Podstawy programu AutoCAD 2013 (opracowano na potrzeby przedmiotu Modelowanie Przestrzenne) W odróżnieniu od Google SketchUp, AutoCAD jest programem inżynierskim, służącym do precyzyjnego rysowania zarówno w dwóch wymiarach (tworzenie planów, dokumentacji technicznej, itp.) jak i w przestrzeni trójwymiarowej. Rysowanie nie jest już tak intuicyjne i dlatego warto zapoznać się z podstawowymi narzędziami. Interfejs Po uruchomieniu programu pojawia się okno, którego zasadniczą część zajmuje przestrzeń służąca do rysowania. Domyślnie jest ona koloru białego, jednak kolor ten bywa męczący przy dłuższym użytkowaniu, znacznie lepiej sprawuje się barwa czarna. Aby dostosować kolorystykę programu (nie tylko tła, ale również innych elementów) wpisujemy z klawiatury słowo opcje. Możemy również kliknąć myszką w polu poleceń (dolna część ekranu) i wpisać opcje po znaku zachęty >_. Zostanie otwarte okno dialogowe Opcje, w którym mamy możliwość sterowania poszczególnymi elementami programu. Kilka wybranych: Zmiana koloru tła na karcie Ekran, w grupie Elementy okna klikamy przycisk Kolory. Otworzy się nowe okno dialogowe, gdzie w grupie Element interfejsu wybieramy Tło jednolite, a następnie z listy rozwijanej po prawej stronie wybieramy żądany kolor. Ustawienie autozapisu na karcie Otwórz i zapisz w grupie Środki ochrony pliku zaznaczamy Automatyczny zapis i ustawiamy (w minutach) czas między kolejnymi zapisami. Jeśli dodatkowo zaznaczymy opcję Twórz kopię zapasową przy każdym zapisie będzie za każdym razem generowany plik.bak, który w przypadku awarii głównego pliku, możemy przemianować na.dwg i odzyskać swoją pracę. Wyłączanie akceleracji sprzętowej w przypadku błędnego wyświetlania bądź barku odświeżania (jak na sali 143) na karcie System klikamy Ustawienia wydajności. Następnie w nowym oknie z prawej strony klikamy przycisk Dostrajanie ręczne i w kolejnym oknie wyłączamy Uaktywnij przyspieszanie sprzętowe. Można również spróbować zmienić używany sterownik z Direct3D na Autodesk lub odwrotnie. W górnej części okna znajduje się menu główne, zorganizowane we wstążkę, znaną od czasów Office 2007. Jej zawartość dostosowuje się dynamicznie do aktualnie wybranej komendy, jak również do aktualnie wybranych ustawień obszaru roboczego inne polecenia aktywne są w przypadku modelowania 3D, inne w przypadku 2D itp. Aby zmienić ustawienie obszaru roboczego klikamy w prawym dolnym rogu okna programu w miejscu, gdzie widoczna jest ikona koła zębatego. Na początku naszych zajęć będziemy rysowali na płaszczyźnie, w związku z czym wybieramy obszar roboczy Rysowanie i opis. Należy jeszcze wspomnieć o zestawie ikon znajdujących się w lewej dolnej części ekranu. Kilka z nich będzie nam bardzo pomocne, a wręcz niezbędne podczas całej pracy. Po najechaniu kursorem na każdą z ikon pojawia się podpowiedź mówiąca za co dana ikona odpowiada, natomiast kliknięcie prawym przyciskiem myszy pozwala na dostęp do dodatkowych opcji po wybraniu z menu kontekstowego Ustawienia Druga i trzecia ikona od lewej strony to Skok oraz Siatka. Pierwsza z nich włącza skok kursora o określoną wartość, którą można regulować w ustawieniach, druga wyświetla na ekranie siatkę. Parametry skoku oraz siatki można dobrać w ten sposób, aby kursor poruszał się tylko po węzłach siatki, co jest bardzo pomocne w rysowaniu regularnych figur. Czwarta ikona od lewej Ortho włącza tryb rysowania ortogonalnego. Oznacza to, że podczas rysowania linii możliwe będzie poruszanie kursorem tylko w kierunku pionowym lub poziomym.
