Według badań Światowej Organizacji Zdrowia w 2020 roku palenie tytoniu stanie się najpoważniejszym problemem zdrowotnym. Najwięcej palących żyje w

Transkrypt

1 Palenie tytoniu

2 Statystyki Według WHO, papierosy pali 1,3 miliarda ludzi: 25% całej populacji na świecie. Palenie zabija co roku ponad 4 mln. ludzi. Na choroby, będące wynikiem palenia tytoniu, co 8 min. umiera człowiek. każdego roku na choroby spowodowane paleniem tytoniu umiera w Polsce przedwcześnie około 100 tysięcy ludzi. Ok.10 mln Polaków pali regularnie sztuk papierosów dziennie. Prawie 5 mln. spośród tych osób pali dłużej niż 20 lat. w Polsce codziennie zaczyna palić około 500 nieletnich chłopców i dziewcząt, a rocznie próbuje palenia około dzieci. Papierosy są jedynym legalnie sprzedawanym środkiem rakotwórczym na świecie.

3 Męska część społeczeństwa polskiego zajmuje w Europie 3 miejsce (41% palaczy 20 papierosów/dzień) ). Wyprzedzają nas tylko Grecy (49% palących) i Hiszpanie (45% amatorów nikotyny). W pozostałych krajach procent palaczy wynosi od 29 do 40. Ten najniższy wskaźnik osiągnęli mieszkańcy Wielkiej Brytanii. Polki, zajmując czwarte miejsce od końca (22% palących 14 papierosów/dzień), dzieląc je z Francuzkami i Belgijkami. Mniejszy procent palących kobiet mieszka tylko w Finlandii (20%) i w Niemczech (21%). W pozostałych krajach procent palących kobiet jest wyższy i wynosi od 24 do 31.

4 Według badań Światowej Organizacji Zdrowia w 2020 roku palenie tytoniu stanie się najpoważniejszym problemem zdrowotnym. Najwięcej palących żyje w krajach Azji Wschodniej i Europie. Najczęściej pali się w krajach wysoko rozwiniętych, mimo iż od lat 70. obserwuje się tu tendencję spadkową. W tym samym czasie w krajach średnio rozwiniętych zaobserwowano prawie 50% wzrost konsumpcji produktów tytoniowych, a w krajach nisko rozwiniętych spożycie papierosów nie zmieniło się zasadniczo w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat.

5 Wiek sięgnięcie po pierwszego papierosa następuje nierzadko w bardzo wczesnym wieku. Szacuje się, że pierwsze próby palenia mają miejsce w wieku 7-8 lat w przypadku chłopców i w wieku lat w przypadku dziewcząt. dzieci, których rodzice palą, wcześniej sięgają po tą używkę szacuje się, iż dzieci w Polsce wypalają rocznie 3-4 mld sztuk papierosów. Przeciętny Polak powyżej piętnastego roku życia wypala średnio 3620 papierosów.

6 Konwencja WHO dla ograniczenia zdrowotnych następstw palenia tytoniu Państwa, które podpisały traktat zobowiązane są m.in. do: wprowadzenia zakazu reklam tytoniu, jeżeli nie ma takiego zapisu w prawie danego państwa nakłonienia producentów papierosów do zwiększenia ostrzeżeń zdrowotnych na paczkach, tak aby zajmowały one co najmniej 30% jednej strony opakowania ograniczenia albo zakazu palenia w wielu typach miejsc publicznych oraz proszone o: zwiększenie podatków na tytoń

7 Statystyki Tendencja spadkowa: Mężczyźni o 9 % Kobiety o 1 % Osoby mocno uzależnione (20 papierosów dziennie): 60 % palących mężczyzn 30 % palących kobiet

8 Osoby młode (15 29 lat): 15 % kobiet 26 % mężczyźni Najpopularniejsza grupa wiekowa: lat: 29 % kobiet 44 % mężczyzn Statystyki Osoby ok. 70 roku życia: co 6 mężczyzna co 30 kobieta Odsetek dziewcząt w Polsce w wieku 13 i 15 lat palących tytoń

9 Statystyki. Liczba (w tysiącach) przedwczesnych (w wieku lat) zgonów na choroby odtytoniowe populacji mężczyzn i kobiet w Polsce,

10 Wydatki na papierosy palacz traci (w PLN): po 6 miesiącach 900 wieża hi-fi po roku telewizor po 2 latach wczasy zagraniczne po 3 latach nowe meble po 10 latach samochód miejski po 20 latach domek letniskowy

