Rzepak ozimy Powierzchnia uprawy rzepaku ozimego w naszym kraju według danych GUS wyniosła w ostatnich latach od 635 900 tys. ha, a w roku 2016 wyniosła 786 tys. ha, i była mniejsza niż w roku poprzednim, ze względu na likwidację niektórych plantacji po wymarznięciu roślin. Największy areał uprawianego rzepaku znajduje się na terenie województw: dolnośląskiego, kujawsko-pomorskiego, wielkopolskiego i zachodniopomorskiego. Rzepak ozimy jest bardzo ważną rośliną w płodozmianie zwłaszcza w gospodarstwach w których strukturze zasiewu dominują zboża. Aktualnie w krajowym rejestrze znajduje się 128 odmian rzepaku, z czego 38 są to odmiany populacyjne a 90 odmiany mieszańcowe. Na terenie Lubelszczyzny doświadczenia z rzepakiem ozimym prowadzono w 4 punktach doświadczalnych: Cicibór Duży, Bezek, Ulhówek i Palikije. Najwyższe plony uzyskano w Bezku, a najwyżej plonującymi odmianami populacyjnymi były: Bazalt, Birdy i SY Ilona, natomiast mieszańcowymi były: Tigris, Kuga, DK Extract. Tabela 1. Rzepak ozimy. Odmiany badane. Rok zbioru. Rok wpisania do Krajowego Rejestru Odmian w Polsce Rok włączeni a do LOZ Kod kraju pochodz enia Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej pełnomocnika w Polsce populacyjne 1 ES Valegro 2014 2018 FR Euralis Nasiona sp. z o.o. oddział w Polsce ul. Wichrowa 1a 60-449 Poznań 2 Marcelo 2016 PL Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20 99-307 Strzelce 3 Bazalt 2016 PL Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR, Smolice 146 63-740 Kobylin 4 Birdy DE KWS Polska sp. z o.o. ul Chlebowa 4/8 61-003 Poznań 5 Chrobry PL Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20 99-307 Strzelce LimagrainCentral Europe Societe Europeenne Spółka Europejska Oddział w 6 Lohana 2012 2014 FR Polsce, ul. Ks. Piotra Wawrzyniaka 2 62-052 Komorniki 7 Quartz 2013 FR KWS Polska sp. z o.o. ul Chlebowa 4/8 61-003 Poznań 8 Sherlock 2010 2016 DE KWS Polska sp. z o.o. ul Chlebowa 4/8 61-003 Poznań 9 SY Ilona CH Syngenta Polska sp. z o.o. ul. Szamocka 8; 01-748 Warszawa 10 SY Rokas CH Syngenta Polska sp. z o.o. ul. Szamocka 8; 01-748 Warszawa 11 Vapiano CH Syngenta Polska sp. z o.o. ul. Szamocka 8; 01-748 Warszawa mieszańcowe 12 Atora 2015 DE Saaten Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70; 62-100 Wągrowiec 13 DK Expiro 2016 FR Monsanto Polska sp. z o.o. ul. Domaniewska 49 02-672 Warszawa 14 Alvaro KWS 2015 DE KWS Polska sp. z o.o. ul Chlebowa 4/8 61-003 Poznań LimagrainCentral Europe Societe Europeenne Spółka Europejska Oddział w 15 Amazon 2015 FR Polsce, ul. Ks. Piotra Wawrzyniaka 2 62-052 Komorniki 16 Arango 2014 DE Saaten Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70; 62-100 Wągrowiec 17 DK Expression 2016 FR Monsanto Polska sp. z o.o. ul. Domaniewska 49 02-672 Warszawa 18 DK Extract 2016 FR Monsanto Polska sp. z o.o. ul. Domaniewska 49 02-672 Warszawa 19 ES Cesario 2016 FR Euralis Nasiona sp. z o.o. oddział w Polsce ul. Wichrowa 1a 60-449 Poznań 20 ES Impero 2016 FR Euralis Nasiona sp. z o.o. oddział w