OPUBLIKOWANO: WRZESIEŃ 2013 Instrukcja dokonywania wpisów do dziennika lekcyjnego Opracowała: Małgorzata Celuch, nauczycielka, przez kilka lat na stanowisku wicedyrektora szkoły Podstawa prawna: - Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 maja 2010 r. w sprawie świadectw, dyplomów państwowych i innych druków szkolnych (Dz.U. z 2010 r. Nr 97 poz. 624 ze zm.), - Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 19 lutego 2002 r. w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji (Dz.U. z 2002 r. Nr 23 poz. 225 ze zm.). 1 / 10
Zgodnie z 7 ust. 1 Rozporządzenia z dnia 19 lutego 2002 r. w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji każda szkoła zobowiązana jest prowadzić dla każdego oddziału dziennik lekcyjny, w którym dokumentuje się przebieg nauczania w danym roku szkolnym. Główny ciężar pracy związanej z prowadzeniem dziennika spoczywa na wychowawcach klas, ale do jego uzupełniania zobowiązani są wszyscy nauczyciele prowadzący zajęcia z uczniami. Z zasadami wypełniania dziennika należy przede wszystkim zapoznać nauczycieli rozpoczynających pracę w szkole oraz tych, którzy po raz pierwszy będą pełnić funkcję wychowawcy. Dyrektor powinien jednak dopilnować, aby wszyscy nauczyciele wypełniali dzienniki prawidłowo. Nanoszenie poprawek na błędne zapisy jest kłopotliwe, wymaga stosowania procedur i upoważnień do ich dokonywania, dlatego lepiej zapobiegać ich popełnianiu. Najlepszym czasem na przypomnienie zasad prowadzenia dziennika jest początek roku szkolnego, czyli moment zakładania dzienników dla każdej klasy i każdego semestru utworzonego w szkole w danym roku szkolnym. Na podstawie 7 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 24 sierpnia 2010 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji do dziennika lekcyjnego wpisuje się w porządku alfabetycznym lub innym ustalonym przez dyrektora szkoły: - nazwiska i imiona uczniów, - daty i miejsca urodzenia uczniów, - adresy ich zamieszkania, - imiona i nazwiska rodziców (prawnych opiekunów), - adresy ich zamieszkania, - tygodniowy plan zajęć edukacyjnych (a w szkołach dla dorosłych prowadzących kształcenie w formie zaocznej semestralny plan zajęć edukacyjnych), - imiona i nazwiska nauczycieli prowadzących poszczególne zajęcia. 2 / 10
Dane te należy wypełnić na początku roku szkolnego, podczas zakładania nowego dziennika. Obowiązek ten spoczywa na wychowawcy klasy. Praktyczna rada Nawet jeśli dziennik przeznaczony jest dla klasy, która nie jest pierwszą i będzie w szkole kolejny rok, trzeba zebrać od uczniów lub ich rodziców aktualne dane dotyczące wszystkich wymaganych wpisów lub poprosić o spis tych, które uległy zmianie. Nie powinno się przepisywać danych z poprzedniego dziennika, gdyż mogły one ulec zmianie. Najczęściej zmieniają się adresy uczniów lub ich rodziców/prawnych opiekunów, ale może się też zmienić prawny opiekun ucznia lub dojść do zmiany nazwiska. Wychowawca uzupełnia również pierwszą stronę dziennika, na której należy wpisać: - dane szkoły wraz z adresem, - nazwę klasy, - rok szkolny, - profil/zawód/specjalność oraz symbol cyfrowy klasyfikacji, - skład samorządu klasowego, - skład rady klasowej rodziców, - imię i nazwisko wychowawcy klasy. 3 / 10
Do wychowawcy należy także obowiązek uzupełnienia nagłówków lub stałych elementów kolejnych stron. Na następnych stronach wychowawca powinien wpisać daty poszczególnych dni tygodnia, w których nauczyciele będą odnotowywać obecności uczniów na prowadzonych przez siebie zajęciach oraz nazwy zajęć edukacyjnych zaplanowanych na poszczególne dni tygodnia zgodnie z tygodniowym rozkładem zajęć obowiązującym w szkole. Praktyczna rada Tych informacji nie należy zamieszczać w dzienniku zbyt wcześnie, gdyż tygodniowy rozkład zajęć ulega zmianie także w trakcie roku szkolnego i wtedy wpisy dokonane wcześniej będą nieaktualne, a bardzo trudno jest je poprawić, gdyż w wąskich rubrykach nie ma miejsca na usuwanie błędów i nanoszenie właściwych wpisów. Nikt nie jest też w stanie przewidzieć wszystkich zmian rozkładu zajęć w trakcie roku szkolnego, wymuszonych sytuacjami losowymi, dlatego tygodniowy rozkład zajęć najlepiej wpisywać na najbliższy i kolejny tydzień, a nie na kilka czy kilkanaście najbliższych tygodni. Na nagłówkach kolejnych stron wychowawcy wpisują nazwy poszczególnych zajęć edukacyjnych oraz imiona i nazwiska nauczycieli uczących w klasie tych zajęć. Praktyczna rada Kolejność wpisywanych do dziennika przedmiotów nie jest dowolna, powinna być zgodna z 4 / 10
