Zdrowe ryby w akwarium ale jak?

Transkrypt

1 67 Poradnik Zdrowe ryby w akwarium ale jak? ze szczegó3ow1 tabel1 diagnostyczn1 Rozpoznanie chorób Ustalenie przyczyn i ich usuwanie Wspó3praca naukowa: Dieter Untergasser

2 Spis treúci: Spis treúci Tabela diagnostyczna dla chorób ryb ozdobnych 3 1 Akwarium daje ci moøliwoúê prawdziwego relaksu 10 2 Choroby zewnítrzne i wewnítrzne: Od diagnozy do leczenia 11 3 Przenoszenie i ochrona ryb za pomocπ SERA aqutan 12 4 Choroby wywo ane przez orzíski Ichthyophthirius multifiliis (Rybia ospa) Cryptocarion irritans (kryptokarionoza) Brooklynella hostilis Glossatella Trichodina Tetrahymena Chilodonella Chorób wywo anych wiciowcami Oodinium (choroba welwetowa) Costia Wiciowce jelitowe Choroby wywo ane przez przywry Gyrodactylidea Dactylogyridea Pijawka rybia Choroby wirusowe Lymphocystis Karpia ospa Wiremia wiosenna Posocznica u karpi Choroby wywo ane przez bakterie Choroby plamista Martwica p etw Bakteryjna martwica skrzeli Columnaris Krwawe zapalenia skóry Posocznica ryb akwariowych Erythrodermatitis Choroby wywo ywane przez grzyby Infekcja mieszana Skorupiaki Lernaea Argulus Ergasilus Choroby wywo ane niedoborem okreúlonych substancji Niedobór substancji mineralnych Dziurawica St uszczenie wπtroby Niedobór jodu Szok osmotyczny Kuracja witaminowa Lepiej zapobiegaê niz leczyê Check-lista dot. ustalania przyczyn wystípowania chorób Indeks hase CzÍúÊ tekstowa 55 2

3 Tabela diagnostyczna dla chorób ryb ozdodnych Poniøsza tabela diagnostyczna jest przeglπdem poprzez najwaøniejsze choroby ryb ozdobnych jak i równieø ich moøliwe przyczyny. Przed rozpoczíciem kuracji proszí staranne i dok adnie zapoznaê sií z tabelπ, by móc postawiê dok adnπ diagnozí. Wiele chorób ma podobne objawy, wymaga jednak róønego leczenia. 100 x 100 x 20 x 400 x 50 x Symptomy Wyraüne bia awe punkty (0,4 1,5 mm) na skórze i p etwach Miejscami szare lub mleczne przebarwienia skóry; wystrzípione p etwy przy rybach dlugop etwych; sk adanie p etw Wyraünie wyróøniajπce sií, bia awe zgrubienia úluzówki Ma e blade miejsca na skórze; brak apetytu i ospa oúê; wydzielanie úluzu (tylko woda morska) Moøliwa diagnoza úrodki zapobiegawcze Ichthyophthirius multifiliis SERA ectopur + SERA costapur Cryptocarion irritans (kryptokarionoza/ichtiofiriozπ morskπ): SERA cyprinopur Pod silnym powiíkszeniem w skórze widoczne sπ krπøπce jednokomórkowce Str Costia necatrix: ZbadaÊ wymaz skóry przy 300-krotnym powiíkszeniu, szybko poruszajπce sií ma e wiciowce o kszta cie ziaren fasoli SERA costapur Str. 19 Chilodonella (poraøone miejsca sπ eliptyczne bπdü okrπg e): ZbadaÊ wymaz skóry przy krotnym powiíkszeniu; p askie ruchliwe jednokomórkowce w kszta cie serca SERA ectopur + SERA costapur Str. 17 Tetrahymena: ZbadaÊ wymaz skóry przy krotnym powiíkszeniu; ruchliwe jednokomórkowce w kszta cie gruszki SERA ectopur + SERA costapur Str. 17 Trichodina: ZbadaÊ wymaz skóry przy krotnym powiíkszeniu; okrπg e ruchliwe jednokomórkowce w kszta cie kapelusza SERA ectopur + SERA costapur Str. 16 Morska Brooklynella: ZbadaÊ wymaz skóry przy krotnym powiíkszeniu; p askie ruchliwe jednokomórkowce w kszta cie serca SERA cyprinopur Str. 16 Tabela diagnostyczna dla chorób ryb ozdobnych 40 x Koøuchowate naloty po uszkodzeniach úluzówki Glossatella lub Heteropolaria colisarum: Pod silnym powiíkszeniem widoczne sπ liczne pod uøne jednokomórkowce umiejscowione na jednej krótkiej odydze. SERA costapur Str. 16 3

4 Symptomy Moøliwa diagnoza úrodki zapobiegawcze 40 x Silne wydzielanie úluzu po πczone z miejscowπ grzybicπ Infekcja mieszana: ZbadaÊ wymaz skóry przy krotnym powiíkszeniu; liczne i zróønicowane jednokomórkowce, grzyby i bakterie. SERA ectopur + kombinacja lekarstw Str. 37 Tabela diagnostyczna dla chorób ryb ozdobnych 15 x 400 x Bia e gπbczaste twory na skórze z d ugimi odstajπcymi w óknami Bia e wargi, Bia e obrzeøa usek; Rozszerza sií z godziny na godziní; sk adanie p etw Obumierajπce p etwy o bia ych obrzeøach Twarde kuliste torbiele na skórze i p etwach wielkoúci 0,5 do 1 mm Wy upiaste oczy, wytrzeszcz i stroszenie usek (nie zawsze wszystkie symptomy) Ryby w stawie p ywajπ w sposób niekontrolowany; rozleg e bπdü punktowe przekrwienia (krwotoki na skórze, u nasady p etw i skrzelach; blade skrzela; stadium koòcowe ze wzdíciem cia a, stroszeniem usek i wytrzeszczem oczu (exophtalmus) i wysuniítym do przodu odbytem przy C Grzybica: ZbadaÊ wymaz skóry przy 50-krotnym powiíkszeniu. SERA ectopur + SERA mycopur Str. 36 Bakterie columnaris: ZbadaÊ wymaz skóry przy krotnym powiíkszeniu; bakterie wielkoúci 8 µm wykonujπ oscylujπce ruchy. SERA baktopur Str. 32 Martwica p etw: Przy 400-krotnym powiíkszeniu widocznych sπ liczne poruszajπcych sií bakterie. SERA baktopur Str. 31 Lymphocystis: Torbiele przy dotkniíciu sπ twarde i nie dajπ sií oderwaê. profilaktycznie: SERA cyprinopur Str. 23 Posocznica lub infekcja nerek, woda zanieczyszczona organicznie Str. 33 Wiosenna wiremia, posocznicza infekcyjna SprawdziÊ wodí w szczególnoúci poziom azotanu; przeprowadziê sekcjí zw aszcza tych ryb, które pad y (patrz ma a ilustracja: otwarta jama cia a) SERA cyprinopur, SERA baktopur direct lub SERA KOI BAKTO TABS Str. 25 4

5 Symptomy Moøliwa diagnoza úrodki zapobiegawcze 40 x Bia e miejsca pod skórπ Infekcja bakteryjna: SprawdziÊ wymaz skóry pod mikroskopem przy krotnym powiíkszeniu. SERA baktopur direct Str. 30 Fotografie Ergasilus: Dr. Dirk Kleingeld 100 x 40 x Drobne bia e punkty (< 0,3 mm) na skórze i p etwach; ryba wyglπda jak obsypana mπkπ W skórze tkwiπ bia e twory w kszta cie pa eczek i ma ymi woreczkami na koòcach P askie, prawie przeüroczyste skorupiaki w kszta cie tarczy na skórze; krwawe punktowe uk ucia U karpi i karpi koi pojawiajπ sií czerwone plamy, które rozwijajπ sií w g Íbokie dziury o bia ych obrzeøach Bia e skorupiaki o d ugoúci 0,5 2 mm na blaszkach skrzeli Oodinium: ZbadaÊ wymaz skóry przy 100-krotnym powiíkszeniu; nieruchome owalne twory. SERA oodinopur Str Skorupiak Lernaea: Widoczny go ym okiem. SERA cyprinopur Str. 38 Splewka Argulus: Widoczna go ym okiem. SERA cyprinopur Str. 39 Erythrodermatitis: Widoczna go ym okiem. SERA cyprinopur, SERA baktopur direct lub SERA KOI BAKTO TABS Str Pasoøyt skrzeli skorupiak Ergasilus: ObecnoúÊ widoczna go ym okiem. SERA cyprinopur Str. 39 Tabela diagnostyczna dla chorób ryb ozdobnych Skóra z krwawymi zapaleniami wielkoúci 3 8 mm Pijawka rybia: Go ym okiem widoczne sπ liczne pijawki centymetrowej d ugoúci. SERA ectopur, SERA cyprinopur Str. 22 5

