I Nagroda Natalia Tutygina Szkoła sobotnio-niedzielna w Krasnodarze, Rosja Rok Wisły Czas: 90 min. Zajęcia z języka, historii i geografii polskiej Gra dydaktyczna CELE LEKCJI pogłębienie wiedzy o historii Polski, wzbogacanie słownictwa uczestników, podsumowanie wiedzy o rzece Wiśle, pogłębienie znajomości historii żeglarstwa w Polsce, doskonalenie umiejętności pracy w zespole i posługiwania się językiem polskim. FORMY PRACY praca w grupach 6-osobowych. Uczestnicy muszą wykazać się wiedzą z obszaru geografii i historii. MATERIAŁY I ŚRODKI DYDAKTYCZNE plansze z pytaniami dla każdego mistrza gry z zaznaczonymi odpowiedziami (załącznik 1), plansze gry (załącznik 2), kostki (jedna dla każdej grupy), zestaw pionków dla każdej grupy. ZASADY GRY Wszyscy uczniowie zostają podzieleni na 6-osobowe grupy. Wśród nich wybiera się mistrza gry, który pilnuje zasad i zadaje pytania. Zna odpowiedzi i pilnuje przestrzegania zasad. Uczniowie mają za zadanie płynąć po Wiśle, która jest przedstawiona na planszy i zatrzymywać się na stacjach wskazanych za pomocą wyrzucania kostki; następnie odpowiadać na pytania. Oprócz wydrukowanej planszy należy przygotować kostkę do gry i odpowiednią liczbę pionków dla każdej grupy. Grający muszą odpowiadać na pytania wyznaczone przez punkty na mapie, do których dotarli. Jeżeli odpowiedź jest poprawna, to uczeń rzuca kostkę ponownie. Jeżeli nie, to może spróbować odpowiedzieć na kolejne pytanie i zrobić krok do przodu. W przypadku niepoprawnej odpowiedzi na główne pytanie, uczeń zostaje na miejscu, wtedy kolejny uczestnik wchodzi do gry. W przypadku niepoprawnej odpowiedzi na dodatkowe pytanie, uczestnik musi cofnąć się o jeden krok do tyłu. Uwaga dla mistrza gry: należy korzystać z dodatkowych pytań w sytuacji, kiedy już pytanie było zadane lub kiedy uczestnik chce z niego skorzystać 1
Dziś przepłyniemy szlakiem rzeki Wisły. Czekają na nas niezwykłe przygody. PYTANIA 1. W jakim języku vanduo znaczy woda? W języku rosyjskim, niemieckim czy litewskim? Odpowiedź: Wincenty Kadłubek nazywał Wisłę Vandalus, wyprowadzając nazwę rzeki od imienia Wandy, a tę od wyrazu vanduo, oznaczającą w języku litewskim wodę. 2. Gdzie znajdują się źródła rzeki Wisły? Odpowiedź: Źródła rzeki znajdują się w południowej Polsce, na wysokości 1107 m n.p.m. (Czarna Wisełka) i 1080 m n.p.m. (Biała Wisełka), na zachodnim stoku Baraniej Góry w Beskidzie Śląskim. 3. To jest mapa Wisły. Proszę wymienić kilka dopływów tej rzeki i opowiedzieć o nich. Odpowiedź: Prawe dopływy Wisły (od dołu): Soła, Skawa, Raba, Dunajec, Wisłoka, San, Wieprz, Świder, Bugonarew, Skrwa, Drwęca, Osa, Liwa. Lewe dopływy Wisły (od dołu): Przemsza, Nida, Kamienna, Pilica, Bzura, Wda, Wierzyca. 2
4. Wisła przepływa przez wiele miast Polski, między innymi przez Sandomierz. Gdzie znajduje się historyczne centrum Sandomierza? Nad prawym czy nad lewym brzegiem? Odpowiedź: Sandomierz miasto położone w województwie świętokrzyskim, w powiecie sandomierskim, położone nad Wisłą, na siedmiu wzgórzach (stąd miasto nazywane jest czasem małym Rzymem ). Większość zabudowy wraz z historycznym centrum znajduje się nad lewym brzegiem Wisły. 5. Na jakim szlaku handlowym był położony Sandomierz? Odpowiedź: Dzięki położeniu nad Wisłą, w miejscu przeprawy szlaku handlowego z Europy Zachodniej na Ruś, Sandomierz szybko zyskiwał na znaczeniu. 