Zakł ad Sieci (Z-2) ASPEKTY ORGANIZACYJNE, TECHNICZNE, EKONOMICZNE I PRAWNE REALIZACJI PROJEKTU ecall

Transkrypt

1 Zakł ad Sieci (Z-2) ASPEKTY ORGANIZACYJNE, TECHNICZNE, EKONOMICZNE I PRAWNE REALIZACJI PROJEKTU ecall Warszawa, wrzesień 2009

2 II

3 Zakł ad Sieci (Z-2) ASPEKTY ORGANIZACYJNE, TECHNICZNE, EKONOMICZNE I PRAWNE REALIZACJI PROJEKTU ecall Kierownik i wykonawca tematu mgr inż. Wojciech Michalski Nr pracy: III

4 IV

5 SPIS TREŚCI 1. STRESZCZENIE Cel pracy Zakres pracy Założenia pracy Wynik pracy Struktura raportu Podsumowanie... 5 I

6 II

7 1. STRESZCZENIE 1.1 Cel pracy Celem pracy jest przedstawienie możliwości realizacji projektu ecall w kontekście obowiązujących regulacji prawno-organizacyjnych, dostępnych środków technicznych oraz minimalizacji środków finansowych wydatkowanych na budowę systemu powiadamiania o wypadkach drogowych. Realizacja tego celu polega na omówieniu podstawowych aspektów rozwoju systemu ecall w sposób kompleksowy, niezbędny z punktu widzenia potrzeb administracji centralnej, służb publicznych oraz innych instytucji, traktowanych jako potencjalnych beneficjentów tego raportu. 1.2 Zakres pracy Przedmiotem pracy są zagadnienia organizacyjne, techniczne, ekonomiczne i prawne związane z realizacją projektu budowy systemu powiadamiania o wypadkach drogowych (ecall). W części dotyczącej aspektów organizacyjnych podano zalecenia Komisji Europejskiej (KE) dotyczące zasad i harmonogramu wdrażania pan-europejskiego systemu ecall, certyfikacji oraz ochrony prywatności w tym systemie. Ponadto omówiono rolę KE w procesie rozwoju systemu ecall i działania przez nią podejmowane na forum esafety na rzecz rozwoju tego systemu oraz rangę projektu ecall pośród inicjatyw tej Komisji. W części dotyczącej aspektów technicznych przedstawiono wyniki oceny przydatności infrastruktury sieci komórkowych GSM i UMTS oraz sieci trankingowej TETRA do potrzeb realizacji usługi ecall i użyteczności wybranych technik i technologii do przekazywania w sieci ruchomej informacji o wypadkach drogowych, w tym danych lokalizacyjnych i numeru abonenta wywołującego. Podstawę oceny stanowiły m.in. standardy telekomunikacyjne ETSI i 3GPP oraz dokumenty opracowane przez inne międzynarodowe organizacje i stowarzyszenia (CEN, ACEA, GSME). Ponadto, omówiono ogólne kwestie techniczne związane z obsługą połączeń alarmowych i transmisją danych ecall oraz rezultaty badań testowych systemu ecall w wybranych krajach europejskich. W zakresie aspektów ekonomicznych omówiono wyniki oszacowania kosztów wdrożenia systemu ecall, z uwzględnieniem kosztu urządzenia instalowanego w pojeździe (komponentów i montażu) oraz kosztów ponoszonych przez operatorów sieci komórkowych (związanych z modernizacją sieci telekomunikacyjnych) i sektor publiczny (w związku z modyfikacją punktów przyjmowania zgłoszeń alarmowych (PSAP) dla potrzeb obsługi wywołań ecall). W zakresie aspektów prawnych omówiono problemy regulacyjne systemu ecall, w tym kwestie dotyczące m.in. statusu tego systemu w świetle regulacji KE, możliwości wdrożenia tego systemu w aktualnych warunkach prawnych oraz stanu zaawansowania procedur prawno-organizacyjnych związanych z inicjatywą ecall w poszczególnych państwach członkowskich UE. Problemy prawne dotyczące systemu ecall podano na tle ogólnych przepisów dotyczących połączeń kierowanych do numerów alarmowych. 1.3 Założenia pracy Zakłada się, że raport będzie przeznaczony dla szerokiej gamy podmiotów zaangażowanych w realizację projektu ecall, zainteresowanych jego rozwojem lub powiązanych z tym projektem z tytułu prowadzonej działalności komercyjnej. Dotyczy to w szczególności centralnych organów administracji państwowej i podległych im urzędów, agencji rządowych, 3

