Wybór systemu wsparcia dla istniejących instalacji OZE

Transkrypt

1 Wybór systemu wsparcia dla istniejących instalacji OZE Radosław Koropis, wiceprezes zarządu, TRMEW Obrót Sp. z o.o. ( Energetyka Wodna, nr 2/2015) Za sprawą Ustawy o OZE właściciele małych elektrowni wodnych stoją przed ważną decyzją, od której będzie zależeć ich sytuacja finansowa w nadchodzących latach. Aby rozwiać wątpliwości i pomóc znaleźć właściwą drogę w gąszczu nowych przepisów prawnych, w poniższym poradniku porównano dotychczasowy system wsparcia z systemem aukcyjnym. Ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii wprowadziła fundamentalne zmiany w systemie wsparcia instalacji OZE. Od 1 stycznia 2016 r. zacznie w Polsce obowiązywać nowy system aukcyjny, który jest przeznaczony zarówno dla przedsiębiorców rozpoczynających proces inwestycyjny, jak i użytkowników już istniejących instalacji. Równocześnie dla funkcjonujących przed 1 stycznia 2016 r. elektrowni OZE utrzymany zostaje dotychczasowy system wsparcia polegający na uzyskiwaniu świadectw pochodzenia wytworzenia energii elektrycznej oraz istnieniu obowiązku zakupu energii elektrycznej przez sprzedawcę z urzędu. Oznacza to, że właściciele takich instalacji będą mogli swobodnie wybrać pomiędzy dwoma systemami wsparcia. I w takiej sytuacji istotna staje się kwestia oceny korzyści i zagrożeń, jakie niosą za sobą oba systemy. Decydującym o wyborze docelowego systemu wsparcia argumentem są warunki finansowe. Oprócz ostatecznej ceny istotne są również inne aspekty opisane szczegółowo w ustawie. Kluczowym czynnikiem warunkującym możliwość przystąpienia właściciela istniejącej na dzień 31 grudnia 2016 r. instalacji OZE do systemu aukcyjnego są uregulowania art. 39 ustawy. Przepisy te nakładają na wytwórcę zamierzającego złożyć ofertę w systemie aukcyjnym, konieczność odliczania dotychczas otrzymanego wsparcia od ceny oferowanej w systemie aukcyjnym. Minister Gospodarki ma przedstawić w formie rozporządzenia szczegółowe zasady wyliczania dotychczasowej pomocy publicznej, do której zostały zaliczone: przychody ze sprzedaży uzyskanych praw majątkowych do świadectw pochodzenia; ulgi i zwolnienia w podatkach i opłatach z tytułu wytwarzania energii elektrycznej pochodzącej z OZE; wszelkiego rodzaju pomoc inwestycyjna. Do czasu opublikowania szczegółowych zasad rozliczeń nie można w sposób jednoznaczny określić, jakie wartości należy uwzględnić przy wyliczaniu maksymalnej możliwej do uzyskania w ramach systemu aukcyjnego pomocy publicznej. 1

2 CZAS WSPARCIA Wsparcie w obydwu systemach obowiązuje przez ten sam okres, który dla istniejących instalacji OZE powstaje od pierwszego dnia wprowadzenia energii do sieci dystrybucyjnej i trwa przez kolejne 15 lat, nie dłużej niż do 31 grudnia 2035 r., przy czym okres ten liczy się od dnia wytworzenia po raz pierwszy energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii, potwierdzonego wydanym świadectwem pochodzenia ( art. 41 ust. 6, art. 92 ust. 6). OBOWIAZEK ZAKUPU ENERGII ELEKTRYCZNEJ W dotychczasowym systemie obwiązek zakupu energii elektrycznej w dalszym ciągu jest realizowany przez sprzedawcę zobowiązanego niezależnie od wielości mocy zainstalowanej w instalacji OZE (art. 41 ust. 6). W systemie aukcyjnym istnieje również obowiązek zakupu energii elektrycznej, jednak w zależności od zainstalowanej mocy elektrycznej będzie on w różny sposób realizowany. Dla