Zoologia 5. WIJE I OWADY. Jerzy Dzik. Instytut Paleobiologii PAN Instytut Zoologii UW. Warszawa 2015
|
|
|
- Renata Mikołajczyk
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Zoologia 5. WIJE I OWADY Jerzy Dzik Instytut Paleobiologii PAN Instytut Zoologii UW Warszawa 2015
2 Ant I ATELOCERATA UTRATA drugiej pary anten Euthycarcinida oczy słupkowe pars incisiva Md wtórny staw mandibulae Diplopoda pars molaris Thysanura Crustacea jedna para czułków (węch), zanik Ant II; żuwaczki bez głaszczek osobna regulacja rozwoju segmentacji grzbietowej i brzusznej pierwotna dla wijów pierwszy euthycarcinid Fuxianhuia 530 mln lat filogeneza molekularna niezgodna z paleontologiczną furca telson
3 MYRIAPODA WIJE roślinożerne Diplopoda segment Mx II z osobnym tergitem (collum) głowa jak u trylobitów trzy segmenty z parą odnóży, pozostałe podwójne zwapniała kutikula; oczy złożone po wodnych przodkach "Polydesmus" embrion Glomeris collum (Mx II) symetryczna fala pobudzenia "Iulus"
4 MYRIAPODA WIJE drapieżne Chilopoda Scutigera wij drewniak Lithobius Geophilus uwstecznienie odnóży gębowych pierwsza para tułowiowych zmieniona w kolce jadowe trawienie na zewnątrz pierwotnie oczy złożone, ustalona liczba segmentów i naprzemienny układ tergitów wtórne zwiększenie liczby i podobieństwa segmentów krótszy segment ewolucja ku uproszczeniu Scolopendra
5 APTERYGOTA WIJE sześcionogie? Collembola sześcionoga Diplopoda Tetrodontophora bielanensis (Waga, 1842) = Achorutes bielanensis A. Waga, 1842 bocznie spłaszczony Sminthurus aparat skoczny z pary odnóży odwłoka zaczepianych o brzuszny wyrostek podobieństwa molekularne do owadów wyrostek 3. segmentu sześcionogie larwy wijów sugerują ich związek z owadami Podura odnóża 4. segmentu odwłoka
6 APTERYGOTA OWADY bezskrzydłe Thysanura cercus palpus maxillaris rybik Lepisma trachea jądro komórkowe filum terminale Blatta Apis tchawki owadów Machilis chitynowe wzmocnienie segment Mx II larwy z osobnym tergitem długie filum terminale i cerci hemocjanina zanika u owadów tchawki tracheolae swoiste dla owadów są zapasowe białka heksameryny pokrewieństwa heksameryn
7 (nimfa) INSECTA JĘTKI skrzydlata Ephemeroptera imago (stadium dorosłe) Potamanthus Protereisma 280 mln lat Prosopistoma jedyne owady do dziś liniejące w stadium skrzydlatym imago rozrodcze ruchy skrzydeł tylko poprzeczne larwy wodne; imagines nie odżywiają się imago Hexagenia główne funkcje życiowe w stadium lnym ryjąca
8 WAŻKI drapieżne Odonata Libellula świtezianka Calopteryx samiec maska larwy larwy wodne (niezależnie od jętek) samca dodatkowe urządzenia płciowe; utraciły pokładełko samica ruchy skrzydeł tylko poprzeczne równowaga ról larw i imago samiec łątka Coenagrion
9 SKRZYDŁA wzdłuż ciała Blattida & Mantida podłużne składanie część analna skrzydła karaczana młode Mantis wyklute z kokonu karaluch prusak Blattella Blatta podgięte nasady tylnych skrzydeł skryte życie, rzadko latają kokony jajowe pakiet z jajami chwytne odnóża modliszka Santanamantis 125 mln lat składanie tylnych skrzydeł to przełom w ewolucji owadów Mantis
10 TERMITY owady społeczne Isoptera termitiery hodowców grzybów wyrój termitów pojedyncze jaja lot i skrzydła tylko na czas godów polimorfizm, choć diploidalne symbionty jelitowe trawią celulozę stepowe hodują grzyby zachowania społeczne dla zaszczepiania symbiontów "kompasowe" termitiery
11 WIDELNICE i skorki Plecoptera & Dermaptera widelnica Perla imago larwy widelnic wtórnie wodne; imago krótkożyjące składanie tylnych skrzydeł skorków "w kostkę" pod pokrywami; cęgi z cerci relikty dawnej różnorodności skorek Forficula cerci skorek Microdiplatys 150 mln lat
12 SKOCZNOŚĆ i mimikra Orthoptera & Phasmatodea krótkie czułki szarańcza Locusta długie czułki przednie skrzydła skórzaste otwarte życie dzięki maskowaniu i/lub skocznym odnóżom pasikonik Tettigonia Phyllium pierwotny Phasmatodea Timema imitują patyki lub liście patyczak Carausius
13 PLUSKWIAKI równoskrzydłe Homoptera głowa gryzka Psocus clyp lab Md Mx Ant clyp lab Mx cykady Cicada ssąca kłujka synchroniczność rozwoju cykad przeciw drapieżnikom u mszyc partenogeneza dla przyspieszenia inwazji amerykańska cykada Magicicada filoksera Dactulosphaira Macrosiphum skrajny oportunizm ekologiczny galas mszycy świerkowej Sacchiphantes czerwiec Porphyrophora samica tarcznika Lepidosaphes
14 PLUSKWIAKI różnoskrzydłe i wszy Heteroptera & Anoplura "wesz dinozaurów" Saurodectes 140 mln lat wesz Pediculus pluskwa Cimex przednie skrzydła częściowo skórzaste wonne wydzieliny kłujka też do drapieżnictwa płoszczyca Nepa pluskolec Notonecta kowal Pyrrhocoris odżywia się sokiem roślin pasożyty ssaków bezskrzydłe
15 POCZWARKA wynalazkiem siatkoskrzydłych Neuroptera koncentracja przeobrażenia w nieruchawym ostatnim stadium wylinkowym poczwarce zwinne drapieżne larwy Ascalaphus kokon poczwarki mrówkolew Myrmeleon jaja złotook Chrysopa imago początek całkowicie rozbieżnej ewolucji stadiów rozwojowych
16 COLEOPTERA RÓŻNORODNOŚĆ przystosowań Polyphaga reliktowe Cupedidae Tenomerga Micromalthus samiec biedronka Coccinella świetlik Lampyris samica przednie skrzydła zmienione w pokrywy tylne znacznie dłuższe składane pierwotnie larwy w butwiejącym drewnie kusak Staphylinus najbogatszy w gatunki rząd owadów
