Światowy Dzień bez Tytoniu 3 maja Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) każdego roku 3 maja organizuje Światowy Dzień bez Tytoniu, chcąc zwrócić uwagę opinii publicznej na kwestię zdrowotnych i społecznych skutków palenia tytoniu. Istnieją dowody naukowe świadczące o tym, że palenie tytoniu jest najpoważniejszą z możliwych do zapobieżenia przyczyn chorób na świecie, w tym także w Polsce. Podczas spalania papierosa składniki dymu tytoniowego przenikają z pęcherzyków płucnych do krwioobiegu i są rozprowadzane po całym organizmie. Mieszanina 4 związków chemicznych (w tym ponad 4 substancji o działaniu rakotwórczym) może uszkadzać nie tylko narządy, ale wpływa na wszystkie procesy życiowe (endokrynne, immunologiczne, przemiany metaboliczne etc.) Obecnie wiadomo, że palenie jest przyczyną ponad 25 różnych grup chorobowych. Spośród chorób odtytoniowych wymienić można m.in.: zawał mięśnia sercowego, udary mózgu, nowotwory zwłaszcza płuc i krtani, przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (przewlekłe zapalenie oskrzeli z rozedmą). W Polsce z powodu odległych skutków palenia papierosów umiera corocznie 6 tys. mężczyzn i tys. kobiet. Nałóg tytoniowy szkodzi nie tylko samemu palaczowi, ale i osobom z jego otoczenia. Dym tytoniowy to jedno z głównych zanieczyszczeń w pomieszczeniach zamkniętych. Szczególnie groźny dla człowieka jest boczny strumień dymu tytoniowego (z tlącego się papierosa), znacznie groźniejszy niż główny strumień dymu (wdychany przez palacza podczas zaciągania się papierosem).
Wymuszone bierne palenie najbardziej zagraża noworodkom i małym dzieciom, które nie potrafią upomnieć się o swoje prawo do zdrowego środowiska i nie mają możliwości uniknąć przebywania w zadymionych przez dorosłych pomieszczeniach. Bierne palenie to także narażanie płodu na działanie dymu tytoniowego. W wyniku palenia papierosów przez kobiety w ciąży, substancje toksyczne zawarte w dymie tytoniowym przenikają przez łożysko matki i dochodzą do wszystkich tkanek rozwijającego się płodu. Zawsze, jeżeli kobieta w czasie ciąży pali, prowadzi to do spowolnienia wzrostu płodu, dziecko rodzi się mniejsze i gorzej rozwinięte. Dzieci matek palących w okresie ciąży mają słabszą odporność, przez co częściej zapadają na różne choroby, zwłaszcza układu oddechowego, częściej też rozwija się u nich astma oskrzelowa. Najnowsze badania coraz częściej wskazują, że dzieci palących rodziców cechują się gorszym rozwojem psychofizycznym oraz sprawiają więcej kłopotów wychowawczych, mają trudności z czytaniem i pisaniem, mogą występować u nich zaburzenia układu nerwowego, które objawiają się impulsywnością, trudnościami w skupieniu uwagi, niepokojem, nadwrażliwością. Dzieci mieszkające z osobami palącymi charakteryzuje 3-krotnie większe ryzyko stania się w przyszłości palaczami. Mieszkanie z osobami, które palą ma kluczowy wpływ na przyszłą postawę w stosunku do palenia u dzieci. Rodzice, dziadkowie i starsze rodzeństwo muszą zdawać sobie sprawę ze swojej roli w twej kwestii. Dzieci, które palą papierosy, zwykle wskazują jako przyczynę palących domowników i odwrotnie dzieci, które nigdy nie paliły, najczęściej twierdzą, że stało się tak dlatego, bo ich rodzice i przyjaciele nie palą.