instalacji o łącznej mocy mniejszej niż 500 kw, nabycie energii elektrycznej nastąpi przez sprzedawcę zobowiązanego od wytwórcy tej energii, po stałej cenie ustalonej w aukcji oraz wyłącznie w ilości określonej przez danego wytwórcę w złożonej przez niego ofercie (art. 92 ust. 1). Wytwórcom energii elektrycznej z instalacji o łącznej mocy nie mniejszej niż 500 kw, którzy wygrali aukcję, przysługuje prawo do pokrycia ujemnego salda. Zatem nadwyżka energii elektrycznej będzie musiała zostać sprzedana przez wytwórcę na warunkach rynkowych, przy czym jej rozliczenie nastąpi w okresach rocznych. Wytwórcom energii elektrycznej z instalacji o łącznej mocy nie mniejszej niż 500 kw, którzy wygrali aukcję, przysługuje prawo do pokrycia ujemnego salda (art. 92 ust. 5). Oznacza to, że muszą oni sprzedać całość wyprodukowanej energii dowolnej spółce obrotu na warunkach indywidualnego kontraktu handlowego, a następnie do 10 dnia każdego miesiąca muszą wystąpić do Operatora Rozliczeń Energii Elektrycznej z wnioskiem o rozliczenie różnicy pomiędzy średnimi cenami arytmetycznymi obliczanymi ze średnich ważonych wolumenem transakcji sesyjnych giełdowych cen energii elektrycznej we wszystkich godzinach dnia dostawy tej energii, wg notowań Rynku Dnia Następnego prowadzonego na TGE, a ceną złożoną w ofercie aukcyjnej. CENA ENERGII ELEKTRYCZNEJ Cena zakupu energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii, które pozostaną w dotychczasowym systemie stanowi równowartość średniej ceny sprzedaży energii elektrycznej na rynku konkurencyjnym w poprzednim kwartale (a nie jak do tej pory ogłaszanej do 31 marca każdego roku) przez Prezesa URE na podstawie art. 23 ust. 2 pkt 18a ustawy Prawo energetyczne (art. 43 ust. 1). Cena energii elektrycznej w systemie aukcyjnym jest podana przez wytwórcę w ofercie. Aukcje wygrywają oferty o najniższej cenie za MWh. Cena podana w ofercie podlega corocznej waloryzacji średniorocznym wskaźnikiem 2

3 cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem z poprzedniego roku kalendarzowego (art. 92 ust. 10). CENA PRAW MAJATKOWYCH DO ŚWIADECTW POCHODZENIA Cena praw majątkowych nie ma swojego uregulowania w przepisach ustawy o OZE, poza pośrednimi zapisami art. 47 mówiącymi o obowiązku umorzenia praw majątkowych, a nie wnoszeniu opłaty zastępczej w formie pieniężnej w przypadku, gdy cena praw majątkowych będzie niższa niż 75% opłaty zastępczej, tj. 300,03 zł za MWh. Cena praw majątkowych, jaką mogą uzyskać niezależni wytwórcy OZE podlega regulacjom giełdowym. Ustawa o OZE zmieniła datę obowiązku umorzenia świadectw pochodzenia przesuwając ją na 30 czerwca każdego roku oraz w art. 59 wprowadziła 20- procentowy obowiązek umorzenia świadectw pochodzenia. Równocześnie do 31 sierpnia każdego roku Minister Gospodarki może w drodze rozporządzenia zmniejszyć wartość tego obowiązku. W 2015 r. obowiązkowy udział energii wynikającej z umorzonych świadectw pozostał na niezmienionym poziomie 14%. Mechanizm ten powoduje, że dotychczasowe obowiązki umorzeniowe określone w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki na lata nie będą miały zastosowania, powodując tym samym dużą nieprzewidywalność w zakresie wielkości rynku świadectw pochodzenia, a w konsekwencji ceny praw majątkowych w tym okresie. PRZYSTAPIENIE DO SYSTEMU Właściciele istniejących instalacji OZE decydujący się na pozostanie w dotychczasowym systemie wsparcia