Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku

Transkrypt

1 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku Delegatturra w ŁomŜy ŁomŜa, ul. Poznańska 141 tel , ; fax: lomza@wios.bialystok.pl DZIAŁ MONITORINGU ŚRODOWISKA INFORMACJA O ZAGROśENIU HAŁASEM DROGOWYM W Grajewie w 2007 ROKU opracowanie: mgr inŝ. Alicja Godula pomiary: mgr inŝ. Bogusław Andrzejczyk mgr inŝ. Rafał Bujko ŁomŜa, 2008

2 Spis treści: 1. Wstęp Kryteria oceny hałasu wymagania wynikające z aktualnych przepisów prawnych...3 Tabela 1. Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez poszczególne grupy źródeł hałasu z wyłączeniem hałasu powodowanego przez starty, lądowania i przeloty statków powietrznych oraz linie elektroenergetyczne...5 Tabela 2. Wartości progowe poziomów hałasu w środowisku Rejony badań w Grajewie.6 4. Metodyka wykonywania pomiarów hałasu drogowego Analiza danych pomiarowych Wnioski

3 1. Wstęp Niniejsze opracowanie powstało na podstawie przeprowadzonych w 2007 roku badań hałasu pochodzącego od komunikacji drogowej w Grajewie. Hałas komunikacyjny badany był w Grajewie po raz drugi. Pierwsze badania natęŝenia hałasu komunikacyjnego Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku przeprowadziła w roku Celem wykonanych pomiarów hałasu było określenie warunków panujących w bezpośrednim sąsiedztwie głównych tras komunikacyjnych miasta: drogi krajowej nr 61 prowadzącej ruch tranzytowy w stronę granicy wschodniej oraz drogi krajowej nr 65 Białystok-Ełk, uzyskanie informacji o stopniu ich uciąŝliwości akustycznej zarówno w porze dziennej jak i nocnej a takŝe stwierdzenie ewentualnych zmian w skali natęŝenia hałasu w stosunku do badań przeprowadzony 8 lat wcześniej. Grajewo powierzchnia 18,93 km 2 - miasto i gmina w województwie podlaskim. Wraz z innymi gminami: Szczuczyn, Rajgród, Radziłów oraz Wąsosz tworzy powiat grajewski. Według danych z 31 grudnia 2007, miasto liczyło mieszkańców. Miasto leŝy na pograniczu Mazur, Podlasia i Kurpiowszczyzny, na skrzyŝowaniu waŝnych szlaków komunikacyjnych (dróg krajowych nr 61 i 65), w pobliŝu granicy państwowej z Rosją, Białorusią i Litwą. Granice państwowe z Rosją, Litwą i Białorusią: o Przejście graniczne Polska Rosja (całodobowe) odległość z Grajewa do granicy: Gołdap-Gusiew wyn. 89 km Miejscowość na granicy: Gołdap o Przejście graniczne Polska Litwa (całodobowe) odległość z Grajewa do granicy Budzisko-Kalwarija wyn. 99 km Miejscowość na granicy: Budzisko o Przejście graniczne Polska - Białoruś (całodobowe) odległość z Grajewa do granicy Kuźnica-Bruzgi wyn. 139 km Miejscowość na granicy: Kuźnica 2. Kryteria oceny hałasu drogowego - wymagania wynikające z aktualnych przepisów prawnych Uregulowania prawne dotyczące zagadnienia ochrony przed hałasem zawiera ustawa z dn. 27 kwietnia 2001 Prawo ochrony środowiska (Dz.U. Nr 62, poz.627 z późniejszymi 3

4 zmianami). Istotne zmiany wprowadziła w 2005r. modyfikacja tego dokumentu (ustawa z dnia 18 maja 2005r. o zmianie ustawy Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 113, poz. 954). NaleŜy do nich wprowadzenie m.in. nowych wskaźników oceny hałasu i związane z tym nowe uregulowania w odniesieniu do poziomów dopuszczalnych. Nowelizacja przewiduje stosowanie w polityce długookresowej (w szczególności w przypadku sporządzania map akustycznych oraz programów ochrony środowiska), wskaźnika oceny hałasu zaleconego dyrektywą unijną, oznaczanego jako L DWN tj. długookresowego średniego poziomu dźwięku A wyznaczonego w ciągu wszystkich dób w roku, z uwzględnieniem pory dnia ( ), wieczoru ( ) oraz nocy (( ). Natomiast do ustalania i kontroli warunków korzystania ze środowiska w odniesieniu do jednej doby mają zastosowanie wskaźniki krótkookresowe: równowaŝnego poziomu hałasu dla pory dnia L AeqD (od godz do 22.00) oraz równowaŝnego poziomu hałasu dla pory nocy L AeqN ( ). Rozporządzenie wykonawcze do ww. nowelizacji w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku weszło w Ŝycie w czerwcu 2007 roku (Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku Dz.U. Nr 120, poz. 826). Wartości dopuszczalnych poziomów hałasu, wyraŝonych równowaŝnym poziomem dźwięku A w db, w środowisku, zarówno dla pory dziennej jak i nocnej zawiera załącznik do ww. rozporządzenia (tabela 1). Poziomy zawarte w tabeli odnoszą się do terenów wymagających ochrony przed hałasem. Czas uśredniania (wyznaczania, czy pomiaru wartości poziomu L Aeq ) przyjęto w Rozporządzeniu: - na 16 godzin dnia lub 8 godzin nocy dla komunikacyjnych źródeł hałasu (drogowego, kolejowego), - na 8 najniekorzystniejszych godzin dnia kolejno po sobie następujących lub 1 najniekorzystniejszej godziny nocy dla pozostałych obiektów i działalności będących źródłem hałasu. Wartości poziomów dopuszczalnych są zaleŝne od funkcji urbanistycznej, jaką spełnia dany teren. Ich zakres podzielono na 4 klasy. Dla terenów wymagających intensywnej ochrony przed hałasem określane są najniŝsze poziomy dopuszczalne, natomiast dla terenów gdzie ochrona przed hałasem nie jest zagadnieniem krytycznym poziomy dopuszczalne są najwyŝsze. 4