Palenie tytoniu przez pracowników oznacza straty dla pracodawcy. Przyjęcie zasady miejsca pracy bez papierosa jest, więc osobistą korzyścią - przynosi pozytywny efekt dla zdrowia pracowników, wzrost bezpieczeństwa na terenie zakładu pracy i oszczędności finansowe. Badania pokazują, że egzekwowanie zakazu palenia w miejscu pracy zmusza pracowników do niepalenia w godzinach pracy, co przenosi się też na czas wolny. W dalszej perspektywie prowadzi to do zaprzestania palenia w ogóle. Wprowadzenie zakazu palenia w miejscu pracy jest regulowane w Polsce prawnie. (Ustawa o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych z 9 listopada 995r. Tekst jednolity z 4.3.25r. Dz.U 25, poz. 298). Ustawa wprowadziła bezwzględny zakaz palenia w miejscach użyteczności publicznej. Mówi o tym art. 5 Ustawy: Zabrania się palenia tytoniu w: - jednostkach organizacyjnych systemu oświaty - jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej - na ternie uczelni - zakładach opieki zdrowotnej - pomieszczeniach zakładów pracy - pomieszczeniach obiektów kultury i wypoczynku do użytku publicznego - lokalach gastronomiczno-rozrywkowych - środkach pasażerskiego transportu publicznego oraz w obiektach służących obsłudze podróżnych - pomieszczeniach obiektów sportowych - ogólnodostępnych miejscach przeznaczonych do zabaw dzieci - innych pomieszczeniach dostosowanych do użytku publicznego. Zakaz ten dotyczy także stosowania tzw.,,e papierosów. W myśl przepisów ustawy, za przestrzeganie tego zakazu jest odpowiedzialny pracodawca, który powinien m. in. wprowadzić odpowiednie ustalenia do regulaminu wewnętrznego lub przepisów porządkowych i zapewnić ochronę niepalącym pracownikom. Zakaz palenia powinien być uwidoczniony już na drzwiach wejściowych odpowiednim napisem lub piktogramem (rysunkiem) w postaci przekreślonego papierosa. Zgodnie z Art. 5a ustawy, właściciel lub zarządzający może wyznaczyć palarnię w: - zakładach pracy ( z wyłączeniem zakładów opieki zdrowotnej i jednostek organizacyjnych systemu oświaty, w których obowiązuje całkowity zakaz palenia tytoniu!) - domach pomocy społecznej lub domach spokojnej starości - hotelach
- obiektach służących obsłudze podróżnych - uczelniach - lokalach gastronomiczno-rozrywkowych Palarnie dopuszczalne tylko w pomieszczeniach wyodrębnionych i odpowiednio przystosowanych, z których nie wydobywa się dym tytoniowy. TEST UZALEŻNIENIA OD NIKOTYNY WG FAGERSTRÖMA Pytanie Odpowiedź Punkty. Jak szybko po przebudzeniu zapala Pani/ Pan pierwszego papierosa? do 5 minut 6-3 minut 3-6 minut po 6 minutach 3 2 2. Czy ma Pan/Pan trudności z powstrzymaniem się od palenia w miejscach, gdzie jest to zakazane? 3. Z którego papierosa jest Pani/Panu najtrudniej zrezygnować? 4. Ile papierosów wypala Pani/Pan w ciągu dnia? 5. Czy częściej pali Pani/Pan papierosy w ciągu pierwszych godzin po przebudzeniu niż w pozostałej części dnia? 6. Czy pali Pani/ Pan papierosy nawet wtedy, gdy jest Pani/Pan tak chor(a)y, że musi leżeć w łóżku? Tak Nie Z pierwszego rano Z każdego innego lub mniej -2 2-3 3 i więcej Tak Nie Tak Nie Suma punktów: 2 3 Interpretacja wyników testu: Poniżej 7 punktów- nie jest Pani/Pan prawdopodobnie biologicznie uzależniona(-y) od nikotyny, a palenie tytoniu jest wyuczonym, lub psychospołecznie generowanym zachowaniem. W leczeniu odwykowym powinna wystarczyć stymulowana autorytatywną poradą lekarską silna motywacja i wola zostania abstynentem, skrupulatne wykonywanie dobrze zaplanowanego programu samokontroli oraz wsparcie ze strony otoczenia. Zasadna może okazać się wizyta Pani/Pana u psychologa lub psychoterapeuty w celu leczenia psychogennego uzależnienia od tytoniu. Farmakologiczne środki odwykowe, w tym substytuty nikotyny, nie będą prawdopodobnie potrzebne. 7 punktów i więcej - jest Pani/Pan prawdopodobnie biologicznie uzależniony od nikotyny i jest Pani/Pan głęboko przekonana(-y), że nie może żyć bez papierosa. Wiele osób, u których intensywne i długotrwałe palenie papierosów stało się powodem schorzeń lub objawów chorobotwórczych, przeżywa poważny dylemat, ponieważ chciałoby zerwać z nałogiem, ale z powodu silnego biologicznego uzależnienia od nikotyny ma trudności z utrzymaniem abstynencji. Główny problem stanowią występujące po rzuceniu palenia objawy tzw. zespołu abstynenckiego, np. głód nikotynowy Lekarz powinien wówczas Panią/Pana poinformować o najważniejszych objawach zespołu abstynenckiego i sposobach radzenia sobie z nimi. Należałoby równocześnie rozważyć, czy poza zastosowaniem metod psychoterapeutycznych lub samokontrolnych, lekarz powinien przepisać pacjentowi środki farmakologiczne zawierające nikotynę, np. nikotynowa guma do żucia lub naskórne plastry nikotynowe, a także inne leki zmniejszające objawy zespołu abstynenckiego.
Telefoniczna Poradnia Pomocy Palącym - 8 8 8
Opracowanie: mgr Małgorzata Ferfet, mgr Karolina Pieniążek, Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Chodzieży, 28r. Źródła: Centrum Onkologii- Instytut, Zakład Epidemiologii i Prewencji Nowotworów w Warszawie, tel. 22 643-92-34, www.promocjazdrowia.pl www.jakrzucicpalenie.pl