nie muszą wykonywać samodzielnie żadnych zgłoszeń. Jedynie właściciele instalacji o mocy poniżej 200 kw zostaną z urzędu pozbawieni koncesji na wytwarzanie energii elektrycznej i automatycznie wpisani do rejestru wytwórców energii w małej instalacji. W myśl art. 201 ust. 3 URE może jednak wezwać wytwórcę energii elektrycznej z OZE do uzupełnienia wszystkich informacji, jakie są niezbędne do uzyskania wpisu w rejestrze. W przypadku braku spełnienia wymagań określonych w wezwaniu w ciągu 60 dni, Prezes URE wydaje decyzję o wykreśleniu wytwórcy z rejestru pozbawiając go tym samym na okres 3 lat możliwości uczestniczenia w systemie wsparcia. Całość procedury zakończona jest wydaniem przez URE w terminie do 3 lipca 2015 r. zaświadczenia o wpisie do rejestru wytwórców w małej instalacji. Odmiennie muszą się zachować przedsiębiorcy, którzy zamierzają wziąć udział w aukcjach. Do nowego systemu mogą przystąpić wszyscy wytwórcy posiadający instalacje OZE z wyjątkiem instalacji spalania wielopaliwowego, hydroenergetyki o mocy zainstalowanej powyżej 5 MW oraz instalacji wykorzystujących do wytworzenia energii elektrycznej o mocy do 50 MW biomasę, biopłyny, biogaz lub biogaz rolniczy. Wytwórcy energii w istniejących instalacjach przystępując do aukcji powinni złożyć deklarację o chęci przystąpienia do tego systemu wraz z oświadczeniem wg wzoru określonego w art. 71 ust. 3 ustawy. Przed przystąpieniem do aukcji, która będzie odbywać się w formie elektronicznej na specjalnie w tym celu dedykowanej platformie internetowej, wytwórca zobowiązany jest do wniesienia 3

4 kaucji lub posiadania gwarancji bankowej w wysokości 30 zł za każdy kw zainstalowanej mocy. W momencie składania ofert przedsiębiorca zobowiązany będzie do określenia: nazwy i adresu siedziby; rodzaju i łącznej mocy elektrycznej instalacji OZE; ilości energii określonej w MWh i ceny wyrażonej w złotych, za jaką uczestnik aukcji zobowiązuje się sprzedać tę energię; sprzedawcy zobowiązanego dla instalacji o łącznej mocy mniejszej niż 500 kw; ilości energii elektrycznej, jaką uczestnik aukcji planuje wytworzyć w instalacji OZE w kolejnych, następujących po sobie latach kalendarzowych; miejsca przyłączenia instalacji odnawialnego źródła energii do sieci dystrybucyjnej lub sieci przesyłowej; zobowiązania do rozpoczęcia wytwarzania energii elektrycznej nie później niż pierwszego dnia miesiąca następującego po upływie miesiąca od dnia, w którym nastąpiło zamknięcie aukcji. Uczestnictwo w aukcji będzie wymagało potwierdzenia złożonej oferty bezpiecznym podpisem elektronicznym w rozumieniu ustawy o podpisie elektronicznym. WYSOKOŚĆ WSPARCIA Wytwórcy w istniejącym systemie wsparcia nie posiadają żadnych gwarancji wysokości uzyskiwanych cen. Od kilku lat systematycznie obniża się cena Prezesa URE, a rynek praw majątkowych w ostatnich miesiącach odnotowuje kolejne rekordy w zakresie niskich wartości. O ile ceny praw majątkowych w najbliższym czasie nie mają ekonomicznych podstaw do wzrostu, o tyle cena energii elektrycznej ogłaszana przez Prezesa URE będzie podążać za jej ceną rynkową. Może to oznaczać miejsce dla wzrostów, biorąc pod uwagę rosnące od 2019 r. koszty certyfikatów do emisji CO2, do których ponoszenia będzie zobowiązana energetyka konwencjonalna, czy też koszty aktualnie prowadzonych inwestycji. Możliwe są też kolejne obniżki ze względu na sytuację na rynkach energii państw