Instytut Rachunkowości Kolegium Zarządzania i Finansów 110560 RACHUNKOWOŚĆ - Ćwiczenia #1 dr Michał Kaczmarski Adiunkt Warszawa, 15 marca 2018 r.
Agenda 1. Rachunkowość: definicja, regulacja, kontekst 2. Metoda bilansowa: koncepcja, podstawowa systematyka pasywów i aktywów 3. Operacje gospodarcze: definicja i przykłady 4. Ćwiczenie 1-4: rozpoznawanie aktywów i pasywów 5. Ćwiczenie 5-6: rejestracja operacji gospodarczych w bilansie 2
Rachunkowość - definicja System opisu i interpretacji informacji o przedsiębiorstwie, na który składają się w szczególności: Księgowość, tj. ewidencja zdarzeń zgodnie z określonymi zasadami (ustawa o rachunkowości, przepisy ponadnarodowe np. Dyrektywy UE, Międzynarodowe Standardy Rachunkowości) Rachunek kosztów, stanowiący element rachunkowości zarządczej i wsparcia kierownictwa jednostki w ocenie bieżącej sytuacji oraz podejmowaniu decyzji gospodarczych w perspektywie zarówno bieżącego roku obrotowego, jak i okresów przyszłych Sprawozdawczość finansowa, służąca zaspokojeniu potrzeb informacyjnych szerokiego kręgu odbiorców, w tym inwestorów, organów nadzorczych, pracowników, czy społeczności lokalnych 3
Rachunkowość - w ustawie o rachunkowości Rachunkowość jednostki obejmuje: 1) przyjęte zasady (politykę) rachunkowości; 2) prowadzenie, na podstawie dowodów księgowych, ksiąg rachunkowych, ujmujących zapisy zdarzeń w porządku chronologicznym i systematycznym; 3) okresowe ustalanie lub sprawdzanie drogą inwentaryzacji rzeczywistego stanu aktywów i pasywów; 4) wycenę aktywów i pasywów oraz ustalanie wyniku finansowego; 5) sporządzanie sprawozdań finansowych; 6) gromadzenie i przechowywanie dowodów księgowych oraz pozostałej dokumentacji przewidzianej ustawą; 7) poddanie badaniu, składanie do właściwego rejestru sądowego, udostępnianie i ogłaszanie sprawozdań finansowych w przypadkach przewidzianych ustawą. (art. 4 ust. 3 ustawy o rachunkowości) 4
Rachunkowość - kontekst międzynarodowy Do dziś nie udało się jeszcze wypracować standardów rachunkowości powszechnie przyjętych i akceptowanych przez wszystkie istotne rynki kapitałowe 2 1,2 Źródło: André Helin Ustawa o rachunkowości. Komentarz, Wydawnictwo C.H.Beck, Warszawa 2017, s. 25-26 5
Metoda bilansowa Sposób percepcji i ewidencji majątku i zdarzeń gospodarczych, polegający na podwójnym i równoległym odzwierciedlaniu ich z dwóch różnych punktów widzenia Ewidencja struktury zasobów jednostki gospodarczej Ewidencja struktury źródeł finansowania tych zasobów AKTYWA = ZASOBY PASYWA = ŹRÓDŁA FINANSOWANIA REGUŁA PODWÓJNEGO ZAPISU W ODNIESIENIU DO REJESTRACJI ZMIAN W MAJĄTKU JEDNOSTKI 6
Metoda bilansowa AKTYWA = ZASOBY PASYWA = ŹRÓDŁA FINANSOWANIA rozumie się przez to kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych (art. 3 ust. 1 pkt. 12 ustawy o rachunkowości) Brak definicji legalnej w ustawie o rachunkowości, jednak pojawia się w ustawie 67 razy w parze z aktywami 7
Systematyka bilansu - aktywa, czyli zasoby jednostki AKTYWA = ZASOBY AKTYWA TRWAŁE (użytkowane ponad 12 m-cy) Wartości niematerialne i prawne Rzeczowy majątek trwały Inwestycje długoterminowe Należności długoterminowe Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe AKTYWA OBROTOWE Aktywa rzeczowe (materiały, półprodukty, produkty gotowe, towary) Należności krótkoterminowe Inwestycje krótkoterminowe (w szczególności środki w kasie i na rachunkach bankowych) Rozliczenia międzyokresowe 8
