Konferencja pn. Natura 2000 naszą szansą Różnorodność biologiczna w konwencjach międzynarodowych, dyrektywach UE oraz polityce ekologicznej państwa ANNA KALINOWSKA Uniwersyteckie Centrum Badań nad Środowiskiem Przyrodniczym i Zrównoważonym Rozwojem Konferencja Natura 2000- naszą szansą, Płock-Soczewka 14 stycznia 2014 Konferencja realizowana jest w ramach projektu pn. Natura 2000 naszą szansą dofinansowanego przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie
Co to jest różnorodność biologiczna? To CAŁE bogactwo życia genetyczne zróżnicowanie w obrębie gatunku, różnorodność gatunków i ekosystemów oraz wszystkie zachodzące w nich i pomiędzy nimi procesy tworzące sieć życia, której częścią jesteśmy i my
Różnorodność biologiczna to nie tylko dzika przyroda- to także wyhodowane przez człowieka rasy i odmiany
Historia międzynarodowych umów dla różnorodności biologicznej 1902- Pierwsza europejska umowa dot. ochrony przyrody 1948- Powstaje Światowa Unia Ochrony Przyrody IUCN 1965- IUCN tworzy Czerwone Księgi i Czerwone Listy 1968- Powołano Program Człowiek i Biosfera MAB 1971- Konwencja z Ramsar, o ochronie terenów podmokłych 1972 Konwencja Waszyngtońska w sprawie handlu gatunkami zagrożonymi ( CITES) 1979 Konwencja Bońska o ochronie wędrownych gatunków zwierząt 1979 Konwencja Berneńska o ochronie dzikiej flory i fauny europejskiej oraz jej siedlisk
Konwencja o różnorodności biologicznej 22 maja 1992- uzgodniono tekst Konwencji o Różnorodności Biologicznej, (obchodzimy wtedy Dzień Bioróżnorodności) Przyjęta została przez ZG ONZ w 1992 w Rio de Janeiro
Różnorodność biologiczna a trwałość życia ludzkości Konwencja o różnorodności biologicznej wiąże całość zasobów żywych Ziemi z życiem człowieka. Jakość życia ludzkości zależy od tego co nam zapewnia żywe bogactwo planety. Wiąże się to ściśle z zasadą zrównoważonego rozwoju-tylko umiarkowane korzystanie z różnorodności zapewnia utrzymanie sieci życia
Zasadnicze cele Konwencji o różnorodności biologicznej Ochrona różnorodności życia na wszystkich jego poziomach Zrównoważone użytkowanie zasobów żywych naszej planety Sprawiedliwy podział korzyści wynikających z dostępu do zasobów genetycznych
Miejsce edukacji w Konwencji o różnorodności biologicznej Artykuł 13: Podnoszenie poziomu wiedzy i świadomości społecznej Umawiające się strony będą: a)propagowały ważność i potrzebę podjęcia działań niezbędnych do podniesienia świadomości społecznej za pomocą środków masowego przekazu, a także umieszczenie tych zagadnień w programach edukacyjnych b) Współdziałały z innymi państwami w rozwijaniu programów edukacyjnych służących ochronie różnorodności biologicznej i umiarkowanemu użytkowaniu jej elementów.
Rok 2010 Zgromadzenie Ogólne ONZ ogłosiło Światowym Rokiem Różnorodności Biologicznej
Czy zapisy w Konwencji odniosły oczekiwane sukcesy? Niestety, nie udało się osiągnąć zmniejszenia tempa utraty różnorodności biologicznej a tym bardziej całkowitego zahamowania tego procesu, jak zakładano, do roku 2010
COP 10 (Nagoja, Japonia, 2010 r.) Nowy Plan Strategiczny CBD 2010-2020 Deklaracja: Cele z Aichi Cel 1 : Do roku 2020 ludzie będą świadomi wartości jaką ma różnorodność biologiczna i będą znali kroki, które muszą poczynić by ją chronić i korzystać z niej w sposób zrównoważony
Podstawy ochrony różnorodności biologicznej w Unii Europejskiej Podstawą prawną działań Unii Europejskiej na rzecz ochrony różnorodności biologicznej są traktaty europejskie. W podstawowym Jednolitym Traktacie Europejskim ochrona środowiska zawarta jest w artykule 130. Wynikają z niego dokumenty zwane Dyrektywami.