kolejnością ich zamieszczenia w arkuszu ocen. Ta zaś powinna być zgodna z kolejnością zajęć edukacyjnych zamieszczoną na świadectwie odpowiednim dla danej klasy (z uwzględnieniem szkolnych planów nauczania, gdyż na świadectwie czasem trzeba dopisać zajęcia nieuwzględnione na druku, a występujące w szkole, np. nazwy przedmiotów zawodowych). Ta sama kolejność przedmiotów powinna być zachowana także na ostatnich stronach dziennika, na których wpisuje się zestawienia ocen śródrocznych i rocznych. Zdecydowanie ułatwi to przenoszenie danych do arkuszy ocen uczniów. Nie należy więc dopuścić do sytuacji, w której nauczyciele korzystają z dziennika z niewypisanymi nazwami zajęć edukacyjnych i wpisują swoje zajęcia i nazwiska samodzielnie na dowolnej stronie. Wychowawca powinien sam dokonać odpowiednich zapisów na odpowiednich stronach, zanim zaczną być potrzebne nauczycielom. Dobrze jest też ustalić z nauczycielami, ile stron będą potrzebować na swój przedmiot. Jeśli nauczyciel ma jedną lekcję w tygodniu z daną klasą, prawdopodobnie ocen w ciągu roku nie będzie wiele i zmieszczą się na jednej stronie dziennika. Natomiast nauczyciel, który ma z klasą np. sześć lekcji w tygodniu, będzie stawiał dużo ocen i nie będzie miał możliwości zmieszczenia ich na jednej stronie. Wówczas na dany przedmiot wychowawca może przeznaczyć dwie strony, nie zaburzając kolejności wpisywanych zajęć edukacyjnych. Wychowawcy uzupełniają również w dzienniku: informacje o kontaktach z rodzicami, informacje o wydarzeniach z życia klasy, wycieczkach w wyznaczonych do tego miejscach. Muszą też pamiętać o comiesięcznych statystykach związanych z frekwencją uczniów na zajęciach, wpisać oceny śródroczne i roczne zachowania. Przed końcem każdego semestru przygotowują statystyki klasy i poszczególnych uczniów pod kątem otrzymanych ocen i frekwencji. Po egzaminach poprawkowych przeprowadzonych w ostatnim tygodniu sierpnia wychowawcy zobowiązani są uzupełnić dziennik lekcyjny o otrzymane przez uczniów oceny na tych egzaminach. 5 / 10
Uzupełnianie dziennika to oczywiście nie tylko praca wychowawcy, ale i wszystkich nauczycieli uczących w klasie. Nauczyciele w dzienniku lekcyjnym odnotowują: - obecność uczniów na zajęciach edukacyjnych, spóźnienia uczniów na zajęcia, - tematy przeprowadzonych zajęć, - oceny uzyskane przez uczniów z poszczególnych zajęć edukacyjnych (lub z modułów na podstawie modułowego programu nauczania dla zawodu). Nie wolno przy tym zapomnieć, że obok każdego wpisanego tematu powinien się znaleźć podpis nauczyciela, który go wpisał i przeprowadził lekcję. Zgodnie z 7 ust. 3 Rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania przeprowadzenie zajęć edukacyjnych nauczyciel potwierdza podpisem. Uwaga Ww. Rozporządzenie wprowadziło zmiany, zgodnie z którymi nie istnieje obowiązek wpisywania w dziennikach lekcyjnych oznaczeń realizowanych programów nauczania oraz hospitacji zajęć. Częsta wątpliwość 6 / 10
Zgodnie z 7 ust. 3. i 3a Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 16 lipca 2009 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji w klasach I III szkoły podstawowej opisowe oceny roczne i oceny zachowania, sporządzone komputerowo i podpisane przez wychowawcę klasy, można dołączyć do dziennika lekcyjnego, co jest równoznaczne z wpisem do dziennika. Zgodnie z 14 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 maja 2010 r. w sprawie świadectw, dyplomów państwowych i innych druków szkolnych ś wiadectwa i inne druki szkolne wypełnia się czytelnie, bez poprawek, pismem komputerowym, maszynowym lub ręcznym. Przy wypełnianiu dokumentacji szkolnej nie wolno używać żadnych przyrządów zamazujących typu korektor, wywabiacz atramentu. Zgodnie z Rozporządzeniem oceny opisowe należy dołączyć do dziennika, ale dołączyć nie oznacza wkleić, bo wklejając, zaklejamy strony mające inne przeznaczenie. Do dokumentacji szkolnej nie należy niczego wklejać ani niczego zaklejać. Każde miejsce ma być wykorzystane zgodnie z przeznaczeniem. Zaklejanie jakichkolwiek informacji w