Od ekspansji europejskiej do narodzin nowych państw. Kluczowe wydarzenia historii nowożytnej (½) Piotr Borek 27/11/2014

Transkrypt

1 Od ekspansji europejskiej do narodzin nowych państw. Kluczowe wydarzenia historii nowożytnej (½) Piotr Borek 27/11/2014

2 1498 Przybycie Portugalczyków do Indii kalendarium 1600 Powstanie British East India Company (1602 Powstanie Vereenigde Ostindische Compagnie; 1608 Przybycie kupców Brytyjskich do Suratu; Poselstwo brytyjskie na dworze mogolskim; 1664 Powstanie La Compagnie française des Indes Orientales) 1757 Bitwa pod Plassey; 1785 Lord Cornwallis pokonuje Tipu Sultana; 1818 Zwycięstwo brytyjskie nad Marathami; Brytyjski podbój Pendżabu i Sindhu Maj 1857 Wybuch powstania Sipajów 1858 Rozwiązanie British East India Company 1877 Wielki Darbar 1885 Pierwszy zjazd Indyjskiego Kongresu Narodowego w Bombaju (1906 Powstanie Ligii MuzuĿmańskiej; 1916 Pakt Tilak-Dźinnah w Lakhnau; 1919 Akty Rowlatta i satjagraha Gandhiego; masakra w Amritsarze; 1920 Reforma Montagu- Chelmsforda; 1940 Rezolucja z Lahore) 1942 Decyzja o wprowadzeniu kompanii Quit India 1947 Powstanie niepodlegŀych Indii i Pakistanu (14-15 sierpnia). Początek nowego konfliktu politycznego na arenie międzynarodowej

3 !

4

5 !

6

7 !

8 Europejska ekspansja handlowa Wiek XVII to okres wzmożonej działalności gospodarczej Europejczyków na subkontynencie. W tym czasie powstały trzy organizacje, które rywalizowały ze sobą, zabiegając o przywileje handlowe i nowe posiadłości terytorialne w Azji. Rywalizacja była czterostronna (także Portugalczycy). W roku 1600 powstała pierwsza na świecie spółka akcyjna, zarejestrowana w Wielkiej Brytanii pod nazwą British East India Company, znana także jako John Company. 31.XII.1600 r. Elżbieta I nadała firmie specjalny Przywilej Królewski, zapewniający jej monopol handlu z tzw. East Indies (archipelag malajski). Archipelag malajski był początkowo także głównym celem Vereenigde Ostindische Compagnie, ustanowionej przez Holendrów 20.III.1602 roku. La Compagnie française des Indes orientales, została założona w roku 1664 pod egidą Ludwika XIV. Celem ekspansji gospodarczej Francuzów były początkowo Madagaskar, a następnie wyspy Reunion i Mauritius. Swoje główne zdobycze w Indiach francuska spółka zawdzięcza osobie Francois Martin, który przybył do Indii w roku 1668.

9 Bitwa pod plassey (1757) Pomimo znaczącej przewagi Brytyjczyków wśród europejskich w Indiach Francuzi długo nie poddawali się woli brytyjskiej i podejmowali działania zmierzające ku osłabieniu sił brytyjskich w Azji Południowej. Przykładem takiego działania jest słynna bitwa pod Plassey, znana jednak nie jako konflikt francusko-brytyjski, ale bengalsko-francuski. Udział Francuzów ograniczał się w tym wypadku do udzielenia wsparcia stronie indyjskiej. Bitwa pod Plassey świadczy o tym, że Anglicy coraz bardziej angażowali się w wewnętrzne sprawy indyjskie. Przestał im wystarczać nadzór nad środkami produkcji. Sama bitwa pod Plassey jest ukoronowaniem brytyjskiej ingerencji w indyjski(e) system(y) władzy, ale jej następstwa świadczą o rozpoczynającym się procesie stopniowego przejmowania władzy na subkontynencie. 1759: Brytyjczycy pokonują Holendrów pod Ćinsura. 1764: Brytyjczycy pokonują zbuntowanego Mir Kasima Aliego pod Buxar i przejmują pełną kontrolę polityczną nad Bengalem.

10 Sipajowie, rycina z 1773 r. chalklands.wordpress.com/ category/battle/britishfrench-uniforms/

11 Powstanie Sipajów (1857) Sipajowie były to oddziały Indusów, szkolone i dowodzone przez Europejczyków od XVIII w. (słowo sepoy, z perskiego sipahi, zbrojny żołnierz). Początkowo rekrutacja obejmowała mieszkańców południa. Hindusi mieli przyznawane najniższe stanowiska oficerskie. Za główną przyczynę powstania historycy uważają dążenia dawnych możnowładców do odzyskania utraconych wpływów, pozycji i przywilejów, z których utratą, na rzecz nowo powstałych i szybko bogacących się klas uzależnionych od urzędów imperium, nie chcieli się pogodzić.

12

13 Po powstaniu 2 sierpnia 1858 r. został wydany Act for the Better Government of India, w którym zawarte zostały gwarancje sprawiedliwego panowania w Indiach królowej Wiktorii. 1 listopada 1858 r.: Kompania Wschodnioindyjska została rozwiązana, a królowa Wiktoria przejęła pełnię władzy. Bezpośrednie rządy zaczął sprawować w jej imieniu generalny gubernator jako wicekról Indii.

14 Wielki Darbar (1877) 1.I.1877 ceremonia proklamowania królowej Wiktorii Cezarzową Indii. Związanie tronu brytyjskiego z Indiami miało być jednym z głównych sposobów na podniesienie poczucia wartości indyjskich możnych. photos/balochistanquetta/ /in/photostream/

15 Bibliografia Stanley Wolpert, Nowa historia Indii, Warszawa: Książka i Wiedza, Krzysztof Iwanek, Od kolonii do mocarstwa , Warszawa: PWN, 2013.