17 COLEOPTERA CHRZĄSZCZE drapieżne Adephaga biegacz Carabus "czterooki" krętak Gyrinus specyficzna nasada tylnych nóg pierwotnie wodne lądowe szybko biegają i latają rewersja ewolucji niektóre biegacze bez tylnych skrzydeł pływak Dytiscus imago
18 GĄSIENICE wynalazkiem wojsiłek Mecoptera & Siphonaptera samiec z miękkim odwłokiem gąsienica w gnijącej ściółce Panorpa dorosłe bezskrzydłe pchły odżywiają się krwią pchła Pulex imago Ctenocephalides ewolucyjny powrót do stanu "pratchawców" "pchła dinozaurów" Tarwinia 130 mln lat Permopanorpa 380 mln lat
19 CHRUŚCIKI wtórnie wodne larwy Trichoptera ewolucja domków chruścików w domku imago jedwabny domek Philopotamus chruścik Limnophilus włoski na skrzydłach (homologi łusek motyli) wodne drapieżne larwy pierwotne formują jedwabne domki na kamieniach; inne sklejają domki z detrytusu larwy wodne wtórnie domek chruścika sprzed 135 mln lat
20 MOTYLKI gryzące Lepidoptera skrzydła pokryte łuskami funkcjonalne Md u pierwotnych imago je pyłek, larwy detrytus po chruścikach larwy odziedziczyły gruczoły jedwabne Micropterigidae Micropterix reliktowe; żerują na reliktowych roślinach Micropterigidae Daiopterix 145 mln lat
21 MOTYLKI minujące i mole Lepidoptera minująca gąsienica pierwotny motyl Eriocrania ssawka imago u pierwotnych larwy minujące; i poczwarka gryzące mól Tineola imago odtąd tylko do rozrodu gąsienica imago
22 ĆMY nocne z powodu ptaków Lepidoptera ssawka zawisak Sphingidae frenulum długa ssąca trąbka z Mx skrzydła połączone frenulum gąsienice wydzielają toksyny kraśnik Zygaena wydziela cyjanowodór przeziernik Sesia jeśli imago dzienne barwy ostrzegawcze lub mimikra
23 MOTYLE DZIENNE przez nietoperze Lepidoptera osmectarium paź Papilio pierwotne nocne ale chodzą na czterech odnóżach osmectarium utrata frenulum "czworonożność" pośrednie mają frenulum choć są dzienne i z buławkowatymi czułkami australijski Euschemon z frenulum u larw paziów wonne wynicowywane osmectarium nocna Macrosoma chodzi na czterech odnóżach
24 UBARWIENIE morfogeneza Lepidoptera model gradientu dwu czynników określających kształt i układ plam ekspresja Distal-less w poczwarce ubarwienie odstraszające barwy ciepłe pigment, zimne strukturalne pigmenty melanina i pterydyny regulacja przez geny homeotyczne łuski ćmy motyla
25 DIPTERA MUCHÓWKI długoczułkowe Nematocera halteres galas bukowy poczwarka komar Culex samica samiec Mikiola Cecidomyidae tylne skrzydła żyroskopowe halteres; tylko płynny pokarm larwy beznogie (tylko pierwotne z głową) rozmnażanie w stadium larwy umożliwia niektórym szybką inwazję ochotka Chironomus dominacja węchu nad wzrokiem
26 DIPTERA MUCHÓWKI krótkoczułkowe Brachycera mucha Musca krótkie czułki dominacja wzroku nad węchem krótkie czułki ale duże oczy dostarczają do obróbki w mózgu szczegółowy obraz poczwarka mucha tse-tse Glossina rodzi jedną larwę tuż przed jej przepoczwarzeniem mucha mięsna Sarcophaga rodzi młode larwy
27 DIPTERA TANIEC godowy Brachycera gatunki muszki owocowej Drosophila mogą różnić się tylko behawiorem chromosomalna determinacja płci wyzwala dymorfizm komunikacja wzrokowa i złożony mózg umożliwia popisy złożone zachowania godowe sprzyjają specjacji Prosphyrocephala 45 mln lat dymorfizm nie rozwinęły zachowań społecznych
28 BŁONKÓWKI ewolucja Hymenoptera szeroka nasada odwłoka pilarz Tenthredo gąsienica pierwotne składają jaja w kwiatach iglastych; galasówki w tkankach roślin larwy gąsieniczników składane w owadach żerujących w roślinach żądłówki paraliżują gąsienice, którymi żywią larwy pokładełko gąsienicznik Rhyssa galasówka dębowa Cynips los larwy zależny od imago wąska nasada odwłoka larwy baryłkarza Apanteles na gąsienicy
29 BŁONKÓWKI społeczne Hymenoptera osa społeczna Paravespula pszczoła Apis u żądłówek tylko imago eksploatuje zasoby osy i pszczoły pierwotnie samotne; budują ziemne gniazda pszczoły odżywiają larwy pyłkiem i nektarem zamiast mięsa społeczne błonkówki powstawały wielokrotnie Crabronidae Pison komórka z błota na sparaliżowane pająki bez związku z haplodiploidalną determinacją płci samotna osa Crabro pokrewna pszczołom
30 KASTY mrówek Hymenoptera kasty mrówki wojownicy Eciton duże manipulacyjne żuwaczki i wąska nasada odwłoka (ułatwia obronę) mrówka Myrmica pierwotnie larwy jedzą pełzając po dnie gniazda, zwykle czekają na karmienie osa Sierolomorpha pokrewna mrówkom mrówka Ponera najważniejsza grupa zwierząt leśnych kokon z poczwarką
Chrońmy owady! http://gallery.photo.net/photo/4318247-md.jpg
Chrońmy owady! http://gallery.photo.net/photo/4318247-md.jpg Systematyka Królestwo: zwierzęta Podkrólestwo: tkankowce Typ: stawonogi Gromada: owady (Insecta) Systematyka Królestwo: zwierzęta Podkrólestwo:
Phylum Arthropoda stawonogi Nadgromada Myriapoda wije
Phylum Arthropoda stawonogi Nadgromada Myriapoda wije Podział systematyczny stawonogów Typ Arthropoda - stawonogi dzieli się na 4 podtypy: TRILOBITOMORPHA TRYLOBITOWCE CHELICERATA (CHELICERIFORMES) SZCZĘKOCZUŁKOWCE
Nie wchodzić-trwa metamorfoza Nowy wygląd-nowe życie
Nie wchodzić-trwa metamorfoza Nowy wygląd-nowe życie Co to jest metamorfoza? Metamorfoza proces charakteryzujący się znacznymi zmianami w formie lub strukturze organizmu. Rodzaje przeobrażeń Ametabolia
Temat: Stawonogi zwierzęta o członowanych odnóżach.