5 Tabela 1. Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez poszczególne grupy źródeł hałasu z wyłączeniem hałasu powodowanego przez starty, lądowania i przeloty statków powietrznych oraz linie elektroenergetyczne. Dopuszczalny poziom hałasu w db drogi lub linie kolejowe Instalacje i pozostałe obiekty i grupy źródeł Lp. Przeznaczenie terenu 1. a. Strefa ochronna A uzdrowiska b. Tereny szpitali poza miastem 2. a. Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej b. Tereny zabudowy związanej ze stałym lub wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzieŝy c. Tereny domów opieki społecznej d. Tereny szpitali w miastach 3. a. Tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego b. Tereny zabudowy zagrodowej c. Tereny rekreacyjnowypoczynkowe d. Tereny mieszkaniowousługowe 4. a. Tereny w strefie śródmiejskiej miast powyŝej 100 tys. mieszkańców ze zwartą zabudową mieszkaniową i koncentracją obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych pora dnia -przedział czasu odniesienia równy 16 godzinom Wartości progowe poziomów hałasu w środowisku pora nocy przedział czasu odniesienia równy 8 godzinom pora dnia przedział czasu odniesienia równy 8 najmniej korzystnym godzinom dnia hałasu pora nocy przedział czasu odniesienia równy 1 najmniej korzystnej godzinie nocy Minister Środowiska w Rozporządzeniu z dnia 9 stycznia 2002 r. (Dz.U. nr 8 z dn. 31stycznia 2002r.) określił wartości progowe hałasu w środowisku, których przekroczenie powoduje zaliczenie obszaru, na którym poziom hałasu przekracza poziom dopuszczalny, do kategorii terenów zagroŝonych hałasem. Teren o szczególnej uciąŝliwości hałasu to taki teren, który jest eksponowany na hałas o wysokim poziomie, osiągającym lub przekraczającym granice uciąŝliwości. Zgodnie z art. 118 ust. 6 ustawy Prawo ochrony środowiska przez teren zagroŝony hałasem rozumie się teren, dla którego przekroczone są poziomy hałasu w stopniu wymagającym podjęcia przedsięwzięć ochronnych w pierwszej kolejności. Ww. rozporządzenie zostało uchylone z dniem r. Ustawą z dn. 26 kwietnia 2007r. o zmianie ustawy Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 88, poz. 587). PoniewaŜ pomiary wykonano w okresie obowiązywania tego rozporządzenia, zostało ono uŝyte w opracowaniu. 5

