Wojownik, polityk... i ojciec. Kilka słów o potomstwie Bolesława Chrobrego
|
|
- Angelika Jaworska
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Marek Stefański Wojownik, polityk... i ojciec. Kilka słów o potomstwie Bolesława Chrobrego Bolesław Chrobry, syn pierwszego historycznego polskiego władcy Mieszka I i czeskiej księżniczki Dobrawy, zapisał się na stałe na kartach historii naszego kraju. Wiele atramentu przelano nad jego życiem i dokonaniami, zajmowano się m.in. zjazdem gnieźnieńskim z roku 1000, jego rządami w Czechach, a także kwestią koronacji królewskiej. Rzadziej jednak w dyskursie jest obecny wątek jego potomstwa. O ile o losach jego synów mówi się częściej i powstają osobne ich biografie (Bezprym 1, Mieszko II 2 ), o tyle mniej można przeczytać o córkach Bolesława. Nie sposób w tak krótkim tekście podjąć i omówić wszystkie wątki dotyczące potomstwa Chrobrego, a nawet należycie je streścić. Niemniej chciałbym poświęcić każdemu z dzieci Bolesława kilka zdań i zaakcentować najciekawsze lub najbardziej kontrowersyjne wydarzenia z ich życia. Pierwszy polski król był żonaty czterokrotnie. O związkach tych wspomina Thietmar: Poślubił córkę margrabiego Rykdaga, którą następnie odprawił. Z kolei pojął za żonę Węgierkę, z którą miał syna Bezpryma, lecz i tę również przepędził. Trzecią [żoną] była Emnilda, córka czcigodnego księcia Dobromira, która Chrystusowi wierna niestateczny umysł swojego męża ku dobremu zawsze kierowała i nie ustawała w zabiegach, by przez wielką szczodrobliwość w jałmużnach i umartwienia odpokutować za grzechy ich obojga. Urodziła ona dwóch synów: jednego Mieszka i drugiego, którego ojciec nazwał imieniem swojego ukochanego władcy, ponadto trzy córki, z których jedna jest ksienią, druga żoną grafa Hermana, trzecia zaś małżonką syna księcia Włodzimierza [...] 3. 1 B. Śliwiński, Bezprym, pierworodny syn pierwszego króla Polski (986 zima/wiosna 1032), Kraków G. Labuda, Mieszko II król Polski ( ). Czasy przełomu w dziejach państwa polskiego, Poznań Kronika Thietmara, tłum., wstęp i przypisy M. Z. Jedlicki, Kraków 2005, ks. IV, r. 58, s
2 Marek Stefański W innym miejscu zaś ten sam autor pisze: Cztery dni potem przybyła do Cziczani córka margrabiego Ekkeharda Oda, o którą starał się od dawna Bolesław i po którą wysłał teraz swego syna Ottona 4. Z kolei pierwszy polski kronikarz, Anonim zwany Gallem, zdaje się nie znać tych mariaży Bolesława, obdarza go bowiem jedną wybranką serca, o której czytamy co następuje: Nieraz bowiem żona jego, królowa, kobieta mądra i roztropna, wielu wydanych na śmierć za przestępstwo wyrwała z rąk pachołków, ocaliła od bezpośredniego niebezpieczeństwa śmierci i w więzieniu, pod strażą zachowywała ich miłosiernie przy życiu, niekiedy bez wiedzy króla, a kiedy indziej za jego milczącą zgodą 5. Możliwe, że słowa te dotyczą trzeciej żony króla, Emnildy 6, z którą przeżył prawie 30 lat. Najstarszym z synów Bolesława Chrobrego był Bezprym, którego matką była bezimienna Węgierka 7. Jej filiacja pozostaje tajemnicą, jednak można z dużą dozą prawdopodobieństwa odrzucić pogląd, że była ona córką księcia węgierskiego Gejzy. Thietmar wspomina tylko jej pochodzenie, nie dodaje, że była to latorośl władcy Węgier, choć znał jego imię, a pisząc o pozostałych żonach Bolesława, miał zwyczaj odnotowywania, z jakiej rodziny się wywodziły. Z tego można wysnuć wniosek, że matką Bezpryma była córka jednego z przedstawicieli dynastii Arpadów, którego Thietmar po prostu nie znał 8. Niewykluczone, że małżeństwo to miało tylko przypieczętować sojusz 4 Ibidem, ks. VIII, r. 1, s Gall Anonim, Kronika polska, przekład R. Grodecki, wstęp i oprac. M. Plezia, Wrocław 2003, ks. I, r. 13, s Źródło współczesne Chrobremu, czyli Kronika Thietmara, mówi, jak już wspomniano, o czterech ożenkach Bolesława. Być może Anonim zw. Gallem, piszący swoje dzieło wiek później, na dworze Bolesława Krzywoustego, połączył te informacje i stworzył jedną kobietę, z którą władca dzielił małżeńskie łoże przez długi czas. 7 Bezprymowi poświęcam w tym tekście nieco więcej miejsca, ponieważ, moim zdaniem, jest to postać o wiele mniej znana i słabiej obecna w społecznej świadomości niż jego przyrodni brat, Mieszko II. Nie będę również rozwijał życiorysu następcy Chrobrego, zgodnie z zasadą sformułowaną na początku artykułu. 8 G. Györffy, Święty Stefan I, król Węgier i jego dzieło, tłum. T. Kapturkiewicz, Warszawa 2003, s