Temat: Stawonogi zwierzęta o członowanych odnóżach. Stawonogi to najliczniejsza gatunkowo grupa zwierząt występujących na Ziemi. Organizmy te żyją w wodach słodkich i słonych oraz niemal we wszystkich
Szymon Jaszczołt kl V
Szymon Jaszczołt kl V Co to są owady Owady to gromada stawonogów. Najliczniejsza grupa zwierząt. Są to zwierzęta wszystkich środowisk lądowych, wtórnie przystosowały się też do środowiska wodnego. Były
Spis treści. Przedmowa. Wprowadzenie
Spis treści Przedmowa. Wprowadzenie 1. Straty wywołane działalnością owadów w gospodarce człowieka 2. Podstawy teoretyczne zwalczania szkodliwych owadów 2.1. Status szkodnika roślin 2.2. Zwalczanie szkodliwych
Opis zwierząt. wykorzystano materiał Wigierskiego Parku Narodowego
Opis zwierząt wykorzystano materiał Wigierskiego Parku Narodowego Płytkie zbiorniki, porośnięte roślinnością wodną, stwarzają optymalne warunki do życia i rozwoju wielu gatunków owadów wodnych, takich
tel:
Mode Muchy Domowej (Musca domestica), 30x powiększenie Nr ref: MZ01819 Informacja o produkcie: Model muchy, powiększenie 30x Szczegółowy, 1-częściowy model muchy domowej wykonany w 30-krotnym powiększeniu.
ŚWIAT ZWIERZĄT WOKÓŁ SZKOŁY I DOMU ZWIERZĘTA NASZYCH MIESZKAŃ I OGRODÓW. Karina Wieczorek Katedra Zoologii
ŚWIAT ZWIERZĄT WOKÓŁ SZKOŁY I DOMU ZWIERZĘTA NASZYCH MIESZKAŃ I OGRODÓW Karina Wieczorek Katedra Zoologii Inwentaryzacja przyrodnicza to zbiór danych o naturalnych i półnaturalnych ekosystemach oraz obiektach
Owady społeczne. Pszczoły
Daria Pawlak kl. M3 Owady społeczne Owady społeczne- owady socjalne, zgrupowanie owadów prowadzących zorganizowane życie, z podziałem czynności w koloniach wywodzących się z jednej lub kilku samic. Najprostszym
Owady jako zwierzęta modelowe w badaniach rytmów biologicznych.
dr Piotr Bębas dr Joanna Kotwica-Rolińska dr Marta Polańska mgr Agnieszka Suszczyńska Owady jako zwierzęta modelowe w badaniach rytmów biologicznych. Fotoperiod i zegar biologiczny Ruch Ziemi dookoła własnej
Organizatorzy. Miejcie odwagę żyć dla miłości
Samorządowe Gimnazjum im. Jana Pawła II ul. Leśna 35 84-239 Bolszewo e-mail: bolszewo@gimbol.wejher.pl tel.: 058-572 09 77 fax: 058-572 09 78 Miejcie odwagę żyć dla miłości Bolszewo, 06.02.2017 r. Samorządowe
Owady sukces ewolucyjny. Po co fruwać? Zmiana funkcji?
Owady sukces ewolucyjny Liczba gatunków i liczebnością dominująca grupa zwierząt Po co fruwać? Zachowane skamieniałości współczesnych i wymarłych owadów, pierwsze skamieniałości sześcionogów znane z dewonu,
ZIELONA ZAŁOGA. Dawno temu w trawie
ZIELONA ZAŁOGA Dawno temu w trawie Materiały edukacyjne, 18-21.04.2016 Zielona Załoga Projekt jest realizowany w ramach programu Z PZU po lekcjach Fundacji PZU Realizatorem projektu jest Fundacja Zielonych
Makrobezkręgowce - to zwierzęta, które: są widoczne gołym okiem (makro) nie mają szkieletu wewnętrznego (bezkręgowce)
Karty do oznaczania makrobezkręgowców bentosowych wód słodkich Makrobezkręgowce - to zwierzęta, które: są widoczne gołym okiem (makro) nie mają szkieletu wewnętrznego (bezkręgowce) Bis Barbara Biolog,
PLAN METODYCZNY LEKCJI
PLAN METODYCZNY LEKCJI Data: 24. 0 2014 r. Klasa: VI b Przedmiot: przyroda Czas trwania lekcji: 45 minut Nauczyciel: mgr Iwona Gładyś Temat lekcji: Jakie jest znaczenie owadów w przyrodzie i w życiu człowieka?
OWADY (INSECTA) PARKU KRAJOBRAZOWEGO WZNIESIEŃ ŁÓDZKICH. Praca zbiorowa pod redakcją Radomira JASKUŁY i Grzegorza TOŃCZYKA
OWADY (INSECTA) PARKU KRAJOBRAZOWEGO WZNIESIEŃ ŁÓDZKICH Praca zbiorowa pod redakcją Radomira JASKUŁY i Grzegorza TOŃCZYKA ŁÓDŹ 2010 REDAKCJA: Dr Radomir Jaskuła Uniwersytet Łódzki, Łódź Dr Grzegorz Tończyk
Morfologia i rozwój owadów (MARIUSZ NIETUPSKI)
P rzypuszcza się, że na Ziemi żyje aktualnie ponad 1 mln różnych gatunków zwierząt. Mniej więcej 3/4 tej liczby (około 750000-800000) stanowią owady, będące największą żyjącą współcześnie grupą zwierząt.
