. 5. Sprawdź wydatek dysz Ustaw ciśnienie. Wyreguluj zawory wyrównawcze ciśnienia (patrz instrukcja obsługi opryskiwacza). Zmierz wydatek dyszy w ciągu jednej minuty. Powtórz ten proces - zmierz wydatek z co najmniej 2 dyszy każdej sekcji. Oblicz średni wydatek dyszy. HARDI MATIC (Wyrównanie ciśnienia lub powrót proporcjonalny) Przy zmianie rozmiaru dyszy zawory wyrównawcze ciśnienia wymagają ponownego ustawienia dla zapewnienia prawidłowej ilości podczas zmian położenia zaworów sekcyjnych: 1. Upewnij się że w zbiorniku jest czysta woda. 2. Włącz wszystkie sekcje belki i ustaw ciśnienie. 3. Wyłączaj jedną sekcję na raz i ustaw zawór wyrównawczy ciśnienia na urządzeniu sterującym (powrót do zbiornika) dla tej sekcji, aż manometr oprysku wskaże ponownie ciśnienie wyjściowe. 4. Powtórz czynność dla wszystkich sekcji. Jeśli wydatek dyszy jest niewystarczający (a dysze nie są zużyte więcej niż w 10%) - możesz ponownie ciśnienie: ( Nowy wydatek (l/min) ² x Zmierzone ciśnienie Zmierzony wydatek (l/min) ) x Zmierzone ciśnienie = Nowe ciśnienie Przykład: przy 2 barach (zmierzone ciśnienie) zmierzono średni wydatek 1,06 l/min (zmierzony wydatek) - jednak celem było zastosowanie 1,0 l/min (nowy wydatek), więc ciśnienie musi zostać ustawione: ( ( 1,0 l/min )² ) x 2 bar = 1,77 bar ~ 1,8 bar 1,06 l/min Przez zmianę ciśnienia do 1,8 bara zostanie osiągnięty wymagany przepływ 1,0 l/min. Zmierz ponownie przepływ dla potwierdzenia. - lub możesz zaakceptować nieco mniejszą lub większą wartość (l/ha). Możesz użyć tarczy kalibracyjnej lub tego wzoru w celu znalezienia ostatecznej dawki wody: 600 x zmierzony wydatek dyszy (l/min) 0,5 m* x prędkość (km/h) * odległość pomiędzy dyszami. = l/ha 9

5. Gotowe jeśli wcześniej skalibrowałeś opryskiwacz jesteś gotowy do pracy, jeśli czas i warunki pogodowe są optymalne. Nie odkładaj kalibracji na tuz przed opryskiem - najprawdopodobniej stracisz cenny czas i możesz przegapić optymalne warunki. Jeśli nie jest to czas na zmianę kalibracji na skutek zużycia i kontroli równomierności, możesz wykonać dokładne mieszanie w zbiorniku wody i produktu - patrz rozdział: Załadunek środków ochrony roślin do opryskiwacza (11) i Przydatne wzory (41). 10

Kontrola dysz pod kątem zużycia i równomierności A. Sprawdzenie zużycia - kontrola przed sezonem i przed inspekcją 1. Zamontuj nową dyszę na belce (taki sam typ i rozmiar jaki chcesz sprawdzić). Jest to dysza odniesienia. 2. Sprawdź wydatek dla tej dyszy przy danym ciśnieniu oprysku. Przykład: 1 l/min przy 3 barach jest przepływem odniesienia. 3. Oblicz maksymalną tolerancję dla średniego przepływu. = przepływ dla nowej dyszy + 10%.= l/min dla nowej dyszy x 1,10 Przykład: 1 l/min x 1,10 = 1,10 l/min. 4. Sprawdź wszystkie dysze przy 3 barach. Przykład: rozmiar dyszy 025 sprawdzony przy 3 barach. Sprawdź zużycie Zamontuj nową dyszę tego samego rozmiaru jak na belce Sprawdź przepływ przy ciśnieniu roboczym i użyj jako odniesienia Sprawdź, czy średni przepływ jest maksymalnie o 10% większy od przepływu odniesienia. Przykład: Wartość odniesienia Ciśnienie Zmierzone przepływ Dysza odniesienia dla dyszy 025 3 bar 1 l/min = 100% Dysza l/min 1 1.05 2 1.09 3 1.06 4 1.05 5 1.10 6 1.13 7 1.13 8 1.07 9 1.07 10 1.07 11 1.11 12 1.06 13 1.12 14 1.10 15 1.10 16 1.05 17 1.07 18 1.06 19 1.05 20 1.08 21 1.13 22 1.09 23 1.08 24 1.06 Suma 25.98 Średnia 1.0825 = 1.08 11

5. Oblicz średnią sumę przepływu dyszy / liczbę dysz Przykład: 25,98 l/min / 24 = 1,0825 l/min = 1,08 l/min 6. Podziel zmierzony średni przepływ przez wartość odniesienia 7. Pomnóż przez 100, aby uzyskać przepływ w % 8. Zaakceptuj lub wymień dysze Przykład: 1,08 l/min / 1 l/min = 1,08 Przykład: 1,08 x 100% = 108 % jest to wzrost o 8 % w porównaniu do wartości odniesienia 100% Przykład: W tym przykładzie przepływ jest zwiększony o 8%, co jest mniejsze od maksymalnych 10%, tak więc może być zaakceptowany. Dysze nadają się jeszcze do użycia. Równomierność 1. Oblicz akceptowane maksymalne i minimalne wartości graniczne przepływu dyszy w zakresie +/- 5%: Przykład: przy użyciu wartości z kontroli zużycia mamy średnia (l/min) + 5% = średnia (l/min) x 1,05 średnia (l/min) + 5% = 1,08 (l/min) x 1,05 = 1,13 l/min średnia (l/min) + 5% = średnia (l/min) x 0,95 średnia (l/min) - 5% = 1,08 (l/min) x 0,95 = 1,03 l/min 2. Sprawdź, czy wszystkie zmierzone przepływy mieszczą się w granicach. Przykład: wszystkie zmierzone dysze mieszczą się w granicach - równomierność jest akceptowalna i nie jest konieczna jeszcze wymiana dysz. Wydajność dysz. Nie zapomnij skontrolować całej belki - spróbuj mieć słońce za dyszami - sprawdź, czy dysze nie są uszkodzone lub częściowo zablokowane. "Pasy" w wachlarzu cieczy opryskowej są oznaką zużycia, a dysza powinna zostać wymieniona μ UWAGA! Opryskiwacze wyposażone w przepływomierz również wymagają kontroli dysz dla upewnienia się, że nie są one zbytnio zużyte i rozkład cieczy jest akceptowalny. 12