3 Wojownik, polityk... i ojciec. Kilka słów o potomstwie Bolesława Chrobrego Gejzy i Mieszka I 9. Związek ten przypuszczalnie trwał między 985 a 987 r. 10, natomiast Bezprym urodził się w 986 lub 987 r. 11 Polski władca odesłał swoją wybrankę na Węgry, pozostawiając przy swym boku ich wspólnego syna. Postępowanie Bolesława wobec małego Bezpryma jest zrozumiałe. Jeśli pierworodny opuściłby władztwo ojca wraz z matką, mógłby w przyszłości stać się zagrożeniem dla innego syna Chrobrego, który zasiadłby na tronie. Nie miał on również pewności, czy wśród jego potomstwa pojawi się kolejny przedstawiciel płci męskiej 12. Wkrótce Bolesław ponownie zawarł związek małżeński, tym razem z Emnildą, córką Dobromira 13. Ich pożycie układało się raczej poprawnie, bowiem trwało aż do jej śmierci przypadającej w roku 1016 lub 1017, a para doczekała się co najmniej pięciorga dzieci (3 córki i 2 synów) 14. Jednym z ich potomków był urodzony w 990 r. Mieszko, późniejszy następca ojca na tronie i drugi z kolei król Polski. Stał się on ulubieńcem rodzica, który zadbał m.in. o odpowiedni (do tej pory nieosiągalny dla Chrobrego i Mieszka I) ożenek, oddał mu w zarząd Kraków, a także powierzał mu dowodzenie częścią swoich sił podczas walk z Henrykiem II w 1013 r. 15 Bezprym zaś został przez Bolesława przeznaczony do stanu duchownego. W opinii wielu uczonych 16 do niego bowiem odnosi się fragment z Żywotu św. Romualda, który około roku 1040 został spisany przez Piotra Damianiego. Wzmiankowany jest tam, bez podania imienia, syn króla słowiańskiego Bolesława, który przybył do Perfum pod Rawenną, do wspólnoty św. Romualda. Miał on złożyć w darze świętemu konia i zostać obleczony w habit 17. Takie postępowanie wobec hipotetycznego dziedzica nie było na porządku dziennym. W odesłaniu Bezpryma do Włoch, czyli daleko poza granice ojcowizny, można dopatrywać się wpływu jego macochy, Emnildy, chcącej 9 10 O. Balzer, Genealogia Piastów, Kraków 2005, s Ibidem; tak samo przyjmuje K. Jasiński, Rodowód pierwszych Piastów, Poznań 2004, s Szerzej o pochodzeniu matki Bezpryma np. B. Śliwiński, Bezprym..., s S. Syty, Mieszko II czy Bezprym mnichem u św. Romualda?, [w:] Nihil superfluum esse. Prace z dziejów średniowiecza ofiarowane Profesor Jadwidze Krzyżaniakowej, red. J. Strzelczyk, J. Dobosz, Poznań 2000, s S. Zakrzewski, Bolesław Chrobry Wielki, Kraków 2006 (na podstawie wydania z roku 1925, Lwów Warszawa Kraków), s J. Strzelczyk, Bolesław Chrobry, Poznań 2003, s Ibidem, s Przykładowo: K. Jasiński, Rodowód..., s. 107; J. Strzelczyk, Bolesław..., s S. Syty, Mieszko II czy Bezprym..., s
4 Marek Stefański rzekomo ułatwić drogę do tronu własnemu dziecku. Postępowaniu księżnej przeczą jednak zapiski kronikarskie, co nie zmienia faktu, że zupełnie takiej możliwości odrzucić nie można 18. Bezprym wrócił do kraju po śmierci ojca 19, wystąpił przeciwko przyrodniemu bratu (1031 r.), zmuszając go do ucieczki. Opanował ojcowiznę, zrezygnował z tytułu królewskiego, odsyłając insygnia koronacyjne Konradowi II do Rzeszy. Został zamordowany w roku następnym. Nie wiadomo ani czy był żonaty, ani czy posiadał potomstwo. Nieznane jest również miejsce jego pochówku 20. Pewną kontrowersją, dotyczącą zarówno Mieszka II, jak i Bezpryma, jest kwestia kastracji opisanej przez Anonima zw. Gallem, którą odniósł do Mieszka II. Dziejopis przedstawił to wydarzenie w sposób następujący: Skoro tedy wielki Bolesław zeszedł z tego świata, tron objął syn jego Mieszko II, który już za życia ojca pojął za żonę siostrę cesarza Ottona III, z której spłodził Kazimierza, to jest Karola, odnowiciela Polski. Ten zaś Mieszko był zacnym rycerzem, wiele też dokonał dzieł rycerskich, których wyliczanie za długo by trwało. On też stał się przedmiotem nienawiści dla wszystkich sąsiadów, a to skutkiem zawiści, jaką żywili dla jego ojca; lecz nie odznaczał się już tak jak ojciec ani zaletami żywota, ani obyczajów ani też bogactwami. Opowiadają też, że Czesi schwytali [go] zdradziecko na wiecu i rzemieniami skrępowali tak, że nie mógł już płodzić [potomstwa], za to, że król Bolesław, jego ojciec podobną im wyrządził krzywdę, oślepiwszy ich księcia, a swego wuja. Mieszko tedy powrócił wprawdzie z niewoli, lecz żony więcej nie zaznał. Lecz zamilczmy o Mieszku, a przejdźmy do Kazimierza, odnowiciela Polski 21. Tradycyjnie przekaz ten wiąże się z jego sytuacją z roku 1031 i ucieczką polskiego władcy do Czech, bowiem nie da się go czytać w kontekście czasów wcześniejszych, kiedy Mieszko w roku 1014 znalazł się w czeskiej niewoli 22, 18 J. Strzelczyk, Bolesław..., s K. Jasiński, Rodowód..., s Nie rozwijam tu wątków dotyczących walk Bezpryma z Mieszkiem, gdyż nie jest to zasadniczy temat artykułu. Czytelnik zainteresowany tymi wydarzeniami może sięgnąć np. po wzmiankowane biografie Bezpryma i Mieszka II, gdzie znajdzie również odnośniki do pozostałej literatury. 21 Gall Anonim, Kronika..., ks. I, r. 17, s Bolesław próbował w 1014 r. montować koalicję słowiańską przeciwko Henrykowi II. Chcąc porozumienia z Ołdrzychem (Udalrykiem), polski władca wysłał na dwór praski Mieszka II z propozycją układu pokojowego i wspólnego przeciwstawiania się wrogom, szczególnie zaś cesarzowi. Ostatecznie jednak Ołdrzych 14