6 Symptomy Moøliwa diagnoza úrodki zapobiegawcze Dziury w okolicach g owy Dziurawica u pielígnic, niedobór substancji mineralnych czísto w po πczeniu z atakiem wiciowców na jelita: Widoczna go ym okiem. SERA baktopur direct lub SERA bakto Tabs Str Tabela diagnostyczna dla chorób ryb ozdobnych Jako porównanie: Chore skrzela (usuniíte Zdrowe skrzela (usuniíte pokrywy skrzeli) pokrywy skrzeli) Deformacje pokryw skrzeli, p etw i krígos upa w przypadku hodowli wtórnej Niedobór substancji mineralnych w miíkkiej wodzie: Symptomy widoczne go ym okiem. SERA mineral salt, SERA fishtamin, SERA activant Str. 40 Obszary skrzeli z bia ymi bπdü szarymi Zatrucie alkaliami, zatrucie amoniakiem przebarwieniami; lub zbyt wysoka wartoúê ph: blaszki skrzeli SprawdziÊ wartoúê ph obniøyê jej odpadajπ bπdü ulegajπ poziom na 7 przy pomocy SERA ph-minus. rozpuszczeniu Blade skrzela, mleczne obszary skóry, w stadium koòcowym blaszki skrzeli rozpuszczajπ sií Oddychanie z dnia na dzieò staje sií coraz silniejsze, aø do etapu, gdy ryby dyszπc Przywry, Dactylogyridea: ZbadaÊ wiszπ pod lustrem wymaz skrzeli pod mikroskopem przy wody; oddychanie krotnym powiíkszeniu. jednostronne; jedna lub obydwie pokrywy SERA ectopur + SERA mycopur 40 x skrzeli przyleg e bπdü Str odchylone; ryby ocierajπ sií powierzchniπ pokryw skrzeli 10 x 50 x Ryby ocierajπ sií, stajπ sií apatyczne Ryby wiszπ ko yszπc sií przy powierzchni ze z oøonymi p etwami lub ukrywajπ sií; brak innych zewnítrznych objawów Bakteryjna martwica skrzeli: ZbadaÊ wymaz skrzeli pod mikroskopem. SERA baktopur Str. 31 Przywry, Gyrodactylidea: Ma e widoczne go ym okiem poruszajπce sií robaki na skórze. SERA ectopur + SERA mycopur Str. 21 Bakteryjna infekcja skóry / wewnítrzna infekcja bakteryjna: PrzebadaÊ wymaz skóry na obecnoúê bakterii i poszczególnych pasoøytów. SERA baktopur, SERA baktopur direct lub SERA bakto Tabs, SERA costapur Str

7 Symptomy Moøliwa diagnoza úrodki zapobiegawcze RozmiÍkanie p etw 800 x Spironucleus sp. Zaatakowane wiciowcami jelita bπdü niedobór witamin i substancji mineralnych: PodawaÊ bogata w substancje balastowe karmí FD. SERA baktopur, SERA bakto Tabs, SERA fishtamin, SERA activant, SERA mineral salt Str. 20, 40, 41, 46 Choroba pícherzyków powietrza* *Fotografie: Dr. Lechleiter åluzowata skóra; mleczne zmítnienia; krwawienie; gruby mítny nalot na oczach; brπzowawy (brunatny) nalot na skrzelach Blade zabarwienie Przezroczyste pícherzyki pod skórπ (0,5 2 mm) Odpadajπce p etwy Zatrucie kwasem: SprawdziÊ wartoúê ph i twardoúê wíglanowπ, dodaê SERA ph-plus i zapewniê wystarczajπcπ twardoúê wíglanowπ do stabilizacji wartoúci ph za pomocπ SERA kh-plus; nastípnie dodaê SERA aqutan. Nieodpowiednie parametry wody, zbyt jasno, brak kryjówek, nieodpowiednie poøywienie: WziπÊ pod uwagí potrzeby ryb i stosowaê wysokiej jakoúci karmy firmy SERA. PÍcherze gazowe, przesycenie wody gazem: NapowietrzyÊ wodí. Szok osmotyczny po zmianie úrodowiska: DokonaÊ pomiaru przewodnoúci; dostosowaê przewodnoúê wody przy pomocy SERA ectopur do wartoúci wody, w której transportowano ryby. Str. 45 Tabela diagnostyczna dla chorób ryb ozdobnych 7

8 Symptomy Moøliwa diagnoza úrodki zapobiegawcze Zatrucie amoniakiem? SprawdziÊ wartoúê ph i obniøyê przy pomocy SERA ph-minus na ph 7. 8Tabela diagnostyczna dla chorób ryb ozdobnych Wszystkie ryby lub wszystkie ryby danego gatunku umierajπ w przeciπgu kilku godzin nawet tego samego dnia, czísto majπc nadal piíkne ubarwienie Ostre zatrucie: Ryby poruszajπ sií w zbiorniku szybkimi zrywami i skaczπ Zatrucie: Nienaturalne ubarwienie, ubarwienie ciemniejπce, strachliwe zachowanie; gdy zapuka sií w szybí zbiornika, ryby p ywajπ w panice szybkimi zrywami Przewlek e zatrucie: Ryby wiszπ pod lustrem wody i ciíøko oddychajπ Niedobór tlenu lub zbyt duøo CO 2 : Niekontrolowane doprowadzanie CO 2? NapowietrzyÊ wodí, zamontowaê instalacjí sterujπcπ CO 2 seramic. Zbyt wysoka zawartoúê azotynu? Kilkukrotnie wymieniê duøπ iloúê wody, nastípnie dodaê SERA aqutan i SERA nitrivec. Zbyt wysoka zawartoúê miedzi? årodki ochrony roúlin? DodaÊ podwójnπ dawkí SERA aqutan, zastosowaê SERA super carbon. Zbyt wysoka zawartoúê ph? ObniøyÊ za pomocπ SERA ph-minus do ph 7. Zbyt niska zawartoúê ph? PodwyøszyÊ przy uøyciu SERA ph-plus i SERA kh-plus; jako úrodek uspokajajπcy dodaê po godzinie SERA aqutan. årodki ochrony roúlin? ZmieniÊ kilkukrotnie wodí; SERA super carbon. Czy elementy dekoracyjne wydzielajπ substancje trujπce? UsunπÊ, zmieniê wodí i przefiltrowaê za pomocπ SERA super carbon. Zbyt wysoka zawartoúê miedzi bπdü chloru? ZmieniÊ wodí, dodaê podwójnπ dawkí SERA aqutan, przy zapachu chloru zastosowaê SERA chlorvec. Szkodliwe úrodki dezynfekujπce bπdü czyszczπce w wodzie z wodociπgów? Przed uøyciem filtrowaê wodí (bieøπcπ) 24 godziny przy pomocy SERA super carbon. Zredukowany przep yw w filtrze? OczyúciÊ filtr, napowietrzyê wodí. Niekontrolowane doprowadzanie CO 2? ZamontowaÊ instalacjí sterujπcπ CO 2 seramic. SERA test na tlen ZastosowaÊ SERA oxypur. Uwaga: przy zbyt duøej iloúci CO 2 zawartoúê tlenu moøe byê mimo to normalna. ZawartoúÊ tlenu 0,5 mg/l 2 mg/l 4 mg/l i wiícej Ocena niebezpieczna niepokojπca wystarczajπca