B. Kontrola zużycia szybki test podczas sezonu: Szybka kontrola w trakcie sezonu może być przydatna (ale nadal jest bardzo ważne, aby przeprowadzić pełne badanie zarówno zużycia rozpylaczy jak i równomierności w określony sposób). Zmierz przepływ dla próbki dysz i sprawdź, czy nie nastąpiło przekroczenie najgorszej sytuacji ponad 10% średniego zużycia. Pamiętaj, że dozwolone jest dalsze 5% odchylenie dla poszczególnych dysz [zużycie maksymalne (10%) + maksymalne odchylenie (5%) = 15% oznaczające, że 15% wzrost w wydatku jednej dyszy może być tolerowane w szybkim teście]. 1. Zamontuj nową dysze na belce (taki sam rozmiar jaki chcesz sprawdzić). Jest to dysza odniesienia. 2. Zmierz przepływ tej dyszy przy ciśnieniu oprysku. Przykład: 1 l/min przy 3 barach jest przepływem odniesienia 3. Zmierz maksymalny tolerowany przepływ = przepływ dla nowej dyszy + 15%.= l/min dla nowej dyszy x 1,15 4. Sprawdź próbkę dwóch dysz z każdej sekcji belki przy 3 barach. Przykład: 1 l/min x 1,15 = 1,15 l/min Przykład: 1,05, 1,09, 1,05, 1,10, 1,06 oraz 1,13 l/min 5. Zaakceptuj lub wymień dysze. Przykład: W tym przykładzie żaden z przepływów nie przekracza tolerowanych 15% - dysze nie muszą być wymienione 13

Kalibracja dla nawozów płynnych Nawozy płynne mogą mieć większą gęstość niż woda i większość normalnych roztworów do oprysków. W celu zapewnienia odpowiedniego wydatku aktualnie używanych dysz ciśnienie należy zwiększyć w zależności od gęstości (g/cm ³) nawozu. Poprawka na gęstość, podana w tabeli poniżej, określa zwiększone ciśnienie, potrzebne do osiągnięcia żądanego wydatku przy użyciu płynnego nawozu. Przed korektą ciśnienia oprysku dysze należy zamontować na opryskiwaczu i skalibrować z użyciem czystej wody. Następnie, gdy wymagany wydatek został znaleziony poprzez kalibrację z wodą, ciśnienie kalibracji jest dostosowywane do gęstości płynnego nawozu: Przykład: Potrzebny jest wydatek 2,3 l/min. Zgodnie z kalibracją przy użyciu wody osiąga się go przy ciśnieniu 3 bar. Jeżeli gęstość nawozu wynosi 1,2 g/cm³, należy pomnożyć skalibrowane ciśnienie 3 bar przez 1,2. Daje to skorygowane ciśnienie 3,6 bar, które musi być użyte w czasie pracy. Wartość tą można znaleźć w tabeli przy 3 barach (ciśnienie kalibracji) i gęstości 1,2 g/cm ³. Ciśnienie kalibracji (bar) Gęstość (g/cm3) 1.10 1.15 1.20 1.30 1.40 Ciśnienie dla płynnego nawozu (bar) 1.0 1.1 1.2 1.2 1.3 1.4 1.5 1.7 1.7 1.8.2.0 2.1 2.0 2.2 2.3 2.4 2.6.2.8 2.5 2.8 2.9 3.0 3.3 3.5 3.0 3.3 3.5 3.6 3.9 4.2 Ciśnienie opryskiwania przy stosowaniu płynnych nawozów = ciśnienie kalibracji (kalibracja z wodą) x gęstość nawozu Użycie tarczy kalibracyjnej: Dla 3 - i 5-otworowych dysz z rozstawem co 50 cm tarczę można wykorzystać jak do kalibracji z wodą - należy tylko pamiętać, aby pomnożyć ciśnienie końcowe kalibracji przez gęstości nawozu, aby uzyskać ciśnienie oprysku podczas pracy. W przypadku dysz pełnego strumienia z lub bez węży rozlewowych należy zwrócić uwagę, że odległość pomiędzy dyszami wynosi 25 cm (patrz wzór na str. 25). μ UWAGA! Podczas pracy z nawozami płynnymi wskazane jest, aby zabezpieczyć wszystkie niemalowane metalowe elementy warstwą antykorozyjną oleju (np. Hydro Texaco Rust-proof ). 14

Kalibracja dla upraw rzędowych 1. Sprawdź prędkość jazdy (patrz "Kalibracja opryskiwania dla upraw polowych" na stronie 1.3) 2. Zmierz szerokość rzędów i ich rozstaw. X 3. Wymagana wydajność dysz Y l/ha w rzędzie x szerokość rzędu (m) x km/h = ilość wody [ l/min] na rząd 600 Jeśli 200 l/min ma być stosowane przy 6 km/h dla szerokości rzędu 0,2, żądany wydatek będzie wynosił: 0,4 l/min na rząd. Jeśli przykładowo jest używany 1 rozpylacz na rząd, każda dysza powinna dawać 0,4 l/min (Jeśli są 2 dysze na rząd: każda dysza powinna dawać 0,2 l/min). Rozmiar dysz oraz ciśnienie można znaleźć w odpowiedniej tabeli dysz. W przypadku użycia dysz ISO lub 4110 należy użyć tarczy kalibracyjnej: ustaw tarczę na żądaną ilość l/min/dyszę (w "okienku" na górze tarczy) i odczytaj kombinację dyszy i ciśnienia. 4. Łączna wymagana ilość wody powierzchnia pola (ha) x l/ha w rzędzie x szerokość rzędu (m) = łączna wymagana ilość (l/pole) rozstaw rzędów (m) Przykładowo, jeśli odstęp między rzędami wynosi 0,5 m, szerokość rzędu 0,2 m, pole 5 ha, a ilość wody w rzędzie 200 l/ha, wówczas łączna wymagana ilość wody wynosi: 5 ha x 200 l/ha x 0,2 m = 400 l 0,5 m 5. Ilość środków ochrony roślin na zbiornik Ilość litrów wody w zbiorniku x dawka środka (l/ ha)* = Ilość środka chemicznego na zbiornik (l/ha)* l/ha w rzędzie *lub [kg/ha] lub [g/ha] Jeżeli zbiornik mieści 400 potrzebna jest ilość środka chemicznego 2 l/ha przy objętości 200 l/ha, obliczenia są następujące: 400 l x 2 l/ha 200 l/ha = 4 litry środka chemicznego na zbiornik 15