Spodoptera: W jaki sposób fotoperiod wpływa na fizjologię?
dr Piotr Bębas dr Joanna Kotwica-Rolińska dr Aleksandra Skawina Spodoptera: W jaki sposób fotoperiod wpływa na fizjologię? Spodoptera littoralis (Boisduval, 1833) to motyl - ćma z rodziny Noctuidae (sówkowate).
OWADY (INSECTA) PARKU KRAJOBRAZOWEGO WZNIESIEŃ ŁÓDZKICH. Praca zbiorowa pod redakcją Radomira JASKUŁY i Grzegorza TOŃCZYKA
OWADY (INSECTA) PARKU KRAJOBRAZOWEGO WZNIESIEŃ ŁÓDZKICH Praca zbiorowa pod redakcją Radomira JASKUŁY i Grzegorza TOŃCZYKA ŁÓDŹ 2010 REDAKCJA: Dr Radomir Jaskuła Uniwersytet Łódzki, Łódź Dr Grzegorz Tończyk
Pasożytujące na różnych żywicielach pchły mogą przenosić patogeny i pasożyty między zwierzętami dzikimi, hodowlanymi, a człowiekiem.
Pchły Siphonaptera, Aphaniptera Biologia Pchła w cyklu rozwojowym przechodzi przez stadium jaja, larwy, poczwarki i owada dojrzałego. Czas rozwoju poszczególnych form zależy od temperatury, wilgotności
I I. 8 9 10 13 12 14 11
I. 1 2 3 4 7 6 5 II. 8 9 10 11 12 13 14 III. 15 16 17 18 19 20 21 IV. 22 23 24 25 26 27 28 Przewodnik do obserwacji organizmów pełniących różne funkcje w zespole organizmów związanym z drzewem Wstęp Czy
Zwierzęta bytujące w ściółce leśnej i w powierzchniowych warstwach gleby
Zwierzęta bytujące w ściółce leśnej i w powierzchniowych warstwach gleby Zajęcia terenowe: Zajęcia w klasie: Cele kształcenia: 1. kształcenie umiejętności prowadzenia i dokumentowania badań biologicznych,
STAWONOGI. Owady bezskrzydłe (rybik cukrowy) Owady uskrzydlone(ważka,pasikonik,motyl,pszczoła,osa,komar,mucha,biedronka)
STAWONOGI Pajęczaki Ich ciało podzielone jest na głowotułów z dwiema parami odnóży gębowych i czterema parami odnóży krocznych oraz odwłok pozbawiony odnóży. Nogogłaszczki u niektórych grup(skorpiony)
Scenariusz zajęć nr 8
Autor scenariusza: Maria Piotrowska Blok tematyczny: Zwierzęta budzą się ze snu Scenariusz zajęć nr 8 I. Tytuł scenariusza zajęć: Pracowity jak mrówka. II. Czas realizacji: 2 jednostki lekcyjne. III. Edukacje
Pokłonnik osinowiec Limenitis populi. Komar brzęczący Culex pipiens. Pasikonik zielony Tettigonia viridissima
3 Odra jakiej nie znacie Owady 3 Odra jakiej nie znacie Owady 3 Międzynarodowa Komisja Ochrony Odry przed Zanieczyszczeniem Internationale Kommission zum Schutz der Oder gegen Verunreinigung Mezinárodní
Fizjologiczne i etologiczne
Fizjologiczne i etologiczne aspekty życia społecznego owadów Różnorodność owadów prowadzących społeczny tryb życia W - III Mrówki Faraona Monomorium pharaonis 25 https://www.youtube.com/watch?v=x4ppzhognjw
Drodzy Miłośnicy Przyrody, Drogie Dzieci,
Drodzy Miłośnicy Przyrody, Drogie Dzieci, w Wasze ręce oddajemy broszurkę Międzynarodowej Komisji Ochrony Odry przed Zanieczyszczeniem pt. Owady. Jesteśmy organizacją międzynarodową, działającą na terenie
Temat lekcji Poznajmy mrówki (etap edukacyjny: klasy 4-6 szkoły podstawowej) Cele:
1 Hanna Będkowska Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej w Rogowie bedkowska.lzd@interia.pl Temat lekcji Poznajmy mrówki (etap edukacyjny: klasy 4-6 szkoły podstawowej) Cele: Cele kształcenia Wiadomości.
Mięśnie owadów - rodzaje
owadów - rodzaje Wybrane zagadnienia z Fizjologii owadów Ogólny plan budowy podobny jak w poprzecznie prążkowanych mięśniach kręgowców 2 MIĘŚNIE OWADÓW - RUCH owadów - rodzaje owadów - rodzaje Ogólny plan
Projekt pt: Ekologia w regionie - województwo kujawsko-pomorskie perłą w przyrodzie Polski
Projekt pt: Ekologia w regionie - województwo kujawsko-pomorskie perłą w przyrodzie Polski Ogólna klasyfikacja ekosystemów wodnych Ekosystemy wodne słodkowodne słone rzeki jeziora morza oceany Zasoleniowa
SYMBIOZA I ALTRUIZM (komu warto pomóc?)
