STAWY I ZBIORNIKI RETENCYJNE W GDAŃSKU SKĄD WZIĘŁY SIĘ OBECNE NAZWY?



Podobne dokumenty
3.2. Wody powierzchniowe, odprowadzenie wód deszczowych

ZESTAWIENIE INFRASTRUKTURY W ADMINISTRACJI GDAŃSKICH MELIORACJI

3.2. Wody powierzchniowe, odprowadzenie wód deszczowych

3.2. Wody powierzchniowe, odprowadzenie wód deszczowych

3.3. WODY POWIERZCHNIOWE, ODPROWADZENIE WÓD DESZCZOWYCH

UCHWAŁA NR LVI/1307/14 RADY MIASTA GDAŃSKA. z dnia 28 sierpnia 2014 roku. uchwala się, co następuje:

3.2. Wody powierzchniowe, odprowadzenie wód deszczowych

w dniach od 1 kwietnia 2015 r. do 30 kwietnia 2015 r.

UCHWAŁA NR LVII/1694/18 RADY MIASTA GDAŃSKA. z dnia 27 września 2018 r.

Podsumowanie działań Zespołu Zarządzania Kryzysowego w Gdańsku

Ochrona wód Zatoki Gdańskiej budowa i modernizacja systemu odprowadzania wód opadowych w Gdańsku. POIiŚ

Wstępna analiza zagrożenia podtopieniami w zlewni Potoku Strzyża w Gdańsku

Zarządzanie wodami opadowymi w Gdańsku w kontekście zmian klimatycznych. Ryszard Gajewski Gdańskie Wody Sp. z o.o

GMINNA EWIDENCJA ZABYTKÓW GMINY KROKOWA

PODSUMOWANIE ANALIZ I WARSZTATÓW GŁÓWNE PROBLEMY

10.Tereny rolne 10.1 Charakterystyka użytkowania gruntów rolnych Zarys fizjograficzny terenów rolnych miasta Gdańska a) Wysoczyzna b) Żuławy

Trasa wycieczki: Rowerowa trasa szlakiem Bitwy nad Kaczawą. czas trwania: 1 dzień, typ: piesza, liczba miejsc: 8, stopień trudności: średnia

UCHWAŁA NR. RADY MIASTA GDAŃSKA z dnia roku

Gdańsk po nawałnicy 14/15 lipca 2016

UCHWAŁA NR VIII/168/15 RADY MIASTA GDAŃSKA. z dnia 26 marca 2015 roku

3. Zaopatrzenie w wodę

DYSKUSJA PUBLICZNA. Projekt planu Brętowo rejon przystanku PKM Brętowo w mieście Gdańsku. Gdańsk roku

SPRAWOZDANIE z działalności Komisji Rozwoju Przestrzennego Rady Miasta Gdańska za rok 2007

Budżet Gdańska Gdańsk, 5 grudnia 2017r.

Zarządzenie Nr 693/16 Prezydenta Miasta Gdańska z dnia 17 maja 2016 roku

UCHWAŁA NR XVI/428/15 RADY MIASTA GDAŃSKA. z dnia 26 listopada 2015 r.

Koperta 2 Grupa A. Szukanie śladów w dawnej twierdzy Kostrzyn Widzieć, czytać i opowiadać historię

ZARZĄD DRÓG I ZIELENI W GDAŃSKU

UCHWAŁA NR XLIX/1090/14 RADY MIASTA GDAŃSKA z dnia 27 lutego 2014 roku. uchwala się, co następuje:

Przeznaczenie i sposób zagospodarowania. Ilość pojemników. Pojemnik do zbiórki odzieży używanej i tekstyliów

Od połowy XVI wieku bogaci patrycjusze gdańscy i dyplomaci obcych państw zaczęli budować w Sopocie swoje letnie rezydencje. W też czasie pojawiły się

10.Tereny rolne Charakterystyka użytkowania gruntów rolnych

Perspektywy funkcjonowania gdańskiego systemu wodociągowego Jacek Kaszubowski

TYTUŁ PROJEKTU: Budowa boiska piłkarskiego na osiedlu Zaspa Młyniec

SZCZEGÓŁOWY OPIS NIERUCHOMOŚCI POŁOŻONYCH W GDAŃSKU PRZY UL. SOBÓTKI 14,14B,15, PRZEZNACZONYCH DO ZBYCIA (SPRZEDAŻY)

Małe elektrownie wodne na rzece Myśli jako przykład hydroenergetycznego wykorzystania istniejących stopni wodnych

1) Przymorze Wielkie; Kraina Zabawy w Parku Prezydenta Ronalda Reagana - działka 19/9, obręb 18 lub działka 41/74, obręb 17,

ZARZĄDZENIE Nr 2045/18 PREZYDENTA MIASTA GDAŃSKA z dnia 17 grudnia 2018 r.