Rozprowadzanie Kontrola techniki opryskiwania przy użyciu papieru wodnoczułego Papier wodnoczuły (żółty papier, który zabarwia się na niebiesko po kontakcie z cieczą) jest bardzo przydatnym narzędziem w optymalizacji techniki opryskiwania. Jeśli przykładowo uprawa jest bardzo gęsta i wymaga dobrej penetracji środków agrochemicznych, można - przed właściwym opryskiem - sprawdzić wybraną technikę opryskiwania przy użyciu wody: - Umieść papier w opryskiwanym miejscu (do przymocowania użyj spinaczy lub taśmy - pamiętaj, aby uniknąć zmiany pozycji liści). - Zaznacz rośliny np. czerwoną taśmą na górze, aby można je było później łatwo odnaleźć. - Wykonaj natrysk i sprawdź papier. - Czy krople dotarły tam, gdzie miały dotrzeć? Jeśli nie, możesz spróbować to poprawić poprzez zmianę techniki oprysku. Papier wodnoczuły można zamówić u dealera Hardi (50 szt., nr kat. 893211). Papier wodnoczuły (żółty papier, który zabarwia się na niebiesko po kontakcie z cieczą) jest bardzo przydatnym narzędziem w optymalizacji techniki opryskiwania. Jeśli przykładowo uprawa jest bardzo gęsta i wymaga dobrej penetracji środków agrochemicznych, można - przed właściwym opryskiem - sprawdzić wybraną technikę opryskiwania przy użyciu wody: - Umieść papier w opryskiwanym miejscu (do przymocowania użyj spinaczy lub taśmy - pamiętaj, aby uniknąć zmiany pozycji liści). - Zaznacz rośliny np. czerwoną taśmą na górze, aby można je było później łatwo odnaleźć. - Wykonaj natrysk i sprawdź papier. - Czy krople dotarły tam, gdzie miały dotrzeć? Jeśli nie, możesz spróbować to poprawić poprzez zmianę techniki oprysku. Papier wodnoczuły można zamówić u dealera Hardi (50 szt., nr kat. 893211). Bądź przygotowany na optymalizację techniki opryskiwania na poczekaniu. Lepiej jest pójść na kompromis ze zmianą wielkości kropel niż na czasie. W wielu zastosowaniach - np. oprysku grzybobójczym ziemniaków do etapu dwuliściennego, zwalczaniu chwastów liściastych - czas jest elementem krytycznym. Opóźnienie może tu często powodować konieczność większej dawki lub zwiększenia ilości oprysków. Potencjalna utrata skuteczności ze względu na zwiększone wielkości kropel - powodująca mniejsze ryzyko znoszenia - będzie mniej dramatyczna, dopóki zachowany zostanie dobry rozkład cieczy. Stąd jest dobrze jest mieć zestaw dysz o małej charakterystyce znoszenia (LowDrift) lub dysze iniekcyjne (MINIDRIFT lub INJET), zamontowane na uchwytach na wypadek zwiększenia prędkości wiatru - jest to dużo wygodniejsze i bezpieczniejsze niż powrót z pola z połową zbiornika. Ze względu na różne zestawy dysz raczej nigdy nie są zużyte w takim samym stopniu (do 10% różnicy w przepływie dysz nowych i używanych) oba zestawy dysz powinne być skalibrowane, aby można było użyć wymaganego ciśnienia przy przejściu z jednego typu dysz na drugi. - Unikaj czyszczenia zablokowanych dysz lub wymiany uszkodzonych podczas oprysku. - Unikaj czyszczenia zablokowanych dysz lub wymiany uszkodzonych podczas oprysku. - Drugi dopasowany zestaw dysz może być również używany do zmiany w miejscach, gdy nastąpi blokada/uszkodzenie. Załadunek do opryskiwacza środków ochrony roślin. Jeżeli opryskiwacz jest skalibrowany i jest dokładnie znana objętość cieczy, która będzie używana, można dodać odpowiednią ilość środków chemicznych: Pojemność zbiornika *(l) x ilość środka (l/ha) lub (kg/ha) Ilość wody (l/ha) = (l/ha) lub (kg/ha) środka ochrony roślin na zbiornik *Jeśli nie potrzebujesz pełnego zbiornika, wprowadź rzeczywistą ilość, która będzie używana. 16

Należy zwrócić uwagę, że jeśli dawka jest podana jako składnik aktywny/ha, należy najpierw obliczyć, ile kilogramów lub litrów gotowego preparatu należy użyć na hektar: Dawka aktywnego składnika (kg/ha) x 1000 = Dawka gotowego produktu (kg/ha) Stężenie substancji czynnej w wytworzonym produkcie (g/kg) Dodawanie środka ochrony roślin. Normalnie środek ochrony roślin może być dodany do zbiornika opryskiwacza, gdy jest od ½ do ¾ wypełniony czystą wodą, a mieszadło jest włączone. Lecz jeśli etykieta środka zaleca inaczej, stosuj się do niej. Rozwadniacz Hardi Filler sprawia, że proces trwa bezpiecznie i szybko, a operator nie musi wspinać się ze środkiem na maszynę, lecz pracuje z poziomu gruntu. Przeczytaj instrukcję korzystania z rozwadniacza, stosuj się również do wskazówek z etykiety produktu. System płukania pojemnika zapewnia całkowite wypłukanie środka, przez co jest on gotowy do utylizacji lub zwrotu. Jak zapewnić równomierny rozkład cieczy Równomierny rozkład cieczy na powierzchni opryskiwanej - z odpowiednim stopniem wielkości dawki i wielkości kropli - to najważniejsze cele w wyborze techniki opryskiwania. Mniejsze zmiany kierunku jazdy to lepsza efektywność stosowanych agrochemikaliów, szczególnie istotna w przypadku zmniejszonych dawek pestycydów. Zależność ta jest przedstawiona na poniższym wykresie. Wykres może być ilustracją zmienności zakresu aplikacji poniżej belki w kierunku jazdy lub w poprzek belki. Jeśli zmiana jest wzdłuż kierunku C jazdy, wynika to z ruchu belki. Jeśli zmiana zachodzi na szerokości belki, A wynika to ze złej jakości dysz, zbyt niskiego ciśnienia lub złej wysokości belki. Wiatr oczywiście będzie zakłócać rozkład cieczy, zarówno wzdłuż kierunku jazdy jak i wzdłuż belki. D A. % dawka środka chemicznego B B. Pozycja pod belką C. Słaby rozkład (czarny) D. Lepszy rozkład (szary) Gdyby w tym przykładzie czas biologiczny i warunki atmosferyczne były doskonałe, to 50% dawki byłoby wystarczające, wtedy obaj rolnicy (z szarym lub czarnym rozkładem) mogą liczyć na wysoką skuteczność stosowania. Rolnik z lepszym rozkładem ma zakres ograniczenia stosowania środka ochrony roślin o 25% z powodu mniejszych zmian osadzania na roślinach. Równomierny rozkład cieczy jest warunkiem krytycznym zapewnienia maksymalnej skuteczności. Zmniejszenie dawki może być skuteczne tylko jeśli zastosowany będzie równomierny rozkład cieczy. Schemat opryskiwania: Dobrym punktem wyjścia jest oczywiście upewnienie się, że dysze zapewniają równomierny rozkład - może to być zmierzone za pomocą specjalnych skanerów (np. HARDI Spray Scanner). Wszystkie dysze Hardi przed dostarczeniem są sprawdzane, a w niektórych krajach taka kontrola jest też częścią obowiązkowej inspekcji opryskiwacza. Jeśli dysze - są utrzymywane w czystości (pozostałości nie są pozostawiane do wyschnięcie). - są w ramach akceptowalnych limitów zużycia. - nigdy nie były czyszczone żadnymi twardymi materiałami, które mogłyby uszkodzić otwór i zniekształcić strumień (łatwo to sprawdzić, opryskując pod słońce), można przyjąć, że schemat opryskiwania jest akceptowalny przy odpowiedniej wysokości belki. 17