Wstęp do biologii 14. SYMBIOZA I ALTRUIZM (komu warto pomóc?) Jerzy Dzik Instytut Paleobiologii PAN Instytut Zoologii UW 2015 EKSPANSJA życia moralność jest wytworem darwinowskiej ewolucji ludzkiej kultury
INFORMACJA DLA POWODZIAN NA TEMAT ZWALCZANIA SZKODLIWYCH OWADÓW
INFORMACJA DLA POWODZIAN NA TEMAT ZWALCZANIA SZKODLIWYCH OWADÓW KOMARY I INNE OWADY KRWIOPIJNE przyjaznym środowiskiem dla bytowania komarów są tereny podmokłe, wilgotne, rozlewiska wody, gdzie w mule
POZNAJEMY MIESZKAŃCÓW NASZYCH RZEK
2 POZNAJEMY MIESZKAŃCÓW NASZYCH RZEK CELE OGÓLNE: rozwijanie pasji poznawania zjawisk przyrodniczych rozwijanie umiejętności analizowania obserwowanych zjawisk uświadomienie własnej odpowiedzialności za
2 MAŁY ŚWIAT POD NASZYMI STOPAMI POCHYLAMY SIĘ BY GO POZNAĆ CELE OGÓLNE: CELE OPERACYJNE: ŚRODKI DYDAKTYCZNE:
2 MAŁY ŚWIAT POD NASZYMI STOPAMI POCHYLAMY SIĘ BY GO POZNAĆ CELE OGÓLNE: rozwijanie pasji poznawania zjawisk przyrodniczych rozwijanie umiejętności analizowania obserwowanych zjawisk zrozumienie roli człowieka
Prusaki prusakach karaluchach Rybik cukrowy
Prusaki Wielkim problem dzisiejszej cywilizacji są nieproszeni goście w naszych mieszkaniach mowa tu o prusakach i karaluchach. Najczęściej spotyka się je w większych miastach, w dużych blokach najczęściej
Materiały pomocnicze Owady
O owadach Materiały pomocnicze Owady Ponad 75% wszystkich gatunków zwierząt występujących na Ziemi stanowią owady (Insecta). Są one tym samym największą, liczącą ponad milion gatunków grupą zwierząt. Zwierzęta
Tylko człowiek jest do tego zdolny z przekonaniem kiwamy głowami.
Nie wszyscy wiedzą, że społeczeństwo mrówek żyje na kuli ziemskiej od 100 mln lat. Najliczniej występują w tropikach, ale i Polsce występuje 95 gatunków owadów. {loadposition related_items} Nam ludziom,
Międzyszkolna Liga Przedmiotowa PŁOCK 2012. Zadania konkursowe z zakresu edukacji polonistycznej dla klasy III
Międzyszkolna Liga Przedmiotowa PŁOCK 2012 Zadania konkursowe z zakresu edukacji polonistycznej dla klasy III KOD UCZNIA Witamy Cię na XVIII Międzyszkolnej Lidze Przedmiotowej. Przed Tobą zadania konkursowe
Temat: Świat gadów. Gady pierwotnie lądowe lądzie wtórnie w wodzie zmiennocieplne ciepłolubne
Temat: Świat gadów. Gady (gromada) określa się jako zwierzęta pierwotnie lądowe. Oznacza to, że są one pierwszą grupą kręgowców, która w pełni przystosowała się do życia na lądzie. Niektóre gatunki wtórnie
Fizjologiczne i etologiczne aspekty życia społecznego owadów
Fizjologiczne i etologiczne aspekty życia społecznego owadów Kilka słów o prowadzącym oraz o tym, czym będziemy się zajmować? Dlaczego warto zajmować się fizjologią owadów? 2 Charakteryzują się ogromnym
NA KOLOROWYM DYWANIE, CZYLI SPOTKANIE Z MIESZKAŃCAMI ŁĄKI
NA KOLOROWYM DYWANIE, CZYLI SPOTKANIE Z MIESZKAŃCAMI ŁĄKI 10 CELE OGÓLNE: rozwijanie wrażliwości zmysłowej rozwijanie pasji poznawania zjawisk przyrodniczych rozwijanie umiejętności analizowania obserwowanych
SYMBIOZA I ALTRUIZM (komu warto pomóc?)
Wstęp do biologii 14. SYMBIOZA I ALTRUIZM (komu warto pomóc?) Jerzy Dzik Instytut Paleobiologii PAN Instytut Zoologii UW 2016 EKSPANSJA życia moralność jest wytworem darwinowskiej ewolucji ludzkiej kultury
ZAPRASZAM 1 czerwca w Zespole Szkół nr.12 im. Jana III Sobieskiego
ZAPRASZAM 1 czerwca w Zespole Szkół nr.12 im. Jana III Sobieskiego WYSTAWA OWADÓW EGZOTYCZNYCH O wystawie Organizowana przez Kajetana Bielickiego (kl. 1B) oraz Panią Karolinę Kościukiewicz wystawa owadów
Morfologia i anatomia owadów Budowa i funkcjonowanie narządów wewnętrznych. Opracował Mgr Łukasz Dylewski
Morfologia i anatomia owadów Budowa i funkcjonowanie narządów wewnętrznych Opracował Mgr Łukasz Dylewski ROZMIESZCZENIE NARZĄDÓW WEWNĘTRZNYCH Ryc. 1 Schemat budowy wewnętrznej owadów. 2 JAMA CIAŁA MIKSOCEL
KONSEKWENCJE PŁCIOWOŚCI (dlaczego osobniki są podobne?)
Wstęp do biologii 6. KONSEKWENCJE PŁCIOWOŚCI (dlaczego osobniki są podobne?) Jerzy Dzik Instytut Paleobiologii PAN Instytut Zoologii UW 2016 PŁEĆ OGRANICZA bioróżnorodność horyzontalny przepływ i rekombinacja
Phylum Arthropoda stawonogi
Phylum Arthropoda stawonogi Phylum Arthropoda przewyższa wszystkie inne typy pod względem: 1. różnorodności gatunkowej; 2. liczby gatunków ok. 80% wszystkich gatunków znanych zwierząt; 3. liczby osobników.
Grupa I Zadanie 1. Podziel środowisko wodne uzupełniając poniższy schemat: wody ... Zadanie 2. Podaj czynniki niezbędne organizmom do życia w wodzie:
Grupa I Podziel środowisko wodne uzupełniając poniższy schemat: wody......... np np np Podaj czynniki niezbędne organizmom do życia w wodzie:.. Porównaj cechy środowiska wodnego i lądowego- wypełnij tabelę
Temat 6: Genetyczne uwarunkowania płci. Cechy sprzężone z płcią.