8 instytucji branżowych (reprezentujących środowisko telekomunikacyjne i informatyczne), podmiotów działających na rynku telekomunikacyjnym (w tym operatorów sieci stacjonarnych i ruchomych), firm samochodowych, jednostek bezpieczeństwa publicznego i organizacji z nimi stowarzyszonych lub kooperujących, agencji ubezpieczeniowych i klubów automobilowych. W związku z tym zakłada się, że dokument będzie łączył w sposób syntetyczny wiedzę nt. regulacji prawnych, procedur organizacyjnych, rozwiązań technicznych i kosztów wdrażania systemu ecall, przydatną w działalności tych podmiotów związanej z ewentualnym uczestnictwem w tym projekcie. Raport będzie zawierał wyniki analizy zagadnień technicznych o kluczowym znaczeniu dla realizacji projektu ecall na obecnym etapie rozwoju krajowej sieci telekomunikacyjnej oraz wykładnię aspektów prawno-organizacyjnych istotnych z punktu widzenia organów państwowych oraz pomiotów zaangażowanych w rozwój tego systemu w Polsce. W szczególności będą to wyniki oceny przydatności środków technicznych i kanałów komunikacji do przekazywania informacji alarmowej oraz użyteczności metod lokalizacji stosowanych w sieciach GSM i UMTS z punktu widzenia wymaganej dokładności i pewności identyfikacji miejsca zdarzenia oraz możliwości podjęcia interwencji przez właściwą służbę w jak najkrótszym czasie. Założono, że analiza technicznych możliwości wdrażania systemu ecall zostanie poparta analizą problemów regulacyjnych związanych z budową i funkcjonowaniem samochodowego systemu powiadamiania o wypadkach drogowych (ecall) oraz analizą finansową określającą wysokość kosztów inwestycyjnych i operacyjnych związanych z realizacją takiego projektu. 1.4 Wynik pracy Wynikiem pracy jest raport zatytułowany Aspekty organizacyjne, techniczne, ekonomiczne i prawne realizacji projektu ecall, dołączony do niniejszego dokumentu. 1.5 Struktura raportu Raport składa się z 16 działów tematycznych i trzech załączników, przy czym zawartość merytoryczną opracowania tworzą rozdziały 2 16 i załącznik 1. Rozdział drugi zawiera określenie ecall od strony systemowej i usługowej. W pierwszym przypadku - jako systemu teleinformatycznego o specyficznych cechach, spełniającego określone wymagania techniczne (w sytuacji wystąpienia kolizji) związane z powiadamianiem o wypadkach drogowych. W drugim przypadku - jako funkcjonalności stanowiącej suplement usługi E112 i teleusługi TS 12. Rozdział trzeci obejmuje pojęcia związane z ecall. W rozdziale czwartym przedstawiono projekt ecall jako inicjatywę Komisji Europejskiej zwiększającą bezpieczeństwo w ruchu drogowym. Omówiono powody rozwijania tego projektu w skali pan-europejskiej, obszary zastosowań systemu oraz rolę KE w tym przedsięwzięciu i inicjatywy Komisji na rzecz rozwoju tego systemu. W rozdziale piątym podano wskazówki Komisji Europejskiej w formie zaleceń nt. organizacji projektu ecall w państwach Wspólnoty. W rozdziale szóstym omówiono aspekty techniczne związane z obsługą połączeń ecall, w tym m.in. architekturę systemu powiadamiania o wypadkach drogowych, parametry czasowe i QoS, parametry działania generatora wywołań ecall i punktów PSAP. Rozdział siódmy zawiera opis architektury funkcjonalnej systemu ecall zintegrowanego z systemem obsługi wywołań alarmowych E112, specyfikację interfejsów w systemie ecall oraz szkic organizacji centrów obsługi zgłoszeń alarmowych i schemat architektury systemu IVS. 4