Aby móc utrzymać jednolity schemat oprysku z dysz, należy wziąć pod uwagę wiele czynników - niektóre związane z dyszą, inne z uprawą. Warunki wiatrowe i dobór dysz omówiony jest w rozdziale "Dobór dysz do roślin uprawnych". Wysokość belki, jej stabilizacja oraz rozstaw osi i ciśnienie opon są opisane poniżej. Aby móc utrzymać jednolity schemat oprysku z dysz, należy wziąć pod uwagę wiele czynników - niektóre związane z dyszą, inne z uprawą. Warunki wiatrowe i dobór dysz omówiony jest w rozdziale "Dobór dysz do roślin uprawnych". Wysokość belki, jej stabilizacja oraz rozstaw osi i ciśnienie opon są opisane poniżej. Czynniki pomagające w utrzymaniu równomiernego rozkładu cieczy i osadzania: - Niska prędkość wiatru - Większy rozmiar kropli / większa energia kropli - Niższa prędkość jazdy - Brak lub niewielkie zużycie dysz - Stabilna belka - Duży rozstaw kół - Niskie ciśnienie opon - Równy teren - Równomierna gęstość i wysokość roślin - Wspomaganie powietrzem Wysokość belki Prawidłowa wysokość belki jest konieczna, aby zapewnić równomierny rozkład: przy rozpylaczach płaskostrumieniowych 110 zamontowanych na belce co 50 cm uzyskuje się 100% zachodzenie i równomierny rozkład z wysokości około 33 cm. Jednakże uwzględniając niewielkie ruchy belki, 50 cm jest zalecaną wysokością belki. Istnieją jednak wyjątki: Jeśli pole jest bardzo równe, a belka bardzo stabilna, wysokość może być obniżona do 40 cm; jest to duża zaleta w kontroli znoszenia przez wiatr. Jeśli belka ma dużą szerokość, może być bardziej odpowiednie opryskiwać na wysokości od 60 do 70 cm (A), ale zwiększy to jednak znoszenie przez wiatr. Dla tych wysokości belki należy rozważyć użycie C dysz 80, aby zminimalizować znoszenie. A Wysokość belki mierzy się zawsze od dyszy do pierwszej powierzchni napotkanej przez krople. Jeśli chwasty są wyższe niż uprawy, wysokość D belki mierzy się pomiędzy dyszami i chwastami! B Wysokość belkiwysokość belki i tolerancje Typ dyszy Zalecana wysokość belki Tolerancje Dysze płaskostrumieniowe 110 50 cm 35 cm - 70 cm Dysze płaskostrumieniowe 80 70 cm 50 cm - 100 cm Dysze stożkowe wysokość belki W zależności od ciśnienia oprysku; wyższe ciśnienie to Brak szerszy kąt strumienia oprysku - obniżenie wysokości belki 3 - otworowe dysze do nawozów W zależności od ciśnienia oprysku Brak płynnych 5 - otworowe dysze do nawozów płynnych 50 cm 35 cm - 100 cm 18

Stabilność belki występują tu dwa rodzaje ruchów: Góra/dół (pionowy) oraz równoległy do pola (poziomy), nazywany też odchylaniem. Oba typy muszą być zminimalizowane. Słaba stabilizacja belki może być przyczyną 100% odchyleń od prawidłowego rozkładu. Pionowe ruchy belki: Jak widać z tabeli w rozdziale dotyczącym wysokości belki, dysze stożkowe oraz 3-otworowe nie mają tolerancji na ruchy pionowe belki. W praktyce brak ruchu belki jest niemożliwy i to jest główną przyczyną rezygnacji z użycia dysz stożkowych, w przyszłości oczekuje się również rezygnacji z dysz 3 - otworowych; w ich miejsce wprowadzono 5 - otworowe dysze - Quintastream - pozwalające na ruchy pionowe belki. Rozpylacze płaskostrumieniowe (oraz 5 - strumieniowe dla nawozów płynnych) tolerują niektóre ruchy pionowe bez zniekształcenia prawidłowego rozkładu. Poziome ruchy belki: Ruchy poziome belki, gdy względna prędkość ruchu belki do przodu waha się i jest szybsza lub wolniejsza niż prędkość ciągnika, są szczególnie istotne i mogą zniwelować wszystkie korzyści z doboru dysz, czasu oprysku itd. Ruchy poziome mogą spowodować kilkusetprocentowe zmiany rozkładu cieczy pod belką. Ustawianie stabilności belki: Czasami niewielkie korekty (najczęściej dokręcanie) w sekcji podnoszenia belki lub między sekcjami, jak również smarowanie mogą uczynić dużą różnicę. W rzadszych przypadkach łączniki sekcji mogą wymagać wymiany. Zwykle belka powinna być wyregulowana tak, aby była ustawiona poziomo i sztywno (w kierunku pionowym i poziomym) na całej długości. Po podniesieniu powyżej poziomu na jednym końcu - belka powinna wrócić do pozycji poziomej bez kolejnych wychyleń. Sprawdź w instrukcji opryskiwacza, gdzie należy przeprowadzić regulację jeśli to potrzebne. Uczyń też swym nawykiem wzrokową kontrolę belki podczas oprysku w celu sprawdzenia, czy ruchy uległy zwiększeniu. Rozstaw kół oraz ciśnienie opon: Duży rozstaw kół i niskie ciśnienie w oponach są bardzo skutecznymi sposobami na polepszenie stabilizacji belki. Oczywiście szerokość opon zwiększa ją również, użyj szerszych opon, które nie zniszczą upraw, jeśli to możliwe. Poszukaj danych producenta opon o najniższym dopuszczalnym ciśnieniu, które może być użyte. Wymagane ciśnienie minimalne jest zależne od prędkości jazdy oraz masy całkowitej. Zmiana ciśnienia między pobytem na polu i jazdą po drogach może być męcząca, lecz wielu rolników uważa, iż jest to warte wysiłku. μ UWAGA! Duży rozstaw kół i niskie ciśnienie opon - mniejsze ruchy belki! 19