Projekty komunikacyjne w Gdańsku Inwestycje zrealizowane i planowane do realizacji

Spacer po obszarze rewitalizacji ul. marszałka Józefa Piłsudskiego i Rynek Miejski

Regulamin Regionalnej Odznaki Krajoznawczej Twierdza Kołobrzeg

Z pamiętnika Wichulca

W latach miejscowość była siedzibą gminy Tatrzańskiej.

Najciekawsze Mosty w Polsce

Budżet Obywatelski Ogłoszenie listy wygranych projektów

PLAN PRACY Komisji Rozwoju Przestrzennego Rady Miasta Gdańska na rok 2006

Nasze wsparcie Twoja samodzielność

ZABYTKI NIERUCHOME WPISANE DO REJESTRU ZABYTKÓW

Trasa wycieczki: Siemiatycze na Podlasiu. czas trwania: 3 godziny, typ: piesza, liczba miejsc: 8, stopień trudności: bardzo łatwa

Apartamenty na sprzedaż i wynajem w Szklarskiej Porębie Willa Józefina

1.2 Finansowanie dłużne miejska

NIERUCHOMOŚĆ NA SPRZEDAŻ

Opole, dnia 7 marca 2014 r. Poz. 657 UCHWAŁA NR XXIX/249/2014 RADY GMINY W ŚWIERCZOWIE. z dnia 27 lutego 2014 r.

Kompleksowe zabezpieczenie przeciwpowodziowe Żuław etap I Miasto Gdańsk Przebudowa Kanału Raduni na terenie Miasta Gdańska. POIiŚ

Opis techniczny zagospodarowania terenu ul. Narwik na odcinku od ulicy Lazurowej do granicy m. st. Warszawy

Kompleksowe zabezpieczenie przeciwpowodziowe Żuław etap I Miasto Gdańsk Przebudowa Kanału Raduni na terenie Miasta Gdańska. POIiŚ

UCHWAŁA NR XVII/190/2012 RADY MIASTA SOPOTU

Historia Kolibek. Fragment mapy z 1880 r.

Wieża Trynitarska jest najwyższym punktem zabudowy staromiejskiej Lublina. Została wzniesiona w 1693 roku w miejscu dawnej furty miejskiej jako

PIASKI POŁUDNIE JEDNOSTKA: 33

BRAMA, KTÓRĄ NIKT NIE PRZESZEDŁ

DYSKUSJA PUBLICZNA. Projekt planu Oliwa Górna w rejonie Akademii Wychowania Fizycznego i Sportu

Zobacz, jak zmieni się Stary Rynek i Park Staromiejski

Wykaz obiektów zabytkowych nieruchomych ujętych w ewidencji zabytków zlokalizowanych na terenie gm. Ozimek. Lp. Miejscowość Obiekt Adres Uwagi

MŁYNY NAD KAMIENNĄ (i jej dopływami), cz. 2

1 Bąkowice dom ul. Główna obok Nr

PROGRAM REURIS PODSUMOWANIE

Anna Wysocka Angelika Miezio Alicja Wysocka

SPRAWOZDANIE z działalności Komisji Rozwoju Przestrzennego Rady Miasta Gdańska za rok 2009

WYKORZYSTANIE HYDROENERGETYCZNE istniejących obiektów piętrzących wodę w Polsce

Gdańsk, dnia 8 maja 2015 r. Poz ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W GDAŃSKU. z dnia 6 maja 2015 r.

Dawna FABRYKA CYKORII potem MŁYN PAROWY Ch. L. Freitaga ul. Kręta 5

DYSKUSJA PUBLICZNA. Projekt planu Jasień - rejon Potoku Siedlickiego w mieście Gdańsku

Ochrona wód Zatoki Gdańskiej budowa i modernizacja systemu odprowadzania wód opadowych w Gdańsku

Gminna Ewidencja Zabytków

Kozłów. Nieruchomość na sprzedaż

A/1483

Gdańskie dzielnice tu mieszkam tu działam ORUNIA GÓRNA GDAŃSK POŁUDNIE

UCHWAŁA NR XXII/607/16 RADY MIASTA GDAŃSKA. z dnia 28 kwietnia 2016 r.

Sprawdź co się zmieni Infolinia: (pn-pt 9:00-17:00), koszt jak za połączenie lokalne

ŁUCZANOWICE KOŚCIELNIKI JEDNOSTKA: 61

WYZWANIA WSPÓŁCZESNEJ URBANISTYKI

Gdańsk, dnia wtorek, 23 maja 2017 r. Poz UCHWAŁA NR XXXVIII/1033/17 RADY MIASTA GDAŃSKA. z dnia 25 kwietnia 2017 r.

Głowackiego z odprowadzeniem ścieków do projektowanej kanalizacji sanitarnej w ulicy 1 Maja;

DYSKUSJA PUBLICZNA. Projekt planu Matarnia rejon ulicy Elewów II w mieście Gdańsku (nr planu 2613) Gdańsk roku

LP ODCINEK DŁUG OŚĆ ( km ) 1 Kołobrzeg Budzistowo INTERESUJACE OBIEKTY KRAJOZNAWCZO TURYSTYCZNE ZAGOSPODAROWANIE TURYSTYCZNE NAWIERZCHNIA

Bydgoski Dom Aukcyjny Sp. z o.o.