Jedną z najważniejszych dostępnych opcji jest Lokalizacja. Dostępne są dwa rodzaje ustawie lokalizacji dwuwymiarowa, oraz 3D. Oba tryby umożliwiają przyciąganie kursora do poszczególnych elementów rysunku, takich jak np. koniec linii, jej środek symetrii, centrum okręgu, punkt przecięcia linii (dla trybu 2D) oraz m.in. wierzchołek, środek powierzchni, węzeł dla trybu 3D. Po kliknięciu w jedną z ikon prawym przyciskiem możemy wybrać, które z opcji lokalizacji (będziemy tutaj używać angielskiego określenia snap ) będą uwzględniane podczas rysowania. Ikona włącza lub wyłącza Wprowadzanie dynamiczne. Jest to okienko przy kursorze, w którym pojawiają się wprowadzane z klawiatury wartości. Włączenie go jest wygodne, ale bywa również bardzo uciążliwe, o czym będzie mowa później. Rysowanie w 2D W celu poznania możliwości programu AutoCAD w zakresie rysowania 2D stworzymy kilka bardzo prostych rysunków. Zacznijmy od zapoznania się z narzędziem do rysowania linii. Ze wstążki wybieramy Narzędzia główne/linia a następnie klikamy gdzieś w obszarze rysunku. Kolejne segmenty możemy tworzyć klikając myszką w odpowiednie punkty lub za pomocą wprowadzania precyzyjnego. Gdy mam włączone Wprowadzanie dynamiczne, kierując kursor myszy w dowolną stronę otrzymujemy podpowiedź odnośnie kąta nachylenia nowego segmentu linii jak i jego długości. Jeśli wpiszemy z klawiatury jakąś wartość zostanie ona zinterpretowana jako długość nowego segmentu linii (np. 145 podane w jednostkach). Gdy wpiszemy dwie wartości oddzielone przecinkiem (np. -10,25 ) będzie to oznaczało wprowadzenie punktu za pomocą współrzędnych względnych. Uwaga! W trybie Wprowadzanie dynamiczne jest możliwe określanie tylko współrzędnych względnych. Aby wprowadzać współrzędne bezwzględne musimy wyłączyć ten tryb. Wtedy wprowadzanie dokładne wygląda następująco: x,y wprowadzanie współrzędnych bezwzględnych (czyli dokładnych wartości danego punktu np. 5,12) @x,y - wprowadzanie współrzędnych względnych (czyli odległości na osiach od obecnego punktu np. @12,-5) r<alpha wprowadzenie bezwzględne odległości, oraz kąta od początku układu współrzędnych (np. 25<48) @r<alpha - wprowadzenie względne odległości, oraz kąta od bieżącego punktu (np. @30<270) Podczas rysowania w oknie poleceń wyświetlane są dodatkowe opcje, które można wprowadzić z klawiatury. Mają one postać [Opcja1/oPcja2/opcJa3] wpisanie dużej litery odpowiadającej danej opcji spowoduje jej wykonanie, np. w przypadku rysowania linii możemy wybrać [Zamknij/Cofaj], zatem wpisanie C spowoduje cofnięcie narysowanego właśnie fragmentu linii. Od wersji AutoCAD 2013 opcje te można również klikać na panelu poleceń. Spróbujmy teraz narysować Mikołaja. Najpierw przygotujmy opcje lokalizacji na pewno będą potrzebne snapy Koniec, Symetria, oraz Centrum zatem włączmy je w menu kontekstowym ikony Lokalizacja. Zaczniemy rysowanie od stworzenia okręgu o zadanym promieniu. Ze wstążki, z grupy Rysuj wybieramy ikonę okręgu, lub klikamy listę rozwijaną obok tej ikony i wybieramy Środek, promień. Klikamy gdzieś w obszarze rysunku, aby umieścić środek, a następnie wpisujemy 40, aby ustalić promień okręgu. Teraz stworzymy linie pomocnicze, które ułatwią nam narysowanie oczek. Wybieramy narzędzie Linia i zbliżamy kursor do środka okręgu. Ponieważ mamy włączony snap Centrum pojawi się podpowiedź graficzna i tekstowa informująca o zbliżaniu się do punktu centralnego. Kliknięcie spowoduje
