regionami europejskimi Jan Skonieczny

Transkrypt

1 Narzędzia SPI w zarządzaniu regionami europejskimi Jan Skonieczny

2 ROZWÓJ REGIONÓW EUROPEJSKICH Realizacja podstawowego celu Strategii Lizbońskiej, żeby Unia Europejska była do 2010 roku najsilniejszą gospodarką w świecie, jest związana ze wzrostem potencjału innowacyjnego regionów europejskich. Osiągnięciu tego celu mają służyć działania zorientowane na kreowanie regionalnych strategii innowacji. Strategie te powinny koncentrować się na poszukiwaniu trwałych przewag innowacyjnych regionów europejskich.

3 REGIONALNE STRATEGIE INNOWACJI Nie można współcześnie kreować regionalnych strategii innowacji bez szerokiego stosowania narzędzi strategicznych. Narzędzia te określa się w literaturze angielskim terminem: Strategic Policy Intelligence Tools (SPI) Inny termin określający te narzędzia: Future oriented Technology Analysis (FTA) (Przyszłościowo Zorientowane Analizy Technologiczne)

4 NARZĘDZIA STRATEGIC POLICY INTELLIGENCE Narzędzia SPI można przetłumaczyć na język polski jako wywiadowcze lub informacyjne narzędzia polityki strategicznej. Ponieważ w literaturze przedmiotowej powszechnie stosuje się nazwę angielskojęzyczną SPI na określenie tych narzędzi, proponujemy, aby ten termin również był używany w literaturze polskiej.

5 SPI - CO TO ZA NARZĘDZIA? Najogólniej mówiąc są to koncepcje, metody i techniki zarządzania strategicznego. Do narzędzi tych zalicza się: evaluation, technology assesment, benchmarking i foresight. Narzędzia SPI dotychczas były rozwijane i stosowane od lat 50- tych XX w. w biznesie, początkowo amerykańskim i japońskim, a następnie europejskim. Od połowy lat 90-tych XX w. narzędzia SPI zostały zaadaptowane na potrzeby zarządzania regionami europejskimi. Rozpowszechnianiu tych narzędzi służą europejskie projekty, konferencje i warsztaty.

6 PROJEKT EUROPEJSKI REGSTRAT ( ) Obecnie realizowany jest projekt o nazwie: Strategy Policy Intelligence Tools for Better Science and Technology Investment Strategies in Europe s Regions. W ramach tego projektu zostanie opracowane kompendium wiedzy dotyczące narzędzi SPI przeznaczone dla decydentów regionalnych w różnych kontekstach i warunkach. W projekcie Regstrat uczestniczą: Steinbeis_Europa-Zentrum of Steinbeis-Foundation w Stuttgarcie (Niemcy) Regional Reserch Institute w Mediolanie (Włochy), The National Policy Advirsory Board for Enterprise, Trade, Science, Technology and Innovation w Dublinie (Irlandia), Fundacion para el Desarrollo de la Ciencia y Tecnologia en Extremadura, w Badajoz (Hiszpania), Institute of Baltic Studies w Tartu (Estonia) i Politechnika Wrocławska.

7 EVALUATION Ewaluacja to proces systematycznego badania wartości albo cech konkretnego programu, planu, działania (eksperymentu) bądź obiektu (programu rozwojowego, rozwiązania technicznego) z punktu widzenia przyjętych kryteriów, w celu jego usprawnienia, rozwoju lub lepszego zrozumienia. Ewaluacja innowacji dotyczy jej oceny pod względem użyteczności, wykonalności, stosowalności i dokładności.

8 EVALUATION c.d. W praktyce proces ewaluacji obejmuje wiele metod i technik badawczych do których najczęściej zalicza się: technology assessment (szacowanie technologii), zarządzanie zmianą, case study (studium przypadku), analizę konkurencji, benchmarking, analizę zawartości, analizę koszt-zysk, metodę delficką, skanowanie otoczenia, analizę czynnikową, studia wykonalności, teorię gier, wywiad, badania marketingowe, badanie opinii publicznej, organizacyjne uczenie się, obserwację uczestniczącą, zarządzanie projektem, analizę polityki, badania ilościowe i jakościowe, kółka jakości, zarządzanie jakością, analizę przyczynowości, six-sigmę, teorię systemów, planowanie strategiczne, samoocenę i testowanie.

9 TECHNOLOGY ASSESSMENT (SZACOWANIE TECHNOLOGII) Przez Technology Assessment (TA) rozumie się proces badania i oszacowanie nowej technologii. Podstawą jego jest przekonanie, że badane tendencje rozwojowe i odkrycia naukowe dokonane przez naukowców są ważne nie tylko dla nich samych, ale również dla całej społeczności ludzkiej. Z tego też wzglądu proces ten nie może być pozbawiony oceny etycznej. Tak więc TA uznaje, że ocena etyczna powinna być brana pod uwagę w przygotowywanych przez ekspertów opiniach dotyczących wszelkich projektów innowacyjnych odnoszących się do regionalnego rozwoju gospodarczego i społecznego.