11 Dlaczego palimy? przyczyny psychosocjologiczne nawiązywanie kontaktu z innymi przezwyciężenie dystansu wspólna towarzyska rozrywka przyczyny farmakologiczne uspokaja zwiększenie koncentracji uczucie relaksu i odprężenia

12 Zespół uzależnienia od tytoniu Uzależnienie od tytoniu to przewlekła, nawracająca choroba, wymieniona w międzynarodowej klasyfikacji chorób jako zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane paleniem

13 Mechanizm uzależniania W ciągu 8 sekund od momentu "zaciągnięcia się" dymem, nikotyna trafia do mózgu palącej osoby, pobudzając wydzielanie dopaminy - substancji odpowiedzialnej za doznawanie "przyjemności" związanej z paleniem i oddziałując na noradrenalinę, mającą wpływ na krótkotrwałe ożywienie i pobudzenie aktywności organizmu. Mózg z czasem przyzwyczaja się do działania nikotyny, a jej brak powoduje przykre objawy abstynencji, spowodowane spadkiem poziomu dopaminy i noradrenaliny. Aby złagodzić uczucie owego głodu, rozdrażnienia, sięga się po kolejnego papierosa

14

15 Najważniejsze składniki dymu tytoniowego: nikotyna odpowiedzialna za uzależnienie farmakologiczne tlenek węgla (2-6%) zmniejsza zawartość tlenu we krwi, utrudniając pracę serca substancje kancerogenne powodujące mutacje materiału genetycznego, inicjują oraz pobudzą rozwój nowotworów, m.in.: nitrozaminy, metale ciężkie, estry kwasów tłuszczowych, promieniotwórcze pierwiastki, czy węglowodory aromatyczne. substancje drażniące niszczą rzęski nabłonka wyściełającego oskrzela, m.in.: fenol i krezol

16

17 Nikotyna (i nawet mucha nie substancja silnie uzależniająca (porównywana do kokainy i heroiny) przyspiesza akcję serca, zaburza jego rytm powoduje nadciśnienie krwi działa obkurczająco na ściany naczyń krwionośnych stosuje się ją m.in. w mieszankach z innymi związkami jako środek owadobójczy zmienia działanie genu P53 chroniącego przed powstawaniem nowotworów siada )

18 Nikotyna działanie pozytywne w małych dawkach działa stymulująco powoduje wzmożone wydzielanie adrenaliny (min. zanik bólu i głodu, rozszerzone źrenice) uczucie lekkości zmiana percepcji, zmiana postrzegania otoczenia.

19 Tlenek węgla powoduje pojawienie się karboksyhemoglobiny u osób niepalących wynosi około 1%, u umiarkowanych palaczy około 5%, do 15% u osób wypalających duże ilości tytoniu (około 1/6 hemoglobiny jest niezdolna do transportu tlenu) poraża układ enzymów oddechowych, otaczających każdą żywą komórkę (utrudnia jej lub uniemożliwia oddychanie i wymianę gazową) utrudnia dopływ tlenu i składników odżywczych do mięśnia sercowego, doprowadza do: zawału, choroby niedokrwiennej serca miażdżycy naczyń tętniczych nadciśnienia

20 Wpływ na organizm

21

22 Wpływ na organizm - rak płuc ponad 90% przypadków związanych jest z kancerogennym działaniem dymu tytoniowego palenie bierne ryzyko jest zależne od liczby wypalanych papierosów w ciągu doby i czasu trwania nałogu

23 Odsetek palących i chorych na raka płuc lat 70 lat + Wszyscy Mężczyźni 93,9 % 90,3 % 92,5 % Kobiety 68,8 % 68,9 % 68,8 % Wszyscy 88,7 % 84,3 % 86,8 %

24 Rak krtani i jamy ustnej rak krtani głównie u mężczyzn między 50 a 70 rokiem życia znacznie częściej występuje wśród palaczy niż osób niepalących rak jamy ustnej rozwija się na języku, w jamie ustnej, na policzku, w dziąśle, na podniebieniu występowaniu sprzyja palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu, próchnica zębów

25

26 Rak pęcherza moczowego i nerek ryzyko jest przeciętnie 5 razy większe niż u osób niepalących zależy od ilości wypalanych papierosów 50% przypadków raka pęcherza moczowego u mężczyzn, a 25% u kobiet