9 Rozdział ósmy zawiera wyniki analizy możliwości wykorzystania sieci komórkowej drugiej i trzeciej generacji oraz sieci trankingowej TETRA do przekazu informacji o wypadkach drogowych z pojazdu do punktu przyjmowania zgłoszeń alarmowych (PSAP). W rozdziale dziewiątym omówiono wady i zalety kanałów komunikacji możliwych do wykorzystania w sieci GSM w celu transmisji danych alarmowych do punktu przyjmowania zgłoszeń alarmowych, w tym komunikacji przy wykorzystaniu usług: SMS, CSD i GPRS. W rozdziale dziesiątym omówiono przydatność techniki CTM do transmisji danych MSD, w tym możliwość modyfikacji istniejącego rozwiązania CTM do potrzeb usługi ecall. Rozdział jedenasty zawiera ocenę efektywności metod pozycjonowania pojazdów w sieci GSM/UMTS (Cell ID, A-GPS, E-OTD) z punktu widzenia potrzeb systemu ecall, ze wskazaniem metody najbardziej użytecznej dla tego systemu oraz przy uwzględnieniu możliwości dublowania tych metod w celu osiągnięcia większej pewności działania systemów lokalizacji. Rozdział dwunasty zawiera wyniki analizy możliwości obsługi wywołań ecall generowanych z użyciem i bez użycia karty SIM. Rozdział trzynasty jest poświęcony oszacowaniu kosztów wdrożenia systemu ecall, w tym nakładów inwestycyjnym związanych z modernizacją punktów przyjmowania zgłoszeń alarmowych, kosztów zakupu i instalacji modułu ecall w pojeździe oraz kosztów ponoszonym przez operatorów sieci komórkowych w związku z modernizacją infrastruktury telekomunikacyjnej. W rozdziale czternastym, w ramach prezentacji regulacyjnych uwarunkowań lokalizacji użytkowników sieci telefonii ruchomej w związku z realizacją połączeń alarmowych, przedstawiono m.in. stan prawa UE w zakresie ecall i podstawy prawne projektu ecall, sytuację prawną w niektórych państwach członkowskich Unii i stan sytuacji prawnej w Polsce związany z realizacją obowiązku zapewnienia połączeń alarmowych oraz możliwości wdrożenia systemu ecall w aktualnych warunkach prawnych. Załącznik pierwszy zawiera opis procesu implementacji systemu ecall w Finlandii, jako procedury pod wieloma względami wzorcowej dla innych krajów, które rozpoczynają ten proces oraz wyniki badań testowych systemu ecall w państwach najbardziej zaangażowanych w rozwój tego procesu. W załączniku drugim podano wykaz literatury stanowiącej podstawę do opracowania raportu, a w załączniku trzecim objaśnienia skrótów używanych w raporcie. 1.6 Podsumowanie Raport będący wynikiem pracy łączy w sobie zarówno zalecenia i postanowienia Komisji Europejskiej, jak i propozycje rozwiązań technicznych systemu ecall. Jest skierowany do podmiotów zaangażowanych w realizację projektu lub zainteresowanych jego rozwojem z tytułu prowadzonej działalności komercyjnej. W raporcie system ecall został przedstawiony jako samochodowy system powiadamiania o wypadkach drogowych, który w wyniku zaistnienia groźnej w skutkach kolizji przekazuje informacje o tym zdarzeniu z sensorów do urządzenia komunikacji elektronicznej zainstalowanego w pojeździe, a to urządzenie zestawia w sposób automatyczny połączenie alarmowe do numeru 112. Informacja o kolizji jest przekazywana w postaci tzw. minimalnego pakietu danych alarmowych (MSD). Do przesyłania tego pakietu w sieci najpowszechniej jest wykorzystywana technika transmisji modemowej w paśmie telefonicznym. Pakiet zawiera informacje o wypadku w szczególności czas i miejsce 5