6 Tabela 2. Wartości progowe poziomów hałasu w środowisku Lp. Przeznaczenie terenu Wartość progowa poziomu hałasu wyraŝona równowaŝnym poziomem dźwięku A w db drogi lub linie kolejowe pozostałe obiekty i grupy źródeł hałasu pora dnia pora nocy pora dnia pora nocy 1 Obszary A ochrony uzdrowiskowej Tereny wypoczynkowo-rekreacyjne poza miastem / Tereny zabudowy związanej ze stałym lub wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzieŝy 2/ Tereny zabudowy szpitalnej i domów opieki społecznej 4 Tereny zabudowy mieszkaniowej Skala subiektywnej uciąŝliwości hałasu W związku ze znaczną uciąŝliwością akustyczną hałasu komunikacyjnego Państwowy Zakład Higieny opracował na podstawie badań ankietowych skalę subiektywnej uciąŝliwości zewnętrznych hałasów komunikacyjnych. Zgodnie z dokonaną klasyfikacją uciąŝliwość hałasu komunikacyjnego zaleŝy od wartości poziomu równowaŝnego L Aeq następująco: - mała uciąŝliwość L Aeq < 52 db - średnia uciąŝliwość - 52 L Aeq 62 db - duŝa uciąŝliwość 63 L Aeq 70 - bardzo duŝa uciąŝliwość - L Aeq 70 db. Zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) wskazane jest dla zabudowy mieszkaniowej dąŝenie do ograniczenia równowaŝnego poziomu dźwięku A na zewnątrz budynków do wartości 55 db w dzień i 45 db w nocy co umoŝliwia utrzymanie właściwych warunków akustycznych w pomieszczeniach przy uchylonych lub czasowo otwieranych oknach. Zgodnie z ustaleniami WHO dotyczącymi uciąŝliwości, zakłóceń snu i zakłóceń rozmów naleŝy uznać, Ŝe długotrwałe przekroczenie na zewnątrz budynków granicy 70 db w dzień i 60 db w porze nocnej stanowi powaŝne zagroŝenie dla zdrowia. 3. Rejony badań na terenie Grajewa W 2007 roku w ramach monitoringu hałasu drogowego WIOŚ w Białymstoku rejestrowała w 4 rejonach Grajewa pomiary poziomu dźwięku w sąsiedztwie głównych ulic miasta, w tym rejonach drogi tranzytowej nr 61 prowadzącej ruch z Warszawy w stronę granicy wschodniej. Badania przeprowadzono w 8 punktach pomiarowych: - P1 rejon ul. Kopernika 17 - P2 rejon ul. Kopernika 35A wylot w kierunku Suwałk - P3 rejon ul. Piłsudskiego 9 - P4 rejon ul. Piłsudskiego 25- wylot w kierunku ŁomŜy - P5 rejon ul. Ełcka 26/5 - P6 rejon ul. Ełcka 69 wylot w kierunku Ełku - P7 rejon ul. Wojska Polskiego 67 wylot w kierunku Moniek - P8 rejon ul. Wojska Polskiego przy osiedlu 1000-lecia 4; Stosowano zasadę, aby jeden punkt pomiarowy był wystarczający dla jednorodnego, z akustycznego punktu widzenia, odcinka drogi. Za jednorodny odcinek drogi uwaŝa się odcinek rozpatrywanej drogi (ulicy) dla którego spełnione są jednocześnie dwa warunki: -jednorodność ruchu drogowego, -jednorodność układu zabudowy wzdłuŝ drogi. Przy czym jednorodność ruchu jest rozpatrywana ze względu na udział i charakter ruchu cięŝkiego (głównie). 6

7 4. Metodyka wykonywania pomiarów hałasu drogowego Pomiary monitoringowe w zakresie oddziaływania hałasu komunikacyjnego prowadzone były w Grajewie w dni powszednie, w porze dziennej i nocnej, w okresie czerwiec-sierpień 2007 roku, w porze bezdeszczowej, przy wietrze nie przekraczającym 5 m/s. Terenowe, dobowe pomiary hałasu wykonano zgodnie z wytycznymi zawartymi we Wskazówkach metodycznych opracowania planu akustycznego miasta średniej wielkości, 1998, BMŚ, Warszawa. Porę dnia (16 godzin) podzielono na dwa etapy pomiarowe tj. 6:00-14:00 i 14:00-22:00. Pomiary dla tych etapów rejestrowano dla dwóch róŝnych dat. Porę dnia podzielono na godziny pomiarowe. W kaŝdej godzinie pomiarowej dnia wykonywano dziesięciominutowy pomiar poziomu dźwięku. jednocześnie liczone były samochody lekkie, cięŝkie i autobusy poruszające się po obu pasach ruchu. Dla pory nocy prowadzono pomiędzy 22:00 a 6:00 pomiary ciągłe w kaŝdej godzinie oraz liczono: samochody lekkie, cięŝkie i autobusy, poruszające się w obu kierunkach. Do pomiarów uŝyto podręcznego analizatora akustycznego typu SVAN 912 nr 2017 z przedwzmacniaczem typu SV01 nr 1240 i mikrofonem typu SV02/C4 nr 284 (świadectwo legalizacji nr 554- LB /R157/EsZ/07 z dnia r.) z oprzyrządowaniem i oprogramowaniem komputerowym, odbiornik GPS typ Garmin, stacje meteorologiczne t. MAWS f. Vaisala.. Mikrofon podczas pomiarów umieszczony był w odległości od 2 do 9m (średnio ok. 5m)od źródła hałasu ulicy na wysokości 4 m, w celu wyeliminowania zawyŝania wyników pomiarów przez turbulencję wynikającą z pędu powietrza powstającą w trakcie przejazdu samochodów cięŝkich. W 1999 roku wszystkie pomiary wykonywano, (zgodnie z wcześniej obowiązującymi przepisami) 1 m od skraju drogi, na wysokości 1,5 m.. W tym przypadku charakterystyka A (którą stosuje się w czasie pomiarów) nie jest odpowiednia do odfiltrowania infradźwięków o wysokich poziomach. Pomiary prowadzone 1 m od krawęŝnika na wys. 1,2-1,5m nad ziemią pozwalają zidentyfikować odcinki ulic, z których emitowane są określone poziomy hałasu. Efekt tak wykonanych pomiarów pozwala na ogólną ocenę emisji hałasu ze źródła (ulicy) i wytypowanie miejsc potencjalnego zagroŝenia terenów chronionych (terenów zabudowanych). Pomiary prowadzone w odległości 3-5 m od krawędzi jezdni, na wysokości 4 m w sąsiedztwie zabudowy, dają nam juŝ wielkości zagroŝenia hałasem na terenach chronionych. Jednym z celów pozyskiwania w taki sposób danych jest śledzenie zmian stanu klimatu akustycznego za pomocą pomiarów cyklicznych wykonanych w ustalonej sieci punktów pomiarowych. Obserwacjom podlegają łącznie źródła hałasu oddziaływujące w tym samym miejscu i okresie czasu. Zadanie realizowane jest w ramach systemu kontrolowania i ewidencji obiektów emitujących hałas (komputerowa baza OPH). Tak uzyskiwane wyniki badań i analiz są stosunkowo proste do zgromadzenia (emisja hałasu ze źródła), lecz na ogół nie mogą być w sposób jednoznaczny i precyzyjny odniesione do wielkości zagroŝenia hałasem, poniewaŝ nie są skorelowane ze sposobem i wskaźnikami zagospodarowania otoczenia trasy (imisja hałasu). Nie dostarczają teŝ jednoznacznie danych na temat liczby zagroŝonych osób w poszczególnych klasach parametru i zasięgu oddziaływania hałasu. Pomiar poziomu dźwięku określono za pomocą funkcji L AeqT ( równowaŝny poziom dźwięku A w db). 7