5 Wojownik, polityk... i ojciec. Kilka słów o potomstwie Bolesława Chrobrego a w 1016 r. urodził mu się syn Kazimierz 23. Jednak nie do końca można mieć pewność, że chodzi tu o Mieszka. Warto przytoczyć kilka argumentów, które przeczą tej tradycji. Przede wszystkim sam autor kroniki nie był pewien, czy to, co zapisuje jest wiarygodne, co sam podkreślał, używając zwrotu opowiadają też 24. Źródłem tej opowieści mogły być ustne przekazy lub zwykłe plotki. Ponadto kastracja była aktem hańbiącym, więc raczej należało ją ukryć, a nie eksponować, tym bardziej, że o Mieszku nie podaje autor Kroniki zbyt wielu innych informacji 25. Również nieścisłością dziejopisa jest podanie Bolesława III Rudego jako wuja Chrobrego, choć ten był jego bratem ciotecznym. Wiadomo przecież, że w 1003 r. oślepiono właśnie Bolesława III. Matka Bolesława Chrobrego, Dobrawa, była córką Bolesława I Srogiego i siostrą Bolesława II Pobożnego, który był ojcem Bolesława III Rudego 26. Warto zwrócić uwagę również na to, że według Galla zemsta na Mieszku II za oślepienie Bolesława III miałaby miejsce po około 30 latach. Jest to zaskakujące, biorąc pod uwagę wspomniany przeze mnie wcześniej pobyt Mieszka w 1014 r. w czeskiej niewoli i spłodzenie potomka w 1016 r. (sic!) 27. Również przy wzmiance o Rychezie (dla Galla była ona bezimienna) kronikarz nie ustrzegł się błędów. Nie była ona przecież córką cesarza, lecz palatyna reńskiego i córki cesarza Ottona II 28. Informatorzy Galla winili Mieszka za upadek kraju. Jeśli zaś nie był w stanie dorównać ojcu jako polityk, to również i w życiu prywatnym było podobnie. Z tego powodu do czasów Mieszka przylgnęła opowieść o krótko panującym kastracie. Co ciekawe, o kastracji nie wspominają ani Mistrz Wincenty ani Kronika Wielkopolska 29. uwięził Mieszka, bowiem został uprzedzony o grożącym podstępie. Zaatakował więc Mieszkowy orszak, część jego towarzyszy zabił, a część zamknął razem z nim; M. Matla-Kozłowska, Pierwsi Przemyślidzi i ich państwo (od X do połowy XI wieku). Ekspansja terytorialna i jej polityczne uwarunkowania, Poznań 2008, s K. Jasiński, Rodowód..., s P. Wiszewski, Domus Bolezlai. W poszukiwaniu tradycji dynastycznej Piastów (do około 1138 r.), Wrocław 2008, s B. Śliwiński, Bezprym..., s Ibidem, s Ibidem, s Zainteresowanych bliżej nową hipotezą badawczą B. Śliwińskiego zachęcam do szczegółowego zapoznania się z jego publikacją. 15
6 Marek Stefański Inną, równie ciekawą kwestią dotyczącą już bezpośrednio Mieszka II jest jego domniemana wizyta, wraz z Ottonem III, w Akwizgranie i otwarcie grobowca Karola Wielkiego. Thietmar wspomina, że po uroczystościach w Gnieźnie Chrobry odprowadził cesarza do Magdeburga. Według Roczników kwedlinburskich Bolesław miał dotrzeć z Ottonem do Akwizgranu i asystować mu przy otwarciu grobu protoplasty Karolingów. Z kolei kronika Ademara de Chabannesse wspomina o ofiarowaniu polskiemu księciu złotego tronu Karola. Nie musiało to jednak oznaczać jego bezpośredniej obecności na miejscu 30. Przyjmuje się, że w tej kwestii najbardziej wiarygodny jest przekaz biskupa merseburskiego. Jednak pozostałe przekazy także musiały mieć oparcie dla swoich informacji. Tak więc pamiętano o tym, że przy Ottonie był książę polski, najprawdopodobniej Mieszko. To, co zobaczył w Akwizgranie, musiało tak na niego wpłynąć, że nadał synowi wcześniej niepojawiające się w dynastii Piastów drugie imię Karol. Żona Mieszka była prawnuczką po kądzieli Karola Wielkiego, co sprzyjało rozwojowi kultu pierwszego Karolinga na Bolesławowym dworze, który zapoczątkował Otton III. Sam Mieszko dbałby o rozwój tegoż kultu. Kanonizacja Karola Wielkiego nastąpiła dopiero w 1164 r. 31 Funkcjonuje w nauce hipoteza, że drugie imię Kazimierza było imieniem zakonnym. Od imienia Karol wywodzi się określenie władcy (słowo król), więc jeśli Kazimierz miałby być mnichem, czemu obierałby królewskie imię przed usankcjonowaniem kultu? Przy takim założeniu Mieszko II towarzyszyłby Ottonowi III w podróży po zjeździe gnieźnieńskim. Z Akwizgranu podążyłby z orszakiem cesarza do Włoch, gdzie poselstwo zabiegałoby o zatwierdzenie postanowień z Gniezna u Sylwestra II 32. Ostatnim synem Bolesława Chrobrego jest wspomniany dwukrotnie u Thietmara Otton. Pojawia się on bezimiennie przy opisie stosunków rodzinnych Chrobrego oraz, już z imieniem, gdy ojciec wyprawia go po swoją czwartą żonę, Odę. Utrzymywał się wcześniej pogląd, zgodnie z którym Otton i Bezprym to jedna i ta sama osoba. Wpływ na to miały informacje ze źródeł niemieckich, które relacjonując wydarzenia w Polsce po śmierci Chrobrego wymieniają tylko jednego brata Mieszka: Roczniki hildeshiemskie wskazują Bezpryma, a Wipon (opisujący życie cesarza Konrada II) Ottona. Biorąc jednak pod uwagę dobrą orientację Thietmara w rodzinnych 30 S. Syty, Mieszko II czy Bezprym..., s Ibidem, s