Czarna Górna- działka nr 123/1. Nieruchomość gruntowa na sprzedaż

PROGRAM MAŁEJ RETENCJI DLA WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO MAZURSKIEGO NA LATA

MEMORANDUM INFORMACYJNE. Lokale usługowe w zabytkowej przestrzeni

KATOLICKI CMENTARZ PARAFIALNY

Gardna Wielka ul. Kościuszki 18 Lokal użytkowy nr 1. Nieruchomość na sprzedaż

UCHWAŁA NR XLVI/1361/17 RADY MIASTA GDAŃSKA. z dnia 18 grudnia 2017 r. w sprawie wykazu wydatków, które nie wygasają z upływem roku budżetowego 2017.

DUŻA RAMA KOMUNIKACYJNA MIASTA

PAWEŁ ADAMOWICZ PREZYDENT MIASTA GDAŃSKA

Gminna Ewidencja Zabytków Gminy Mieszkowice Powiat Gryfiński

Nieruchomość do sprzedania. Katowice ul. Paderewskiego 33

MEMORANDUM INFORMACYJNE. Lokale usługowe w zabytkowej przestrzeni

"Budowa południowej obwodnicy Morawicy w ciągu drogi wojewódzkiej Nr 766 do skrzyżowania z projektowaną obwodnicą DK73.

Partner wiodący: Gmina Bolesławiec. Partnerzy projektu. Gmina Warta Bolesławiecka. Gmina Osiecznica. Miasto Bolesławiec

Transkrypt:

STAWY I ZBIORNIKI RETENCYJNE W GDAŃSKU SKĄD WZIĘŁY SIĘ OBECNE NAZWY? Gdańsk, 2012 Opracował: Jacek Zieliński

STAWY I ZBIORNIKI RETENCYJNE W GDAŃSKU skąd wzięły się obecne nazwy? Stawy i zbiorniki retencyjne zlokalizowane na obszarze miasta Gdańska są własnością Gminy Gdańsk, a ich administratorem w imieniu gminy są Gdańskie Melioracje Spółka z o.o. Obowiązujące nazewnictwo stawów i zbiorników powstało w ostatnim półwieczu i zostało w większości obiektów powiązane z nazwą ulicy do której przylega obiekt. Takie nazewnictwo nie zawsze jest ułatwieniem w lokalizacji zbiornika wodnego. Większość stawów i zbiorników zlokalizowana jest w naturalny sposób na miejscach historycznie istniejących obiektów. Obiekty te posiadały w przeszłości swoje nazwy własne. Wiele obecnych nazw jest po prostu niemiło brzmiących dla ucha, a wręcz absurdalnych, jak np. Bytowska 4a, Chłopska, itp. Nie mają one nic wspólnego z nazewnictwem historycznym, które funkcjonowało na większości obiektów przez kilka wieków. A tak przedstawiało się to z biegiem minionych wieków na Potoku Oliwskim. Poniższe fakty historyczne odnoszą się do lokalizacji, na których znajdują się obecnie zbiorniki, będące własnością Gminy Gdańsk. Już od średniowiecza na Potoku Oliwskim i jego dopływach funkcjonowała bogata sieć stawów oraz pracujących przy nich młynów, kuźni, foluszy, tartaków, itp. Potok Oliwski był bardzo pracowitym ciekiem wodnym, przynoszącym właścicielom (m.in. cystersom, którzy mieli w posiadaniu Dolinę Radości) wspomnianych zakładów spore dochody. Funkcjonowało na nim około 20 zakładów przemysłowych zwanych ogólnie młynami. Stąd historyczne nazwy zawierają zawsze słowo młyn. Zbiornik JELITKOWSKI - Staw Nr 1 Młyn powstał w 1609 i służył do przemiału kości, później funkcjonowały kolejno tartak, kuźnia stali, papiernia, kuźnia miedzi i młyn zbożowy. Staw nazywano prawdopodobnie tak jak tutejszą wioskę rybacką, później też letnisko Golusdoho, 1245; Golusdov, 1279; Glottkow, 1480; Jalatkowo, 1570; Glettkau, 1599. Obecna nazwa stawu Jelitkowski jest historycznie uzasadniona. Zbiornik ORŁOWSKA - Staw Nr 2 Wymieniony po raz pierwszy w 1279 jako Primore. Młyn zbożowy istniał już w 1480. Od 1540 dzierżawiła go rodzina Conradów, stąd nazwa Konradowo (Hamer Nobilis Johannis Conrad, 1570; H. Conrads Hammer, 1577), używana do ostatniej wojny. Młyn przekształcony został w kuźnicę miedzi, a w pięknym parku wybudowano dwór. Obecna nazwa zbiornika Orłowska pochodzi od nazwy przyległej ulicy, dubluje się też z nowo wybudowanym w 2009 zbiornikiem retencyjnym nazwanym Orłowska II. Zbiornik CHŁOPSKA - Staw Nr 3 W 1608 działała tu kuźnica miedzi i folusz garbarski, później młyn zbożowy czynny do ostatniej wojny. Posiadłość również należała do rodziny Conradów (Klein Konradshammer, 1715). Obecna nazwa zbiornika Chłopska pochodzi od nazwy przyległej ulicy. Zbiornik SUBISŁAWA - Staw Nr 4 Założony w 1591 jako kuźnica, funkcjonował potem kolejno jako młyn kaszowy, olejarnia, fabryka broni, odlewnia żeliwa, wytwórnia maszyn i na koniec ponownie jako młyn zbożowy. Historyczna nazwa Wojnowo pochodzi od nazwiska właściciela (Gunthershof, 1695). Obecna nazwa zbiornika Subisława pochodzi od nazwy przyległej ulicy. Zbiornik GRUNWALDZKA - Staw Nr 5 Młyn powstał w 1596 pierwotnie jako kuźnica, później młyn prochowy, wytwórnia blachy i folusz oraz gorzelnia, należąca do menonitów, a od 1826 ostatecznie młyn zbożowy. W roku 1859 stał się własnością rodziny Czachowskich, której przedstawiciel Jerzy był w latach 1874-1885 sołtysem Oliwy. Obecna nazwa zbiornika Grunwaldzka pochodzi od nazwy przyległej ulicy.