9 Symptomy Moøliwa diagnoza úrodki zapobiegawcze CzÍúciowe ciemne ubarwienie niektórych czíúci cia a Uszkodzenia nerwów, zmiaødøenie nerwów: UmieúciÊ rybí w osobnym akwarium w celu kwarantanny i odzyskania si, celem zredukowania stresu dodaê SERA aqutan. Ciemne i jasne ubarwienie niektórych czíúci cia a; w przypadkach ekstremalnych skar owacenie cia a; utrata równowagi Wyrównane ciemnienie ubarwienia ca ej ryby Otarta úluzówka, bruzdy (wyø obienia) na skórze Krwawiπce rany 40 x Pleistophora (prawdziwa choroba neonów): Torbiele ze sporami; zbadaê próbki tkanek pod mikroskopem przy krotnym powiíkszeniu; usunπê chore ryby. Ogólna z e kondycja w nieodpowiedniej bπdü zanieczyszczonej wodzie: UwzglÍdniÊ potrzeby ryb; sprawdziê parametry wody, zmieniê wodí; dodaê SERA aqutan i SERA nitrivec. Uszkodzenie w wyniku apania duøym podbierakiem bπdü w wyniku ocierania: StosowaÊ sieci firmy SERA; podwójna dawka SERA aqutan; przy g Íbszych ranach SERA mycopur; w stawie ogrodowym dodaê SERA omnisan. Wiremia wiosenna, infekcja bakteryjna: SERA baktopur direct lub SERA KOI BAKTO TABS, SERA cyprinopur Str. 25 Tabela diagnostyczna dla chorób ryb ozdobnych Guz na krtani bπdü w obríbie skrzeli Guz na tarczycy, niedobór jodu: PodawaÊ SERA GVG-mix, SERA GVG-mix marin, SERA granumarin, SERA FD Krill 3 razy w tygodniu; dodaê do wody SERA mineral salt. 9

10 1 Akwarium daje ci moøliwoúê prawdziwego relaksu Przedmowa CzÍsto stres i poúpiech determinujπ nasze øycie. Zrozumia e jest wiíc pragnienie relaksu w wolnych chwilach. DziÍki wyjπtkowemu i niepowtarzalnemu po πczeniu spokoju i pe ni øycia akwarium, jak øadne inne hobby, oferuje ono moøliwoúê wypoczynku i relaksu. Z tego teø powodu krπg mi oúników akwarystyki powiíksza sií coraz bardziej. Akwarium jest ukojeniem dla naszego zmíczonego ducha. Akwarystyka jest w pe nym znaczeniu tego s owa pasjonujπcym hobby. Oznacza to równieø, iø opiekujπc sií mieszkaòcami akwarium, stajemy sií odpowiedzialni za ich zdrowie i samopoczucie. Utrzymanie owego ma ego úwiata (biotopu) w odpowiednim stanie nie jest jednakøe rzeczπ trudnπ. W firmie SERA pracuje wielu zapalonych hodowców ryb, którzy potrafiπ udzieliê odpowiedzi na kaøde, nawet trudne pytanie. Idealne po πczenie zawodowej wiedzy i hobby pozwala pracownikom firmy SERA bezb Ídnie rozpoznaê problem i znaleüê jego odpowiednie rozwiπzanie. Zespó SERA wspiera wszystkich fascynatów i mi oúników akwarystyki seriπ poradników, dajπcych w przystípnej formie odpowiedzi na wszystkie pytania. Niniejszy poradnik s uøyê bídzie PaÒstwu pomocπ i radπ, jeøeli dojdzie do sytuacji, gdy PaÒstwa ryby zachorujπ. Obejmuje to przyk adowo trafne i odpowiednio szybkie rozpoznanie najwaøniejszych chorób ryb, zastosowanie odpowiednich leków i przede wszystkich konsekwentnπ profilaktykí, zapobiegajπcπ pojawianiu sií chorób, a tym samym zapewniajπcπ unikniície zwiπzanych z nimi problemów. Øyczymy PaÒstwu sukcesów przy zwalczaniu chorób i duøo zdrowia PaÒstwa rybkom. 10

11 2 Choroby zewnítrzne i wewnítrzne: Od diagnozy do leczenia Choroby w prawid owo utrzymanym akwarium sπ na szczíúcie rzadkoúciπ. Mimo to problem ten dotyczy nawet akwarystów z d ugoletnim doúwiadczeniem. Jeøeli jednak dojdzie juø do wystπpienia choroby w PaÒstwa akwarium, przemyúlane i szybkie dzia anie prawie zawsze pozwala na unikniície najgorszego. Wyróønia sií choroby zewnítrze i wewnítrzne. Choroby zewnítrzne, w szczególnoúci te wystípujπce na p etwach i skórze, moøna najczíúciej odpowiednio wczeúnie rozpoznaê i odpowiednio szybko leczyê. Choroby wewnítrzne nie sπ tak atwo rozpoznawalne. Prawie wszystkie jednak majπ swoje odbicie w odbiegajπcym od normy zachowaniu ryb, a ich rozpoznanie moøliwe jest dziíki uwaønej obserwacji. Symptomy te to np. brak apetytu, nienormalny sposób p ywania, apatia i zmiany ubarwienia, w szczególnoúci jego ciemnienie. Akwarysta moøe zatem równieø w przypadku chorób wewnítrznych szybko zauwaøyê, øe coú jest nie w porzπdku. Waøne jest, aby podczas kuracji postípowaê w nastípujπcej kolejnoúci: A Obserwacja B Diagnoza C Kuracja Od diagnozy do leczenia DziÍki regularnej i rzetelnej obserwacji moøliwe jest rozpoznanie wielu chorób juø w ich fazie poczπtkowej. DotkniÍte chorobπ ryby nie sπ jeszcze os abione i istnieje duøa szansa, øe ryby zdrowe nie zosta y jeszcze zaraøone. Prawid owa diagnoza jest warunkiem efektywnej kuracji. DziÍki zastosowaniu odpowiednich preparatów leczniczych, stworzonych do zwalczania konkretnych chorób unikamy zbídnego obciπøenia ryb i roúlin. Wybór metody leczenia uzaleøniony jest od diagnozy. Przy róønych chorobach stosuje sií róøne preparaty lecznicze. W przypadku wszystkich chorób obowiπzuje jednak ogólna zasada: Szybkie dzia anie zwiíksza szanse na wyleczenie. Dotyczy to w szczególnoúci chorób zakaünych. Dlatego teø zalecamy posiadanie w zapasie przynajmniej preparatów SERA baktopur i SERA costapur, aby w przypadku pojawienia sií choroby nie traciê cennego czasu np. w czasie úwiπt. 11

12 3 Przenoszenie i ochrona ryb za pomocπ SERA aqutan Podczas apania i przenoszenia ryb nie zawsze da sií uniknπê uszkodzeò skóry. W odpowiednich higienicznych warunkach i po podaniu SERA aqutan rany te gojπ sií bardzo szybko. Dlatego teø godne polecenia jest dodanie do wody w woreczku do transportu ryb paru kropli SERA aqutan. Przy umieszczaniu ryb w akwarium zawsze powinien byê dodany SERA aqutan. SERA aqutan chroni ryby na 5 sposobów: Jak przenosiê ryby krystalicznie czysta woda biologiczna ochrona úluzówki wiπøe metale ciíøkie neutralizuje dzia anie chloru idealny úrodek antystresowy w akwarium i podczas transportu ryb *witamina B complex Pokarm p atkowy i granulowany firmy SERA dostarcza rybom ozdobnym waøne minera y i jod, zapewniajπc im zdrowπ dietí. DziÍki temu w aúciwemu karmieniu i odpowiedniej pielígnacji PaÒstwa ryby ozdobne chronione sπ w optymalny sposób przed chorobami. Dodatkowe informacje znajdπ PaÒstwo w poradniku firmy SERA Utrzymanie zgodnych z naturπ parametrów i filtracja wody w akwarium. 12

13 4 Choroby wywo ane przez orzíski OrzÍski sπ jednokomórkowymi organizmami. W kaødym akwarium øyjπ ich liczne gatunki, których przedstawiciele sπ najczíúciej zbyt mali, aby moøna by oby zauwaøyê je go ym okiem. OrzÍski odøywiajπ sií bakteriami i zawiesinπ koloidalnπ. Dla ma ych rybek sπ one smacznym uzupe nieniem menu. Niektóre orzíski sπ jednak pasoøytami. WiÍkszπ czíúê øycia spídzajπ one na skórze ryb i odøywiajπ sií ich wydzielinami. 20 x 4.1 Ichthyophthirius multifiliis (Rybia ospa) Jednokomórkowiec Ichthyophthirius moøe osiπgnπê wielkoúê 1,5 mm i jest atwo zauwaøalny go ym okiem. Poniewaø ryba obsypana jest bia awymi krostkami i wyglπda, jakby by a obsypana grysikiem, Ichthyophthirius nazywana jest takøe czísto chorobπ bia ych punkcików lub chorobπ grysikowπ. Choroba pojawia sií najpierw na p etwach lub na plecach ryby. Juø w stadium poczπtkowym ryby sk adajπ p etwy i próbujπ pozbyê sií pasoøytów poprzez ocieranie sií o roúliny i dekoracje. W póüniejszych stadiach skóra moøe zostaê zaatakowana przez tak duøπ iloúê pasoøytów, iø dochodzi do tworzenia sií na niej øó to-bia ych plam. Z racji tego, øe choroba rozprzestrzenia sií w akwarium bardzo szybko, naleøy bezzw ocznie rozpoczπê jej zwalczanie przy pomocy SERA costapur. SERA costapur stosowany jest zawsze w akwariach zarybionych i w pe ni wyposaøonych. W ten sposób w zbiorniku zneutralizowane zostajπ równieø wolnop ywajπce pasoøyty. SERA costapur jest nieszkodliwy dla ryb i roúlin. Choroby wywo ane przez orzíski 13