8 5. Analiza danych pomiarowych Zestawienia zawierające: lokalizację i charakterystykę punktów pomiarowych oraz dane dotyczące natęŝenia ruchu drogowego: całkowitego Q całk., pojazdów lekkich Q lekk., cięŝkich Q cięŝk., autobusów Q aut., procentowy udział pojazdów cięŝkich i autobusów w ruchu całkowitym p%, równowaŝny poziom dźwięku L Aeq oraz poziomy: maksymalnyl Amax i minimalny - L Amin, przedstawiono w tabelach 3-6. Rejon ul. Kopernika Kierunek: Warszawa- Suwałki wschodnia granica kierunku Suwałk droga krajowa nr 61 ul. Kopernika długość 1,6 km państwa- wylot z Grajewa w Lp. Nr punktu Lokalizacja punktu Charakterystyka jezdni Uwagi pomiarowego 1. P1 ul. Kopernika 17 droga główna, tranzytowa, prosta, zabudowa obustronna ruch płynny, jednorodzinna, zwarta, 3 szerokość jezdni: 2 pasy ruchu, szerokość pasa ruchu; 4 m kondygnacyjna, odległość od skraju jezdni: 4m po stronie stan nawierzchni: nawierzchnia gładka pomiarów, 3,5-4m po bez kolein i wyrw, stronie przeciwnej niweleta 0% 2. P2 ul. Kopernika 35A droga główna, tranzytowa, skrzyŝowanie, rodzaj ruchu - przerywany liczba pasów na jezdni: bliŝszej punktu pomiarowego 2 ; dalszej - 1 szerokość pasa ruchu; 4 m stan nawierzchni: dobry, bez kolein i wyrw, niweleta drogi 0,5% zabudowa obustronna jednorodzinna mieszana po stronie pomiarów i zwarta po stronie przeciwnej, budynki 1-2 kondygnacyjne, murowane, mieszkalne i usługowe w odległości 4,5-6m od skraju jezdni, po obu jej stronach Tabela 3. Pomiary zarejestrowane w punktach monitoringowych przy ul. Kopernika 17 (P1) i Kopernika 35A (P2) dla pory dnia Numer i opis punktu pomiarowego P1 Kopernika 17 pora dnia Daty pomiarów L Aeq L Amin L Amax Czas pomiaru NatęŜenie Q w poj/h : Q cał Q lek 72,9 40,7 95, Q cię. QcięŜ. z przyczepą Q aut p% 6 27,4 P2 Kopernika 35A pora dnia ,2 42,0 99, p% - procentowy udział pojazdów cięŝkich i autobusów w całkowitej liczbie pojazdów ,6 8