Punkty kontrolne dla zapewnienia równomiernego rozprowadzenia: Dysze Znoszenie przez wiatr Prędkość Ciśnienie Stabilność belki Przed opryskiwaniem Wykonaj kalibrację w celu sprawdzenia, czy dysze nie są zbyt zużyte. (Patrz "Zużycie dysz i konserwacja") Wykonuj opryski wcześnie rano (lub wieczorem), gdy prędkość wiatru jest najmniejsza. Dobierz dysze do prędkości wiatru. Mniejsza prędkość jazdy oznacza mniejsze turbulencje wokół belki. Sprawdź, czy belka została ustawiona do zamierzanej prędkości roboczej. Wybierz ciśnienie robocze w zalecanym zakresie dla dobranych dysz. Niższe ciśnienie jest rekomendowane, gdy występuje wiatr. Nasmaruj i wyreguluj belkę, aby uzyskać jak najmniejsze ruchy. Zwiększ rozstaw kół, jeśli to możliwe. Obniż ciśnienie w oponach, jeśli to możliwe. Podczas opryskiwania Sprawdź, czy żadna dysza nie jest zablokowana lub uszkodzona. Jeśli zauważysz znoszenie, wiesz, że wiatr przenosi krople cieczy i pozostawia nierównomierne pokrycie uprawy. Spróbuj dostosować się do sytuacji poprzez zmianę parametrów oprysku lub przełóż go na później. Zredukuj prędkość w trudnym terenie. Nigdy nie dopuść do spadku ciśnienia poniżej zalecanego minimum. Sprawdź ustawienia na polu przy wybranej prędkości roboczej. Teren Równe podłoże zwiększa stabilność belki - dobry powód dla odpowiedniego przygotowania gleby. Gęstość roślin Bardzo trudno jest dostosować się podczas oprysku do nierównej gęstości roślin - jeszcze jeden powód dla dobrego przygotowania. Jeśli większe obszary na polu mają większą lub mniejszą gęstość niż reszta, możesz spróbować dostosować ilość poprzez zmianę prędkości na skutek zmiany biegu. W przypadku użycia fungicydów lub insektycydów w gęstszych miejscach może zaistnieć potrzeba użycia większej ilości cieczy, lecz herbicydy w mniejszym stopniu to tolerują ze względu na większą konkurencję z uprawą (oprysk specyficzny dla miejsca). 20

Jak zredukować znoszenie Znoszenie przez wiatr - problem nie tylko dla środowiska Są dwa dobre powody dla zminimalizowania znoszenia przez wiatr. Najbardziej oczywisty to uniknięcie zniszczenia uprawy sąsiadującej i innych szkód, gdy ciecz jest znoszona poza pole. Również bardzo ważne jest to, że przy znoszeniu przez wiatr występuje utrata skuteczności. Przy znoszeniu kropelki przebywające w obszarze docelowym są popychane przez wiatr, co powoduje zły rozkład cieczy i zmniejszenie skuteczności. μ UWAGA! Efekt znoszenia przez wiatr może dramatycznie zmniejszyć skuteczność! Jak to zredukować Znoszenie przez wiatr Kiedy podejmujesz decyzję o oprysku (przed sporządzeniem mieszanki w zbiorniku) Opryskiwanie wcześnie rano Typ dyszy Rozmiar dyszy Ciśnienie oprysku Prędkość jazdy Wysokość belki Wcześnie rano jest często bezwietrznie lub prędkość wiatru jest niewielka (należy zauważyć, że przy nieruchomym powietrzu chmura oprysku może "płynąć" za opryskiwaczem - nie jest to korzystne). Opryskiwanie wcześnie rano przy słabym wietrze zazwyczaj ma dobą skuteczność, przy małych ilościach i dobrej atomizacji. Używaj lub przygotuj się na wymianę dysz na na niskoznoszeniowe lub iniekcyjne. Wybór będzie zależał od prędkości wiatru i rodzaju oprysku (patrz str. 21). Wybierz większy rozmiar dyszy. Zwiększy to objętość wody oraz zwiększy/przyspieszy krople. Zwiększona dawka cieczy może wyrównać zmniejszone pokrycie przez większe krople. Użyj niższego ciśnienia, które wytwarza większe krople. Niższa prędkość oznacza mniejsze zakłócenia oprysku, a także mniej zawirowań wokół belki, a tym samym mniejsze znoszenie. Jeśli belka jest wystarczająco stabilna, może zostać obniżona do 40 cm (przy dopuszczalnym ruchu pionowym +/- 5cm na końcu belki). μ UWAGA! Możesz zwiększyć dawkę cieczy, aby skompensować gorsze pokrycie, przy mniej podatnych na znoszenie grubych kroplach - przy opryskiwaniu w mniej korzystnych warunkach wiatrowych. 21