14 Poniewaø Ichthyophthirius w przeciwieòstwie do innych pasoøytów nie osiada na skórze lecz atakuje wnítrze úluzówki, preparaty lecznicze majπ do niego utrudniony dostíp. Choroby wywo ane przez orzíski Stosowanie SERA ectopur razem z SERA costapur przy leczeniu Ichthyophthirius nie jest bezwzglídnie konieczne, jednakøe bardzo pomocne i dodatkowo wspomaga zwalczanie innych pasoøytów zewnítrznych. SERA ectopur troszczy sií o to, by pasoøyty odczepi y sií od skóry ryb i dodatkowo dzia a dezynfekcyjnie poprzez powolne wytwarzanie tlenu. W ten sposób SERA ectopur moøe dzia aê jeszcze bardziej efektywnie i szybciej zabijaê pasoøyty. DziÍki temu po πczeniu choroba moøe byê zwalczona jeszcze szybciej. Ichthyophthirius moøe byê obecna w akwarium w stanie utajonym przez d ugi czas. Przy stresie, np. do πczaniu nowych ryb, choroba moøe w kaødej chwili pojawiê sií na nowo. W celu podniesienia skutecznoúci kuracji godne polecenia jest niewielkie podwyøszenie temperatury przez okres trzech dni (maksymalnie o 2 C; bezwzglídnie przestrzegaê granic tolerancji ryb!) oraz odpo- Cykl rozwojowy Ichthyophthirius 1 Dojrza e pasoøyty porzucajπ ryby i w stadium wolnop ywajπcym poszukujπ spokojnych miejsc w akwarium o minimalnym przep ywie wody. 2 Pasoøyt formuje twardπ otoczkí (cystí) i dzieli sií wielokrotnie. W otoczce rozwijajπ sií setki pasoøytów. 3 Pasoøyty przebijajπ sií przez otoczkí cysty, p ywajπ swobodnie w akwarium, dzielπc sií przy tym ponownie. 4 Pasoøyty atakujπ ponownie tí samπ lub innπ rybí, wbijajπc sií w jej skórí. wiednie napowietrzenie wody. Podniesienie temperatury spowalnia rozwój pasoøytów i aktywuje system odpornoúciowy ryb. DziÍki temu lekarstwa mogπ dzia aê jeszcze skuteczniej. 14

15 Wywo ane przez Ichthyophthirius bia e punkciki na skórze. 40 x 4.2 Cryptocarion irritans (kryptokarionoza) WystÍpujπca w wodzie morskiej kryptokarionoza bardzo przypomina s odkowodnπ Ichthyophthirius. Dlatego teø nazywana jest ichtiofiriozπ morskπ. Pasoøytem jest w tym przypadku równieø orzísek, osadzajπcy sií g Íboko w skórze ryb. Wyraünie widoczne bia e do szarych punkty sπ zgrubieniami úluzówki, pod których ochronπ øyjπ owe jednokomórkowce. Ich usuniície jest bardzo trudne i czísto dochodzi do ich rozdarcia przy próbie pobrania wymazu do badaò. Bardzo zaraüliwa kryptokarionozí zwalcza skutecznie SERA cyprinopur, gdyø zabija on takøe wolnop ywajπce pasoøyty. SERA cyprinopur jest szkodliwy dla niektórych organizmów øyjπcych na dnia (jak np. korale, úlimaki, krewetki) i dlatego ze wzglídów bezpieczeòstwa powinien byê stosowany w odizolowanym do celów kwarantanny zbiorniku. SERA cyprinopur podawany jest codziennie przez cztery do szeúciu dni. Urzπdzenia spieniajπce bia ko, ozonizatory i urzπdzenia czyszczπce wodí promieniami UV naleøy w tym okresie wy πczyê. Przy obliczaniu dok adnej dawki naleøy uwzglídniê iloúê ca ej wody πcznie z filtrem, zbiornikiem wyrównawczym itd. Niewielkie iloúci leku pomiídzy 0,2 a 2 ml moøna dok adnie odmierzyê przy pomocy strzykawki na insuliní z apteki. W osobnym akwarium ryby morskie mogπ byê takøe poddane kuracji preparatem SERA costapur. Ryb nie wolno ponownie umieszczaê w akwarium bezpoúrednio po zakoòczeniu leczenia, poniewaø nawet úladowe iloúci leku mogπ byê úmiertelne dla zwierzπt, øyjπcych w strefie przydennej. Dlatego teø ryby powinny przez 10 minut p ywaê w zbiorniku z czystπ wodπ morskπ ze swojego akwarium üród owego i dopiero wówczas zostaê przeniesione z powrotem do akwarium. Choroby wywo ane przez orzíski 15

16 40 x 4.3 Brooklynella hostilis Choroby wywo ane przez orzíski Brooklynella przypomina wyglπdem duøe pasoøyty Chilodonella. OrzÍsek ten wystípuje jako pasoøyt na skórze i skrzelach tropikalnych ryb morskich. Na poczπtku widoczne sπ blade miejsca na skórze. W fazie poczπtkowej ryby nie majπ apetytu, szybko oddychajπ, stajπ sií ospa e i wydzielajπ úluz. Blade miejsca powiíkszajπ sií, a w stadium koòcowym mamy do czynienia z odchodzeniem wiíkszych kawa ków skóry. Ryby umierajπ po kilku dniach, jeøeli dojdzie do zniszczenia wiíkszych powierzchni skóry. Z tego teø wzglídu niezbídna jest natychmiastowa kuracja. W akwarium morskim bez zwierzπt przydennych (lub w odizolowanym akwarium) podajemy codziennie przez cztery do szeúciu dni zgodnie z instrukcjπ SERA cyprinopur. Tak jak przy zwalczaniu kryptokarionozy konieczne jest dok adne obliczenie iloúci wody i dawki leku. W akwarium morskim bez zwierzπt przydennych Brooklynella moøe byê w bezpieczny sposób zwalczana równieø przy uøyciu SERA costapur. Lek dawkujemy zgodnie z instrukcjπ. 40 x 4.4 Glossatella Glossatella i Heteropolaria colisarum sπ bardzo podobnymi jednokomórkowcami, które zasiedlajπ uszkodzone miejsca i rany na skórze ryb. Formujπ one krótkie odygi, którymi zakotwiczajπ sií na obrzeøach rany i w ten sposób utrudniajπ jej wyleczenie. W wyniku szybkiego rozmnaøania jednokomórkowców rana zostaje nimi pokryta. Zaatakowane miejsca wyglπdajπ jak koøuchowaty nalot. Pomylenie glossatelli z grzybicπ jest prawie niemoøliwe, poniewaø grzyby tworzπ o wiele d uøsze w ókna. Przy uøyciu lupy atwo moøna dostrzec poruszajπce sií jednokomórkowce. Jeøeli rana zostanie juø przez pasoøyty pokryta, atakujπ one powoli graniczπce z niπ zdrowe tkanki. Jednokomórkowce te nie odøywiajπ sií one bezpoúrednio ranπ, lecz wystípujπcymi na niej wtórnie bakteriami i obumar ymi komórkami tkanki. Kuracja SERA costapur szybko zwalcza pasoøyty i umoøliwia wyleczenie rany. 100 x 4.5 Trichodina Zainfekowanie skóry przez orzíska Trichodina jest trudne do rozpoznania. Ryby ocierajπ sií sporadycznie i wzdrygajπ p etwami. Trichodina nie jest pasoøytem w pe nym znaczeniu tego s owa. Otwór gíbowy tego jednokomórkowca znajduje sií po stronie zewnítrznej, przez który wciπga bakterie oraz obumar e komórki jako pokarm. Dlatego teø Trichodina pojawia sií najczíúciej wtórnie przy wielu infekcjach skóry. Za pomocπ wianuszka haczyków jednokomórkowiec przyczepia sií do skóry i wywo uje jej podraønienie. NastÍpstwem jest zgrubienia skóry i wydzielanie úluzu, które s uøπ Trichodina jako pokarm. W przypadku z otych rybek i karpi koi moøna zauwaøyê, iø pasoøyt wbija sií za pomocπ haczyków g Íboko w úluzówkí, jeøeli uleg a ona pogrubieniu w wyniku infekcji. TrichodinÍ moøna skutecznie 16