Polsce ul. Wichrowa 1a 60-449 Poznań 21 Garou 2013 DE Saaten Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70; 62-100 Wągrowiec 22 Hamilton 2016 DE Saaten Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70; 62-100 Wągrowiec 23 Kuga 2015 2018 DE Saaten Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70; 62-100 Wągrowiec 24 Marcopolos 2012 2014 DE KWS Polska sp. z o.o. ul Chlebowa 4/8 61-003 Poznań 25 Mercedes 2013 DE Saaten Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70 62-100 Wągrowiec 26 Oriolus 2014 DE DSV Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70 62-100 Wągrowiec 27 Popular 2014 DE DSV Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70 62-100 Wągrowiec 28 Rumba 2011 DE DSV Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70 62-100 Wągrowiec 29 Sherpa 2012 DE Saaten Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70 62-100 Wągrowiec 30 SY Florida 2015 CH Syngenta Polska sp. z o.o. ul. Szamocka 8; 01-748 Warszawa 31 SY Kolumb 2010 CH Syngenta Polska sp. z o.o. ul. Szamocka 8; 01-748 Warszawa 32 SY Medal 2015 CH Syngenta Polska sp. z o.o. ul. Szamocka 8; 01-748 Warszawa 33 SY Polana 2014 CH Syngenta Polska sp. z o.o. ul. Szamocka 8; 01-748 Warszawa 34 Taifun 2016 DE DSV Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70 62-100 Wągrowiec 35 Tigris 2016 FR Monsanto Polska sp. z o.o. ul. Domaniewska 49 02-672 Warszawa 36 Trumpf 2014 DE Saaten Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70 62-100 Wągrowiec 37 Alexander cca 38 Arizona cca
Tabela 2 Rzepak ozimy. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru. Miejscowość SDOO Cicibór ZDOO Bezek SHR Palikije SHR Ulhówek Powiat lubelski chełmski lubelski Tomaszów Kompleks rolniczej przydatności gleby żytni bardzo dobry pszenny wadliwy pszenny dobry pszenny lubelski b. dobry Klasa bonitacyjna gleby IIIb II IIIa I ph gleby w KCL 5,9 7,3 7,15 7,2 Przedplon jęczmień ozimy jęczmień jary jęczmień jary pszenica ozima Data siewu 25-08 25-08 27-08 26-08 Obsada nasion ( szt/m 2 ) 50/60 50/60 50/60 50/60 Data zbioru 28-07 28-07 28-07 25-07 Nawożenie mineralne N na poziomie a 1 (kg/ha) 191 180 151 206 P 2 O 5 (kg/ha) 56 60 20 40 K 2 O (kg/ha) 78 90 30 90 Nawożenie dolistne preparatami wieloskładnikowymi (l/ha) Herbicyd Insektycyd (nazwa,dawka/ha Fungicyd -pierwszy zabieg Regulator wzrostu Inne zabiegi Siarczan magnezu 7kg Command 480 EC 0,12l Agil-S 100 EC 0,7l Navigator 360 SL 0,3l Pyrifos 480 EC 0,6l Mospilan 20 SP 0,12kg Środki ochrony roślin Kizeryt 50kg Metazanex 500 SC 1,5L Comand 480 EC 0,2l Supero 05 EC 1l Nurelle 550 EC 0,6l Avaunt 150 EC 0,17l Daskor 440 EC 0,7l Mospilan 20 SP 0,12kg Proteus 110 OD 0,6l Tabela 3 Rzepak ozimy. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru 2016. Maximus Extra PK 1,2l Maximus AminoMikro 4,1l Basfoliar 12-4-6 8l Adob Bor 2l Adob Mangan 1l Nitrospeed 6,4l Butisan Star Max 1,5l Leopard 0,7l Reglone 3l Dursban 0,6l Karate Zeon 050 CS 0,12l Pyrinex 0,6l Topsin 1l Basfoliar Extra 8l Solubor 4kg Colzor Trio 3,5l Fusilade Forte 1l Karate Zeon 050 CS 0,12l Mospilan 20 SP 0,12kg Proteus 110 OD 0,65l Cecha SDOO Cicibór ZDOO Bezek SHR Palikije SHR Ulhówek 1 Przezimowanie (%) 99,2 86,2 89,3 86,9 2 Termin kwitnienia (dzień, m-c) 04-05 09-05 10-05 05-05 3 Termin dojrzałości technicznej (dzień, m-c) 12-07 07-07 11-05 10-07 4 Wysokość roślin (cm) 183,9 139,2 177,2 144 5 Ugięcie łanu (%) 0,0 0,0 0,0 0,0 6 Porażenie przez choroby 7 - sucha zgnilizna kapustnych (%) 0,0 0,0 0,0 0,0 8 Plon ziarna (dt z ha) 53,6 56,8 55,7 56,1 Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian Skala 9 : 9- oznacza ocenę najkorzystniejszą, 1- najmniej korzystną, 5-średnią
Tabela 4 Rzepak ozimy. Plon nasion odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru. Poziom a 1 Cicibór Bezek Palikije Ulhówek Wzorzec, dt z ha 53,6 56,8 55,7 56,1 populacyjne 1 ES Valegro 100 88 99 83 2 Marcelo 79 90 96 97 3 Bazalt 101 89 96 108 4 Birdy 108 97 88 123 5 Chrobry 98 96 87 94 6 Lohana 90 96 81 91 7 Quartz 74 94 72 87 8 Sherlock 83 91 99 92 9 SY Ilona 89 98 112 88 10 SY Rokas 91 98 91 90 11 Vapiano 92 95 84 102 Mieszańcowe 12 Atora 80 102 105 98 13 DK Expiro 102 112 127 76 14 Alvaro KWS 96 103 109 121 15 Amazon 96 99 107 102 16 Arango 104 106 91 93 17 DK Expressio 115 101 105 109 18 DK Extract 114 106 113 109 19 ES Cesario 120 100 96 105 20 ES Impero 113 103 108 108 21 Garou 113 105 105 96 22 Hamilton 115 106 100 114 23 Kuga 133 109 105 108 24 Marcopolos 109 98 102 99 25 Mercedes 113 95 99 104 26 Oriolus 78 97 96 101 27 Popular 98 99 106 94 28 Rumba 76 105 96 99 29 Sherpa 100 102 99 92 30 SY Florida 104 102 98 112 31 SY Kolumb 83 100 104 89 32 SY Medal 115 102 97 90 33 SY Polana 103 103 99 100 34 Taifun 104 102 106 91 35 Tigris 117 108 110 127 36 Trumpf 98 94 101 94 37 Alexander 103 106 105 108 38 Arizona 97 103 104 108 Wzorzec średnia z wszystkich badanych odmian, a 1 podstawowy poziom agrotechniczny,
Tabela 5 Rzepak ozimy. Plon nasion odmian (% wzorca). Lata zbioru, 2016, 2015. Poziom a 1 2016 2015 2016-2015- Wzorzec dt z ha 55,6 44,7 51,2 50,2 50,5 populacyjne 1 ES Valegro 92 95 96 94 94 2 Marcelo 91 3 Bazalt 98 4 Birdy 104 5 Chrobry 94 6 Lohana 89 97 97 93 94 7 Quartz 82 101 93 90 91 8 Sherlock 91 94 97 92 94 9 SY Ilona 97 10 SY Rokas 93 11 Vapiano 94 mieszańcowe 12 Atora 96 108 96 13 DK Expiro 104 14 Alvaro KWS 107 111 109 15 Amazon 101 97 99 16 Arango 98 108 102 103 102 17 DK Expressio 107 18 DK Extract 111 19 ES Cesario 105 20 ES Impero 108 21 Garou 105 22 Hamilton 109 23 Kuga 113 117 115 24 Marcopolos 102 102 102 102 102 25 Mercedes 103 111 105 106 106 26 Oriolus 93 101 100 97 98 27 Popular 99 107 101 103 102 28 Rumba 94 105 102 99 100 29 Sherpa 98 98 105 98 100 30 SY Florida 104 98 101 31 SY Kolumb 94 97 100 95 97 32 SY Medal 101 98 99 33 SY Polana 101 101 106 101 103 34 Taifun 101 35 Tigris 116 36 Trumpf 97 99 101 98 99 37 Alexander 106 106 106 38 Arizona 103 Liczba doświadczeń 4 2 3 6 9 Wzorzec dt z ha średnia z wszystkich badanych 3 odmian a 1 podstawowy poziom agrotechniczny,