Jeśli prędkość wiatru wzrośnie po rozpoczęciu oprysku Typ dyszy Ciśnienie oprysku i prędkość jazdy Wysokość belki Dodaj więcej wody Zaprzestań oprysku Zmień na mniejszą atomizację: użyj dysz niskoznoszeniowych lub INJET pamiętaj, że minimalne ciśnienie dla INJET wynosi 3 bary, więc może zajść konieczność wyboru dyszy mniejszej o rozmiar w celu utrzymania przepływu. Jeśli ciśnienie oprysku pozwala na redukcję, użyj tłumienia i zmniejsz zarówno ciśnienie jak i prędkość (bez zmiany biegu). Podczas oprysku przy wietrze z przodu lub z tyłu, gdy czas jest bardzo ważny, operator może wybrać tylko jazdę z wiatrem, gdzie prędkość może zniwelować wpływu tylnego wiatru. Jeśli belka jest wystarczająco stabilna, może zostać obniżona do 40 cm (przy dopuszczalnym ruchu pionowym +/- 5cm na końcu belki). Pozwala to na wybór większej dyszy, dającej większe krople i zapewniającej mniejsze znoszenie. Przepłucz pompę i przewody czystą wodą, pozostawiając mieszadło włączone i poczekaj na lepszą pogodę (nie pozostawiaj opryskiwacza bez opieki). Czynniki redukujące znoszenie rzadko są rozwiązaniem Zastosowanie środka redukującego znoszenie jest prostą sprawą stosowania dodatku i zmniejszenia znoszenia. Dodatek zmniejszający znoszenie działa poprzez zwiększenie wielkości kropel cieczy na skutek zmiany takich właściwości jak lepkość. Może to powodować szereg konsekwencji: kąt oprysku jest często zmniejszony, tak więc rozkład jest zdecydowanie gorszy. Niektóre środki redukujące znoszenie są bardzo wrażliwe na ścinanie i przechodząc przez pompę mogą spowodować produkcję jeszcze drobniejszych kropli niż bez użycia czynnika. Najbezpieczniejszym rozwiązaniem dla redukcji znoszenia jest dobór odpowiednich rozpylaczy, a nie praca przy tak wielu nieznanych zmiennych. (Hewitt and Bagley 2000). Strefy buforowe Podczas aprobowania produktów agrochemicznych jeden poziom oceny, który jest wykonany, dotyczy wpływu produktów na środowisko. W szczególności istnieje rosnąca obawa o niezamierzone skażenie wód powierzchniowych, takich jak strumienie, stawy i rzeki. Zakłócenia tych delikatnych ekosystemów są jednym z problemów, innym jest jednak również spożycie wody przez ludzi. Dostawca wody musi zapewnić jej czystość - ocenianą poprzez wciąż malejące limity zanieczyszczeń - i na nim spoczywa odpowiedzialność oraz koszty usuwania wszelkich produktów agrochemicznych, których ilość przekracza ustalone normy. Niektóre środki są zatem tylko zatwierdzone do stosowania z uwzględnieniem tzw strefy buforowej lub strefy bez oprysku; jest to odległość uznana za wystarczająco bezpieczną, aby zmniejszyć poziom zanieczyszczeń obszarów chronionych na skutek znoszenia przez wiatr. Nie wszystkie środki ochrony roślin wymagają strefy buforowej; etykiety produktów lub szczegółowe regulacje przepisów określają, czy takowe istnieją i jak powinny być stosowane.. W praktyce opcja, aby nie opryskiwać niektórych upraw nie jest opłacalna, i najczęściej władze uznają urządzenia zmniejszające zjawisko znoszenia, które mogą być używane z obniżoną szerokością strefy buforowej. Kilka krajów Europy Północnej wprowadziło już ten system; istnieją dysze i opryskiwacze, które zostały zatwierdzone i dopuszczone do stosowania. Opryskiwacze oraz dysze firmy Hardi są obecnie najbardziej kompleksowym zestawem sprzętu do ograniczenia zjawiska znoszenia. Poziom redukcji znoszenia, oferowany przez opryskiwacz wyposażony w dysze Low Drift będzie miał wpływ na szerokość strefy buforowej, która może być zmniejszona. Opryskiwacze Hardi, dysze Injet i belki Defender charakteryzują się największą redukcją znoszenia i pozwalają na wykonywanie oprysków bardzo blisko obszarów chronionych. Dysze Hardi Border Jets (patrz rozdział o dyszach) dają układ połowiczny na krawędzi pokosu z wiatrem, zastępując konwencjonalne dysze Injet, które mają podwójne zachodzenie i mogą powodować oprysk poza ustalonym punktem pokosu. 22

Jak zwiększyć osadzanie i pokrycie Osadzanie: Gdy kropla trafia w cel, pozostanie tam, spłynie lub rozbije się na mniejsze krople. Zależy to od wielkości kropli, jej prędkości, powierzchni liści i stanu fizycznego cieczy opryskowej. Jeśli krople są małe (drobna i średnia atomizacja), normalnie są w stanie pozostać na liściu. W przypadku większych kropelek (grubszych lub większych) osadzanie zależy głównie od ich prędkości lub dobrej przyczepności pomiędzy liściem i kroplą. Duże krople z rozpylaczy konwencjonalnych często ulegają rozbiciu po uderzeniu w liść. Jeśli istnieje duże zagęszczenie liści, małe krople mają duże szanse na dotarcie w głąb uprawy. nachylenie liścia również ma wpływ na osadzanie cieczy. Pionowe liście mają tendencję do zatrzymywania mniejszej ilości cieczy z większych kropli niż poziome. Zatrzymywanie to jest łatwiejsze, jeśli na liściach jest mało lub brak wosku. Lecz jeśli napięcie powierzchniowe cieczy jest niskie, nawet większe krople mogą utrzymać się na woskowatym liściu - przy założeniu, że ich prędkość nie jest zbyt duża. Zazwyczaj producent środków chemicznych dodaje do składu środki regulujące napięcie powierzchniowe. Jednak czasami etykieta zaleca dodawanie tych środków w gospodarstwie. Pokrycie: Im mniejsza jest kropla, tym większa jest powierzchnia tej kropli - w stosunku do objętości - małe krople mogą obejmować większy obszar dużego liścia niż duża kropla o tej samej objętości. Jeśli rozmiar kropli zmniejszy się o połowę, powstaje 8 razy więcej kropli - i teoretycznie obszar, który może być objęty zostanie podwojony. Dlatego też, jeśli znoszenie może być kontrolowane (minimalny wiatr lub przy pomocy systemu pneumatycznego Twin), objętość wody może być zredukowana przy użyciu drobniejszych kropli. Małe krople mogą kompensować zmniejszenie ilości wody. Na szkicu krople w każdym kwadracie reprezentują taką samą objętość. Za każdym razem gdy średnica kropli zmniejsza się o połowę, ich ilość zwiększa się 8 razy. 23

Papier wodnoczuły po prawej przedstawia to samo zjawisko: im mniejsze krople - tym lepsze pokrycie, jeśli objętość nie zmienia się. Jak widać na papierze wodnoczułym, możliwe jest dostosowanie się do potrzeb konkretnego zastosowania przez dobór odpowiednich dysz. Właściwy wybór jest zazwyczaj kompromisem pogody, celu opryskiwania i czasu. W rozdziale "Dobór dysz do roślin uprawnych" jest kilka wskazówek, które mogą zostać użyte do doboru dysz, chyba że jest już to określone na etykiecie środka. l/ha km/h bar B B Płaskostrumieniowe Flatfan F02 Niskoznoszeniowe Lowdrift LD 02 100 8 2.0 100 8 2.0 C INJET 015 100 8 3.8 Jak zwiększyć penetrację upraw Mniejsza prędkość jazdy, 3 do 5 km/h, redukuje turbulencje wokół belki, a krople uzyskują bardziej pionową trajektorię. Większe dysze: Duże krople mają względnie mniejszą powierzchnię w porównaniu z mniejszymi, są też oczywiście cięższe. Dlatego też w przypadku konwencjonalnego opryskiwacza najlepszym sposobem na uzyskanie dobrej penetracji gęstych upraw jest kombinacja większych konwencjonalnych dysz i względnie małej atomizacji z wyższym ciśnieniem, które zwiększy prędkość kropli. Jednak jak zawsze warunki pogodowe muszą zostać uwzględnione, zwłaszcza przy wyższych ciśnieniach. Duże krople mają względnie mniejszą powierzchnię w porównaniu z mniejszymi, są też oczywiście cięższe. Dlatego też w przypadku konwencjonalnego opryskiwacza najlepszym sposobem na uzyskanie dobrej penetracji gęstych upraw jest kombinacja większych konwencjonalnych dysz i względnie małej atomizacji z wyższym ciśnieniem, które zwiększy prędkość kropli. Jednak jak zawsze warunki pogodowe muszą zostać uwzględnione, zwłaszcza przy wyższych ciśnieniach. Wykres przedstawia energię rozpylanej cieczy, mierzoną 50 cm poniżej dysz, od rozmiaru 4110-10 do 4110-36 Krople potrzebują energii, aby dotrzeć do uprawy i przeniknąć do jej wnętrza. Wykres pokazuje, jak energia ta może zostać zwiększona przy użyciu wyższego ciśnienia (czarna linia 4 bar jest na wyższym poziomie niż przerywana 2 bar). Wynika z niego też, że im większa dysza, tym większa energia kropli. Jeśli rozmiar dyszy przekracza 4110-20 (równoważny z ISO F04), wyższe ciśnienie oprysku jest bardziej opłacalne. 24