17 zwalczyê przy pomocy SERA costapur. W stawie ogrodowym zastosowaê SERA omnisan zgodnie z instrukcjπ. pobieøenie im poprzez dodanie juø w stadium poczπtkowym SERA mycopur lub SERA baktopur. 4.6 Tetrahymena 40 x 50 x Równieø jednokomórkowiec Tetrahymena nie jest prawdziwym pasoøytem, lecz pojawia sií dopiero wówczas, gdy úluzówka zosta a juø zainfekowana przez grzyby i bakterie. Øywi sií on bakteriami i fragmentami zniszczonych komórek skóry. W przepe nionych akwariach moøe dojúê do masowego namnoøenia sií Tetrahymena w wyniku zanieczyszczenia wody. Jednokomórkowce atakujπ wówczas w duøych iloúciach úluzówkí ryb. NastÍpstwem sπ bia awe zgrubienia skóry w kszta cie pasm. W stadium koòcowym dochodzi do oddzielania sií skóry i ryby umierajπ. Przeprowadzenie konsekwentnej, zgodnej z zaleceniami kuracji za pomocπ SERA costapur prowadzi do wyeliminowania pasoøytów. W przypadkach szczególnie trudnych, przy wartoúci ph w okolicach 8 lub przy wystípowaniu w akwarium silnych filtrów biologicznych naleøy codziennie przez trzy dni dodawaê do wody dawkí podstawowπ preparatu. Kaødorazowo przed podaniem leku naleøy wymieniê w 30% wodí. Celowym jest niedopuszczenie do powstania wtórnych infekcji wywo anych bakteriami i bakteriami i za- 4.7 Chilodonella Pasoøyt Chilodonella powoduje powstawanie bia awych przezroczystych plam ze zgrubia ej úluzówki wielkoúci 1 3 cm. Ryby nie czujπ sií dobrze i zaczynajπ sií ocieraê. Jeøeli nie podejmie sií øadnych úrodków zaradczych, plamy na skórze powiíkszajπ sií, aø do pokrycia ca ej skóry bia ym úluzem. Ryby p ywajπ nieruchomo, wykonujπc ko yszπce ruchy w strumieniu wody, wyp ywajπcym z filtra i staja sií coraz bardzie apatyczne. Poniewaø jednokomórkowce mogπ z atwoúciπ przemieszczaê sií z ryby na rybí, choroba szybko sií rozprzestrzenia i naleøy bezzw ocznie rozpoczπê jej zwalczanie przy pomocy SERA costapur. SERA costapur skutecznie zwalcza chilodonellí. W stawie ogrodowym przeciwko chilodonelli proszí stosowaê SERA omnisan. Choroby wywo ane przez orzíski 17

18 5 Chorób wywo anych wiciowcami Wiciowce tworzπ zróønicowanπ klasí jednokomórkowców. Niektóre gatunki sπ mikroskopijnej wielkoúci, niewiele wiíksze od bakterii, i posiadajπ tylko jednπ lub kilka wici. Mimo to mogπ sií one poruszaê z takπ szybkoúciπ, øe ich obserwacja przy pomocy mikroskopu nie jest prosta. Inne gatunki sπ zaú tak duøe, iø moøna je zauwaøyê prawie go ym okiem. WiÍkszoúÊ wiciowców jest ca kowicie nieszkodliwa, niektóre jednak w toku ewolucji przekszta ci y sií w pasoøyty. Chorób wywo anych wiciowcami 5.1 Oodinium (choroba welwetowa) 100 x Oodinium jest przypadkiem szczególnym wúród wielokomórkowych rybich pasoøytów, poniewaø organizm ten wywodzi sií ze úwiata roúlin (chodzi tu o tzw. peridiniales). W stadium poczπtkowym ryby ocierajπ sií o przedmioty i liúcie roúlin; choroba staje sií wyraünie widoczna dopiero przy silniejszych atakach. Infekcje w akwarium s odkowodnym wywo ywane sπ najczíúciej przez Oodinium pillularis, w akwarium morskich pojawia sií Oodinium ocellatum. W przypadku Oodinium skóra ryb usiana jest ma ymi bia awo-øó tymi punkcikami. Pasoøyty znajdujπ sií na skórze i osiπgajπ maksymalnπ wielkoúê 0,3 mm. Tym samym sπ one znacznie mniejsze niø Ichthyophthirius i mogπ byê od niego bez trudu odróønione. Atak Oodinium rozpoczyna sií najczíúciej na p etwach i rozprzestrzenia sií nastípnie na ca e cia o. W stadium zaawansowanym ryba wydaje sií byê obsypana mπkπ, na skórze widoczny jest aksamitny nalot. Dlatego teø choroba ta nazywana jest chorobπ welwetowπ. Nalot ten jest szczególnie widoczny, gdy ryba zwrócona jest do obserwatora prostopadle. W stadium póüniejszym dochodzi do odrywania sií niewielkich strzípków skóry, a oczy zaczyna pokrywaê mítny nalot. Oodinium jest bardzo zaraüliwe. Ze wzglídu na swój roúlinny charakter Oodinium zwalczane jest przez inne substancje czynne niø jednokomórkowce zwierzíce. Specjalnie w tym celu stworzono preparat leczniczy SERA oodinopur, który moøna stosowaê zarówno w odzie s odkiej jak i s onej i który skutecznie zabija pasoøyty w 18

19 przeciπgu 3 do 5 dni. Ze wzglídu na zawartoúê miedzi SERA oodinopur nie moøe byê uøywany w akwariach ze zwierzítami przydennymi. 100 x Przed, podczas i po kuracji preparatem SERA oodinopur konieczne jest przeprowadzenie testu na miedü firmy SERA, co umoøliwi osiπgniície w aúciwej koncentracji miedzi (0,3 mg/l). Lecznicza dawka 0,25 do 0,3 mg Cu/l musi byê ustalana codziennie na nowo. Dok adna kontrola zawartoúci miedzi jest nieodzowna, by wykluczyê ryzyko niepowodzenia kuracji w wyniku zbyt ma ej zawartoúci miedzi jak i równieø niebezpieczeòstwo wystπpienia objawów zatrucia poprzez jej zbyt wysokπ zawartoúê. Dawki preparatu pomiídzy 0,1 ml a 2 ml moøna dok adnie odmierzyê przy pomocy strzykawki na insuliní z apteki. Wolnπ miedü naleøy usunπê po kuracji poprzez wymianí wody. Etapem nastípnym jest trzydniowe przefiltrowanie wody przy pomocy SERA super carbon. Dodanie podwójnej dawki SERA aqutan wiπøe resztki miedzi, czyniπc je nieszkodliwymi. 600 x 5.2 Costia Wiciowiec Costia necatrix, wywo uje równomierne, lekko mleczne zmítnienie skóry. Przed paroma laty nazwí pasoøyta zmieniono na Ichthyobodo necatrix. Poniewaø nazwa Costia jest tak jak i wczeúniej uøywana i bardzie znana wúród akwarystów, stosuje sií jπ nadal. Costia jest pasoøytem, wystípujπcym przy stanach os abienia i øyjπcym w niewielkiej iloúci w stanie utajonym na rybie. Pasoøyt jest na tyle ma y, iø jego obserwacja moøliwa jest tylko pod mikroskopem. Costia moøe rozmnaøaê sií bez trudnoúci tylko wtedy, gdy ryby øyjπ w stresie i sπ os abione. Jako prawdziwy pasoøyt wiciowiec ten odøywia sií wy πcznie úluzówkπ, a zmuszony do swobodnego p ywania w wodzie, umiera w krótkim czasie. Przy silnym ataku zniszczeniu mogπ ulec wiíksze obszary skóry, co w konsekwencji prowadzi do úmierci ryby. SERA costapur skutecznie zabija pasoøyty. Równoczesne podanie SERA ectopur wzmacnia kuracjí. Chorób wywo anych wiciowcami 19