7 Wojownik, polityk... i ojciec. Kilka słów o potomstwie Bolesława Chrobrego stosunkach Bolesława, który rozróżnia Bezpryma i Ottona, nie można utożsamiać tych postaci ze sobą 33. Otton urodził się około 1000 r., imię otrzymał przypuszczalne na cześć Ottona III, który stał się jego ojcem chrzestnym podczas uroczystości zorganizowanej w trakcie zjazdu gnieźnieńskiego. Choć jest to tylko przypuszczenie, zwraca się uwagę na fakt, że atmosfera wówczas wytworzona sprzyjała takim wydarzeniom. Nie mógł się urodzić później, niż okolice roku 1000, ponieważ Bolesław wyprawił go w 1018 r. do Miśni, aby sprowadził mu przyszłą żonę. Miałby wówczas około 18 lat. Nie powierzyłby Chrobry takiej misji synowi piętnastoletniemu czy szesnastoletniemu 34. Otton pozostawał w cieniu Mieszka II. Gdyby był tylko o kilka lat młodszy, być może częściej występowałby w źródłach, nawet za życia ojca. Prawdopodobnie zaważyło to na jego współpracy z najstarszym z braci, choć z drugiej strony mogło się stać przyczyną jego minimalnej roli po śmierci ojca 35. Gdyby urodził się wcześniej, najprawdopodobniej nie utożsamiano by go w źródłach z Bezprymem. Po objęciu władzy, Bezprym prawdopodobnie nadał Ottonowi własną dzielnicę, którą mógł być Śląsk 36. Za przekazaniem przyrodniemu bratu tej właśnie ziemi przez nowego władcę może przemawiać fakt, że przylegała ona bezpośrednio do marchii miśnieńskiej, którą zarządzał Herman, mąż Regelindy, siostry Ottona 37. Władzę w niej najmłodszy Bolesławowic utrzymał również po śmierci Bezpryma. Zmarł w 1033 r., nie znamy miejsca jego pochówku, brak też wiadomości, czy miał żonę i potomstwo 38. Thietmar, wymieniając dzieci pierwszego polskiego króla ze związku z Emnildą, postąpił zgodnie ze średniowiecznym zwyczajem, podając najpierw synów, potem zaś córki. Potomstwo męskie średniowieczni pisarze starali się zazwyczaj wymieniać według wieku. Problemy pojawiają się, kiedy chcemy ustalić kolejność urodzeń dzieci obu płci łącznie 39. Biskup merseburski jako pierwszą z córek Chrobrego wymienia nieznaną z imienia ksienię. Przyjmuje się, że była najstarszym dzieckiem Bolesława 33 K. Jasiński, Rodowód..., s Ibidem, s Ibidem, s G. Labuda, Mieszko II..., s Ibidem, s. 196, przyp Ibidem, s Ibidem, s
8 Marek Stefański i Emnildy oraz pierwszą z córek 40. Urodziła się w 988 r. 41, choć niektórzy, z małą co prawda dozą prawdopodobieństwa, podają rok W tym momencie trzeba postawić podstawowe pytanie: jeśli była to najstarsza córka polskiej pary książęcej, czemu związana została z kręgiem duchownym? Zwykle w klasztorach umieszczano córki młodsze, bowiem te starsze służyć mogły jako argument w polityce małżeńskiej. Zdarzały się jednak wyjątki od tej zasady, np. ułomność fizyczna lub chęć wypełnienia jakichś wcześniejszych ślubów albo rodziców, albo samej córki 43. Niewykluczone również, że w swym wywodzie Thietmar dał pierwszeństwo ksieni poświęconej Bogu, dopiero potem wymieniając osoby świeckie 44. Ponieważ nie można rozwiązać tego problemu ze stuprocentową pewnością, przyjąć trzeba, że to właśnie ona była najstarsza z potomstwa Chrobrego z jego trzeciego małżeństwa. U Thietmara wspomniana jest tylko jeden raz, nieznany jest również klasztor, w którym pełniła swą funkcję, przypuścić tylko można, że znajdował się on na terytorium Rzeszy 45. Mgłą tajemnicy owiana jest również data jej śmierci oraz miejsce pochówku 46. Drugą z córek była Regelinda, jednak Thietmar nie podaje jej imienia, ograniczając się do poinformowania czytelnika, czyją była żoną. Wspomniany przez niego Herman był synem Ekkeharda I, margrabiego miśnieńskiego, potem zaś sam objął ten urząd 47. Jej imię poznajemy dopiero z dość późnych źródeł (XIII w.), jednak zasługują one, zdaniem badaczy, na zaufanie 48. Wśród nich wymienić można list biskupa naumburskiego Teoderyka z roku 1249, w którym wymieniona została z mężem jako fundatorka tamtejszej katedry jako Hermannus marchio, Regelyndis marchionissa 49. Najprawdopodobniej na świat przyszła w 988 lub 989 r., zaś jej małżeństwo z Hermanem przypadło na drugą połowę 1002 r. lub na rok Datację taką możemy podać, biorąc pod uwagę postępowanie Chrobrego wobec grodu Strzała, położonego na północny zachód od Miśni. W połowie 1002 r. Bolesław zajął ten gród siłą podczas wyprawy powziętej po śmierci 40 O. Balzer, Genealogia..., s K. Jasiński, Rodowód..., s Ibidem, s Ibidem, s O. Balzer, Genealogia..., s K. Jasiński, Rodowód..., s Cyt. za O. Balzer, Genealogia..., s