Tabela 6. Rzepak ozimy. Porażenie przez suchą zgniliznę kapustnych na przeciętnym poziomie agrotechniki a 1 (odchylenie od wzorca). Lata zbioru,2016, 2015. Liczba lat Sucha zgnilizna kapustnych w % badań 2015- Wzorzec (%) 0,0 0,0 Populacyjne 1 ES Valegro 3 0,0 0,0 2 Marcelo 1 0,0 3 Bazalt 1 0,0 4 Birdy 1 0,0 5 Chrobry 1 0,0 6 Lohana 3 0,0 0,0 7 Quartz 3 0,0 0,0 8 Sherlock 3 0,0 0,0 9 SY Ilona 1 0,0 10 SY Rokas 1 0,0 11 Vapiano 1 0,0 Mieszańcowe 12 Atora 2 0,0 0,0* 13 DK Expiro 1 0,0 14 Alvaro KWS 2 0,0 0,0* 15 Amazon 2 0,0 0,0* 16 Arango 3 0,0 0,0* 17 DK Expressio 1 0,0 18 DK Extract 1 0,0 19 ES Cesario 1 0,0 20 ES Impero 1 0,0 21 Garou 1 0,0 22 Hamilton 1 0,0 23 Kuga 2 0,0 0,0* 24 Marcopolos 3 0,0 0,0 25 Mercedes 3 0,0 0,0 26 Oriolus 3 0,0 0,0 27 Popular 3 0,0 0,0 28 Rumba 3 0,0 0,0 29 Sherpa 3 0,0 0,0 30 SY Florida 2 0,0 0,0* 31 SY Kolumb 3 0,0 0,0 32 SY Medal 2 0,0 0,0* 33 SY Polana 3 0,0 0,0 34 Taifun 1 0,0 35 Tigris 1 0,0 36 Trumpf 3 0,0 0,0 37 Alexander 2 0,0 0,0* 38 Arizona 1 0,0 Liczba doświadczeń 4 9 Wzorzec średnia z wszystkich badanych odmian *- średnia z lat 2015-
Tabela 7. Rzepak ozimy. Ważniejsze właściwości rolniczo użytkowe odmian (odchylenie od wzorca). Lata zbioru, 2016, 2015. Liczba lat badań Przezimowanie roślin (%) Wysokość roślin (cm) Ugięcie łanu (%) Dojrzałość techniczna (dzień roku) Wzorzec 92,7 2015-73,2 161,6 2015-144,9 0,0 2015-31,9 190,4 195,7 Populacyjne 1 ES Valegro 3-7,6-1,8-0,4-4,4 0,0 1,2 0,3 0,7 2 Marcelo 1-0,1-1,3 0,0-0,2 3 Bazalt 1-3,7 0,2 0,0 0,4 4 Birdy 1-1,9-8,4 0,0 1,7 5 Chrobry 1-1,9-7,6 0,0 0,5 6 Lohana 3-0,1-0,5-0,3-2,0 0,0-0,8-0,4 0,3 7 Quartz 3-1,9 1,8-9,9-8,9 0,0-1,1-0,3-0,5 8 Sherlock 3-3,7-3,0-4,8-1,5 0,0-0,8-1,0-0,3 2015-9 SY Ilona 1-0,1-3,6 0,0 1,0 10 SY Rokas 1-1,9-4,3 0,0-0,3 11 Vapiano 1-1,9-2,9 0,0 0,4 Mieszańcowe 12 Atora 2 0,0 0,4* 2,4 3,3* 0,0 0,0* 1,0 0,7* 13 DK Expiro 1 1,8 8,8 0,0 0,6 14 Alvaro KWS 2 1,8 2,5* 0,6 3,4* 0,0 0,0* 0,0-0,3* 15 Amazon 2 1,8 1,4* -1,3 0,2* 0,0 0,0* 0,1-0,3* 16 Arango 2-0,1 2,0* -1,6 0,9* 0,0 2,2* -1,2-0,9* 17 DK Expressio 1 1,8-2,1 0,0 0,0 18 DK Extract 1 1,8 7,3 0,0-0,5 19 ES Cesario 1-1,9 4,6 0,0 0,0 20 ES Impero 1 1,8-3,2 0,0-0,6 21 Garou 1-0,1-5,4 0,0 0,5 22 Hamilton 1-0,1-3,1 0,0-0,6 23 Kuga 2-0,1 1,8* 13,3 8,9* 0,0 0,0* -0,3-0,4* 24 Marcopolos 3-0,1-1,0 10,8 6,7 0,0-0,8 0,3 0,5 25 Mercedes 3 1,8 1,9 5,1 5,1 0,0-0,8-0,1-0,5 26 Oriolus 3 1,8 2,4-7,4-6,3 0,0 1,2-1,2-0,8 27 Popular 3-0,1 2,1 2,3 1,1 0,0-0,4-0,8-0,5 28 Rumba 3 1,8 0,8-2,1-4,8 0,0 0,9-0,2 0,4 29 Sherpa 3-0,1 1,9-6,7-2,6 0,0-0,8-0,5-0,1 30 SY Florida 2 1,8-0,9* 2,4 1,2* 0,0 0,0* -0,7-0,4* 31 SY Kolumb 3 1,8-2,7 0,4 2,7 0,0-1,1-0,1 0,2 32 SY Medal 2 1,8 1,4* 7,9 3,3* 0,0 0,0* -0,5 0,2* 33 SY Polana 3 1,8 0,4 0,9 0,1 0,0 1,2 0,2 1,1 34 Taifun 1-0,1-3,6 0,0-0,1 35 Tigris 1-1,9 5,8 0,0 0,7 36 Trumpf 3 1,8 2,4 1,4-3,4 0,0-0,8-0,1 0,1 37 Alexander 2 1,8 2,9* 0,1-1,2* 0,0 0,0* 0,1 0,0* 38 Arizona 1 1,8 5,3 0,0 0,9 Liczba doświadczeń 4 9 4 9 4 9 4 9 Wzorzec średnia z wszystkich badanych odmian *- średnia z lat 2016-