27 palenie tytoniu wywiera silny miażdżyco rodny wpływ na tętnice substancje zawarte w dymie tytoniowym dostając się do płuc, dalej do krążenia, powodują uszkodzenie śródbłonka tętnic i zwiększoną gotowość zakrzepową krwi bierne palenie papierosów przyczynia się do powstania miażdżycy u mężczyzn, którzy zaczęli palić przed 15 rokiem życia i palili papierosów dziennie, ryzyko wystąpienia choroby wieńcowej jest 10- krotnie większe Układ krążenia

28 Układ oddechowy

29 Układ oddechowy - przewlekła obturacyjna Substancje chemiczne zawarte w dymie działają toksycznie oraz drażniąco na nabłonek oddechowy, utrudniając czynności oczyszczania oskrzelików i oskrzeli oraz powoduje zaleganie wydzieliny z następowym przewlekłym zapaleniem oskrzeli wielkość dawki = większe narażenie palenie fajek czy cygar - mniejszą chorobowość i umieralność niż u palaczy papierosów, ale istotnie wyższą niż u populacji niepalącej Zwiększone ryzyko wystąpienia POChP bierne palenie tytoniu choroba płuc

30 Rozedma płuc

31 Choroba wrzodowa składniki dymu tytoniowego mają bezpośredni wpływ na powstawanie wrzodów. częstsze nawroty, trudniejsze gojenie wrzodu w 70% częściej niż osoby niepalące

32 Impotencja u mężczyzn zwiększone ryzyko impotencji o ponad 50% w przedziale wieku lat problem ok. 115 tys. Polaków w wieku U ponad 20% zbyt niskie ciśnienie krwi w naczyniach krwionośnych = zmniejszenie ilości krwi dopływającej do prącia zmniejszenie objętości nasienia zmniejszenie liczby plemników nieprawidłowości kształtu plemników upośledzenie ruchliwości plemników

33 Ciąża i rozwój płodu utrudnienie zapłodnienia zwiększenie ryzyka samoistnego poronienia zwiększenie ryzyka obumarcia płodu i zgonu dziecka w okresie okołoporodowym niedorozwój płodu (mniejsza masę urodzeniową) wpływ na późniejszy rozwój fizyczny i intelektualny dziecka

34 Efekty palenia kobiety w ciąży dziecko nie otrzymuje wystarczającej ilości tlenu, który jest potrzebny do prawidłowego wzrostu i rozwoju, kontakt z substancji chemicznych, w tym 40 rakotwórczymi niższa waga urodzeniowa dziecka obniżenie odporności dziecka

35 Efekty palenia kobiety w ciąży Zwiększone ryzyko: samoistnego poronienia, porodu przedwczesnego, krwawień z dróg rodnych, łożyska przodującego, przedwczesnego odklejenia łożyska pęknięcia błon płodowych ciąży pozamacicznej urodzenia martwego dziecka, wczesnej śmierci noworodka zespołu nagłej śmierci niemowlęcia (tzw. śmierci łóżeczkowej).

36 Bierne palenie Bierne palenie - występuje, gdy dym z wyrobu tytoniowego używanego przez jedną osobę oraz dym przez nią wydychany zostaje wdychany przez innych. "second hand smoker", co dosłownie oznacza: "palacz z drugiej ręki".

37 Bierne palenie rocznie umiera w Polsce 1000 osób, natomiast w Stanach Zjednoczonych wypalany papieros wydziela 2 razy więcej dymu ze strumienia bocznego niż głównego w dymie znajduje się ponad 3000 trujących substancji chemicznych (wchłaniane w małych dawkach, po dłuższym czasie kumulują się) boczny strumień dymu tytoniowego zawiera 35 razy więcej dwutlenku węgla i 4 razy więcej nikotyny niż dym wdychany przez aktywnych palaczy.