9 Wojownik, polityk... i ojciec. Kilka słów o potomstwie Bolesława Chrobrego Ekkeharda I (30 kwietnia 1002 r.) 50, by po kilku miesiącach go spalić. W kolejnym zaś roku, gdy wyprawiał się na te terytoria, miejscowość tę oszczędził, gdyż była ona wianem jego córki 51. Nie potrafimy wskazać roku śmierci Regelindy. Choć uwzględnia się tu rok , można przesunąć ją o wiele lat do przodu. Thietmar znał dobrze krewnych zięcia Chrobrego, rodzinę Ekkehardynów. Sam Herman pojawia się na kartach biskupiej kroniki aż do 1018 r., kiedy umarł Thietmar, a wraz z jego zgonem kończy się również kronika. Gdyby więc Regelinda zmarła do roku 1018, biskup merseburski zapewne by o tym fakcie poinformował. Sam Herman zmarł z kolei w roku 1038, przy czym nie mamy wiadomości o jego ewentualnym powtórnym ożenku. W dodatku Regelinda figuruje również jako fundatorka katedry w Naumburgu, o czym wspominałem, poruszając kwestię jej imienia. W latach została tam przeniesiona z Życza stolica biskupia. Niewykluczone, że Herman przystąpił do fundacji katedry po śmierci małżonki, choć na jej prośbę, dzięki czemu wliczono ją w poczet fundatorów. Bardziej jednak prawdopodobne, że żyła jeszcze wtedy, a jej zgon można hipotetycznie w takim przypadku datować na około 1030 r. Znana jest natomiast data dzienna jej śmierci, mianowicie 21 marca, przekazana przez nekrologi naumburskie. Jak się przyjmuje, jej postać została uwieczniona przez nieznanego artystę jako jedna z figur w Naumburgu 53. Rzeźba ta nosi nazwę die lächende Polin śmiejąca się Polka. Miejsce jej ostatniego spoczynku nie jest znane, zapewne nie była to ufundowana przez nią i męża katedra z uwagi na fakt, że znajdujące się tam figury uwieczniają pamięć fundatorów, nie zaś osób tam pochowanych 54. Nic nie wiadomo również o potomstwie z tego małżeństwa. Ostatnią z córek Chrobrego i Emnildy była żona Światopełka, księcia ruskiego. Thietmar nie podał jej imienia, kolejny raz przekazując imię męża Piastówny. Przyjąć można, że urodziła się około 995 r. 55 Między 1005 a 1012 r K. Jasiński, Rodowód..., s Do tego momentu Chrobry i Herman nazywani są u Thietmara teściem i zięciem. Ostatnia tego rodzaju wzmianka pochodzi z okresu Wielkiej Nocy Jednak O. Balzer, Genealogia..., s. 122, popełnia tu błąd, bowiem, jak zauważa K. Jasiński, Rodowód..., s. 113, przyp. 17, z kontekstu wypowiedzi Thietmara wynika, że chodzi raczej o Wielkanoc roku J. Strzelczyk, Bolesław..., s K. Jasiński, Rodowód..., s Szerzej na temat możliwego roku narodzin trzeciej z córek Chrobrego ibidem, s Nie rozwijam tu szczegółowo tego wątku, jedynie go sygnalizuję. 19
10 Marek Stefański poślubiła wzmiankowanego księcia ruskiego 56. Jej mąż, syn Włodzimierza I, za życia ojca władał ziemią turowsko-pińską, po jego śmierci zaś zasiadł na tronie kijowskim, z którego usunął go potem brat, Jarosław Mądry 57. Data jej śmierci, miejsce jej pochówku oraz kwestia posiadania potomstwa nie są znane. Przyjąć tylko można, iż opuściła ziemski padół po 14 sierpnia 1018 r. 58 Ostatnim dzieckiem Chrobrego była Matylda, o której wspominają tylko Roczniki hildesheimskie, które podkreślają, iż była córką Bolesława. Źródło to przekazuje informację o jej zaręczynach z Ottonem ze Schweinfurtu w 1035 r., a w rok później ich unieważnieniu. Matką Matyldy była zapewne ostatnia żona Bolesława Chrobrego, Oda. Wskazówką może być nadane jej imię, bowiem może się ono odnosić do imienia siostry Ody, także Matyldy. Trudno sądzić też, aby Emnilda po niemal 25 latach od urodzenia pierwszego dziecka, urodziła jeszcze jedną córkę. Dlatego data jej urodzenia to okres pomiędzy końcem 1018 r. a marcem 1026, gdyż 17 czerwca 1025 zmarł jej ojciec 59. W 1035 w Bambergu, w czasie Zielonych Świąt, układano dwa związki małżeńskie (Gunhildy, córki Kanuta Wielkiego z Henrykiem III oraz Matyldy z Ottonem). Wtedy jeszcze Polska nie doświadczyła nieszczęść okresu lat 30. XII w., gdyż Otto decydował się na ślub z księżniczką ze znacznego księstwa, a nie z wygnanką z pogrążonego w pożodze kraju. Zapewne również to małżeństwo miało wzmocnić pozycję dynastii piastowskiej we własnej dziedzinie. Zamiary małżeńskie spaliły na panewce w 1036 r., a wpływ na nie mogły mieć włoskie plany Konrada II. Decyzją synodu w Tryburze Otto musiał wyrzec się polskiej księżniczki pod przysięgą. Zawarł natomiast związek małżeński z Irmingardą Immulą, córką margrabiego Manfreda II z Turynu. Być może wpłynęła na to również sytuacja w Polsce, gdzie dynastia panująca zaczęła upadać i małżeństwo takie nie przynosiło już korzyści 60. Sama Matylda zmarła najwcześniej po maju 1036 r., czyli po unieważnieniu związku z Ottonem, a o jej dalszych losach nic nie wiemy. Jej niedoszły małżonek zmarł 28 września 1057 r. 61 Potomków Bolesława Chrobrego w linii męskiej można, moim zdaniem, nazwać pokoleniem straconym. Najstarszy Bezprym, odsunięty przez ojca 56 Ibidem, s Ibidem, s Ibidem, s K. Dróżdż, Kazimierz Odnowiciel. Polska w okresie upadku i odbudowy, Wodzisław Śląski 2009, s K. Jasiński, Rodowód..., s