zaczepienie linii w środku okręgu. Prawe oko jest odsunięte od środka o 11 w osi X i 12 w osi Y, zatem rysujemy linię spełniającą te warunki za pomocą opisanych wyżej metod. Następnie w punkcie końcowym linii (snap Koniec) rysujemy okrąg o promieniu 5. Drugie oko utworzymy robiąc odbicie lustrzane pierwszego. Z grupy Modyfikuj wybieramy narzędzie Lustro W polu poleceń pojawi się polecenie Wybierz obiekty: - wybieramy okrąg, który chcemy odbić lustrzanie, a następnie naciskamy Enter aby potwierdzić. Otrzymujemy polecenie Określ pierwszy punkt osi odbicia: - będziemy teraz rysować wirtualną oś symetrii. Zaczniemy w punkcie środkowym dużego koła i poprowadzimy kursor prostopadle do góry, gdzie klikamy drugi raz. W polu poleceń pojawi się zapytanie Wymazać obiekty źródłowe? [Tak/Nie] <N> Opcja podana w nawiasach ostrych jest opcją domyślną, zatem wystarczy nacisnąć Enter, aby zatwierdzić. Mamy narysowane dwoje oczu, pora na narysowanie uśmiechu. Proszę we własnym zakresie spróbować narysować łuk o zadanym promieniu i w odpowiedniej odległości, używając jednej z możliwości dostępnej z menu Rysuj/Łuk. Teraz przyszła kolej na narysowanie czapeczki. Pewien kłopot może sprawić wyznaczenie miejsca, w którym powinna się ona zaczynać. Można je wyznaczyć np. w następujący sposób: Najpierw upewniamy się, czy mamy włączony snap Przecięcie. Rysujemy linię pionową od środka oka, do góry o długości 13, a następnie linię poziomą w lewo na odległość taką, aby przecięła się z okręgiem. To przecięcie wskaże nam miejsce rozpoczęcia rysowania linii. Spód czapeczki powinien mieć długość 60, oraz być nachylony pod kątem 10 º do poziomu, ale uwaga! zgodnie z zasadami mierzenia kątów AutoCAD musimy 10 º odjąć od kąta 180 º zatem polecenie do narysowania tej linii będzie miało postać @60<170. Teraz musimy narysować resztę czapeczki, która ma postać trójkąta równoramiennego o wysokości 70. Do zrealizowania tego zadania przydadzą nam się wiadomości z konstrukcji geometrycznych, nabyte w szkole podstawowej. Na szczycie rysujemy pompon w postaci okręgu o odpowiednim promieniu. Musimy teraz usunąć ze środka pompona linie, które tworzą krawędzie czapeczki. W tym celu wybieramy z grupy Modyfikuj narzędzie Utnij. Pierwszą rzeczą jaką musimy wskazać odpowiadając na polecenie Wybierz obiekty są krawędzie tnące, które odetną nam niepotrzebne elementy. W naszym przypadku tą krawędzią będzie pomponik, zatem jego wskazujemy i naciskamy Enter. Teraz musimy wskazać krawędzie do ucięcia, co w naszym przypadku pędzie równoznaczne z dwoma kawałkami linii wewnątrz pompona. Enter lub spacja aby zakończyć działanie polecenia. Analogicznie pozbywamy się łuku pod czapeczką, czyli kawałka głowy, i Mikołaj jest gotowy. Aby utrwalić sobie znajomość rysowania w 2D, we własnym zakresie narysujemy teraz model sanek. Przyda nam się do tego celu znajomość polecenia Odsuń. Za jego pomocą możemy odsuwać obiekty o określoną odległość w zadanym kierunku tworząc (lub nie) ich kopie. Na przykład, gdy chcemy narysować dwie równoległe linie o tej samej długości oddalone od siebie o 7 jednostek, możemy to zrobić przy użyciu tego polecenia. Rysujemy linię o zadanej długości, wybieramy ją na następnie klikamy Odsuń. AutoCAD poprosi o określenie długości odsunięcia, wpisujemy 7, a następnie, zgodnie z poleceniem pokazujemy, po której stronie obiektu oryginalnego ma się znaleźć odsuwany linia równoległa została utworzona. Jeśli zastosujemy polecenie Odsuń do łuków, bądź okręgów powstaną nam łuki/okręgi współśrodkowe.