20 Chorób wywo anych wiciowcami 5.3 Wiciowce jelitowe 800 x Niektóre gatunki wiciowców przystosowane sπ doøycia w jelitach ryb. Øyjπ one tam, øywiπc sií strawionym przez ryby pokarmem. Dla wielu gatunków ryb nie jest to szkodliwe, a ich samopoczucie nie pogarsza sií nawet przy silnym ataku. Inne gatunki w przypadku zaatakowania pasoøytem wykazujπ wyraüne objawy chorobowe. W przypadku wielu gatunków pielígnic dochodzi do wystπpienia objawów chorobowych, gdy zostanπ zainfekowane wiciowcami jelitowymi w po πczeniu z innymi czynnikami os abiajπcymi organizm, jak nieprawid owe øywienie, niedobór sk adników mineralnych, niedobór witamin lub sytuacje stresowe (patrz teø Choroby wywo ywane niedoborem niektórych substancji str. 40). Ubarwienie ryb ciemnieje, stajπ sií one strachliwe i cierpiπ na brak apetytu. Wiciowce jelitowe rozmnaøajπ sií szczególnie dobrze przy nieodpowiednim i ubogim w substancje balastowe poøywieniu. Tym samym karmienie miísem zwierzπt ciep okrwistych prowadzi do szybkiego mnoøenia sií tych wiciowców. W przypadku ekstremalnych ataków zwierzíta chudnπ, a obrzeøa ich p etwy ulegajπ postrzípieniu. Powodem tego jest niedobór substancji odøywczych, witamin i minera ów, gdyø pobierane sπ one przez wiciowce w jelicie i nie dostarczane organizmowi ryby. WiÍkszoúÊ gatunków ryb nie przystosowa a sií w toku swojej ewolucji do trawienia miísa zwierzπt ciep okrwistych. TIch uk ad pokarmowy zoptymalizowany jest do trawienia organizmów wodnych. Dlatego teø bia ka i t uszcze z miísa zwierzπt ciep okrwistych nie ulegajπ wystarczajπcemu strawieniu. Niestrawione bia ka s uøπ wiciowcom i bakteriom jako üród o poøywienia. W kale znajduje sií jeszcze wiele niestrawionego bia ka, które prowadzi do rozmnoøenia sií bakterii w wodzie, zanieczyszczenia filtra i szybkiego wzrostu zawartoúci azotanu. W aúciwe i zróønicowane øywienie przy pomocy karm firmy SERA zapobiega rozmnoøeniu sií wiciowców jelitowych. Ich sk adniki sπ w optymalny sposób przystosowane do øywienia ryb i ulegajπ ca kowitemu strawieniu. 20

21 Podczas d ugofalowych badaò wiele stad zaatakowanych ryb dysków zosta o w bezstresowych warunkach i przy zachowaniu optymalnego øywienia wyhodowanych bez podawania øadnych preparatów leczniczych. Ryby wzrasta y prawid owo, a tar o nastípowa o po osiπgniíciu dojrza oúci p ciowej w wieku miídzy dziesiπtym a dwunastym miesiπcem. Nie mia y one øadnych trudnoúci przy zwalczaniu mnoøπcych sií w ich jelitach wiciowców w oparciu o w asny system immunologiczny. NajczÍúciej jelita zaatakowanych ryb sπ zainfekowane nie tylko przez wiciowce 6 Choroby wywo ane przez przywry 10 x 6.1 Gyrodactylidea Øyworodne przywry z rzídu Gyrodactylidea wystípujπ czíúciej w stawach ogrodowych, rzadziej w akwariach. Znajdujemy je raczej na skórze a nie na skrzelach ryb. Niektóre gatunki osiπgajπ wielkoúê 3 mm i przy dok adnej obserwacji widoczne sπ juø go ym okiem. Przywry szkodzπ rybom poprzez swoje haczyki, które wbijajπ g Íboko w ich tkanki. W stadium poczπtkowym ryby ocierajπ sií o dno i dekoracje, nastípnie dochodzi do zgrubieò úluzówki, a ryby lekko ko yszπc cia em tkwiπ nieruchomo w wodzie lub leøπ apatyczne na dnie. W przypadku podejrzenia ataku przywr naleøy natychmiast rozpoczπê kuracjí SERA mycopur. Dzia anie wzmacnia dodatkowo zastosowanie SERA ectopur. lecz równieø przez róøne rodzaje bakterii. Jeøeli ryby sπ zestresowane, ich system obronny ulega os abieniu, umoøliwiajπc pasoøytom masowe mnoøenie sií. W nastípstwie tego samopoczucie ryb pogarsza sií i wydalajπ one bia y ka. ChorobÍ moøna leczyê preparatami SERA baktopur direct lub SERA bakto Tabs. Substancja czynna zwalcza bakterie i redukuje liczbí wiciowców. D ugotrwa y efekt moøna osiπgnπê jednak dopiero wówczas, gdy zmieni sií poøywienie i poprawi warunki hodowli. 6.2 Dactylogyridea 100 x Roøne gatunki jajorodnych przywr z rzídu Dactylogyridea øyjπ jako pasoøyty na skrzelach i skórze ryb. W przypadku ryb akwariowych spotykane sπ g ównie gatunki pasoøytujπce na skrzelach, u ryb stawowych sπ to zarówno pasoøyty skrzeli jak i skóry. Niewielka iloúê tych pasoøytów jest dobrze przez Choroby wywo ane przez przywry 21

22 Choroby wywo ane przez przywry ryby tolerowana i nie prowadzi do jakichkolwiek dolegliwoúci. Przy nienaleøytej higienie, stresie i przepe nieniu w akwarium przywry rozmnaøajπ sií jednak intensywnie, a ryby zaczynajπ ocieraê sií elementy akwarium i szybko oddychaê. Przy silnym ataku pasoøytów tkwiπ one nieruchomo ciíøko oddychajπc z odchylonymi pokrywami skrzeli przy powierzchni wody. Przywry atakujπce skrzela, szkodzπc rybπ swoimi haczykami, którymi przytwierdzajπ sií do ich skóry. Haczyki wbijajπ sií we wraøliwπ úluzówkí skrzeli, powodujπc jej uszkodzenia. NastÍpstwem mogπ byê wtórne infekcje wywo ane przez grzyby, bakterie i róønorodne jednokomórkowce. Dlatego teø w przypadku podejrzenia zaatakowania ryb przez przywry naleøy natychmiast rozpoczπê kuracjí SERA mycopur. Godne polecenia jest równoczesne zastosowanie SERA ectopur, poprawiajπce skutecznoúê leczenia. Opisane powyøej jednokomórkowce i przywry wystípujπ bardzo czísto w róønorodnych infekcjach mieszanych u ryb stawowych. Poniewaø posiadaczowi stawu postawienie dok adnej diagnozy przychodzi bardzo trudno, stworzono preparat leczniczy SERA omnisan. Zbilansowane po πczenie substancji czynnych skutecznie zabija wszystkie jednokomórkowce zwierzíce oraz Oodinium i efektywnie zwalcza przywry, atakujπce skórí i skrzela. 6.3 Pijawka rybia Pijawki rybie przedostajπ sií do stawu ogrodowego w wyniku nieuwagi razem z zakupionymi rybami lub ptakami wodnymi. Majπ one kilka centymetrów d ugoúci i dlatego sπ atwo zauwaøalne go ym okiem. Przy pomocy przyssawki przytwierdzajπ sií one do ryby, otwierajπ naczynie krwionoúne i wysysajπ wyp ywajπcπ krew. Po porzuceniu ryby pozostawiajπ one na skórze krwawe úlady. Poniewaø pijawki przenoszπ sií z ryby na rybí, mogπ przenosiê takøe niebezpieczne choroby. PijawkÍ moøna oderwaê od ryby smarujπc jπ nasπczonym w alkoholu wacikiem. SERA cyprinopur zwalcza pasoøyty w stawie ogrodowym. 22