11 Wojownik, polityk... i ojciec. Kilka słów o potomstwie Bolesława Chrobrego od władzy, starał się ją odzyskać z rąk przyrodniego brata, Mieszka, nie bacząc na koszty. Mieszko zaś, po początkowych sukcesach, musiał uznać wyższość Bezpryma, ratować się ucieczką z kraju, a w ostatecznym rozrachunku musiał pogodzić się z utratą godności królewskiej. Niewiele lepszy los spotkał Ottona, najmłodszego z braci. I on, za sprawą poparcia udzielonego Bezprymowi, wpadł w wir polityki, nieświadomie chyba wspomagając rozpad ojcowizny pozostawionej im przez Bolesława Chrobrego. Co się tyczy córek pierwszego polskiego koronowanego władcy, w źródłach można znaleźć niewiele konkretów. Ich postacie nikną w mrokach wspaniałego okresu, jakim jest początek kształtowania się monarchii piastowskiej. Być może historycy, badający te czasy, odkryją jakieś nowe źródła bądź zinterpretują w rewolucyjny sposób te, które są już znane, czym pobudzą naukę i dostarczą jej nowych bodźców do rozwoju. Bibliografia Źródła GALL ANONIM, Kronika polska, tłum. R. Grodecki, wstęp i opracowanie M. Plezia, Wrocław Kronika Thietmara, tłum., wstęp i przypisy M. Z. Jedlicki, Kraków Opracowania BALZER O., Genealogia Piastów, Kraków DRÓŻDŻ K., Kazimierz Odnowiciel. Polska w okresie upadku i odbudowy, Wodzisław Śląski GYÖRFFY G., Święty Stefan I, król Węgier i jego dzieło, tłum. T. Kapturkiewicz, Warszawa JASIŃSKI K., Rodowód pierwszych Piastów, Poznań LABUDA G., Mieszko II król Polski ( ). Czasy przełomu w dziejach państwa polskiego, Poznań MATLA-KOZŁOWSKA M., Pierwsi Przemyślidzi i ich państwo (od X do połowy XI wieku). Ekspansja terytorialna i jej polityczne uwarunkowania, Poznań STRZELCZYK J., Bolesław Chrobry, Poznań SYTY S., Mieszko II czy Bezprym mnichem u św. Romualda?, [w:] Nihil superfluum esse. Prace z dziejów średniowiecza ofiarowane Profesor Jadwidze Krzyżaniakowej, red. J. Strzelczyk, J. Dobosz, Poznań ŚLIWIŃSKI B., Bezprym, pierworodny syn pierwszego króla Polski (986 zima/ wiosna 1032), Kraków
12 Marek Stefański WISZEWSKI P., Domus Bolezlai. W poszukiwaniu tradycji dynastycznej Piastów (do około 1138 r.), Wrocław ZAKRZEWSKI S., Bolesław Chrobry Wielki, Kraków 2006 (na podstawie wydania z roku 1925, Lwów Warszawa Kraków).
Kirił Marinow Uniwersytet Łódzki, Wydział Filozoficzno-Historyczny Katedra Historii Bizancjum, Łódź, ul. Kamińskiego 27a
Kirił Marinow Uniwersytet Łódzki, Wydział Filozoficzno-Historyczny Katedra Historii Bizancjum, 90-219 Łódź, ul. Kamińskiego 27a Kamil Szadkowski, Katarzyna Węgrzyńska Uniwersytet Łódzki Wydział Filozoficzno-Historyczny,
Kirił Marinow Uniwersytet Łódzki, Wydział Filozoficzno-Historyczny Katedra Historii Bizancjum, Łódź, ul. Kamińskiego 27a
Kirił Marinow Uniwersytet Łódzki, Wydział Filozoficzno-Historyczny Katedra Historii Bizancjum, 90-219 Łódź, ul. Kamińskiego 27a Kamil Szadkowski, Katarzyna Węgrzyńska Uniwersytet Łódzki Wydział Filozoficzno-Historyczny,
Kirił Marinow Uniwersytet Łódzki, Wydział Filozoficzno-Historyczny Katedra Historii Bizancjum, Łódź, ul. Kamińskiego 27a
Kirił Marinow Uniwersytet Łódzki, Wydział Filozoficzno-Historyczny Katedra Historii Bizancjum, 90-219 Łódź, ul. Kamińskiego 27a Kamil Szadkowski, Katarzyna Węgrzyńska Uniwersytet Łódzki Wydział Filozoficzno-Historyczny,
Teleturniej historyczny
Teleturniej historyczny 1. Co oznacza przydomek Chrobry? a) piękny b) wielki c) wspaniały d) mężny d) lekarski 2. Wskaż poprawną kolejność przedstawionych władców. a) Bolesław Krzywousty, Mieszko I, Bolesław
Powiatowy Konkurs Historyczny Polska Piastów etap szkolny (klucz odpowiedzi)
Honorowy Patronat Pan Jarosław Szlachetka Poseł na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej Pan Józef Tomal Starosta Powiatu Myślenickiego Pan Paweł Machnicki Burmistrz Gminy i Miasta Dobczyce Pan Paweł Piwowarczyk
Zespół I. Karta pracy
01 Zespół I 1. Na podstawie legendy o Popielu i Piaście (tekst źródłowy nr 1 i nr 2) oraz historyjki obrazkowej ustal przebieg wydarzeń i napisz pod każdym obrazkiem swój krótki komentarz: 01 2. Ustal
WŁADCY CZECH I WĘGIER GENEALOGIA
GENEALOGIA 1 Pamięci Marii Krystyny Habsburg 2 GENEALOGIA PRZEMYSŁAW JAWORSKI 2012 3 4 ZAMIAST WSTĘPU Książka ta przedstawia genealogię władców panujących w sąsiadujących ze sobą królestwach Czech i Węgier,
Test z zakresu rozwoju państwa polskiego do czasów Kazimierza Odnowiciela
Test z zakresu rozwoju państwa polskiego do czasów Kazimierza Odnowiciela 1. Na podstawie mapy zamieszczonej poniżej uzupełnij podaną tabelę. Słowianie Zachodni Słowianie Południowi Słowianie Wschodni
KAZIMIERZ ODNOWICIEL. Zuzanna Jankowska Zespół Szkół w Pobiedziskach im. Kazimierza Odnowiciela Klasa 6e
KAZIMIERZ ODNOWICIEL Zuzanna Jankowska Zespół Szkół w Pobiedziskach im. Kazimierza Odnowiciela Klasa 6e Kazimierz I Karol Odnowiciel Kazimierz Karol, zwany Odnowicielem, urodził się 25 lipca 1016 roku.