9 Rejon ul. Piłsudskiego Kierunek: Warszawa Suwałki wschodnia granica państwa - droga nr 61- wylot z Grajewa w kierunku na Warszawę ul. Piłsudskiego długość 3,1 km Lp. Nr punktu Lokalizacja punktu Charakterystyka jezdni Uwagi pomiarowego 1. P3 ul. Piłsudskiego 9 droga główna, tranzytowa, prosta ruch przerywany, liczba pasów na jezdni: bliŝszej 3, dalszej 2 pasy, szerokość pasa ruchu; 4 m -5m. stan nawierzchni: nowa nawierzchnia po remoncie niweleta drogi 0% 3m. 2. P4 ul. Piłsudskiego 25 droga główna, tranzytowa, prosta, ruch przerywany, 150m od przejazdu kolejowego szerokość jezdni: 2 pasy ruchu, szerokość pasa ruchu; 4,5 m stan nawierzchni: koleiny, lekkie nierówności, niweleta drogi 0,01% centrum miasta, zabudowa zwarta, mieszkalnousługowa, 2-kondygnacyjna, odległość od skraju jezdni do zabudowy po stronie wykonywania pomiarów 5-25m, po stronie przeciwnej Zabudowa obustronna mieszana. 2 kondygnacyjna, odległość pierwszej linii zabudowy od skraju jezdni 12-15m po stronie pomiarów i 3,5-4m po stronie przeciwnej, Tabela 4. Pomiary zarejestrowane w 2007 roku w punkcie monitoringowym przy ul. Piłsudskiego 9 (P3) w porze dziennej i nocnej oraz Piłsudskiego 25 (P4) w porze dziennej Numer i opis punktu pomiarowego P3 Piłsudskiego9 pora dnia P3 Piłsudskiego9 pora nocy Daty pomiaru / L Aeq L Amin L Amax Godziny pomiarów NatęŜenie Q w poj/h : Q cał Q lek 69,2 44,7 94, ,1 34,5 90, Q cię. QcięŜ. z przyczepą Q aut p% 12 29,8 3 42,5 P4 Piłsudskiego 25 pora dnia ,7 43,0 94, p% - procentowy udział pojazdów cięŝkich i autobusów w całkowitej liczbie pojazdów ,1 9

10 Rejon ul. Ełcka Kierunek: Białystok Ełk- droga krajowa nr 65 - wylot z Grajewa w kierunku Ełku ul. Ełcka długość 1,6 km Lp. Nr punktu Lokalizacja punktu Charakterystyka jezdni Uwagi pomiarowego 1. P5 ul. Ełcka 26/5 droga główna, tranzytowa, prosta, ruch przerywany, szerokość jezdni: 2 pasy ruchu, szerokość pasa ruchu; 4 m stan nawierzchni: nawierzchnia z niewielkimi koleinami niweleta 0% zabudowa obustronna usługowa, jednorodzinna, i wielorodzinna, zwarta 4 kondygnacyjna, odległość od skraju jezdni 13m.po stronie pomiarów, a po stronie przeciwnej zabudowa luźna, 3 kondygnacyjna 2. P6 ul. Ełcka 69 droga główna, tranzytowa, zakręt ruch płynny, szerokość jezdni: 2 pasy ruchu, szerokość pasa ruchu; 4,5 m stan nawierzchni: lekkie koleiny niweleta drogi 0% zabudowa obustronna luźna, usługowa i mieszkaniowa, budynki 3 kondygnacyjne, murowane, w odległości 17m. od skraju jezdni po stronie pomiarów i 6 m po przeciwnej stronie. Tabela 5. Pomiary zarejestrowane w 2007r. w punkcie monitoringowym przy ul. Ełckiej 26/5 (P5) i ul. Ełckiej 69 (P6) w porze dnia Numer i opis punktu pomiarowego P5 ul. Ełcka 26/5 pora dnia P6 ul. Ełcka 69 pora dnia Daty pomiaru L Aeq L Amin L Amax Czas pomiaru NatęŜenie Q w poj/h : Q cał Q lek 66,5 43,9 92, ,8 38,9 91, p% - procentowy udział pojazdów cięŝkich i autobusów w całkowitej liczbie pojazdów Q cię. QcięŜ. z przyczepą Q aut p% 3 9,3 7 12,7 10