Zbiornik OPACKA - Staw Nr 6 Młyn kaszowy (Krupphammer, 1692) istniał co najmniej od 1591 jako kuźnia, później olejarnia, tartak i młyn zbożowy. W 1866 kupił go Józef Czachowski. Obecna nazwa zbiornika Opacka pochodzi od nazwy pobliskiej ulicy. Zbiornik PARK OLIWSKI - Staw Nr 7 Nad stawem w rejonie obecnego wodospadu w Parku Oliwskim funkcjonowała wytwórnia drutu, zlikwidowana przed 1610 w związku z założeniem parku. Obecna nazwa zbiornika Park Oliwski jest historycznie uzasadniona. Zbiornik SPACEROWA - Staw Nr 8 Młyn Wójtowski, wymieniony po raz pierwszy w 1594 należał do klasztornego wójta. W końcu XIX w. rozbudowano go i nazywano młynem Dahlmanna. Miele zboże do dziś, ma napęd wodno-elektryczny. Obecna nazwa zbiornika Spacerowa pochodzi od nazwy przyległej ulicy łączącej Oliwę z Osową. Zbiornik KUŹNIA WODNA - Staw Nr 11 Na Potoku Oliwskim, przed ul.bytowską. Od początku działała tu kuźnia, której pierwszym właścicielem był Hans Klinghammer. Odsprzedał ją w 1597 Opatowi Zakonu Cystersów w Oliwie Dawidowi Konarskiemu. W latach 1628-1733 kuźnia należała do rodziny Remus, potem do wielu właścicieli, a od 1978 jest żywym muzeum, oddziałem Muzeum Techniki w Warszawie. Obecna nazwa zbiornika Kuźnia wodna jest historycznie uzasadniona. Zbiornik BYTOWSKA 4 - Staw nr 12 Wymieniany w 1597 dworek należał do jezuitów. W 1611 posiadłość kupił urzędnik miejski Jakub Schwabe. Do 1700 potok napędzał folusz, przekształcony później w kuźnicę miedzi, od 1827 na kuźnicę żelaza, a w 1900 na krótko na młyn zbożowy. Od 1900 działała popularna restauracja ogrodowa o nazwie Schwabental. W letnie popołudnia na wyspie na stawie przygrywała gościom orkiestra. Obecna nazwa zbiornika Bytowska 4 pochodzi od nazwy przyległej ulicy. Dalsza część doliny, występująca pod nazwą Oberschwabental Górna Dolina Schwabego posiadała kolejne dwa młyny. Zbiornik BYTOWSKA 4A - Staw Nr 14 Nazwa (Freudenthal) pojawia się po raz pierwszy w 1648. Nad stawem funkcjonował prawdopodobnie do II poł. XIX w. młyn zbożowy. Obecna nazwa zbiornika Bytowska 4 a pochodzi od nazwy przyległej ulicy. Dopiero powyżej Górnej Doliny Schwabego rozciąga się właściwa Dolina Radości, a na obszarze dużej majętności wydzierżawionej przez cystersów czynne były trzy młyny.