5. POLSKA PIERWSZYCH PIASTÓW
5. POLSKA PIERWSZYCH PIASTÓW 1) Kiedy odkryto pierwsze ślady człowieka w Polsce? a) 600 tysięcy lat temu b) 40 tysięcy lat temu c) 500 tysięcy lat temu d) 10 tysięcy lat temu 2) Plemiona, których nazwy
Polska w czasach Bolesława Chrobrego. Historia Polski Klasa V SP
Polska w czasach Bolesława Chrobrego Historia Polski Klasa V SP Misja chrystianizacyjna św. Wojciecha. 997 r. Zjazd Gnieźnieński 1000 r. Koronacja Bolesława Chrobrego 1025r. Sytuacja wewnętrzna i zewnętrzna
Poziom P-podstawowy PPponadpodstawowy. Zadanie 1 P (0-5) Wpisz we wskazane na mapie miejsca nazwy plemion zamieszkujących ziemie polskie w X wieku.
Imię i nazwisko Sprawdzian diagnozujący wiadomości i umiejętności dla klasy V Dział: Dynastia Piastów na polskim tronie Nr w dzienniku.. Kl. V Poziom P-podstawowy PPponadpodstawowy Liczba pkt. Ocena Zadanie
966 rok założenie Akademii Krakowskiej 1410 rok chrzest Mieszka I 1364 rok zjazd w Gnieźnie 1000 rok bitwa pod Grunwaldem
Lekcja Temat: Lekcja powtórzeniowa. 1. Połącz każdą datę z odpowiednim wydarzeniem. DATA 997 rok unia Polski z Litwą 1226 rok misja świętego Wojciecha w Prusach 1385 rok koronacja Bolesława Chrobrego na
Kryzys monarchii piastowskiej
Kryzys monarchii piastowskiej 1. Panowanie Mieszka II (1025-1031, 1032-1034) Koronacja w 1025r.; w testamencie chrobry pominął Bezpryma i Ottona Zaangażował się w konflikt z Niemcami (wyprawy na Saksonię)
T Raperzy. SSCy8
Władysław Łokietek T Raperzy https://www.youtube.com/watch?v=w4vrx- SSCy8 Panowanie Władysława Łokietka Polska w czasach Wladysława Łokietka Rodowód Władysława Łokietka Przydomek Imię otrzymał po swoim
Początki państwa polskiego
Początki państwa polskiego 1. Państwo Mieszka I (960-992) Piastowie opanowali Wielkopolskę, Kujawy, Mazowsze, siedziby Lędzian Władcą plemienia Polan był Mieszko I Informacje o państwie mieszka pochodzą
Historia Polski Klasa V SP
Temat: Bolesław Krzywousty i jego testament. Historia Polski Klasa V SP Bolesław Krzywousty ur. 20 sierpnia 1086, zm. 28 października 1138. Był synem Władysława Hermana i Judyty Czeskiej. Książę Śląski,
R o z e t ka. Rozetka wyjaśnia dwa ważne pojęcia:
Rozetka wyjaśnia dwa ważne pojęcia: CHRZEST: w religii chrześcijańskiej: oczyszczenie z grzechu pierworodnego i przyjęcie do wspólnoty. Źródło:http://sjp.pl/chrzest CHRZEST POLSKI było to ogromnie ważnie
KONKURS HISTORYCZNY DLA UCZNIÓW SZKÓŁ GIMNAZJALNYCH ETAP SZKOLNY KLUCZ ODPOWIEDZI
KONKURS HISTORYCZNY DLA UCZNIÓW SZKÓŁ GIMNAZJALNYCH ETAP SZKOLNY KLUCZ ODPOWIEDZI Zadanie 1. (0-2 pkt) A. TAK; ten sam kodeks; dotyczą tego samego kodeksu Uwaga: jeśli uczeń napisał NIE zero punktów za
Próby zjednoczenia Królestwa Polskiego
Próby zjednoczenia Królestwa Polskiego 1. Ziemie polskie w połowie XIII w. Drzewo genealogiczne s.427; pomocne przy pojawianiu się imion Po 1241 r. o ziemie śląska walczą synowie Henryka Pobożnego; podzielili
Powiatowy Konkurs Historyczny Polska Piastów etap powiatowy
Honorowy Patronat Pan Jarosław Szlachetka Poseł na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej Pan Józef Tomal Starosta Powiatu Myślenickiego Pan Paweł Machnicki Burmistrz Gminy i Miasta Dobczyce Pan Paweł Piwowarczyk
Legenda o św. Wojciechu z Drzwi Gnieźnieńskich. Danuta Konieczka-Śliwińska. Scenariusz lekcji historii dla szkoły ponadpodstawowej/ponadgimnazjalnej
Legenda o św. Wojciechu z Drzwi Gnieźnieńskich Danuta Konieczka-Śliwińska % Scenariusz lekcji historii dla szkoły ponadpodstawowej/ponadgimnazjalnej 45 min. Czas trwania:! Temat lekcji: Legenda o św. Wojciechu
Scenariusz lekcji w kl. V B
Scenariusz lekcji w kl. V B Temat: Bolesław Chrobry pierwszy król Polski Treści programowe: 1. Zjazd w Gnieźnie 2. Wzrost znaczenia Polski w czasach Bolesława Chrobrego 3. Pierwsza koronacja i jej znaczenie
KONKURS HISTORYCZNY DLA UCZNIÓW SZKÓŁ GIMNAZJALNYCH
...... kod pracy ucznia pieczątka nagłówkowa szkoły KONKURS HISTORYCZNY DLA UCZNIÓW SZKÓŁ GIMNAZJALNYCH ETAP SZKOLNY Drogi Uczniu, witaj na I etapie konkursu historycznego. Przeczytaj uważnie instrukcję