Temat 6: Genetyczne uwarunkowania płci. Cechy sprzężone z płcią. 1. Kariotyp człowieka. 2. Determinacja płci u człowieka. 3. Warunkowanie płci u innych organizmów. 4. Cechy związane z płcią. 5. Cechy sprzężone
46 Olimpiada Biologiczna
46 Olimpiada Biologiczna Pracownia zoologiczna Piotr Bernatowicz i Marta Polańska 22 kwietnia 2017 r. Zasady oceniania rozwiązań zadań Zadanie 1 Identyfikacja zwierząt (15 pkt) 1 pkt za każdą prawidłową
Samica nietoperza zwykle rodzi: 1. 10-15 młodych 2. 1-2 młodych 3. 3-5 młodych
Samica nietoperza zwykle rodzi: 1. 10-15 młodych 2. 1-2 młodych 3. 3-5 młodych Odpowiedź nr 2. Samice wychowujące młode żyją zwykle: 1. wspólnie (samica i samiec) 2. samotnie (samice) 3. w grupach, tzw.
Szerszeń, Vespa crabo L. Stanisław Ignatowicz Konsultacje Entomologiczne Warszawa
Szerszeń, Vespa crabo L. Stanisław Ignatowicz Konsultacje Entomologiczne Warszawa Systematyka Rząd: błonkówki (Hymenoptera) Podrząd: Apocrita Nadrodzina: osy - Vespoidea Rodzina: osowate - Vespidae Gatunek:
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 Zadanie 1 Schemat budowy przewodu pokarmowego pijawki lekarskiej. Pijawka ta odżywia się krwią kręgowców. Wyjaśnij, jakie
OWADY WOKÓŁ NAS :: TEMAT :: LATO WPROWADZENIE
:: TEMAT :: WPROWADZENIE Owady należą do najliczniejszej grupy organizmów zamieszkujących naszą planetę. Do dziś nie zostały sklasyfikowane jeszcze wszystkie gatunki, ale już teraz znamy ich ponad 1 mln.
Stawonogi - budowa: Królestwo zwierząt (Animalia) Przegląd systematyczny zwierząt: Typ: Stawonogi
Królestwo zwierząt (Animalia) Przegląd systematyczny zwierząt: Typ: Stawonogi Stawonogi - budowa: - Zwierzęta te cechuje symetria dwuboczna, metameria ciała. Segmenty ciała łączą się w większe odcinki,
OKAŚ GARBATEK (ZABRUS TENEBRIOIDES GOEZE)
INSTYTUT OCHRONY ROŚLIN PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY ul. Władysława Węgorka 20, 60-318 Poznań w w w. i o r. p o z n a n. p l OKAŚ GARBATEK (ZABRUS TENEBRIOIDES GOEZE) POZNAŃ 2011 ŁOKAŚ GARBATEK (ZABRUS
Temat zajęć: Skoczogonki i śluzowce współmieszkańcy leśnych siedlisk.
Temat zajęć: Skoczogonki i śluzowce współmieszkańcy leśnych siedlisk. Uwaga: Wskazane jest aby zajęcia zrealizować po wcześniejszym poznaniu śluzowców przez uczniów. (Temat poprzednich zajęć: Śluzowce
ZOOGEOGRAFIA. dr Karolina Bącela-Spychalska
ZOOGEOGRAFIA dr Karolina Bącela-Spychalska karolina@biol.uni.lodz.pl Dyspersja organizmów proces w którym gatunki utrzymują lub rozszerzają swoje zasięgi przyczyną dyspersji jest osłabianie konkurencji
Formularz cenowy załącznik nr 1a
Szkoła Podstawowa nr 3 A. Pomoce dydaktyczne o parametrach nie gorszych niż: Lp. Rodzaj pomocy dydaktycznej Ilość Mikroskop Dane techniczne: Formularz cenowy załącznik nr 1a Koszt zakupu netto ( ) Wartość
Kto jest wrogiem zająca? Zające padają ofiarą ptaków drapieżnych (orły, sokoły), lisów, dzikich psów ale przede wszystkich człowieka.
ZAJĄC HAREN Jak poznać zająca? Tylne nogi zająca (skoki) są znacznie dłuższe niż przednie. Oczy zajęcy mają jasny kolor, a uszy (słuchy) są dłuższe od głowy. Skóra zająca pokryta jest kożuchem który ma
Owady polskie. Ogólny leksykon entomologiczny. Kewin Ś. 2012r.
Owady polskie Ogólny leksykon entomologiczny Kewin Ś. 2012r. Wstęp: Czym właściwie są owady i jaką rolę pełnią w naszym życiu? Co dzięki nim zawdzięczamy i czy są one wyłącznie pożyteczne? Jakich jest
Scenariusz zajęć zintegrowanych z wykorzystaniem technik Freineta Dzień aktywności klasa I
Izabela Jarosz Szkoła Podstawowa Nr 7 w Poznaniu Scenariusz zajęć zintegrowanych z wykorzystaniem technik Freineta Dzień aktywności klasa I Temat bloku: W przyjaźni z przyrodą Temat dnia: Mieszkańcy łąki
Temat: Ryby kręgowce wodne.
Temat: Ryby kręgowce wodne. Ryby są organizmami żyjącymi w wodzie, zarówno słodkiej, jak i słonej. Tylko niektóre gatunki potrafią, przez ograniczony czas, przetrwać poza środowiskiem wodnym (podskoczek
Wyk. 2 Ekologia behawioralna
Wyk. 2 Ekologia behawioralna Be or not to be? How be to be? Pytania o zachowanie Dlaczego to zachowanie wyewoluowało? Gody przed kopulacją Życie samotnie lub w grupie Pieśni ptaków składają się z gwizdów
Zwierzęta część II 6. PIERŚCIENICE 7. STAWONOGI 8. MIĘCZAKI
Zwierzęta część II 6. PIERŚCIENICE 7. STAWONOGI 8. MIĘCZAKI 5. PIERŚCIENICE przegląd systematyczny wieloszczety nereida, afrodyta tęczowa, nalepia, skąposzczety dżdżownica ziemna, rurecznik mułowy, wazonkowce,
Owady chronione i pożyteczne
Ćwik Aleksandra Knap Ilona Lekka Izabela Owady chronione i pożyteczne Biegacz skórzasty Gatunek znany z Europy i części Azji. Nie występuje tylko na Wyspach Brytyjskich, w Hiszpanii i Półwyspie Skandynawskim.