dokumentacji przebiegu nauczania jest zabronione (także jako forma poprawienia błędu, usunięcia pomyłki). Naklejona informacja uniemożliwia sprawdzenie, czy jakiś wcześniejszy zapis nie został zmieniony poprzez naklejenie nowej informacji. Sposób zamieszczania tych ocen w dokumentacji szkolnej powinien być ujednolicony i zawarty w statucie placówki lub podany w zarządzeniu dyrektora szkoły. Sposób dołączenia ocen do dziennika powinien być trwały, tzn. nie wystarczy włożyć pomiędzy kartki dziennika luźnych kartek z ocenami opisowymi. Sposobem na dołączenie ich do dziennika może być wydrukowanie, podpisanie przez wychowawcę, opieczętowanie pieczątką szkoły, włożenie do koperty, opisanie koperty i dopięcie jej do dziennika. 7 / 10
Kłopoty z numerowaniem lekcji Nadal zdarza się, że nauczyciele nie są pewni, co oznacza nr kolejny lekcji w rubryce przy tematach. Mają wątpliwość, czy ma to być numer kolejnej zrealizowanej lekcji z danego przedmiotu i jak wpisać numer lekcji na zastępstwie. Rubryka oznaczona jako nr kolejny lekcji jest przeznaczona na numer lekcji wynikający z planu nauczania, dzięki czemu w każdym momencie roku szkolnego wiadomo, ile zrealizowano lekcji z danego przedmiotu. Informacja ta stanowi pomoc dla dyrektora w kwestii monitorowania podstawy programowej. Realizując zastępstwo, nauczyciel powinien wpisać numer lekcji, którą zrealizował. Jeśli jest nauczycielem języka polskiego, to z pewnością przeprowadził lekcję z tego przedmiotu, kontynuując realizację podstawy programowej. Będąc nauczycielem języka polskiego w tej szkole, zna podstawę programową, szkolne plany nauczania i rozkłady materiału, więc wie, jaki powinien być kolejny temat i może go zrealizować, nawet jeśli nie uczy w tej klasie. Nieco inaczej ma się sytuacja z zastępstwem, gdy przeprowadza je np. nauczyciel fizyki w klasie, która skończyła realizację tego przedmiotu we wcześniejszych latach nauki. Nie mając uprawnień do nauczania innego przedmiotu, nauczyciel nie może realizować podstawy programowej z żadnego przedmiotu na tym zastępstwie. Może oczywiście przeprowadzić lekcję fizyki, ale na zasadzie wprowadzenia ciekawostek, poszerzenia zakresu objętego podstawą programową lub przypomnieć zagadnienia z fizyki z poprzednich klas. Jednak nie będzie to 8 / 10
realizacja kolejnej lekcji zgodnie ze szkolnymi planami nauczania. Taka lekcja nie powinna więc być oznaczana żadnym numerem. Do obowiązków dyrektora należy nie tylko pouczenie nauczycieli, jak należy wypełniać dziennik, ale także kontrolowanie prawidłowości wpisów. Dziennik lekcyjny to bardzo ważny dokument i każdy dyrektor powinien znaleźć czas, by co najmniej raz w miesiącu dokładnie go skontrolować. Dokonując kontroli, należy zwrócić uwagę na to, czy: - są czytelnie wpisane wszystkie tematy lekcji, - wszystkie tematy są potwierdzone własnoręcznym podpisem nauczyciela, - tematy są odpowiednio numerowane, - tematy są zgodne z obowiązującą podstawą programową, zatwierdzonym do realizacji programem nauczania, - jest zachowana kolejność wpisanych zajęć edukacyjnych, - są wpisane nazwiska nauczycieli uczących w klasie w przeznaczonych do tego miejscach, - są prawidłowo wpisane dane szkoły na początkowej stronie, - jest informacja o składzie samorządu klasowego i klasowej rady rodziców, - jest wpisany aktualny plan lekcji klasy, - są wpisane dane osobowe uczniów i rodziców/prawnych opiekunów, - są informacje o wycieczkach, - są informacje o kontaktach z rodzicami/prawnymi opiekunami, - są informacje o wywiadówkach, - są prawidłowo odnotowywane nieobecności uczniów, - są wpisywane informacje o godzinach usprawiedliwionych, - jest właściwie podliczana frekwencja poszczególnych uczniów, - jest właściwie obliczana frekwencja klasy w poszczególnych miesiącach, - liczba nieobecnych uczniów zapisywana w rubryce przy temacie lekcji jest zgodna z liczbą uczniów odnotowanych jako nieobecni, - na wszystkich zajęciach edukacyjnych zachowana jest systematyczność i różnorodność oceniania, - wszystkie oceny są zgodne z zapisami statutowymi, - tematyka godzin wychowawczych jest zgodna z programem wychowawczym klasy, - popełnione błędy są sprostowane zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa oświatowego, 9 / 10
- błędy są usuwane zgodnie z procedurami. 10 / 10