ościennych, zwłaszcza w Niemczech i w Szwecji, z których Polska może importować energię elektryczną. Ostateczne ceny uzyskiwane w systemie aukcyjnym nie będą znane do czasu ich rozstrzygnięcia, lecz pewne ich poziomy można wyczytać w publikowanych ocenach skutków regulacji, jakie są zamieszczane w projektach rozporządzeń. Ministerstwo Gospodarki założyło, że przeciętna cena nabycia energii elektrycznej w systemie aukcyjnym dla instalacji OZE o łącznej mocy mniejszej niż 1 MW nie przekroczy 470 zł za MWh, a dla instalacji o łącznej mocy większej niż 1 MW przeciętna wartość będzie wynosiła około 380 zł za MWh. Determinacja wytwórców do uzyskania stałej ceny energii elektrycznej na pozostały okres wsparcia będzie wyznacznikiem jej wartości rynkowej. 4

5 Podstawowe różnice pomiędzy systemami wsparcia ZAGADNIENIE AUKCJE ŚWIADECTWA POCHODZENIA Czas wsparcia 15 lat 15 lat Obowiązek zakupu energii elektrycznej przez sprzedawcę zobowiązanego Cena energii elektrycznej Cena praw majątkowych do świadectw pochodzenia Przystąpienie do systemu Wysokości wsparcia tylko dla instalacji o mocy instalowanej < 500 kw 1 stała cena zaoferowana w aukcji indeksowana o wskaźnik inflacji przez cały okres wsparcia brak procedura wyliczenia dotychczasowego wsparcia i uwzględnienie tych wielkości w zgłaszanym systemie aukcyjnym wartość wsparcia ustalana przez właściciela w wyniku określenia ceny oferowanej w systemie aukcyjnym wszystkie instalacje OZE stała cena energii elektrycznej ogłaszana kwartalnie przez Prezesa URE. cena zmienna, prawa majątkowe są przedmiotem obrotu giełdowego na TGE uzyskanie koncesji lub wpisu do rejestru małych instalacji OZE (do 200 kw) w URE, wniosek o wydanie praw majątkowych potwierdzany przez OSD wysokość wsparcia jest zależna od warunków rynkowych Kary w systemie stosowane są kary pieniężne oraz osobowe (pozbawienie wolności) za składanie fałszywych oświadczeń brak kar 1 W przypadku instalacji o mocy >500 kw wytwórca, który wygrał aukcję sprzedaje energię na warunkach rynkowych, lecz przysługuje mu prawo do pokrycia ujemnego salda. Źródło: Opracowanie własne na podstawie Ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii KARY W SYSTEMIE System aukcyjny przewiduje szereg kar dla wytwórców energii elektrycznej z OZE, którzy złożyli oferty i wygrali aukcję. Karom pieniężnym w całości poświęcony jest rozdział 9 ustawy. Najbardziej kontrowersyjna wydaje się kara wynikająca z art. 168 ust. 15 ustawy, polegająca na ukaraniu wytwórcy OZE w przypadku braku rozliczenia zadeklarowanej ilości wytworzenia energii elektrycznej z instalacji OZE w okresach trzyletnich. Kara ta będzie naliczana, jeżeli faktyczna produkcja wyniesie mniej niż 85% wartości zaoferowanej w systemie aukcyjnym, a jej wysokość to 50% wartości wynikającej z iloczynu ceny złożonej w ofercie i różnicy pomiędzy ilością energii planowaną do wytworzenia i złożoną w ofercie a faktyczną produkcją. Istotne są również kary osobiste, którym podlegają przedsiębiorcy, wynikające ze złożenia nieprawdziwych oświadczeń w trakcie zgłoszenia oferty w systemie aukcyjnym. Szczególnie ważne jest oświadczenie o wysokości uzyskanej pomocy publicznej, bo każ- 5