23 7 Choroby wirusowe Wirusy sπ tak ma e, øe nie moøliwe jest stwierdzenie ich obecnoúci przy uøyciu zwyczajnego mikroskopu. Moøna je zauwaøyê pod mikroskopem elektronowym po przygotowaniu skomplikowanych pre- paratów. Atakujπ one øywe komórki i zmuszajπ je do produkcji nowych wirusów. W komórce dochodzi do zmian chorobowych, które uniemoøliwiajπ jej wype nianie normalnych zadaò w tkance. 100 x 7.1 Lymphocystis Lymphocystis atakuje skórí ryb i powodujπ zmiany w komórkach úluzówki. Ulegajπ one stukrotnemu powiíkszeniu, stajπc sií wyraünie widoczne go ym okiem jako drobne guzki. PowiÍkszone do wielkoúci jednego milimetra komórki wyglπdajπ na skórze jak ikra. Przeciπgajπc palcami po zainfekowanych miejscach, wyczuwamy twarde guzki. Komórki powiíkszajπ sií w wyniku wymuszonej produkcji wirusów. Ostatecznie komórki píkajπ i miliony wirusów wydostajπ sií do wody. P ywajπc swobodnie w wodzie atakujπ pozosta e ryby. NajczÍúciej choroba pojawia sií na zewnítrznych czíúciach p etw, przechodzπc nastípnie na resztí cia a. Jeøeli uda sií rozpoznaê chorobí w stadium poczπtkowym, moøna odciπê ostrymi noøyczkami brzegi dotkniítych p etw. Nie moøna przy tym uszkodziê podstaw p etw. NastÍpnie rybí naleøy poddaê kuracji preparatem SERA baktopur, aby p etwy nie uleg y zainfekowaniu innymi pasoøytami. SERA cyprinopur ma dzia anie dezynfekujπce i zapobiega tym samym przenoszeniu chorób. Obydwa preparaty lecznicze powinny byê stosowane równoczeúnie. Dawkowanie mniejszych iloúci SERA cyprinopur umoøliwia strzykawka insulinowa z apteki. Choroby wirusowe 23

24 7.2 Karpia ospa czísto wiosnπ, gdy ryby sπ os abione po okresie ch odów. Przenoszeniu choroby na inne ryby zapobiega przeprowadzona dwa razy zgodnie z instrukcjπ profilaktyczna kuracja preparatem SERA cyprinopur. Powinna ona mieê miejsce, gdy temperatura w stawie wzroúnie ponad 12 C. Choroby wirusowe Równieø wystípujπcπ najczíúciej wiosnπ u karpi koi karpia ospa wywo ywana jest przez wirusy. Nie chodzi w tym przypadku o prawdziwπ ospí, lecz o opryszczkí. Nie przenosi sií ona na ludzi. Na ciele zainfekowanej ryby formujπ sií blade do róøowych, okrπg e bπdü owalne guzki wielkoúci 5 10 milimetrów. InfekcjÍ i wybuch choroby dzieli niekiedy okres kilku miesiícy. Nawet przy silnym ataku ryby nie wydajπ sií cierpieê szczególnie mocno. Przy zachowaniu optymalnych warunków hodowli zgrubienia na skórze znikajπ z biegiem czasu. Mimo to choroba pozostaje w stanie utajonym i wybucha na nowo przy kaødym os abieniu ryb. Zauwaøalne jest to Przy ciíøkim ataku ryby moøna poddaê piíciodniowej kuracji w osobnym zbiorniku preparatem SERA cyprinopur w normalnej dawce, podajπc im równoczeúnie jako karmí SERA KOI BAKTO TABS, co przyspieszy wyleczenie. SERA KOI BAKTO TABS moøna podawaê rybom bez øadnych problemów codziennie przez okres trzech tygodni zgodnie z instrukcjπ. W øadnym wypadku nie wolno zapomnieê o podawaniu SERA KOI MULTIVITAMIN lub SERA activant, wzmacniajπcych system immunologiczny ryb. 24

25 7.3 Wiremia wiosenna Wiremia wiosenna ryb karpiowatych jest ostrπ, zaraüliwπ infekcjπ bakteryjnπ. Do stawu moøe dostaê sií tylko razem z nowymi zainfekowanymi rybami. Jeøeli ryby przesz y juø tí chorobí, stajπ sií na niπ odporne, bídπc jednak przez ca e øycie nosicielem wirusów. Z tego teø wzglídu waøna jest umiejítnoúê rozpoznawania symptomów, umoøliwiajπca odpowiednio wczesnπ reakcjí. Profilaktyczne na wiosní, kiedy temperatury znajdujπ sií pomiídzy 12 a 15 naleøy uzdatniaê staw raz w tygodniu przez 3 tygodnie za pomocπ preparatu SERA cyprinopur, zgodnie z instrukcjami uøycia. Tak d ugo jak temperatura w stawie przekracza 20 C, choroba sií nie pojawia. Wirusy uaktywniajπ sií dopiero jesieniπ, gdy temperatury spadajπ. Ryby nosiciele nie zapadajπ wtedy wprawdzie na tí chorobí, wydalajπ jednak wirusy w kale i moczu. Nie jest do koòca jasne, jak wirusy dostajπ sií do pozosta ych ryb. Przypuszcza sií, øe wirusy przedostajπ sií do krwiobiegu poprzez skrzela. Pewne jest, øe wirusy przenoszone sπ zarówno przez splewkí jaki i pijawki. Przy niskich temperaturach wirusy mnoøπ sií s abo, a podczas zimy pozostajπ nieaktywne. Dopiero wiosnπ, gdy temperatura wzrasta powyøej 6 C i system immunologiczny ryb jest os abiony, wirusy rozpoczynajπ masowe rozmnaøanie. Szczególnie ostry przebieg wiremia wiosenna osiπga przy temperaturach miídzy 15 a 17 C. Jeøeli nie podjíte zostanπ øadne dzia ania zaradcze, wiíkszoúê ryb moøe paúê w przeciπgu kilku tygodni. NajczÍúciej symptomy wiremii wiosennej polegajπ na ty, iø ryby gromadzπ sií w strumieniu wody wyp ywajπcej z ujúcia filtra. Zaczynajπ p ywaê w sposób niekontrolowany i cierpiπ na zaburzenia równowagi. NastÍpnie pojawiajπ sií przekrwienia (krwawienia) w kszta cie punktów na skórze, skrzelach i u nasady p etw, które szybko sií powiíkszajπ. Po podniesieniu p ytek skrzeli, skrzela wydajπ sií byê blade. W stadium koòcowym dochodzi do wzdícia cia a (posocznica), wytrzeszczu oczu i zatkania odbytu jak i równieø wydalania úluzowatego ka u. Choroby wirusowe 25

26 Choroby wirusowe Przy temperaturze powyøej 20 C choroba zaczyna sií cofaê, a powyøej 25 C nie wystípujπ juø przypadki úmiertelne. Im wczeúniej rozpozna sií wybuch choroby, tym wiíksze sπ szanse na jej pokonanie. Do dziú nie stworzono lekarstwa zabijajπcego aktywne wirusy w rybie. Pierwszym i najwaøniejszym krokiem jest powolne podniesienie w przeciπgu 24 godzin temperatury z 20 do 22 C. Poniewaø w stawie jest to rzadko moøliwe, ryby naleøy przenieúê do osobnego zbiornika. Jeøeli woda osiπgnie temperaturí 20 C, podajemy na 100 litrów 3 tabletki SERA baktopur direct i 8 ml SERA cyprinopur. NastÍpnie bardzo powoli podnosimy temperaturí do 25 C. SERA baktopur direct zapobiega wtórnym infekcjom bakteryjnym, a SERA cyprinopur dzia a dezynfekcyjnie przeciwko nieaktywnym wirusom w wodzie. Poniewaø wirusy przy temperaturze 25 C nie sπ juø aktywne i system immunologiczny dzia a najefektywniej, ryby mogπ nabraê si. 26

27 Przez nastípne cztery dni podajemy codziennie 8 ml SERA cyprinopur na 100 litrów wody. Podczas kuracji trzeba zwróciê uwagí na wysokπ jakoúê wody. Konieczne jest napowietrzenie wody, aby ryby mia y do dyspozycji wystarczajπcπ iloúê tlenu. Tak d ugo jak ryby przyjmujπ pokarm, naleøy podawaê im karmí wysokiej jakoúci, nasπczajπc jπ dodatkowo SERA KOI MULTI- VITAMIN. Karmy SERA KOI ROYAL PODSTAWOWE POØYWIENIE, SERA biogranulat, SERA KOI SPIRULINA lub SERA goldy Royal sπ idealne poniewaø dobrze wch aniajπ SERA KOI MULTIVITAMIN. NastÍpnie spreparowanπ karmí naleøy natychmiast podaê rybom. Choroby wirusowe 27