Dysze Normalizacja międzynarodowa Dysze ISO są normalizowane w zakresie: kodowania, przepływu, kolorów i wymiarów zewnętrznych. Typ dyszy i przepływ są podane na dyszy wraz z kątem oprysku. Przepływ jest podany w galonach/minutę, mierzony przy ciśnieniu 3 bar, lecz po przemnożeniu nadrukowanej wartości przez 0,4 uzyskuje się przepływ w l/min. Przykład: F-03-110 F = płaskostrumieniowy 03 oznacza przepływ przy 3 barach: 03 x 0,4 l/min = 1,2 l/min 110 jest kątem oprysku: 110 Obliczanie przepływu dyszy ISO przy ciśnieniu 3 bar: rozmiar x 0,4 = l/ min. Dysze ISO w tym samym kolorze dają taki sam wydatek przy takim samym ciśnieniu, dopóki nie ulegną zużyciu. Taka normalizacja zapewnia, że jeśli dojdzie do przypadkowego pomieszania marek lub typów dysz na tej samej belce, ilości wody i dawki nie będą w polu dużym problemem. Przepływ przy 3 barach l/min Kolor Kodowanie Typ 0.3 Różowy 0075 F 0.4 Pomarańczowy 01 F, LD, AI 0.6 Zielony 015 F, LD, A 0.8 Żółty 02 F, LD, A 1.0 Liliowy 025 F, LD, A 1.2 Niebieski 03 F, LD, A 1.6 Czerwony 04 F, LD, A 2.0 Brązowy 05 F, AI 2.4 Szary 06 F, AI 3.2 Biały 08 F, AI 4.0 Jasnoniebieski 10 F * F = płaskostrumieniowe, LD = niskoznoszeniowe, AI = iniekcyjne (INJET) Przy takim samym ciśnieniu dysza 02 ma dwukrotnie większy przepływ niż 01 - numeracja ISO czyni dobór dysz szybszym i bardziej bezpiecznym. 25

Typy dysz Istnieją 3 typy dysz płaskostrumieniowych, dostępne do oprysku polowego: standardowe, niskoznoszeniowe i z wzbudzaniem pneumatycznym. Poza tym dysza 5-otworowa do płynnych nawozów jest związana z dyszami płaskostrumieniowymi, oferując takie same zalety rozkładu. Dysze stożkowe są obecnie rzadko używane do oprysków, gdyż płaski strumień zapewnia bardziej równomierny rozkład i jest mniej wrażliwy na wiatr; dotyczy to szczególnie popularnych obecnie zastosowań niskociśnieniowych. Dysze płaskostrumieniowe są najczęściej stosowanymi do oprysku roślin uprawnych. Wytwarzają one, jak sama nazwa wskazuje,płaski strumień kropli o eliptycznym "śladzie", kierując większość cieczy pod dyszę a mniej na boki. Zachodzenie z sąsiednich dysz zapewnia równomierny rozkład cieczy na całej szerokości belki. Ważne jest, aby dysze były zamontowane pod kątem 9 względem belki. Odbywa się to automatycznie dla dysz COLORTIPS, gdzie są one mocowane we właściwej pozycji w nasadce dyszy Snapfit. Brak takiego ustawienia może powodować zakłócenia w rozkładzie z sąsiednich dysz. Standardowe dysze płaskostrumieniowe są stosowane jako dysze ogólnego zastosowania w prawie wszystkich rodzajach oprysków. Standardowe dysze płaskostrumieniowe są dostępne z kątem oprysku 110 lub 80. 110 jest stosowane częściej, lecz 80 cieszy się coraz większym zainteresowaniem, gdyż belki stają się szersze i muszą być używane na wysokości ponad 50 cm. Wysokość belki: 50 cm dla dysz 110 i 70 cm dla dysz 80. Zakres ciśnienia: 1,5 do 5 bar. Zalecany zakres: 2 2,5 bar. Dysze niskoznoszeniowe są nowszym rozwiązaniem i są popularne tam, gdzie znoszenie jest problemem. Podczas stosowania takich dysz zamiast konwencjonalnych w takim samym rozmiarze oprysk będzie tolerować silniejszy wiatr. Opryskiwanie w wietrznych warunkach przy użyciu tych dysz jest często tak samo wydajne jak dysze standardowe, w przypadku których wiatr pogarsza rozkład. Zmniejszenie ilości jest ważne np. w oprysku buraków cukrowych, gdzie mała standardowa dysza płaskostrumieniowa zwiększa ryzyko znoszenia podczas pracy z dyszami konwencjonalnymi. Przy zmianie z dyszy konwencjonalnej na mniejszą dyszę niskoznoszeniową bezpieczniej jest pracować ze zmniejszoną ilością, lecz nie nastąpi poprawa w bezpiecznej prędkości wiatru w porównaniu z większymi dyszami konwencjonalnymi. Tarcza ograniczająca, umieszczona tuż przed miejscem, gdzie ciecz dociera do otworu dyszy, zmniejsza ciśnienie natrysku w komorze dyszy. (Bez niej dysza płaskostrumieniowa, będąca częścią dyszy niskoznoszeniowej ma większy przepływ niż dysza konwencjonalna w takim samym rozmiarze.) Niższe ciśnienie wraz z większym otworem powoduje bardziej gęsty strumień, wydobywający się z dyszy. Taki strumień rozbija się na większe krople. Tak więc dysze niskoznoszeniowe wytwarzają spektrum kropli o mniejszej zawartości najdrobniejszych kropli, lecz wciąż porównywalne z dyszami konwencjonalnymi. 1. Dysza płaskostrumieniowa Flat Fan. B. Tarcza ograniczająca. C. Klucz do wyjmowania ogranicznika. Wysokość belki: 50 cm dla dysz 110. Zakres ciśnienia: 1,5 do 5 bar. Zalecany zakres: 2 do 2,5 bar. 26