Systematyka bilansu - pasywa, czyli źródła finansowania PASYWA = ŹRÓDŁA FINANSOWANIA KAPITAŁY WŁASNE Kapitał podstawowy Kapitał zapasowy Zysk z lat ubiegłych Zysk z bieżącego okresu KAPITAŁY OBCE Kredyty Pożyczki Zobowiązania Rezerwy na zobowiązania Rozliczenia międzyokresowe 9
Operacje gospodarcze - definicja Zdarzenia Zdarzenia gospodarcze Operacje gospodarcze to zdarzenia gospodarcze znajdujące odzwierciedlenie w księgach rachunkowych 10
Operacje gospodarcze - przykłady Zakup za gotówkę i przyjęcie do magazynu materiałów o wartości 500 zmniejszenie stanu gotówki w kasie (aktywa: 500) zwiększenie stanu materiałów (aktywa: + 500) Przeznaczenie zysku netto w kwocie 500 na zwiększenie kapitału zapasowego zwiększenie stanu kapitału zapasowego (pasywa: + 500) zmniejszenie stanu zysku netto (pasywa: - 500) Zakup samochodu dostawczego z odroczonym terminem płatności za 10 000 Zwiększenie stanu zobowiązań (pasywa: + 10 000) zwiększenie stanu środków trwałych (aktywa: + 10 000) Zapłata zobowiązania tytułem zakupu samochodu dostawczego z odroczonym terminem płatności za 10 000 Zmniejszenie stanu zobowiązań (pasywa: - 10 000) Zmniejszenie stanu środków pieniężnych na rachunku bankowym (aktywa: - 10 000) 11
Przykład: - układ bilansu AKTYWA PASYWA A. AKTYWA TRWAŁE 1000 A. KAPITAŁ WŁASNY 1000 I. WAROŚCI NIEMATERIALNE I PRAWNE 100 I. KAPITAŁ PODSTAWOWY 800 a. LICENCJE 80 II. KAPITAŁ REZERWOWY 100 b. PATENTY 20 III. ZYSK Z LAT UBIEGŁYCH 50 IV. ZYSK NETTO ROKU OBROTOWEGO 50 II. RZECZOWY MAJĄTEK TRWAŁY 900 a. ŚRODKI TRWAŁE 900 B. AKTYWA OBROTOWE 1000 B. ZOBOWIĄZANIA 1000 I. ZAPASY 400 I. ZOBOWIĄZANIA DŁUGOTERMINOWE 800 a. MATERIAŁY 200 a. Kredyty bankowe 800 b. TOWARY 200 II. NALEŻNOŚCI 200 II. ZOBOWIĄZANIA KRÓTKOTERMINOWE 150 a. NALEŻNOŚCI OD ODBIORCÓW 200 a. Zobowiązania wobec dostawców 150 III. INWESTYCJE KRÓTKOTERMINOWE 400 III. ZOBOWIĄZANIA WOBEC BUDŻETU 50 a. GOTÓWKA W KASIE 100 b. ŚRODKI PIENIĘŻNE W BANKU 300 RAZEM AKTYWA 2000 RAZEM PASYWA 2000 12
Ćwiczenie 1: - rozpoznawanie aktywów i pasywów Aport udziałowca w postaci samochodu dostawczego Wkład pieniężny udziałowca w postaci wpłaty środków na rachunek spółki Zaciągnięcie kredytu przez spółkę Wypłata wynagrodzeń przelewem na rachunek bankowy pracowników Zakup drewna do produkcji mebli Zakup dżemu przelewem bankowym do odsprzedaży Pożyczka gotówkowa udziałowca wpłacona do kasy spółki Budowa systemu informatycznego w celu świadczenia usług na rzecz podmiotów trzecich z wykorzystaniem tego systemu Wypłata wynagrodzeń w gotówce Zakup dżemu gotówką do produkcji pączków Zakup węgla gotówką przez elektrociepłownię 13
Ćwiczenie 2 - rejestracja operacji gospodarczych w bilansie Które z poniższych składników zostaną zaliczane do aktywów, a które do pasywów jednostki gospodarczej spółki X zajmującej się działalnością produkcyjno-handlową: Wyszczególnienie Aktywa/Pasywa Wyszczególnienie Aktywa/Pasywa Środki pieniężne na rachunku bankowym Udzielona spółce A&A pożyczka Należne pracownikom wynagrodzenia Zaciągnięta w spółce Y pożyczka Zobowiązania wobec ZUS Produkcja w toku Materiały biurowe Zobowiązania wobec dostawców Akcje spółki B&B Samochody ciężarowe Obligacje Skarbu Państwa Kserokopiarka Lokal biurowy Gotówka w kasie Kapitał zapasowy Niezapłacony podatek od nieruchomości Lokata bankowa Kapitał podstawowy Maszyny produkcyjne Kredyt bankowy Licencja na program komputerowy Wygospodarowany w br. zysk 14