6 dorazowa pomyłka w tym zakresie skutkuje złożeniem fałszywego oświadczenia, które zgodnie z art. 233 kodeksu karnego zagrożone jest karą pozbawienia wolności do lat 3. ISTOTNE TERMINY WYNIKAJACE Z USTAWY O OZE Właściciele istniejących instalacji OZE będą mogli podejmować decyzję o przystąpieniu do systemu aukcyjnego w dowolnym momencie nie później jednak niż do 2020 r., kiedy to zostanie ogłoszona przez Prezesa URE ostatnia aukcja. Zmieniony system wsparcia opisany w rozdziale 4 ustawy OZE wchodzi w życie od 1 stycznia 2016 r. W bieżącym roku będą ogłaszane szczegółowe rozporządzenia mające istotny wpływ na wielkość i wartość oferowanej do na-bycia w systemie aukcyjnym energii elektrycznej. Najistotniejsze dokumenty wykonawcze wydawane będą w następujących terminach: do 31 maja 2015 r. (a w kolejnych latach do 31 października) rozporządzenie Rady Ministrów określające maksymalną ilość i wartość energii elektrycznej wytworzonej z odnawialnych źródeł energii, która może być sprzedana w drodze aukcji w kolejnym roku kalendarzowym; do 15 czerwca 2015 r. (a w kolejnych latach do 30 listopada) rozporządzenie Ministra Gospodarki określające ilość i wartość energii elektrycznej wytworzonej w instalacjach odnawialnego źródła energii o łącznej mocy nie większej niż 1 MW, jaka powinna zostać zakupiona po przeprowadzeniu aukcji w następnym roku kalendarzowym; do 31 grudnia 2015 r. (a w kolejnych latach na 60 dni przed ogłoszeniem przez Prezesa URE terminu aukcji w danym roku) rozporządzenie Ministra Gospodarki określające cenę referencyjną dla poszczególnych technologii OZE; w ciągu 90 dni od ogłoszenia ceny referencyjnej Prezes URE ogłasza pierwszą aukcję. Podjęcie decyzji o przystąpieniu do systemu aukcyjnego po spełnieniu warunków rozliczenia dotychczasowej pomocy publicznej będzie wymagało od przedsiębiorców szczegółowej analizy warunków uczestniczenia w systemie aukcyjnym w kontekście pojawiających się nowych obowiązków rozliczeniowych. Spotkają się oni po raz pierwszy z sytuacją sprzedaży energii elektrycznej pochodzącej z OZE bez obowiązku jej zakupu przez sprzedawcę zobowiązanego z zastrzeżeniami opisanymi w artykule. TRMEW Obrót sp. z o. o. będąca spółką obrotu powołaną przez niezależnych wytwórców OZE nabywając energię elektryczną od podmiotów uczestniczących w systemie aukcyjnym, będzie w ramach umowy zakupu energii świadczyć usługi polegające na: prowadzeniu w imieniu wytwórcy niezbędnej dokumentacji potwierdzającej ilość wyprodukowanej energii elektrycznej; obliczaniu wartości energii elektrycznej z uwzględnieniem średnich dziennych cen notowanych na Rynku Dnia Następnego giełdy energii elektrycznej prowadzonej przez TGE z uwzględnieniem zapisów art. 93 ust. 2 ustawy; składaniu w imieniu wytwórcy miesięcznego wniosku o rozliczenie salda ujemnego do OREO S.A. Projekty rozporządzeń wchodzących w życie w pierwszym półroczu 2015 r. nie przewidują w 2016 roku przeprowadzenia aukcji dla instalacji OZE zmodernizowanych po 1 stycznia 2016 r. 6

7 Ustawa o OZE dopuszcza możliwość wydłużenia systemu wsparcia dla istniejących instalacji OZE, które w wyniku modernizacji uzyskają przyrost mocy lub w przypadku hydroenergetyki poniesione zostaną nakłady w wysokości nie mniejszej niż 30% wartości początkowej instalacji. Zapisy ustawowe rozbudziły gorącą dyskusję wśród części właścicieli posiadających instalacje OZE od wielu lat. Niestety, projekty rozporządzeń wchodzących w życie w pierwszym półroczu 2015 r. nie przewidują w 2016 roku przeprowadzenia aukcji dla instalacji OZE zmodernizowanych po 1 stycznia 2016 r., zamykając tym samym całkowicie dyskusję i analizy w tym zakresie. 7