Najważniejsze Dyrektywy dotyczące ochrony różnorodności biologicznej Dyrektywa Rady 79/409/EWG z dnia 2kwietniaa 1979 roku w sprawie ochrony dzikich ptaków (tzw. ptasia) Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia21 maja 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory (tzw. siedliskowa habitatowa ) W ich ramach realizowana jest sieć obszarów chronionych: Ptasia- Obszary Specjalnej Ochrony (OSO) Siedliskowa -Specjalne Obszary Ochrony (SOO)
Zmiany świadomości Europejczyków na temat różnorodności biologicznej Zaledwie 5% Polaków słyszało o Konwencji o różnorodności biologicznej Średnio w Europie ( wg Flash Eurobarometer 2013) od roku 2007 do 2010 liczba osób które nigdy nie słyszały terminu bioróżnorodność zmalała zaledwie o 1% ( z 35% do 34%) W tym czasie w Polsce liczba osób, które wiedzą co to jest bioróżnorodność zmalała z 31% do 22 % W Europie 80% obywateli nie słyszało o Naturze 2000 W Polsce 65% obywateli nie słyszało o Naturze 2000
Strategia Różnorodności Biologicznej UE 2011-2020 przyjęta przez Komisję Europejską 3 maja 2011 Cel 1: Pełna implementacja Dyrektyw Ptasiej i Habitatowej Działanie 3: Wzrost świadomości interesariuszy i ich zaangażowania w proces wdrażania Natury 2000 A. Przygotowanie kampanii edukacyjnych skierowanych do różnych sektorów w celu lepszego zrozumienia legislacji UE B. Przygotowanie programów szkoleń dla prawników : sędziów i prokuratorów by zwiększyć potencjał rozpatrywania skarg
Co to jest polityka ekologiczna? To dokument wyznaczający cele strategiczne Państwa w dziedzinie ochrony środowiska i określający najważniejsze planowane działania prowadzące do ich osiągnięcia w najbliższym czasie oraz w dalszej perspektywie. Prawo ochrony środowiska z 2001 r stanowi, że wymagane jest sporządzanie takiego dokumentu na najbliższe 4 lata z perspektywa 4- letnią Planowane działania w obszarze ochrony środowiska w Polsce wpisują się w priorytety w skali Unii Europejskiej
Polityka ekologiczna Państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016 W polityce polskiej i wspólnotowej w dziedzinie ochrony środowiska do najważniejszych wyzwań należy zaliczyć : - Działania na rzecz zapewnienia realizacji zasady zrównoważonego rozwoju - Przystosowanie do zmian klimatu - Ochrona różnorodności biologicznej - Ważne wyzwania to starania zmierzające do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych, wdrożenie dyrektywy w sprawie jakości powietrza. Działania koncentrować się będą na zapobieganiu zanieczyszczeń przemysłowych,
Co jeszcze ważne w Polityce ekologicznej Państwa? Ochrona zasobów naturalnych- różnorodności biologicznej w tym inwentaryzacja zasobów W końcu 2008 roku powstał nowy organwyspecjalizowane służby ochrony środowiska: Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska i regionalni dyrektorzy ochrony środowiska stanowiący pion administracji rządowej: łączy oceny oddziaływania przedsiębiorstw na środowisko z zarządzaniem ochroną przyrody (sieć Natura 2000) oraz odpowiedzialnością za szkody w środowisku
Uwzględnianie zasad ochrony środowiska w strategiach sektorowych Kryteria zrównoważonego rozwoju muszą być uwzględnione w działaniach we wszystkich działach gospodarki. Niezbędne jest poddawanie dokumentów ocenie oddziaływania na środowisko Potrzebny jest rozwój mechanizmów prawnych, ekonomicznych i edukacyjnych które prowadzilyby do rozwoju proekologicznej produkcji towarów i świadomych postaw konsumenckich zgodnie z zasada zrównoważonego rozwoju: prowadzenie ogólnopolskiej kampanii społecznej kształtującej wzorce konsumpcji
Refleksje na zakończenie Mimo upływu 20 lat od zapisów z Rio budowanie świadomości społecznej w dziedzinie zrównoważonego rozwoju i różnorodności biologicznej jest procesem wymagającym aktywnego podtrzymywania Zapisy Konwencji powinny doczekać się mocniejszego odbicia w krajowym prawie oświatowym, organizacji pozarządowych oraz mediów w celu ich większego zaangażowania w edukację Ze względu na konieczność globalnych wysiłków dla ochrony różnorodności biologicznej niezbędne jest podkreślanie roli prawa międzynarodowego jako strażnika wspólnych zobowiązań
Na wniosek CBD Zgromadzenie Ogólne ONZ ogłosiło lata 2011-2020 jako Dekadę Różnorodności Biologicznej