11 Rejon ul. Wojska Polskiego Kierunek droga krajowa nr 65 - wylot z Grajewa w kierunku na Białystok ul. Wojska Polskiego długość 2 km Lp. Nr punktu Lokalizacja punktu Charakterystyka jezdni Uwagi pomiarowego 1. P7 ul. Wojska droga główna, tranzytowa, prosta, zabudowa obustronna luźna, Polskiego 67 ruch płynny, 2 kondygnacyjna w szerokość jezdni: 2 pasy ruchu, odległości 12m od skraju szerokość pasa ruchu; 4,5 m jezdni po stronie pomiarów i stan nawierzchni: nawierzchnia gładka wielorodzinna 5- bez kolein niweleta 0,05% kondygnacyjna w odległości 8-50 m - po stronie przeciwnej 2. P8 Os lecia 4 droga główna, tranzytowa, prosta ruch płynny, szerokość jezdni: 2 pasy ruchu, szerokość pasa ruchu; 4,5 m stan nawierzchni: nawierzchnia bez kolein i wyrw, niweleta drogi 0,05% zabudowa obustronna mieszana, usługowa i wielorodzinna, budynki 5 kondygnacyjne, wielorodzinne, w odległości 12m. od skraju jezdni po stronie pomiarów i po przeciwnej stronie zabudowa mieszana, budynki 3 kondygnacyjne w odległości 5 m. Tabela 6. Pomiary zarejestrowane w 2007r. w punkcie monitoringowym przy ul. Wojska Polskiego 67(P7)dla pory dnia i 1000-lecia 4 (P8) dla pory dnia i nocy Numer i opis punktu pomiarowego P7 ul. Wojska Polskiego 67 pora dnia Daty pomiaru L Aeq L Amin L Amax Czas pomiarów NatęŜenie Q w poj/h : Q cał Q lek 67,3 40,6 91, Q cię. QcięŜ. z przyczepą 35 8 Q aut p% 2 9,2 P8 Os lecia 4 pora dnia P8 Os lecia 4 pora nocy ,6 44,5 89, / ,6 33,0 89, p% - procentowy udział pojazdów cięŝkich i autobusów w całkowitej liczbie pojazdów ,6 1 7,6 11

12 Tabela 7. Porównanie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku ze zmierzonymi w Grajewie w 2007roku wartościami równowaŝnego poziomu dźwięku A w db Numer Ulica Teren* Zmierzony poziom Dopuszczalny L Aeq punktu hałasu [db] poziom hałasu w środowisku* [db] dzień noc dzień noc dzień noc P1 Kopernika 17 3d 72, ,9 P2 Kopernika 35A 2a 72, ,2 P3 Piłsudskiego 9 3d 69,2 69, ,2 19,1 P4 Piłsudskiego 25 2a 71, ,7 P5 Ełcka 26/5 3d 66, ,5 P6 Ełcka 69 3d 67, ,8 P7 Wojska 3d 67, ,3 Polskiego 67 P lecia 4 3a 66,6 60, ,6 10,6 * zgodnie z tabelą nr 1 Z analizy otrzymanych wartości poziomów hałasu wynika, Ŝe klimat akustyczny Grajewa w sąsiedztwie głównych tras komunikacyjnych był powaŝnie zagroŝony. Dopuszczalny poziom hałasu przekroczony był na wszystkich badanych odcinkach w dzień od 6,5 do 17 db, a w nocy od 10 do nawet 19 decybeli. Najgorszymi warunkami akustycznymi cechowała się w Grajewie ulica Kopernika prowadząca ruch tranzytowy z Warszawy w stronę granicy wschodniej. Poziom hałasu wynosił tu średnio w porze dnia 72,5 db, przy natęŝeniu ruchu wynoszącym średnio 651 pojazdów na godzinę. Udział szczególnie uciąŝliwych akustycznie pojazdów cięŝkich w ruchu całkowitym na tej ulicy był dość duŝy i wynosił w porze dnia ok. 27%. RównieŜ bardzo wysokim, tylko nieznacznie niŝszym jak na ul. Kopernika, poziomem hałasu w porze dnia, wynoszącym średnio 70,5 db, charakteryzowała się ulica Piłsudskiego. NatęŜenie ruchu wynosiło tu średnio 674 poj./h, przy tym bardzo duŝy był udział pojazdów cięŝkich szczególnie uciąŝliwych akustycznie (średnio w dzień wynosił ok. 30%, a w porze nocnej przekraczał nawet 42%). Odcinek w centrum miasta, od torów kolejowych do skrzyŝowania z ul. Wojska Polskiego (punkt P3) charakteryzował się najwyŝszym w mieście natęŝeniem ruchu całkowitego osiągającym 721 poj./h w porze dziennej i 315 poj./h w porze nocnej (42,2% udziału w ruchu całkowitym). Mniejszym natęŝeniem ruchu, szczególnie ruchu pojazdów cięŝkich, a co za tym idzie i mniejszym natęŝeniem hałasu charakteryzowały się w ulice mniej obciąŝone ruchem tranzytowym tj. ulice: Ełcka i Wojska Polskiego. Udział pojazdów cięŝkich w ruchu całkowitym wynosił tu od 9 do ok. 13% w dzień i tylko 7% w porze nocy. Poziom hałasu zanotowany na tych ulicach był mniejszy od 70 db, ale i tu stwierdzono przekroczenia poziomu dopuszczalnego o ok. 6,5-8 db w porze dnia i ok. 10 db w porze nocy. W celu porównania w tabeli 8 przedstawiono, obok wyników z 2007 roku, równieŝ wyniki poprzednich pomiarów wykonanych przez WIOŚ w roku Analizując otrzymane wartości moŝna stwierdzić, Ŝe w porze dziennej ponad dwukrotnie wzrosło natęŝenie ruchu pojazdów, w tym głównie cięŝkich, na trasie tranzytowej obejmującej ulice Piłsudskiego i Kopernika. Na ulicy Ełckiej i Wojska Polskiego równieŝ stwierdzono wzrost natęŝenia ruchu, jednak wyraźnie mniejszy jak na ww. ulicach. Mimo zwiększenia liczby 12