MINIDRIFT jest dyszą z wzbudzaniem pneumatycznym, i - jak sama nazwa wskazuje - ma małe wloty powietrza po bokach. Dysze MINIDRIFT mają też wbudowany ogranicznik tuż przed wlotami powietrza, co - wraz z powietrzem - zmniejsza ciśnienie cieczy wewnątrz dyszy. Gdy powietrze jest zasysane do dyszy, miesza się z cieczą w komorze mieszania tuż przed wyjściem przez otwór dyszy. Mieszanina powietrza i cieczy tworzy gęsty i niestabilny strumień. Pęcherze wprowadzonego powietrza przebijają strumień wcześniej niż rozbija się on zwykle na krople. Tak więc natrysk staje się bardzo gruby. Dysze MINIDRIFT są bardzo wydajne w redukcji znoszenia. Znoszenie można zwykle zmniejszyć o 50 do 90% w porównaniu z dyszami standardowymi o takim samym przepływie. Jednak mniejsza atomizacja powoduje gorsze pokrycie, zgłaszano też zmniejszenie wydajności oprysków herbicydami w optymalnych warunkach. Ta potrzeba dobrego pokrycia nie została jeszcze w pełni zrozumiana, lecz w niektórych sytuacjach może być kluczowa. Przykładowo podczas oprysku bardzo małych chwastów liściastych i traw można oczekiwać zmniejszenia wydajności. Jednak korzyść z oprysku we właściwym czasie (nawet podczas wiatru) może być czasem większa niż z optymalnego pokrycia. Warto też zauważyć, że zwiększenie ilości może często skompensować mniejsze pokrycie ze względu na większe krople. Jest to szczególnie ważne podczas oprysku chwastów liściastych i stosowania pestycydów kontaktowych. Jednak podczas oprysku bardzo małych chwastów (włącznie z trawami) badania wykazały, że większa ilość wody nie rozwiązuje problemu mniejszego pokrycia. A. Ciecz opryskowa B. Powietrze Wysokość belki: 50 cm. Zakres ciśnienia: 1 do 6 bar. Zalecany zakres: 2-4 bar. 27

INJET jest dyszą z wzbudzaniem pneumatycznym, i - jak sama nazwa wskazuje - ma małe wloty powietrza po bokach dyszy. Dysze INJET mają też wbudowany ogranicznik tuż przed wlotami powietrza, co - wraz z powietrzem - zmniejsza ciśnienie cieczy wewnątrz dyszy. Gdy powietrze jest zasysane do dyszy, miesza się z cieczą w komorze mieszania tuż przed wyjściem przez otwór dyszy. Mieszanina powietrza i cieczy tworzy gęsty i niestabilny strumień. Pęcherze wprowadzonego powietrza przebijają strumień wcześniej niż rozbija się on zwykle na krople. Tak więc natrysk staje się bardzo gruby. Dysze INJET są bardzo wydajne w redukcji znoszenia. Znoszenie można zwykle zmniejszyć o 50 do 90% w porównaniu z dyszami standardowymi o takim samym przepływie. Jednak mniejsza atomizacja powoduje gorsze pokrycie, zgłaszano też zmniejszenie wydajności oprysków herbicydami w optymalnych warunkach. Ta potrzeba dobrego pokrycia nie została jeszcze w pełni zrozumiana, lecz w niektórych sytuacjach może być kluczowa. Przykładowo podczas oprysku bardzo małych chwastów liściastych i traw można oczekiwać zmniejszenia wydajności. Jednak korzyść z oprysku we właściwym czasie (nawet podczas wiatru) może być czasem większa niż z optymalnego pokrycia. Warto też zauważyć, że zwiększenie ilości może często skompensować mniejsze pokrycie ze względu na większe krople. Jest to szczególnie ważne podczas oprysku chwastów liściastych i stosowania pestycydów kontaktowych. Jednak podczas oprysku bardzo małych chwastów (włącznie z trawami) badania wykazały, że większa ilość wody nie rozwiązuje problemu mniejszego pokrycia. Wysokość belki: 50 cm. Zakres ciśnienia: 3 do 8 bar. Zalecany zakres: 3-5 bar. A. Wlot cieczy B. Ogranicznik. C. Wlot powietrza. D. Komora mieszania. E. Dysza płaskostrumieniowa Flat Fan. F. Strumień cieczy Dysze B-jet są dyszami INJET, wytwarzającymi tylko połowę strumienia. Są one stosowane jako ostatnia dysza po zawietrznej stronie belki podczas oprysku wzdłuż stref wrażliwych na znoszenie. Dobrze określona redukcja strumienia zmniejsza niepożądane zanieczyszczenie sąsiedniego obszaru. Stosowanie dysz B-jet jest obowiązkowe w Holandii podczas oprysków w pobliżu wrażliwych miejsc, takich jak kanały. Wysokość belki: 50 cm. Zakres ciśnienia: 3 do 8 bar. Zalecany zakres: 3-5 bar. 28

Dysze stożkowe składają się z dyszy o pełnym strumieniu, regulującej przepływ, oraz płytki wirowej, zapewniającej wymaganą jakość oprysku (bardzo drobny, drobny lub średni oprysk). Płytka wirowa rozprowadza też strumień w kształcie pustego stożka/pierścienia pod dyszą, lub jako pełny stożek (pełne koło). A. Płytka wirowa (pusty stożek). B. Dysza kalibracyjna. Przed wprowadzeniem dysz płaskostrumieniowych dysze stożkowe były powszechnie stosowane w opryskiwaczach z belkami. Ze względu na gorszy rozkład i dużą wrażliwość na wiatr nie są już polecane. Są one obecnie używane w konwencjonalnych opryskiwaczach tylko do celów specjalnych, takich jak osadzanie na spodniej stronie liści dużych ilości drobnego natrysku; powinno się je stosować tylko przy bardzo małej prędkości wiatru i bardzo stabilnej belce. C. Pusty stożek. 4. Pełny stożek. Wysokość belki: Zmienna, zależnie od ciśnienia oprysku (kąta oprysku). Wysokość musi być ustalona tak, aby sąsiednie stożki spotykały się tuż nad roślinami. Zakres ciśnienia: 2 do 10 bar. 5 - otworowe dysze do nawozów płynnych (QUINTASTREAM). Dysza QUINTASTREAM jest głównym usprawnieniem dyszy 3-otworowej. Wytwarza ona 5 pełnych strumieni, z których każdy ma kąt i wielkość zoptymalizowane w sposób pozwalający na zachodzenie - tak jak w dyszach płaskostrumieniowych. Zapewnia to o wiele bardziej równomierny rozkład nawozu bez wpływu na zaspokojenie potrzeby wytwarzania dużych, szybkich kropli, które łatwo się odbijają i spływają z roślin, minimalizując spalanie. Dzięki 5 otworom opryskiwacz można szybko i łatwo przekształcić w aplikator nawozów, gdyż dysze są rozmieszczone na belce standardowo co 50 cm. Dysze Quintastream są zgodne z kodowaniem kolorami ISO, a więc podczas kalibracji wodą można użyć tarczy kalibracyjnej - należy tylko pamiętać o ustawieniu ciśnienia zgodnie z gęstością podczas faktycznego oprysku (patrz "Kalibracja dla nawozów płynnych"). Wysokość belki: 50 cm Zakres ciśnienia: 1,5 do 5 bar. 29