Jak pasożyty przystosowały się do życia w innym organizmie?
https://www. Jak pasożyty przystosowały się do życia w innym organizmie? Autor: Anna Bartosik Data: 24 stycznia 2019 W pierwszej części naszego cyklu omówiliśmy czym są pasożyty i jak rozpoznać czy nasze
SZKOLNY KONKURS CO WIESZ O PSZCZOŁACH?
SZKOLNY KONKURS CO WIESZ O PSZCZOŁACH? Drodzy uczniowie! Bardzo się cieszymy, że zdecydowaliście się wziąć udział w konkursie, którego celem jest promowanie postaw proekologicznych. Przygotowaliśmy dla
Jak zwierzęta spędzają zimę. dr Marek Guzik
Jak zwierzęta spędzają zimę dr Marek Guzik Anabioza stan życia utajonego stan krańcowego obniżenia aktywności życiowej organizmu, zwykle w odpowiedzi na niekorzystne warunki środowiska naturalnego. Wiele
Metody określania przepływu nienaruszalnego zalety i wady
Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Centrum Edukacji Hydrologiczno - Meteorologicznej Beniamin Więzik Metody określania przepływu nienaruszalnego zalety i wady SEMINARIUM Stowarzyszenia Hydrologów
Białko w żywieniu drobiu - wykorzystywanie owadów
.pl https://www..pl Białko w żywieniu drobiu - wykorzystywanie owadów Autor: dr Izabela Kozłowska Data: 28 sierpnia 2017 Intensyfikacja produkcji drobiarskiej wzmaga zapotrzebowanie na składniki pokarmowe
Wodne stwory i potwory
Wodne stwory i potwory czyli jak samodzielnie określić czystość wody Opracowanie, tekst: Barbara Kuprel-Poźniak Konsultacje: Maciej Kunysz, Piotr Znaniecki Rysunki: Patrycja Olszewska Zdjęcia: Barbara
Chrząszcze wodne. Chrząszcze stanowią najliczniejszy rząd
fot. Jan Ciesielski Pływak najpierw pobiera powietrze tylną częścią ciała, potem gromadzi jego zapas pod pokrywami Osoby nie mające wiele wspólnego z naukami przyrodniczymi często sądzą, że nazwy: chrząszcze,
Metodyka integrowanej ochrony cebuli ozimej przed wciornastkiem tytoniowcem
Metodyka integrowanej ochrony cebuli ozimej przed wciornastkiem tytoniowcem dr Piotr Szafranek Opracowanie przygotowane w ramach zadania 1.15 Aktualizacja istniejących i opracowanie nowych integrowanych
EKOLOGIA- mądre słowo, a co znaczy? - powiedz, sowo! Sowa chwilkę pomyślała i odpowiedź taką dała: To nauka o zwierzakach, lasach, rzekach, ludziach,
EKOLOGIA- mądre słowo, a co znaczy? - powiedz, sowo! Sowa chwilkę pomyślała i odpowiedź taką dała: To nauka o zwierzakach, lasach, rzekach, ludziach, ptakach. Mówiąc krótko w paru zdaniach o wzajemnych
Problemy Technologii Lekkie Budownictwo Szkieletowe nr 1-2`01 (29-30) Wyschlik grzebykorożny (Ptilinus pectinicornis L.
www.lech-bud.org Problemy Technologii Lekkie Budownictwo Szkieletowe nr 1-2`01 (29-30) Wyschlik grzebykorożny (Ptilinus pectinicornis L.) Gatunek ten należy do rodziny kołatkowatych (Anobiidae) i jest
Najczęściej występujące gatunki szkodników w uprawie marchwi
Najczęściej występujące gatunki szkodników w uprawie marchwi Szkodnik Połyśnica marchwianka Opis Postać dorosła owada osiąga długość ok. 4mm. Posiada ona błyszczący, czarny tułów i odwłok oraz żółte odnóża.
Różnorodność, zagrożenia i ochrona pszczół na terenach rolniczych
Różnorodność, zagrożenia i ochrona pszczół na terenach rolniczych dr Weronika Banaszak-Cibicka Zakład Hodowli Owadów Użytkowych Instytut Zoologii Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Krajobraz rolniczy
Czy bioróżnorodność jest dziś zagrożona i jak sprzyjać jej zachowaniu przez prawidłowe podejście w SOOŚ
Czy bioróżnorodność jest dziś zagrożona i jak sprzyjać jej zachowaniu przez prawidłowe podejście w SOOŚ Dr Piotr Poborski, Joanna Borzuchowska Multiconsult Polska Sp z o.o. Centrum Nauki Kopernik, 08.10.2015
Imię i nazwisko . Błotniaki
Imię i nazwisko email Błotniaki Błotniaki, to liczący 13 gatunków rodzaj ptaków drapieżnych z rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae), rzędu sokołowych (Falconiformes), występujących w Eurazji, Afryce
Metodyka integrowanej ochrony cebuli, pora i kapusty głowiastej białej przed szkodami wyrządzanymi przez wciornastka tytoniowca
Metodyka integrowanej ochrony cebuli, pora i kapusty głowiastej białej przed szkodami wyrządzanymi przez wciornastka tytoniowca Opis szkodnika: Dr Piotr Szafranek Wciornastek tytoniowiec to niewielki,
Konkurs biologiczny gimnazjum. 2018/2019. Etap wojewódzki.
Zadanie 1. (0-2pkt.) W czasopiśmie Wiedza i Życie (6/2018) opublikowano artykuł Jadłospis dla genów. 1.1. Bioaktywna forma witaminy A wpływająca na ochronę skóry człowieka przed promieniowaniem UVB oraz
Stowarzyszenie Hydrologów Polskich. Beniamin Więzik. zalety i wady. SEMINARIUM Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Krakowie Kraków r.
SH P Stowarzyszenie Hydrologów Polskich Beniamin Więzik Metody określania przepływu nienaruszalnego zalety i wady SEMINARIUM Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Krakowie Kraków 25.11.2013 r. Nie napotkałem
Zadania do planszy PRACE W LESIE JESIEŃ
1 Ewa Sulejczak Zadania do planszy PRACE W LESIE JESIEŃ 1. Przyjrzyj się planszy i napisz, jakie zabiegi wykonuje się w lesie jesienią. Określ także ich cel. Uzupełnij tabelę, wpisując swoje spostrzeżenia.