Podobnie jak na Potoku Oliwskim historia toczyła się na Potoku Strzyża (Stricz, 1188; Strize, 1235; Striess, 1404; Striessbach) i jego dopływach. Podobnie, w aspekcie wykorzystywania przez człowieka pracy wody. Potok Oliwski na odcinku wykorzystywanym intensywnie do napędzania wszelakiego rodzaju urządzeń posiada na długości 7,3 km średni spadek około 11. Potok Strzyża od wypłynięcia z obszarów leśnych w Matemblewie i połączenia się z Potokiem Jasień posiada na długości 7,5 km, do ujścia w Martwej Wiśle średni spadek około 8,6. Wrzeszczańskie potoki: Strzyża, Jaśkowy, Królewski, wielokrotnie zagrażały dzielnicy wylewami, a nawet powodziami (ostatnia w lipcu 2001 r.). Z biegiem wieków ludzie pozmieniali w wielu miejscach trasy potoków, ukryli je w podziemnych kanałach. Przepływały one dawniej przez liczne stawy, z których do dzisiaj przetrwało niewiele. Od 1283 roku całą Strzyżą, z jej wszystkimi stawami i młynami, władali oliwscy cystersi. Dzięki jednemu właścicielowi potoku mógł powstać spójny system stawów, zastawek, progów piętrzących, jazów, kanałów młyńskich, a przy nich licznych zakładów napędzanych energią wody. Tak jak na Potoku Oliwskim młyny na Strzyży pełniły różnorodne funkcje młyny zbożowe, kuźnice żelaza, miedzi, srebra, folusze, papiernie, tartaki. Od XVII w. zmiany charakteru Wrzeszcza, jako popularnego miejsca wypoczynkowych przyjazdów gdańszczan, a w końcu miejsca budowy letnich rezydencji, sprawiły że potoki zaczęły odgrywać ważną rolę w ogrodach zakładanych przy dworach. Wiele z tych dworów było też powiązanych z zakładami produkcyjnymi i tworzyło niewielkie, ale liczne kompleksy rezydencjalno-przemysłowe. Dla przykładu w XVII w. we wsi Strzyża znajdowało się aż 10 takich zespołów. Nie wszystkie dwory posiadały młyny, ale za to w wielu ogrodach znajdowały się stawy i fontanny. Jednak od XIX w., kiedy w dobie pary wodnej, potem energii elektrycznej i spalinowej energia wodna zaczęła tracić na znaczeniu, system wodny Wrzeszcza powoli zaniedbywano, by w końcu przejść do zasypywania stawów i wprowadzania potoków do podziemnych kanałów. I dzieje się tak dalej w czasach nam współczesnych. Schowano Strzyżę pod Galerią Bałtycką, a obecnie chowa się spory odcinek potoku pod Nową Słowackiego - odcinek leżący w miejscu dawnej wsi Strzyża Górna, który pięknie meandrował wśród zieleni (chociaż zaniedbanej), spadając kaskadami kilku progów w miejscach dawnych młynów. W latach rozkwitu wykorzystywania energii wody na Strzyży było 11 młynów o różnorodnym przeznaczeniu. Dzisiaj mamy 5 zbiorników przepływowych z piętrzeniem wody (w tym zbiornik Kiełpinek zlokalizowany za Obwodnicą, poza dzielnicą Wrzeszcz) i 1 zbiornik w dolinie potoku, ale na dopływie kanalizacji deszczowej. Zbiornik SREBRNIKI Miejsce zwane raczej jako Srebrzysko (Silberhammer, 1711), należało początkowo do Lobekowa. Oddzieliło się w 1654, kiedy stało się własnością słynnego złotnika Piotr von der Renne. Funkcjonowała tu wtedy kuźnica miedzi i topnia srebra woda napędzała miechy. Potem majątek zmieniał właścicieli. Obecna nazwa zbiornika, nieco zmieniona, odpowiada kontekstowi historycznemu. Zbiornik SŁOWACKIEGO-POTOKOWA W miejscu tym już w 1602 była kuźnica i dwór. W 1711 zaczęto je nazywać Lobekowem (Lobeckshof), od nazwiska ówczesnego właściciela. Zakład przekształcono w folusz, a później młyn zbożowy, zwany Kamiennym Młynem (Steinmuuhle, 1809). Obecna nazwa zbiornika pochodzi od nazw przyległych ulic. Zbiornik OGRODOWA W 1625 założona została posiadłość o nazwie Brentau, co spolszczono na Brętowo. Była tu kuźnica i młyn prochowy a we wsi jeszcze 3 młyny. Majątek zmieniał właścicieli. Staw najdłużej służył do napędu kuźni zwanej Brętowskim Młynem. Obecnie jest to najlepiej zachowany zespół młyński w dolinie Strzyży. Istniejące obiekty mają formy, jakie zyskały w okresie od końca XVIII do połowy XIX w. dom młynarza, domy przy ul.ogrodowej 2 i 5, staw, grobla z fundamentami średniowiecznego młyna, a nawet 300 letni dąb. Obecna nazwa zbiornika pochodzi od nazwy przyległej ulicy.