28 Plan kuracji: 1. DzieÒ Powoli podnosimy temperaturí do 20 C, nastípnie dodajemy na 100 litrów wody 3 tabletki SERA baktopur direct i 8 ml SERA cyprinopur. 2. DzieÒ Powoli podnosimy temperaturí do 25 C, dodajemy na 100 litrów wody 8 ml SERA cyprinopur. 3. Codziennie dodajemy na 5. DzieÒ 100 litrów wody 8 ml SERA cyprinopur. Ryby nie mogπ byê przeniesione z powrotem do stawu z zimnπ wodπ. Przenosimy ryby do czystej wody o takiej samej temperaturze do osobnego zbiornika. Poniewaø wiremia wiosenna jest bardzo zaraüliwa i przy optymalnej temperaturze rozprzestrzenia sií w stawie jak zaraza, zbyt wolna reakcja moøe oznaczaê úmierê wielu ryb. Ryb, wykazujπce wyraüne wzdície cia a, czísto nie udaje sií juø uratowaê, a wydzielajπ one duøe iloúci wirusów i bakterii. Dlatego teø podczas kuracji naleøy od πczyê je od innych ryb i przenieúê do osobnego zbiornika. Choroby wirusowe 6. DzieÒ Wymiana wody i filtrowanie przez SERA super carbon. 28

29 800 x 7.4 Posocznica u karpi Posocznica infekcyjna karpi uwaøano wczeúniej za samodzielnπ chorobí. Badania ulepszonymi metodami wykaza y, øe moøe tu chodziê o objawy wiremii wiosennej w jej zaawansowanym stadium. Podobnie jak u ryb akwariowych objawy posocznicy mogπ wystπpiê równieø w wyniku wewnítrznej infekcji bakteryjnej. Poniewaø w os abionych rybach rozmnaøajπ sií liczne pasoøyty, posocznica ta nie moøe byê jednoznacznie przypisana konkretnej przyczynie. Objawy wywo ywane sπ najczíúciej przez niewydolnoúê nerek, poniewaø nerki nie mogπ wówczas wydzielaê wystarczajπcej iloúci p ynu. P yn przenika do tkanek oraz jamy cia a i prowadzi do wzdícia cia a i wytrzeszczu oczu. Chorej rybie czísto nie moøna juø pomóc. Chore ryby naleøy natychmiast przenieúê ze stawu do odseparowanego zbiornika i poddaê kuracji preparatem SERA baktopur direct w podwójnej dawce. Równoczesne i zgodne z instrukcjπ zastosowanie SERA cyprinopur wspomaga kuracjí. Do stawu ogrodowego wprowadza sií codziennie przez piíê dni z rzídu normalnπ dawkí SERA cyprinopur. Choroby wirusowe W miejsce SERA baktopur direct rybom moøna równieø podawaê rano i wieczorem SERA KOI BAKTO TABS. 29

30 8 Choroby wywo ane przez bakterie Choroby wywo ane przez bakterie Bakterie obecne sπ w kaødym akwarium. Wype niajπ one wiele zadaò, jak np. rozk adanie amoniaku, azotynu i azotanu. Istniejπ jednak szkodliwe, tzn. chorobotwórcze bakterie. Równieø te obecne sπ w kaødym akwarium, przy w aúciwej pielígnacji nie sπ one jednak øadnym problemem. Silne ryby z odpowiednio dzia ajπcym systemem immunologicznym majπ wystarczajπco duøo si y, by zwalczaê infekcje bakteryjne. Os abione przez stres, z y stan wody, nieprawid owe øywienie lub choroby ryby sπ czísto podatne na choroby bakteryjne. 40 x 8.1 Choroba plamista 1500 x Bakterie wywo ujπ liczne choroby, które nie zawsze sπ atwe do rozpoznania. Choroba plamista wywo ywana jest przez róønorodne bakterie. Rozpoznaje sií jπ przez obecnoúê bia ych lub szarobia ych, matowych i mítnych plam na p etwach i skórze. åluzówka píka, widoczne sπ miejsca pozbawione usek. Jeøeli choroba jest na tyle zaawansowana, øe skóra wiíkszej czíúci jest uszkodzona, sam p ynny SERA baktopur niekiedy juø nie pomaga. Konieczne jest przeprowadzenie dodatkowo kuracji preparatem SERA baktopur direct. Obydwa lekarstwa w po πczeniu i w pe nej dawce wzmacniajπ swoje dzia anie. 30

31 8.2 Martwica p etw Bakteryjna martwica p etw wywo ywana jest przez bakterie, które obecne sπ w kaødym akwarium. Zdrowe ryby nie sπ atakowane poniewaø ich system obronny jest wystarczajπco silny. Choroba pojawia sií u ryb, które sπ zestresowane, poniewaø byê moøe zosta y uszkodzone podczas transportu lub akwarium jest przepe nione. Martwica p etw moøe wystπpiê w zwiπzku z innymi chorobami jak Columnaris, grzybica, rany lub jako nastípstwo ataku pasoøytów. Nienaleøyta higiena i zwiπzane z tym zanieczyszczenie wody bakteriami wzmagajπ chorobí. P etwy zaczynajπ rozpuszczaê sií od obrzeøy i w stadium póüniejszym ulegajπ ca kowitemu zniszczeniu aø po nasadí. Nie naleøy zwlekaê z kuracjπ. SERA baktopur zwalcza bakterie i umoøliwia szybkie odroúniície zniszczonych czíúci p etw. Martwica p etw Wyleczona po czterech tygodniach Chore skrzela (usuniíte pokrywy skrzeli) Jako porównanie: Zdrowe skrzela (usuniíte pokrywy skrzeli) 8.3 Bakteryjna martwica skrzeli Bakteryjna martwica skrzeli moøe wystπpiê w sytuacji, gdy wraøliwa úluzówka blaszek skrzeli uszkodzona zostanie przez pasoøyty. Bakterie z wody przenikajπ do wnítrza i rozk adajπ tkankí. Obumar e blaszki skrzeli sπ bia o-szare. Obumar e rejony moøna bardzo atwo rozpoznaê, podnoszπc pokrywy skrzeli. SERA baktopur zwalcza pasoøyty natychmiast i umoøliwia wyleczenie ran. Zniszczone blaszki skrzeli jednak juø nie odrosnπ. Poniewaø skrzela sπ bardzo silnie ukrwione, bakterie mogπ przedostaê sií do krwiobiegu i zainfekowaê organy wewnítrzne. Dlatego teø naleøy równoczeúnie przeprowadziê kuracjí preparatem SERA baktopur direct. Bakterie znajdujπce sií we krwi nie mogπ wówczas rozprzestrzeniê sií w organizmie. Choroby wywo ane przez bakterie Jeøeli przyczynπ jest nienaleøyta higiena, naleøy jeszcze przed kuracjπ poprawiê warunki higieniczne w zbiorniku. 31

32 Choroby wywo ane przez bakterie 400 x 8.4 Columnaris Infekcja wywo ana bakteriami Columnaris objawia sií jako bia y meszek, sk adajπcy sií z bardzo krótkich i gísto umieszczonych niteczek przy otworze gíbowym, na p etwach i obrzeøach usek. Bia e miejsca bardzo szybko rozprzestrzeniajπ sií na skórze. W stadium koòcowym moøe dojúê do roz oøenia p etw, poczynajπc od ich brzegów, a ryby wiszπ chwiejπc sií pod lustrem wody. Naleøy natychmiast reagowaê, gdyø choroba rozprzestrzenia sií tak szybko, iø zagroøone sπ wszystkie ryby. W tym przypadku zalecane jest po πczenie leków SERA baktopur i SERA baktopur direct. Poniewaø bakterie Columnaris preferujπ wodí alkalicznπ, obniøenie wartoúci ph przy pomocy SERA ph-minus poniøej ph 7 wspomaga kuracjí, o ile ryby tolerujπ obniøenie ph. WewnÍtrzne infekcje bakteryjne mogπ objawiaê sií na róøne sposoby. Obok zaburzeò w p ywaniu ryby zataczajπ sií, chwiejπ lub krπøπ w kó ko. Ich reakcje wyd uøajπ sií aø do ca kowitej apatii. W zaleønoúci od tego, które organy wewnítrzne zosta y dotkniíte chorobπ, úmierê ryb nastípuje w róønych okresach czasu. 8.5 Krwawe zapalenia skóry Charakterystyczne dla infekcji wywo anej bakteriami Aeromonas i Pseudomonas sπ ma e krwawe miejsca na skórze, krwawiπce zapalenia odbytu i nasady p etw. Niekiedy formujπ sií krwawe guzy na skórze i miíúniach. Dlatego teø konieczne jest zaraz po rozpoznaniu symptomów przeprowadzenie kuracji SERA baktopur direct. Substancja czynna w SERA baktopur direct bardzo szybko wch aniana jest poprzez skrzela i jelita do organizmu ryb i dzia a od wewnπtrz. 32