Chruściki zbiorników antropogenicznych stan poznania i problemy badawcze. Aneta Pepławska
Chruściki zbiorników antropogenicznych stan poznania i problemy badawcze Aneta Pepławska Co to są chruściki? Rząd owadów o przeobrażeniu zupełnym W cyklu życiowym występuję jajo, kilka stadiów larwalnych,
Zadanie 4. (0 2) W tabeli przedstawiono informacje dotyczące dziedziczenia grup krwi w pewnej rodzinie.
Zadanie 1. (0-1) O grupie krwi decydują trzy allele: grupę A warunkuje allel dominujący IA, grupę B allel dominujący IB, grupa 0 jest cechą recesywną warunkowaną przez allel i. Ania zna grupę krwi swoich
Uszkodzenia liści powodowane przez skrzypionki
Szkodniki roślin Szkodniki roślin uprawnych są to roślinożerne organizmy zwierzęce, których działalność (odżywianie) powoduje uszkodzenia roślin i produktów roślinnych. Szkodniki powszechnie występują
Wciornastek tytoniowiec (Thrips tabaci Lindeman, 1888 ssp. communis Uzel, 1895
Wciornastek tytoniowiec (Thrips tabaci Lindeman, 1888 ssp. communis Uzel, 1895 1. Systematyka Rząd - przylżeńce (Thysanoptera) Rodzina - wciornastkowate (Thrypidae) 2. Biologia i opis gatunku: Gatunek,
MILLI-PEET, Introduction to Millipedes; Page - 1 - Poznaj krocionogi
MILLI-PEET, Introduction to Millipedes; Page - 1 - Poznaj krocionogi A. Wstęp Gromada Diplopoda lub krocionogów zawiera około 10 tysięcy poznanych gatunków. Zwierzęta te mają długą historię ewolucji na
WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ROŚLIN I NASIENNICTWA w Warszawie ODDZIAŁ w PRZYSUSZE
WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ROŚLIN I NASIENNICTWA w Warszawie ODDZIAŁ w PRZYSUSZE OPS.7122.2.7.2018 Przysucha, 19 kwietnia 2018r Urząd Gminy i Miasta Urzędy Gmin - wszystkie - Komunikaty o zagrożeniu
MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA ZADAŃ II ETAPU KONKURSU BIOLOGICZNEGO
MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA ZADAŃ II ETAPU KONKURSU BIOLOGICZNEGO Uwagi do modelu. 1. Ukośniki zastosowane w tekstach modelu rozdzielają alternatywne ucznia (np. nazwy, pojęcia, przymiotniki,
Komunikat jagodowy z dnia 01 lipca 2015 (Tomasz Gasparski Bayer CropScience)
Komunikat jagodowy z dnia 01 lipca 2015 (Tomasz Gasparski Bayer CropScience) Truskawka: Na plantacjach nadal obserwujemy bardzo duży problem z przędziorkami. Ten sezon okazał się bardzo sprzyjający rozwojowi
Sowy. Przygotowała Zuzia Górska
Sowy Przygotowała Zuzia Górska Puchacz Długość ciała (wraz z dziobem i ogonem): 60 78 cm Długość ogona: 23 29 cm Rozpiętość skrzydeł: 155 180 cm Waga: 1,6 2,8 kg samce; 2,3 4,2 kg samice Liczba jaj: 2
Kręgowce. 7 7. Podkreśl cechy, które świadczą o przystosowaniu żaby do życia na lądzie. (0 2) grupa a
grupa a Kręgowce Poniższy test składa się z 19 zadań Przy każdym poleceniu podano liczbę punktów możliwą Imię i nazwisko do uzyskania za prawidłowe odpowiedzi Za rozwiązanie całego sprawdzianu możesz uzyskać
KARTA ODPOWIEDZI KONKURS BIOLOGICZNY ETAP WOJEWÓDZKI
KARTA ODPOWIEDZI KONKURS BIOLOGICZNY ETAP WOJEWÓDZKI Nr Max Prawidłowe odpowiedzi Punktacja Uwagi zad. punktów 1. 2 pkt. Dzięki procesowi koniugacji następuje zwiększenie różnorodności genetycznej bakterii/
Zwierzęta toksyczne i jadowite. Dr Karolina Bącela-Spychalska karolina@biol.uni.lodz.pl
Zwierzęta toksyczne i jadowite Dr Karolina Bącela-Spychalska karolina@biol.uni.lodz.pl Zwierzęce związki toksyczne ZOOTOKSYNY Jady zwierzęce Trucizny zwierzęce aktywna iniekcja pokarm, dotknięcie zdobywanie
GRABARZ (COLEOPTERA), JAKIEGO NIE ZNACIE
40 ARTYKUŁY INFORMACYJNE ARTYKUŁY Wszechświat, t. t. 112, 113, nr nr 10 12/2011 1 3/2012 GRABARZ (COLEOPTERA), JAKIEGO NIE ZNACIE Arkadiusz Urbański Takie zachowania, jak opieka nad potomstwem, karmienie
Phylum Arthropoda stawonogi Podtyp Crustacea skorupiaki
Phylum Arthropoda stawonogi Podtyp Crustacea skorupiaki kikutnice ostrogony wieloraki pajęczaki trylobity skorupiaki owady wije pazurnice niesporczaki jednoczułkowce SZCZĘKOCZUŁKOWCE ŻUWACZKOWCE ARTROPODYZACJA
Nauka o szkodnikach roślin uprawnych - J. Boczek. Spis treści
Nauka o szkodnikach roślin uprawnych - J. Boczek Spis treści Przedmowa do czwartego wydania Przedmowa do trzeciego wydania Wstęp Część ogólna 1. Entomologia stosowana a ekologia. Przyczyny masowych pojawów
ODKRYWCY PRZYRODY Bezkręgowce
ODKRYWCY PRZYRODY Bezkręgowce opracowanie: dr Elżbieta Roland WYPOSAŻENIE TERENOWE Odpowiednia odzież - obuwie sportowe - wygodne ubranie wierzchnie, przystosowane do warunków pogodowych i terenowych.