Ćwiczenie 3 - rejestracja operacji gospodarczych w bilansie Uzupełnij brakujące kwoty: 1. Aktywa 20 000; Zobowiązania 14 000; Kapitał własny 2. Kapitał własny15 000; Zobowiązania 6 000, Aktywa 3. Zobowiązania 6 000; Aktywa obrotowe 4 000; Aktywa trwałe 5 000; Kapitał własny 4. Kapitał podstawowy 1 000; Zysk netto 200; Aktywa trwałe 400; Aktywa obrotowe 1 100; Zobowiązania. 5. Kapitał podstawowy 19 000; Aktywa trwałe 12 000; Zobowiązania 5 000; Strata netto 4 000; Aktywa obrotowe 15
Ćwiczenie 4 - rejestracja operacji gospodarczych w bilansie Hurtownia ryb posiada podane poniżej składniki majątku i źródła ich finansowania. W podanej poniżej tabeli dokonaj ich klasyfikacji. Kredyt bankowy Samochód osobowy Kapitał rezerwowy Kserokopiarka Obligacje własne Kapitał podstawowy Rachunek bankowy Komputery Wyszczególnienie Aktywa trwałe Aktywa obrotowe Zobowiązania wobec Urzędu Skarbowego Oprogramowanie komputerów Zamrażarki Należności od odbiorców Zapas ryb mrożonych Budynek hurtowni Konserwy rybne Kapitały własne Zobowiązania 16
Ćwiczenie 5 - rejestracja operacji gospodarczych w bilansie 1 kwietnia 20XX r. J. Kowalski i A. Nowak założyli spółkę, której przedmiotem działalności będzie produkcja mebli. Tytułem udziałów wnieśli: J. Kowalski: środki pieniężne 50 000 (w tym 20 000 to środki pieniężne pożyczone od znajomych), linię produkcyjną o wartości 70 000, na którą zaciągnął kredyt w banku (do spłaty kredytu pozostało jeszcze 30 000). A. Nowak: lokal użytkowy o wartości 60 000 oraz środki pieniężne 15 000. Ponadto wiadomo, że: J. Kowalski posiada mieszkanie o wartości 400 000, samochód o wartości 45 000 oraz niespłacony kredyt mieszkaniowy w wysokości 100 000. A. Nowak oprócz pieniędzy przekazanych spółce, posiada jeszcze oszczędności w kwocie 50 000 zgromadzone na półrocznej lokacie w banku oraz mieszkanie o wartości 640 000 (400 000 na zakup tego mieszkania A. Nowak otrzymał od swoich rodziców). Polecenia: Wykorzystując metodę bilansową zinterpretuj: 1. Majątek obu udziałowców przed założeniem spółki. 2. Majątek obu udziałowców po założeniu spółki. 3. Majątek spółki. 17
Ćwiczenie 6 - rejestracja operacji gospodarczych w bilansie Spółka akcyjna rozpoczęła działalność w dniu 1 stycznia 20XX r. Kapitał zakładowy spółki wynosił 100 000. Wszystkie akcje zostały objęte przez trzech akcjonariuszy, przy czym: akcjonariusz A objął 25% akcji, akcjonariusz B objął 45% akcji, akcjonariusz C objął 30% akcji. W zamian za akcje akcjonariusze wnieśli do spółki: środki pieniężne akcjonariusz A, halę produkcyjną akcjonariusz B, cztery samochody dostawcze o jednakowej wartości akcjonariusz C. W pierwszym miesiącu działalności spółka zaciągnęła długoterminowy kredyt w banku na sfinansowanie zakupu budynku biurowego. Po zaciągnięciu tego kredytu udział kapitału własnego w finansowaniu majątku spółki zmniejszył się do 80%. Polecenia: 1. Przedstaw sytuację majątkowo-finansowąspółki na dzień 1 stycznia 20XX r. 2. Przedstaw sytuację majątkowo-finansowąspółki na dzień 31 stycznia 20XX r. 18
Praca domowa: Zad. 1.41, 1.42, 1.43 w: Podstawy rachunkowości. Zbiór zadań, red. M. Paszula, SGH w Warszawie 19
Dziękuję za uwagę! 20