Zbiornik GÓRNE MŁYNY Lokalizuje się go w miejscu zespołu podmłyńskiego Nowiec Górny należącego do miejscowości o nazwie Nawitz, wymienianej już w 1342 jako Naucz. W 1612 były tu dwór, kuźnica i folusz. W skład majątku wchodził też Nowiec Dolny, z istniejącym obecnie stawem, gdzie zachowały się nieliczne urządzenia wodne z zabudowaniami. Obecna nazwa zbiornika nie posiada w nazwie słowa Nowiec, ale z uwagi na nadanie tej nazwy kolejnemu zbiornikowi w górę potoku jest do zaakceptowania w kontekście historycznym. Zbiornik NOWIEC II W miejscu tym nie istniał w przeszłości staw na Strzyży. Nazwa zbiornika, choć nieco przekształcona, nawiązuje do historycznej nazwy miejscowości. Zbiornik KIEŁPINEK Miejsce, za nasypem kolejowym, w którym istniało w przeszłości jezioro Kołpino (Colpyn, 1235). Przez jezioro przepływała rzeczka Kolpnica, dopływ Strzyży. Obecnie do zbiornika zbiegają się potoki Strzyża i Matarnicki. Nazwa zbiornika pochodzi od nazwy miejscowości Kiełpinek, określonej w krzyżackim dokumencie z 1376 jako Prsegarsino (Przegarzyno) alias Kielpink. Nazwa zbiornika jest zatem historycznie uzasadniona, nawiązuje bowiem do historycznej nazwy miejscowości. Wracając w dół potoku do centrum Wrzeszcza warto przypomnieć jeszcze istniejący do dzisiaj, ale już suchy Staw Kuźniczki. Nową formę zyskał on w dobie powstawania we Wrzeszczu licznych posiadłości letnich z ogrodami. W rejonie tym, na Strzyży istniał już w 1263 młyn. Dzięki wartkiej Strzyży Kuźniczki wyróżniały się niezwykle bogatym jak na gdańskie warunki układem wodnym. Tworzyły go wtedy cztery stawy, kaskada, i upiększony sześcioma fontannami kanał (. ) W czasie wojen napoleońskich, dzieląc losy innych podmiejskich posiadłości, Kuźniczki zostały mocno zniszczone. W 1870 roku przeszła przez nie linia kolejowa, która zdewastowała pozostałości dawnego parku ( Ogrody odchodzące? ). Uruchomienie browaru (1871), kuźni, potem restauracji ogrodowej z okrągłą altaną, a w latach 70-tych XX w. budowa kompleksu sportowego (zresztą do dzisiaj w pełni nie zrealizowanego) klubu Start, dokończyły procesu degradacji parku, a tym samym niemal kompletnej likwidacji atrakcji wodnych. Już mapa Wrzeszcza z 1899 pokazuje Klein-Hammer Park w znacznie okrojonych granicach w porównaniu do pierwotnego ogrodu, ze stawem poza parkiem. Spory odcinek Strzyży zniknął skanalizowany pod ziemią, a jedyny ostały się staw straszy obecnie suchym zarośniętym zielenią i zaśmieconym dnem. A w czasie swojej świetności był centrum Parku Kuźniczki, który istnieje nadal w zminimalizowanej formie, po przeprowadzonej rewitalizacji w 2005 roku i służy mieszkańcom jako enklawa zieleni w centrum Wrzeszcza.

Dwa pozostałe potoki, zwane dawniej rzeczkami, które przecinają Wrzeszcz, to Potok Jaśkowy i Potok Królewski. Nad oboma istniały dawniej niewielkie stawy z młynami. Potok Jaśkowej Doliny przepływał przez kilka stawów, dzisiaj pozostały dwa (przy posesjach Nr 15 i Nr 67- obecnie suchy). Osada Stara Jaśkowa Dolina (istniała w połowie długości doliny) posiadała 3 stawy rybne, karczmę i browar. Nietypowym śladem jednego ze zlikwidowanych stawów, u zbiegu Jaśkowej Doliny i głównego traktu, który był wykorzystywany jako wodopój dla koni ciągnących powozy, jest neobarokowa fontanna z trawertynu zbudowana ponad 100 lat temu. Zbiornik WILEŃSKA Nazwa zbiornika pochodzi od nazwy przyległej ulicy. Miejsce to zwane było dawniej Diabełkowem (Duwelkau, 1745). Staw UPHAGENA Traktowany obecnie jako piaskownik na Potoku Królewskim. Nazwa pochodzi od nazwy posiadłości z ogrodem (parkiem), należącej do rodu Uphagenów. Stawy wchodziły w skład dużego ogrodu przy dworze Mon Plaisir. Uratowana przed parcelacją zachodnia część w 1913 została udostępniona mieszkańcom jako park miejski. Zbiornik retencyjny na terenie POD Przy Torze, ul.hynka Nazwa zbiornika pochodzi od nazwy przyległej ulicy. Franciszek Hynek był przed- i powojennym działaczem sportu balonowego, dwukrotnym zdobywcą Pucharu Gordona Benetta. Zginął tragicznie podczas lotu balonem nad Kaszubami w 1958.