10 zdarzenia, umożliwiające skierowanie służb ratowniczych do właściwej lokalizacji. Razem z informacją o kolizji jest przekazywany wskaźnik identyfikujący abonenta wywołującego, który wykorzystywany jest do zestawiania połączeń zwrotnych (od służb ratunkowych do pojazdu wzywającego pomocy). Podstawową cechą systemu ecall jest duża szybkość przekazu informacji o wypadku, dzięki czemu może być w krótkim czasie podjęte działanie ze strony służb ratunkowych, co w wielu przypadkach ratuje życie ofiarom wypadków. Głównym obszarem zastosowań systemu ecall jest wzywanie pomocy służb ratunkowych przez osoby poszkodowane w wypadkach drogowych. System ecall może być użyteczny także w działaniach prewencyjnych, zapobiegających wypadkom. Dzięki współpracy z radarami bliskiego zasięgu przyczynia się do ochrony podróżnych informując kierowcę o niebezpieczeństwach w ruchu drogowym (zbyt małej odległości od innego pojazdu lub o zlokalizowanej przeszkodzie). Może też wpływać na redukcję nadmiernej prędkości pojazdu. W powiązaniu z systemem inteligentnej autostrady zwiększa bezpieczeństwo innych użytkowników dróg znajdujących się w pobliżu miejsca wypadku przekazując informację o kolizji natychmiast po zaistniałym zdarzeniu. Dzięki temu służby odpowiedzialne za utrzymywanie porządku i bezpieczeństwa na drogach mogą w krótkim czasie zabezpieczyć takie miejsce np. organizując objazdy. Mogą też przekazywać informację o kolizji innym użytkownikom w trybie rozgłoszeniowym, dzięki czemu nie dochodzi do tzw. kolizji wtórnych. Za wprowadzeniem systemu ecall przemawia głównie to, że stwarza potencjalne możliwości dla zapewnienia znaczących korzyści socjoekonomicznych. Jest efektywnym rozwiązaniem, które może obsługiwać przeważającą część użytkowników dróg w Europie, ale spełni swoją misję i pokładane w nim nadzieje dopiero wtedy, gdy stanie się w pełni zestandaryzowanym rozwiązaniem i będzie zapewniał pan-europejski roaming i interoperacyjność. Rozwojowi systemu ecall patronuje Komisja Europejska, uruchamiając i koordynując inicjatywy z nim związane na forum esafety. W działaniach, mających na celu wzrost bezpieczeństwa na drogach Europy, bierze udział stowarzyszenie producentów aut ACEA i stowarzyszenie europejskich operatorów sieci komórkowych GSME oraz szereg innych podmiotów (m.in. agencje ubezpieczeniowe i kluby automobilowe). Wyniki ekspertyz oraz analiz wykonywanych zarówno na zlecenie Komisji Europejskiej, jak i przez niezależne organizacje międzynarodowe (np. stowarzyszenie europejskich operatorów sieci komórkowych) wskazują, że do komunikacji między pojazdem i publicznym centrum usług alarmowych powinny być wykorzystywane istniejące sieci ruchome 2G i 3G oraz standardowe techniki i technologie w nich stosowane. Za najbardziej przydatną dla potrzeb usługi ecall uważa się technikę modemowej transmisji danych w paśmie telefonicznym (inband modem solution), opartą na standardzie CTM (Cellular Text telephony Modem)), ponieważ zapewnia korekcję błędów, efektywność wykorzystania pasma oraz możliwość użycia systemu sygnalizacji wewnątrzpasmowej, a jej implementacja nie wymaga kosztownej modernizacji sieci. Niektórzy producenci samochodów oferują własne rozwiązania ecall oparte na wykorzystaniu systemów Call Centers i usług alarmowych świadczonych przez służby ratunkowe oraz różnego rodzaju wariantów popularnych usług stosowanych w sieci GSM m.in. SMS (Short Message Service) i UUS (User to User Service). Aby usługa ecall miała jak największą dostępność i niezawodność działania, musi być obecnie realizowana w domenie komutacji łączy CS (Circuit Switching), aczkolwiek można oczekiwać, że w przyszłości usługa ta będzie mogłaby być realizowana jako usługa hybrydowa w domenach CS i PS (Packet Switching), a nawet tylko w domenie komutacji pakietów PS (np. wtedy, kiedy będzie świadczona na bazie systemu IMS i usługi VoIP). 6