38 Skutki zdrowotne biernego palenia zwiększone ryzyko wystąpienia raka płuc i chorób serca u osób niepalących łzawienie oczu, podrażnienie błony śluzowej nosa, kaszel, nawracające zakażenia układu oddechowego, uczulenia i w konsekwencji astmę nieżyt oskrzeli, zapalenie płuc, zapalenie migdałków podniebiennych, zapalenie zatok obocznych nosa, obturacyjne zapalenie oskrzeli i astmę oskrzelową

39 Korzyści zdrowotne po rzuceniu palenia Po rzuceniu palenia w ciągu kilku dni odzyskasz smak i węch. Po rzuceniu palenia odzyskasz bardziej regularny i naturalny oddech. Po rzuceniu palenia odzyskasz bardziej miarowy rytm życia, prawdziwie ożywczy sen

40 Kwestionariusz Fagerströma określany także jako kwestionariusz uzależnienia od nikotyny pozwala ocenić stopień uzależnienia od nikotyny na podstawie wywiadu składa się z 6 pytań, za każdą z odpowiedzi można otrzymać od 0 do 3 punktów. Maksymalna liczba punktów wynosi 10.

41 Kwestionariusz Fagerströma Jak szybko po przebudzeniu zapala Pan/Pani pierwszego papierosa? do 5 minut - 3 punkty 6-30 minut powyżej 60 minut - 0 Czy ma Pan/Pani trudności z powstrzymaniem się od palenia w miejscach, w których jest to zakazane? tak - 1 nie - 0 Z którego papierosa jest Panu/Pani najtrudniej zrezygnować? Z pierwszego - 1 Z każdego innego - 0 Ile papierosów wypala Pan/Pani w ciągu dnia? mniej niż powyżej 31-3 Czy częściej pali Pan/Pani papierosy w ciągu pierwszych godzin po przebudzeniu, niż w pozostałej części dnia? tak - 1 nie - 0 Czy pali Pan/Pani papierosy nawet wtedy, kiedy jest Pan/Pani tak chory/a że musi Pan/Pani leżeć w łóżku przez większość dnia? tak - 1 nie 0 Interpretacja wyników: suma punktów 0-3 świadczy o niskim stopniu uzależnienia od nikotyny suma punktów 4-6 świadczy o średnim stopniu uzależnienia od nikotyny suma punktów powyżej 6 punktów świadczy o silnym stopniu uzależnienia od nikotyny.

42 Dzień Bez Papierosa święto obchodzone 31 maja obchodzony od 1988 roku od 1991 roku jest obchodzony również w Polsce co roku z tej okazji odbywają się festyny dzień ten jest elementem planu Europy wolnej od dymu tytoniowego, który to plan został przyjęty na Konferencji WHO w 1988 roku.

43 uświadomienie ryzyka jakie wiąże się z paleniem tytoniu poruszane są aspekty: zdrowotne społeczne ekonomiczne prezentacja najnowszych osiągnięć i metody w dziedzinie walki z nałogiem nikotynowym. pokazanie modelu życia bez papierosa metody walki tytoniem Dzień Bez Papierosa

44 Międzynarodowy Dzień Rzucania Palenia Tytoniu obchodzony co roku w trzeci czwartek listopada w Polsce obchodzony jest on od 1991 roku organizacja akcji promujących rzucanie palenia - bezpłatne porady lekarzy czy festyny w dużych miastach

45 Międzynarodowy Dzień Rzucania Palenia Tytoniu uruchomiono stronę internetową kalkulator przeliczający ile pieniędzy palacz wydaje na papierosy w ciągu dnia, miesiąca lub roku. przeliczenie po jakim czasie od rzucenia palenia palacz będzie mógł kupić np. nowy telefon, telewizor, samochód

46 Leczenie farmakologiczne - Nikotynowa terapia zastępcza (NTZ) w Polsce dostępna jest pod postacią: gumy do żucia zawierającej nikotynę plastra przyklejanego na skórę zawierających nikotynę Celem NTZ jest: złagodzenie głodu nikotyny zapobieganie wystąpieniu objawów odstawienia, przy stosowaniu małych nie wywołujących uzależnienia dawek nikotyny. NTZ zwiększa szansę rzucenia palenia około dwukrotnie, skuteczność zwiększyć można stosując dwa produkty jednocześnie

47 Leczenie farmakologiczne - leki antydepresyjne BUPROPION podnosi poziom dopaminy i noradrenaliny w mózgu działa w mózgu podobnie jak nikotyna dopuszczono do jego stosowania w USA, Kanadzie i Meksyku a także w Polsce

48 Jak rzucić palenie? metody hipnoza akupunktura środki pomocnicze: atrapy papierosów, specjalne filtry, płyny do płukania ust pogarszające smak papierosów niekonwencjonalne

49 Dziękujemy za uwagę

50 Wiktoria Brześcińska kl 1 a