6. Jaka jest nazwa tej rzeki? Prawobrzeżny dopływ Wisły o długości 46,96 km i powierzchni dorzecza 395,4 km2. Rzeka przepływa przez Garbów, Markuszów, Kurów, Końskowolę, Puławy, gdzie uchodzi do Wisły. Prawostronnymi dopływami tej rzeki są: Bielkowa i Dopływ spod Dęby, a lewostronnymi: Struga Kurowska, Strumień Olszowiecki oraz ciek wodny bez nazwy. Rzeka jest obecnie oczyszczona z mułu i śmieci. Żyje tu populacja bobrów oraz szczurów wodnych. Ryby występują jedynie w wolno płynącej wodzie blisko mostów i śluz, gdzie woda jest spiętrzana, ryby które tu występują to głównie szczupaki (małe), sumy (nieliczne), okonie, karasie, płocie i inne mniejsze ryby. W rzece występują także raki. Odpowiedź: Kurówka. 7. Na którym brzegu Wisły znajduje się główna część miasta Płock? Odpowiedź: Główna część miasta położona jest na wysokim, prawym brzegu Wisły (wysokość skarpy wynosi ok. 50 m), lewobrzeżny Płock to dzielnice Radziwie, Góry, Ciechomice i Pradolina Wisły. 8. Którą w tym roku obchodzimy rocznicę pierwszego wolnego flisu na Wiśle? Odpowiedź: 550. rocznica pierwszego wolnego flisu na Wiśle. 9. Jak teraz nazywa się teren, który miał nazwę Prusy Królewskie lub Prusy Polskie? Odpowiedź: Po wojnie trzynastoletniej z Krzyżakami został w Toruniu zawarty pokój, na mocy którego miasta pruskie nad Wisłą aż do jej ujścia w Gdańsku, weszły w skład Rzeczypospolitej jako nowa prowincja, nazwana Prusami Królewskimi, a później znana jako Prusy Polskie. 10. Proszę wymienić więcej niż jeden utwór o rzece Wiśle. Odpowiedź: M. Konopnicka - Jak szła Wisła do morza, Stefan Żeromski - Wisła. 11. Kto jest autorem wiersza Jak szła Wisła do morza? A ta śliczna Wisła Na Śląsku wytrysła, Przeleciała kawał świata, Nim tu do nas przyszła. Przeleciała Śląsko, Przeleciała Kraków. 3
Czerpało z niej magiereczką Niemało junaków! Przeleciała Kraków, Poszła pod Warszawę, Rozśpiewała swoim szumem Każde serce prawe! Z pod Warszawy poszła Pod wysokie Płocko, Zaświeciła stu gwiazdami Świętojańską nocką! A zasię z pod Płocka Pod ten Toruń stary, złotem żytem i pszenicą Poniosła galary. Z pod Torunia zasię Do Gdańska leciała, Otwartemi ramionami Gdańsko powitała. I wzięła w ramiona Wielu ziem przestworza, Zaszumiała pieśnią życia, Skoczyła do morza! Odpowiedź: Maria Konopnicka. 12. Przez które miasta przepływa Wisła? Proszę wymienić co najmniej trzy. Odpowiedź: Gdańsk, Kraków, Sandomierz. 13. Przez które miasta: Bydgoszcz, Puławy, Poznań, Tarnobrzeg nie przepływa Wisła? Odpowiedź: Poznań. 14. Przez które miasta: Włocławek, Lublin, Katowice, Sopot przepływa Wisła? Odpowiedź: Włocławek. 15. Główną rzeką przepływającą Włocławek jest Wisła, dzieląca miasto na część prawobrzeżną (północna część) i lewobrzeżną. Ile km ma odcinek Wisły przepływający przez miasto? a. 1000 km, b. 3 km, c. 18 km. Odpowiedź: 18 km. 16. Ile kilometrów ma Wisła? Odpowiedź: 1 047 km. 17. Z czego znane jest miasto Wisła? Odpowiedź: Ośrodek turystyczno wypoczynkowy, sportowy oraz ośrodek luteranizmu w Polsce. 4
18. Który z tych widoków nie jest widokiem Wisły w Krakowie? a b Odpowiedź: b. c 5
PYTANIA DODATKOWE 1. Jakie to jest miasto? Odpowiedź: Kraków 2. Jakie to jest miasto? Odpowiedź: Toruń. 3. Przez które miasta: Dęblin, Warszawa, Katowice, Malbork nie przepływa Wisła? Odpowiedź: Katowice. 4. Jakiej długości ma odcinek Wisły w Warszawie? Odpowiedź: około 31 km. 5. Jakie to jest miasto? Odpowiedź: Gdańsk. 6
6. Dlaczego 2017 rok jest Rokiem Wisły? Odpowiedź: Mija 550. rocznica pierwszego wolnego flisu na Wiśle. Pierwszy raz w historii cały żeglowny bieg Wisły trafił pod polskie panowanie. 7