11 W realizacji usługi ecall ważny jest zarówno czas zestawiania połączenia i czas transmisji danych MSD, jak i pewność, że te dane zostaną dostarczone efektywnie do właściwego miejsca w sieci. Aby zminimalizowac ryzyko niedostarczenia informacji alarmowej z powodu natłoku w sieci, szczególnie z powodu nadmiernie wysokiego poziomu ruchu (związanego z realizacją procedur uaktualnia lokalizacji), instalowane w pojeździe urządzenie nie powinno być rejestrowane w sieci do czasu aż zajdzie potrzeba zestawienia przez nie połączenia alarmowego. Koszt wyposażenia jednego pojazdu w system komunikacji ecall nie został dotąd dokładnie wyliczony. Według szacunków stowarzyszenia ACEA wyniesie on od 100 do 150 euro. Wyniki analizy wykonanej w Wielkiej Brytanii wskazują, że ten koszt może być zbliżony nawet do 360 euro. Z raportu emerge wynika, że koszt zakupu i instalacji modułu ecall w pojeździe powinien być wyceniany na 80 do 100 euro, a całkowity koszt, który będzie musiał pokryć użytkownik wyniesie 400 do 600 euro. Sondaże wskazują, że tego rzędu koszt jest akceptowany zaledwie przez 8% kierowców. Analitycy rynku telekomunikacyjnego twierdzą, że może nastąpić znaczący spadek tych kosztów w miarę wprowadzania elementów systemu ecall do produkcji masowej i szacują, że za 5 lat średni koszt wyposażenia pojazdu może spaść do około 50 euro. Z punktu widzenia regulacji prawnych, w sprawie systemu ecall nie ma obecnie w Polsce żadnych przepisów powszechnie obowiązujących. Analiza aktualnego stanu prawnego w Polsce, z uwzględnieniem obecnego stanu prawa wspólnotowego, prowadzi do wniosku, że usługa ecall może być obecnie wprowadzona wyłącznie jako usługa dobrowolna dla wszystkich podmiotów korzystających z tej usługi i uczestniczących w jej świadczeniu. Zmiana dobrowolnego modelu usługi ecall wymagałaby wprowadzenia przymusu prawnego w stosunku do wszystkich podmiotów związanych z ecall. Wprowadzenie modelu obligatoryjnego wymagałoby znaczących zmian ustawowych w prawie krajowym, w tym ustanowienia prawnego obowiązku instalowania zestawów ecall przez producentów (sprzedawców) w nowych pojazdach mechanicznych, obowiązku utrzymywania zestawu w gotowości do działania przez użytkownika pojazdu, obowiązku transmisji danych (MSD) generowanych przez zestaw ecall w związku z wypadkiem przez operatora telekomunikacyjnego oraz obowiązku przyjmowania takich zgłoszeń przez punkty PSAP (centra CPR) dysponujące odpowiednim wyposażeniem. Przyjęcie w pełni dobrowolnego modelu usługi ecall jest możliwe już w warunkach obecnego stanu prawnego, chociaż. miałoby określone konsekwencje prawne dla poszczególnych ogniw systemu ecall. Instalowanie zestawów ecall w nowych pojazdach mechanicznych byłoby dobrowolne dla producenta (sprzedawcy), a zestaw stanowiłby wyposażenie opcjonalne związane z bezpieczeństwem. Możliwość transmisji danych i ewentualnego połączenia głosowego z wykorzystaniem zestawu ecall zapewniałaby umowa pomiędzy operatorem sieci telekomunikacyjnej (dostawcą usług telekomunikacyjnych), a producentem (sprzedawcą) lub użytkownikiem pojazdu. W ramach tej umowy należałoby uregulować co najmniej sprawy karty SIM, numeru użytkownika, zasad wykonywania usługi podstawowej (transmisja MSD i połączenie głosowe z PSAP) oraz ewentualnych usług dodatkowych (np. wezwanie pomocy drogowej, nawigacja, lokalizacja). Ponieważ podstawa prawna transmisji miałaby charakter kontraktowy, a nie ustawowy, jak w przypadku połączeń do numeru 112 i innych numerów alarmowych, to w aktualnym stanie prawnym konieczne byłoby pośrednictwo operatora telekomunikacyjnego lub innego dostawcy usługi ecall w przyjęciu danych o zdarzeniu drogowym z pojazdu i przekazaniu ich do publicznego PSAP. W pełni dobrowolny model usługi ecall powinien zatem obejmować powołanie niepublicznych punktów przyjmowania zgłoszeń o zdarzeniach drogowych obsługiwanych przez operatora telekomunikacyjnego lub dostawcę usługi Call. 7

12 Pomimo braku kategorycznych regulacji prawnych dotyczących obowiązku zapewnienia łączności alarmowej z pojazdów oraz niezależnie od woli operatorów, z punktu widzenia rozwoju techniki, wprowadzenie w nowych samochodach systemu ecall jest możliwe. System spełnia rekomendowane przez grupę DG ecall kryteria, w szczególności parametry dotyczące dokładności określania lokalizacji zdarzenia i czasu reakcji na zainicjowane wywołanie alarmowe oraz jakości transmisji głosu i danych alarmowych. Potwierdzają to badania przeprowadzone w tych krajach członkowskich UE, które podpisały MoU i sukcesywnie realizują projekt ecall. 8