Dobrze zagospodarowanym potokiem, pod względem wykorzystywania energii wody, był również Potok Siedlecki. Wieś Siedlica, w dolinie potoku, była wymieniona po raz pierwszy w 1440. Na zachód od Siedlec znajdował się Emaus, gdzie do dzisiaj zachował się budynek młyna, stojący teraz niemal w centrum nowego węzła drogowego. Dalej na zachód w górę potoku istniał przysiółek Krzyżowniki (Tempelburg, 1539), gdzie przy dworze z XVII w. znajdował się staw a przy nim młyn (Siedlecki Młyn). Staw stanowił pośredni zbiornik, z którego doprowadzano rurami wodę pitną do Gdańska. Dalej w górę potoku istnieje obecnie dzielnica Zabornia, której nazwa została utworzona dopiero po wojnie. Istniały tam karczmy Piekło i Raj (Holle i Paradies, 1734). Od nazwy pierwszej z nich miejsce nazywano Pieklisko. Natomiast przy ul.myśliwskiej istniał majątek Christinehof, 1833, co można najlepiej oddać jako Krysin. Tereny Piekliska jak i Krysina należały do gruntów Ujeściska-Mieścina, tak jak cmentarz. Zbiornik ZABORNIA Nazwa zbiornika pochodzi od nazwy dzielnicy, zmienionej po wojnie. Pierwotna nazwa miejsca brzmiała Pieklisko. Zbiornik MYŚLIWSKA Nazwa zbiornika pochodzi od nazwy przyległej ulicy. Przez pewien okres historyczny funkcjonowała nazwa miejsca jako Krysin. Zbiorniki przy CMENTARZU ŁOSTOWICKIM (uważa się nazwę cmentarza za błędną) znajdujące się na końcu ul. Ujeścisko. Zbiornik ŁABĘDZIA Nazwa zbiornika pochodzi od nazwy przyległej ulicy. Zbiornik CEDROWA Nazwa zbiornika pochodzi od nazwy przyległej ulicy. Zbiornik JABŁONIOWA Nazwa zbiornika pochodzi od nazwy przyległej ulicy. Zbiornik JELENIOGÓRSKA Nazwa zbiornika pochodzi od nazwy przyległej ulicy. Zbiornik WARSZAWSKA Znajduje się na dawnych gruntach wsi Mieścin (Mesthin, 1338). Niemiecką nazwą był Wonneberg, a pod koniec XIX w. pojawiła się nazwa Wujeścisko. W środku wsi istniał staw, obecnie zasypany. Nazwa zbiornika pochodzi od nazwy przyległej ulicy. Zbiorniki PRZEMYSKA-BIAŁOSTOCKA Nazwa zbiornika pochodzi od nazw przyległych ulic. Zbiornik OWCZARNIA Nazwa zbiornika pochodzi od nazwy dzielnicy miasta, w której jest zlokalizowa-ny. Wieś dzierżawiona w końcu XVIII w. przez gdańszczan miała nazwę Szafarnia. W 1973 weszła w skład Gdańska. Zbiornik BARNIEWICE Nazwa zbiornika pochodzi od nazwy dzielnicy miasta, w której jest zlokalizowany. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1235 (Bargnevitz). W 1973 część dawnego majątku weszła w skład Gdańska. Zbiornik KLUKOWO Nazwa zbiornika pochodzi od nazwy dzielnicy miasta, w której jest zlokalizowany. Najstarsza wzmianka o wsi pochodzi z 1570 (Gluckau). W 1973 weszła w skład Gdańska. Zbiornik RĘBIECHOWO III Nazwa zbiornika pochodzi od nazwy dzielnicy miasta, w której jest zlokalizowany. Najstarsza wzmianka o wsi pochodzi z 1209 (Rambecowe nad rzeką Strzelniczką). Dalsze zapisy nazwy, to Rambechowo, Rembechowo i Rembiechowo w 1245. W 1973 wieś weszła w skład Gdańska.