Pozostajemy cały czas w tematyce zimowej. Tym razem stworzymy płatek śniegu, który będzie wymagał od nas narysowania jedynie 4 linii, a następnie zastosowania pewnej ilości przekształceń do wygenerowania swojej struktury. Najpierw stwórzmy element podstawowy: Po narysowaniu zaznaczamy cały element klikając w poszczególne linie (bez przycisku Ctrl, samo klikanie dodaje do zbioru wyboru), lub oknem wyboru w podobny sposób jak to miało miejsce w programie SketchUp. Z grupy Modyfikuj wybieramy narzędzie Kopiuj. W polu poleceń pojawi się podpowiedź Określ punkt bazowy wtedy klikamy w dolny endpoint gałązki, a następnie jako punkt, w którym chcemy umieścić kopię wybieramy górny kraniec gałązki. Ponieważ domyślnym trybem kopiowania jest Wiele, do kursora cały czas pozostanie przyczepiona gałązka, zatem naciskamy spację lub Enter aby zakończyć polecenie. Wybieramy teraz skopiowaną przed chwilą gałązkę i z grupy Modyfikuj wybieramy narzędzie Skala. Jako punkt bazowy wybieramy dolny koniec nowej gałązki, natomiast współczynnik skali ustawiamy na 1.5. Powtarzamy teraz całą sekwencję poleceń, poczynając od kopiowania gałązki, poprze skalowanie ze współczynnikiem 1.5 (nie musimy już wpisywać współczynnika za każdym razem, będzie on ustawiony jako domyślny) jeszcze dwukrotnie, aby otrzymać element jak na rysunku po prawej stronie. Teraz zaznaczamy cały stworzony element i w grupie Modyfikuj rozwijamy listę narzędzi Szyk prostokątny wybierając opcję Szyk biegunowy. Zostaniemy poproszeni o wskazanie punktu centralnego szyku wybieramy dolny endpoint całej gałęzi. Szyk zostanie wykonany z ustawieniami domyślnymi. Za pomocą różnych opcji dostępnych na wstążce oraz pasku poleceń (m.in. do określania liczby elementów, kąta między elementami itp.) dostosowujemy śnieżynkę, aby wyglądała podobnie do tej na rysunku. We własnym zakresie proszę wypróbować polecenie 3dszyk wpisywane w polu poleceń. Należy mieć na uwadze, że nie otworzy ono żadnego okna dialogowego, wszelkie instrukcje będą się pojawiać w polu poleceń.
Praca na warstwach Podczas omawiania podstaw AutoCAD a nie można nie wspomnieć o warstwach. Odpowiednia organizacja warstw bardzo ułatwia pracę, a czasem jest wręcz niezbędna to jej wykonania. Na wstążce w grupie Warstwy wybieramy Właściwości warstwy otworzy się dokowalny panel Menedżer właściwości warstw. Bieżąca warstwa jest zawsze oznaczona zielonym ptaszkiem. Możemy dodawać kolejne warstwy klikając ikonę. Dla każdej z warstw może zostać ustawiony inny kolor, rodzaj linii, jej szerokość itp. Istotną rzeczą jest zrozumienie różnic pomiędzy ukryciem warstwy, jej zamrożeniem i zablokowaniem. Ukrycie warstwy polega na kliknięciu ikony żarówki w kolumnie Widoczność, która zostanie wtedy zgaszona. Warstwa ukryta jest niewidoczna, ale edytowalna. Obiektów, znajdujących się na tej warstwie nie będziemy widzieć, lecz jeśli wydamy polecenie zaznaczenia wszystkich obiektów w rysunku zaznaczą się również te będące na warstwie ukrytej i mogą zostać przez przypadek np. usunięte. Zamrożenie warstwy polega na kliknięciu ikony słoneczka w kolumnie Blokada, ikona zostanie zmieniona na śnieżynkę. Warstwa zamrożona jest niewidoczna i nieedytowalna Zablokowanie warstwy polega na kliknięciu ikony kłódki w kolumnie Zamknięcie, ikona zostanie zmieniona na kłódkę zamkniętą. Warstwa zablokowana jest widoczna, ale nieedytowalna. Gdybyśmy np. chcieli narysować świąteczną choinkę, moglibyśmy stworzyć warstwy takie, jak: drzewko, której kolor byłby zielony, a szerokość linii pogrubiona; bombki niebieskie o kolorze niebieskim i stylu linii przerywanym; bombki czerwone o wiadomym kolorze lampki itp.. Warstwy można wyświetlać w dowolnej kombinacji i w ten sposób dobrać odpowiednią dekorację dla świątecznego drzewka.