13 pojazdów zmierzony poziom hałasu, zarówno w porze dziennej jak i nocnej, był niŝszy jak w roku Większe natęŝenie hałasu, w stosunku do roku 1999, zanotowano tylko przy ul. Kopernika. Wynika to, z opisanego w podrozdziale Metodyka wykonywania pomiarów hałasu drogowego, sposobu przeprowadzenia pomiarów i innego ich przeznaczenia. Wg pomiarów przeprowadzonych w 2007 roku w omawianych punktach, mimo wyraźnego oddalenia mikrofonu pomiarowego od jezdni i wyniesienia go na znaczną wysokość, notowane są nadal wysokie, ponadnormatywne wartości poziomu hałasu. Tabela 8. Zestawienie uśrednionych pomierzonych wartości dla badanych ulic w Grajewie dla pory dnia i pory nocy w latach 1999 i dla pory dnia ( ): Badana trasa Rok Średni poziom równowaŝny dla 16 godz. dnia Średnie natęŝenie ruchu drogowego w poj/h L Aeq16 w db Q lekkie Q cięŝkie Q całk. p [%] ul. Kopernika , , , ul. Piłsudskiego , , , ,4 ul. Ełcka , , ul. Wojska Polskiego , , ,3 - dla pory nocy ( ): Badana trasa Rok Średni poziom równowaŝny dla 8 godz. nocy Średnie natęŝenie ruchu drogowego w poj/h L Aeq8 w db Q lekkie Q cięŝkie Q całk. p [%] ul. Piłsudskiego , , , ,5 ul. Wojska Polskiego , , , ,6 p% - procentowy udział pojazdów cięŝkich i autobusów w całkowitej liczbie pojazdów Q [poj./h] Kopernika Grajewo r. - pora dzienna Piłsudskiego Ełcka Wojska Polskiego P1 P2 P3 P4 P5 P6 P7 P8 LAeq [db] max. wartość dopuszczalna Qcałkowite Q cięŝkie LAeq Rys. 1. Wielkość poziomów dźwięków A zbadanych dla punktów pomiarowych w Grajewie na tle rozkładów natęŝenia ruchu całkowitego pojazdów i udziału w nim samochodów cięŝarowych pora dnia

14 6. Wnioski: 1. Celem wykonanych pomiarów hałasu było określenie warunków panujących w sąsiedztwie głównych tras komunikacyjnych Grajewa tj. drogi krajowej nr 61 prowadzącej ruch tranzytowy w stronę granicy wschodniej (ulice Kopernika i Piłsudskiego) i drogi krajowej nr 65 Białystok-Ełk (ulice Wojska Polskiego i Ełckiej), uzyskanie informacji o stopniu ich uciąŝliwości akustycznej zarówno w porze dziennej jak i nocnej, oraz stwierdzenie ewentualnych zmian w skali natęŝenia hałasu w stosunku do badań przeprowadzony w 1999 roku. 2. Badania klimatu akustycznego na terenie Grajewa w porze dziennej wykazały, Ŝe na wszystkich badanych ulicach (Kopernika, Piłsudskiego, Wojska Polskiego i Ełckiej), emisja hałasu drogowego przekracza najwyŝszą (dla terenów zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej, zamieszkania zbiorowego oraz zabudowy jednorodzinnej z usługami rzemieślniczymi) dopuszczalną przepisami wartość tj. 60dB. 3. Badania klimatu akustycznego wykonane w Grajewie w porze nocnej wykazały, Ŝe emisja hałasu komunikacyjnego na badanych odcinkach ulic Piłsudskiego i Wojska Polskiego, równieŝ zdecydowanie przekraczała najwyŝszą, dopuszczalną dla ww. terenów, wartość wynoszącą dla pory nocnej 50 db. 4. W porze dziennej najwyŝszym poziomem hałasu charakteryzowała się ulica Kopernika, gdzie natęŝenie hałasu, przekraczało od ok. 13 do 17 db ( w zaleŝności od kategorii terenu wg tab.1) poziom dopuszczalny. Ulica ta cechowała się równieŝ duŝą całkowitą ilością pojazdów (śr. 651 poj/h), przy 27% udziale pojazdów cięŝkich. Zabudowa mieszkaniowa jest zlokalizowana bezpośrednio przy ulicy, a więc uciąŝliwość akustyczna dla mieszkańców jest bardzo duŝa. 5. Niewiele niŝszym poziomem hałasu drogowego w porze dziennej, przekraczającym od 9 do ok.17 db (w zaleŝności od kategorii terenu jw.) poziom dopuszczalny, cechowała się ulica Piłsudskiego. Bardzo wysoki był poziom hałasu zmierzony na tej ulicy w porze nocnej (69,1 db). O 19 db przekroczył on poziom dopuszczalny. NatęŜenie całkowite ruchu pojazdów w porze dnia było tu bardzo duŝe (śr. 674 pojazdów na godzinę). Większy był tu równieŝ, w porównaniu z ul. Kopernika, udział w ruchu dziennym pojazdów cięŝarowych (średnio 30%). W porze nocnej natomiast był on tu najwyŝszy w mieście (42%) i stwarzał w pobliŝu drogi bardzo niekorzystny klimat akustyczny. TakŜe na tej ulicy budynki mieszkalne zarówno jednorodzinne jak i 14