Większość zbiorników retencyjnych wybudowanych w ostatnich latach w dzielnicach określanych jako Gdańsk-Południe, znajduje się w miejscach, które nie posiadały konkretnych nazw historycznych. Wchodziły najczęściej w skład rozległych majątków otaczających Gdańsk. Stąd trudno o ustalenie kontekstu historycznego dla nazewnictwa tych obiektów. Zbiornik ŚWIĘTOKRZYSKA 1 Nazwa zbiornika pochodzi od nazwy pobliskiej ulicy. Zbiornik ŚWIĘTOKRZYSKA 2 Nazwa zbiornika pochodzi od nazwy przyległej ulicy. Staw WIELKOPOLSKA Nazwa zbiornika pochodzi od nazwy przyległej ulicy. Zbiornik AUGUSTOWSKA Nazwa zbiornika pochodzi od nazwy przyległej ulicy. Zbiornik WIEŻYCKA Nazwa zbiornika pochodzi od nazwy przyległej ulicy. Ulica Wieżycka prowadzi do dawnej wsi Zakoniczyn (Zankoczyn, 1334; Zechenzin, 1603; Zankenczyn, 1709). Od 1973 r. Zakoniczyn jest częścią Gdańska. Zbiorniki ŚWIĘTOKRZYSKA I, ŚWIĘTOKRZYSKA II, WIELKOPOLSKA, WIEŻYCKA zlokalizowane są na obszarze dzielnicy Łostowice. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1334 r. (Vlostowicz), Krzyżacy zniemczyli ją na Schonfeld (1356). W 1973 r. wieś weszła w skład Gdańska. Zbiornik PLATYNOWA Nazwa zbiornika pochodzi od nazwy przyległej ulicy. Zbiornik KOLOROWY Nazwa zbiornika pochodzi od nazwy sąsiadującego z nim osiedla mieszkaniowego. Zbiornik MADALIŃSKIEGO Nazwa zbiornika pochodzi od nazwy przyległej ulicy. Zbiornik TENISOWA Nazwa zbiornika pochodzi od nazwy przyległej ulicy. Zbiorniki KOLOROWY, AUGUSTOWSKA, PLATYNOWA, TENISOWA, MADALIŃSKIEGO zlokalizowa-50ne są na obszarze administracyjnym dzielnicy Chełm. Miejsce to pojawiło się w zapiskach jako Nova Gorca w 1277 r. W 1437 r. nazywano Stolzenberg, spolszczony później na Chełm. Po I rozbiorze Polski Fryderyk Wielki utworzył miasto tzw. Królewsko-Pruskie Bezpośrednie Miasto Chełm, które miało stanowić konkurencję dla Gdańska. Posiadało 14 ulic, ratusz i klasztor. Rozwijało się jednak słabo, a działania wojenne z początku XIX w. przyniosły miastu ostateczną zagładę. Chełm włączono do Gdańska w 1973 r., powiększając o grunta historycznej Starej Wsi (Altdorf, 1789). Zbiornik MOKRA FOSA Nazwa zbiornika odnosi się do historycznie istniejącej tu mokrej fosy chroniącej od zachodu twierdzę Fortyfikacji Miejskich Gdańska, a konkretnie Bastion Neubauera na Górze Gradowej, wybudowany w roku 1685. Staw CYGANKA Nazwa stawu pochodzi od nazwy pobliskiej ulicy Cygańska Góra, biegnącej pod szczytem wysokiego wzniesienia. Znajdowała się tu niegdyś rozległa wieś, a od 1901 r. dzielnica Gdańska (Zochanino alias Zochanike, 1344; Suchancke, 1380; Zichanken, 1614; Zigankenbeg, 1650). Obecna nazwa dzielnicy to Suchanino. Zbiornik ORŁOWSKA II Nazwa zbiornika pochodzi od nazwy przyległej ulicy i nie ma kontekstu historycznego. Zbiornik zlokalizowany jest obecnie na kolektorze kanalizacji deszczowej w śladzie którego dawniej płynął potok zwany Granicznym.

Zbiornik BUDOWLANYCH II Nazwa zbiornika pochodzi od nazwy przyległej ulicy i nie ma kontekstu historycznego. Jest to obszar obecnej dzielnicy Gdańska Kokoszki. Najstarsza wzmianka pochodzi z 1342 Koprzywno (Coprisivino). W 1570 występuje już jako Kokoszki alias Burggrafin, rzadziej jako Kokoszkowy (1628). Mając na uwadze zapisy zawarte w Rozporządzeniach Rady Ministrów z 1946 i 1949 roku, nadal obowiązujących, powrót do historycznego nazewnictwa miałby na celu przywrócenie lub nadanie obiektom dawnych nazw polsko brzmiących - nazw nawiązujących do kontekstu historycznego, a nie jak obecnie w wielu przypadkach oderwanych od niego. Przykładem takich pozytywnych, dokonanych już zmian był powrót do historycznego nazewnictwa potoków Strzyża i Królewskiego oraz zbiornika Mokra Fosa. Może być to na tyle ułatwione przedsięwzięcie, bowiem zasadnicza mapa Gdańska, interaktywny plan Gdańska na stronach Urzędu Miasta, oraz wiele wydawnictw mapowych dostępnych w handlu nie zawiera w ogóle nazw zbiorników wodnych. Literatura wykorzystana: Andrzej Januszajtis Od Gyddanyzc do Wielkiego Gdańska, 2011 Katarzyna Rozmarynowska Ogrody odchodzące...?, 2011 Pod redakcją Katarzyny i Jakuba Szczepańskich Wędrówki po Wrzeszczu, 2011 Opracował: Jacek Zieliński