10 BENCHMARKING REGIONALNY Proces systematycznego mierzenia i porównywania zamierzeń i osiągnięć regionu w stosunku do wzorca rzeczywistego (benchmarka) i na tej podstawie twórcza adaptacja jego rozwiązań u siebie w regionie. Jest to proces systematycznego uczenia się od liderów.

11 BENCHMARKING REGIONALNY c.d. Z punku widzenia zarządzania regionem wyróżnia się benchmarkinng warunków ramowych i sektorowy. Benchmarking warunków ramowych obejmuje czynniki na poziomie infrastruktury, wyznaczające środowisko biznesu regionów gospodarczych, np.: krajów członkowskich UE, takie jak: finanse, edukacja, transport, inwestycje, stabilność gospodarki, itp. Benchmarking sektorowy koncentruje się na porównaniach jednego sektora względem drugiego w układzie międzynarodowym np.: sektor chemiczny, automatyki, motoryzacyjny itp.

12 REGIONAL FORESIGHT Nie ma jednej powszechnie używanej definicji foresightu. Pojęcie to w języku angielskim oznacza przewidywanie. Według przewodnika Country Guides for Regional Foresight foresight regionalny jest definiowany jako systematyczny, kolegialny, proces zbierania informacji o przyszłości i na tej podstawie budowanie średnio- i długoterminowej wizji rozwojowej regionu umożliwiającej podejmowanie bieżących decyzji i mobilizowanie wspólnych działań. Foresight regionalny wyłania się z konwergencji tendencji powstałych w obecnym rozwoju w obszarach analizy polityk sektorowych, planowania strategicznego i studiów o przyszłości. Łączy on kluczowe czynniki zmian i zmiennie źródła wiedzy w taki sposób, żeby rozwijać przyszłe wizje strategiczne.

13 REGIONAL FORESIGHT c.d. Inną definicję foresightu regionalnego propagują eksperci Komisji Europejskiej realizujący projekt STRATA-ETAN. Według nich foresight regionalny to planowy proces łączący oczekiwania zróżnicowanych podmiotów w regionie dotyczący możliwych dróg rozwoju w celu formułowania strategicznych przyszłych wizji dotyczących rozwoju sfery socjalnej i ekonomicznej. W ramach foresightu regionalnego wyróżnia się foresight technologiczny i naukowy. Istnieje również foresight narodowy (national foresight) i korporacyjny (corparate foresight).

14 Przy opracowywaniu foresightu regionalnego wykorzystuje się następujące metody: Eksploratywne - wychodzące z oceny sytuacji bieżącej, określające zdarzenia w wyznaczające trendy, które zaistnieją w przyszłości. Metody te opierają się albo na ekstrapolacji danych z przeszłości albo na ocenie przyczyn dynamiki zmian, umożliwiają znajdowanie odpowiedzi na pytanie: co się zdarzy, jeśli..?, tzn. umożliwiają poszukiwanie odpowiedzi na pytanie o konsekwencje możliwego rozwoju lub możliwych zdarzeń, które,mogą pojawić się jako efekt tych trendów. Analityczne opierają się na liczbowym przestawieniu przyszłości (ekstrapolacja trendów, modelowanie symulacyjne, analizy cross-impact, systemy dynamiczne. Stanowią one uzupełnienie metod eksploratywnych. Ekspertowe wykorzystujące wiedzę ekspertów, pozwalające na formułowanie strategii długofalowej. Zalicza się do nich: metodę delficką, panel ekspertów, burzę mózgów, midmapping, analizy scenariuszowe, seminaria, analizy SWOT. Pragmatyczne - identyfikujące kluczowe punkty działań strategicznych. Są to metody: analiza morfologiczna, drzewo relewancji, rdzenne (kluczowe) umiejętności.

15 Użytkowanie narzędzi SPI w kreowaniu polityki regionalnej - wstępne wyniki badań w (22 ankiety z 8 krajów): W 17 przypadkach zanotowano używanie narzędzi SPI. Do najbardziej popularnych narzędzi SPI zaliczono: prognozowanie, benchmarking i analizę SWOT. W zaledwie kilku przypadkach narzędzia SPI zostały zastosowane do oszacowania technologii, pisania scenariuszy i mapowania dróg rozwoju regionów. Zazwyczaj stosowano jedną metodę, tylko w kilku przypadkach zastosowano kilka na raz. Korzystano również z pomocy ekspertów, bez precyzowania ich udziału. W 5 przypadkach nie zanotowano używania narzędzi SPI. Główna przyczyna to brak specjalistycznej wiedzy o narzędziach SPI oraz sceptycyzm polityków odnoście przydatności tych narzędzi. Stwierdzono w większości przypadków brak dogłębnego zrozumienia teoretycznych i praktycznych podstaw metodologii SPI, narzędzia te używano często na wyczucie.

16 UCZENIE SIĘ NARZĘDZI SPI Doświadczenia rozwiniętych regionów europejskich pokazują, że stosowanie narzędzi SPI przyczyniło się do rozwoju ich potencjału innowacyjnego. W Polsce powinno się zwiększyć wysiłki mające na celu popularyzowanie narzędzi SPI w większym zakresie niż dotychczas stopniu wśród decydentów i interesariuszy regionalnych.

17 Dziękuję za uwagę