15 wielorodzinne zlokalizowane są blisko ulicy, a więc uciąŝliwość akustyczna dla mieszkańców jest równieŝ bardzo duŝa. 6. NiŜsze poziomy hałasu (67 69 db), choć równieŝ przekraczające o 6-8 db poziom dopuszczalny, zanotowano przy ulicach wchodzących w skład drugiej trasy przelotowej przez miasto tj. przy ul. Wojska Polskiego i Ełckiej (trasa Białystok Ełk). 7. W wyniku przeprowadzonych pomiarów na objętych pomiarami ulicach Grajewa nie stwierdzono, zarówno w porze dziennej jak i nocnej, przekroczenia tzw. poziomu progowego hałasu. Jednak wszystkie zmierzone wartości mieściły się w skali duŝej i bardzo duŝej uciąŝliwości akustycznej. 8. W stosunku do wyników badań przeprowadzonych w roku 1999 w 2007 roku stwierdzono znaczny wzrost natęŝenia ruchu na głównych ulicach w mieście. Poziomy hałasu zmierzone w 2007 roku były natomiast nieco niŝsze od wartości uzyskanych w poprzednich badaniach (z wyjątkiem ulicy Kopernika). Wyników badań nie moŝna jednak porównywać w sposób bezpośredni. Jest to związane z zastosowaniem, w kaŝdym z okresów badań, innych metodyk pomiarowych, słuŝących róŝnym celom wykonywania pomiarów oraz ze zmianą obowiązujących przepisów prawnych.. W roku 1999 identyfikowano odcinki ulic o największej emisji hałasu (pomiary prowadzono w bezpośrednim sąsiedztwie jezdni, na wysokości 1 m), a w 2007 roku pomiary przeprowadzono na terenach chronionych (zabudowanych) przy tych odcinkach (w odległości od 2 do 9 m od jezdni na wys. 4 m). Mimo odsunięcia miernika pomiarowego od źródła hałasu (drogi) uzyskane wielkości hałasu w tych punktach były w dalszym ciągu bardzo wysokie i zarówno w dzień jak i w nocy znacznie przekraczały poziomy dopuszczalne. 9. W celu wyeliminowania niekorzystnego wpływu ruchu, głównie tranzytowego, na klimat akustyczny Grajewa niezbędne jest jak najszybsze rozpoczęcie budowy obwodnicy miasta. Ciągły wzrost natęŝenia ruchu, w tym ruchu tranzytowego pojazdów cięŝkich, na ulicach Piłsudskiego i Kopernika, powoduje wzrost juŝ i tak bardzo duŝej uciąŝliwości akustycznej tej trasy dla zamieszkującej przy niej ludności. Tym bardziej, Ŝe zabudowa mieszkaniowa na obu ulicach graniczy z nimi bezpośrednio. Instytut Ochrony Środowiska planuje w 2008 roku przeprowadzenie w Grajewie pomiarów wartości poziomów długookresowych hałasu (L DWN oraz L N ), 15

16 które słuŝą do prowadzenia długookresowej polityki w zakresie ochrony środowiska przed hałasem. 16

17 17

18 Załącznik nr 1. Tabela z przekroczeniami hałasu Grajewo 2007 Lp. Nazwa punktu Długość ulicy [km] Długość badanego odcinka [km] Przekroczenie dopuszczalnej normy [db] dzień Przekroczenie dopuszczalnej normy [db] noc P1 ul. Kopernika 17 1,6 0,25 12,9 - P2 ul. Kopernika 35A 1,6 0,2 17,5 - P3 ul. Piłsudskiego 9 3,1 0,2 9,2 19,1 P4 ul. Piłsudskiego 25 3,1 0,4 16,7 - P5 ul. Ełcka 26/5 1,6 0,5 6,5 - P6 ul. Ełcka 69 1,6 0,7 7,8 - P7 ul. Wojska Polskiego ,55 7,3 - P8 Ul. Wojska Polskiego-przy osiedlu 1000-lecia 4 2 0,7 6,6 10,6 Długości ciągów ulic podane przez Urząd Miasta i Generalną Dyrekcję Dróg Publicznych : 1. ul. Kopernika - ul. Piłsudskiego 6,016 km 2. ul. Ełcka ul. Wojska Polskiego 3,920 km 18