KONKURS PRZEDMIOTOWY Z HISTORII I SPOŁECZEŃSTWA DLA UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH 04 marca 2016 r. zawody III stopnia (wojewódzkie)
kod ucznia. KONKURS PRZEDMIOTOWY Z HISTORII I SPOŁECZEŃSTWA DLA UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH 04 marca 2016 r. zawody III stopnia (wojewódzkie) Witamy Cię na kolejnym etapie Konkursu przedmiotowego z historii
POWTARZAMY PRZED SPRAWDZIANEM
POWTARZAMY PRZED SPRAWDZIANEM Oś czasu PAMIĘTAJCIE!!! 1. Wieki zapisujemy cyframi rzymskimi a NIE arabskimi 1356 rok to XIV wiek, NIE 14 w. Jeśli wydarzenie ma miejsce po narodzeniu Chrystusa nie dodajemy
K O N K U R S Z H I S T O R I I dla uczniów szkoły podstawowej - etap szkolny
............... kod pracy ucznia....................... pieczątka nagłówkowa szkoły K O N K U R S Z H I S T O R I I dla uczniów szkoły podstawowej - etap szkolny Drogi Uczniu, Przeczytaj uważnie instrukcję
Rozbicie dzielnicowe
Rozbicie dzielnicowe 1. Testament Bolesława Krzywoustego Krzywousty obawiał się sporu między synami 2 zasady: 1. Zasada pryncypatu jeden z synów sprawuje władzę nad pozostałymi braćmi 2. Zasada senioratu
Publikacje dostępne w Powiatowym Centrum Informacji Turystycznej, Rynek 14, Gniezno
Publikacje dostępne w Powiatowym Centrum Informacji Turystycznej, Rynek 14, Gniezno Encyklopedia Gniezna i Ziemi Gnieźnieńskiej Jednotomowa encyklopedia stanowiąca kompendium wiedzy o Gnieźnie i regionie.
notka z pielgrzymki 2016 Szczęść Boże!
notka z pielgrzymki 2016 Szczęść Boże! Dnia 25 czerwca 2016 roku z parafii pw. Św. Teresy Benedykty od Krzyża wyruszyła parafialna pielgrzymka autokarowa do Pakości i Gniezna. Nad duchową stroną wyprawy
Zestaw pytań o Janie Pawle II
Zestaw pytań o Janie Pawle II 1. Jakie wydarzenie miało miejsce 18.02.1941r? 2. Dokąd Karol Wojtyła przeprowadził się wraz z ojcem w sierpniu 1938 r? 3. Jak miała na imię matka Ojca Św.? 4. Kiedy został
MONARCHIA KAZIMIERZA WIELKIEGO ( )
Uniwersytet Wrocławski Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Instytut Historii Państwa i Prawa Zakład Historii Administracji Studia Stacjonarne Administracji pierwszego stopnia Agata Jamróz MONARCHIA
Królowa Jadwiga - patronka mojej szkoły. Prezentację przygotowały: Olga Żuchnik Jagoda Pietras Karolina Pyda Opiekun: Izabela Rosińska
Królowa Jadwiga - patronka mojej szkoły Prezentację przygotowały: Olga Żuchnik Jagoda Pietras Karolina Pyda Opiekun: Izabela Rosińska Szkoła Podstawowa nr 2 im. Królowej Jadwigi w Bełżycach Oto nasza szkoła
Genealogia ćwiczenia praktyczne
Genealogia ćwiczenia praktyczne 1. Dokończ poniższe zdanie, wybierając właściwą odpowiedź spośród podanych. Tablica zawiera informacje dotyczące : A. pierwszego władcy z dynastii Jagiellonów. C. władców
Turniej klas 5. Semestr 2
Turniej klas 5 Semestr 2 NIECH WYGRA NAJLEPSZY! 1. Obrazy przedstwiają ojca i syna, królów Polski. Jak nazywali się ci królowie? a. Władysław Łokietek i Kaziemierz Wielki b. Władysław Jagiełło i Jadwiga
Norbert Delestowicz "Król bez korony. Władysław I Herman, książę Polski", Adam Krawiec, Warszawa 2014 : [recenzja]
Norbert Delestowicz "Król bez korony. Władysław I Herman, książę Polski", Adam Krawiec, Warszawa 2014 : [recenzja] Historia Slavorum Occidentis 1(8), 250-255 2015 250 POLEMIKI I RECENZJE Historia Slavorum
XII Matematyczne Wędrówki, 6 czerwca 2017 r. Nr PKT. Zadanie 1. Wykonaj obliczenia
Zadanie 1 Wykonaj obliczenia 2 7+22 2 7 2 + 1 Zadanie 2 Z pięciu liczb 5 oraz znaków działań i nawiasów ułóż działanie, którego wynikiem będzie liczba 100. Pamiętaj o kolejności działań. Zadanie 3 Zadanie
Polska i świat w XII XIV wieku
Test a Polska i świat w XII XIV wieku Test podsumowujący rozdział I 1. Czytaj uważnie tekst i zadania. 2. W zadaniach od 1. do 3., 5., 6. oraz od 10. do 1 3. znajdują się cztery odpowiedzi: A, B, C, D.
KONKURS Z HISTORII GIMNAZJUM ETAP SZKOLNY MODEL ODPOWIEDZI. Zadanie Model odpowiedzi Schemat punktowania
KONKURS Z HISTORII GIMNAZJUM ETAP SZKOLNY MODEL ODPOWIEDZI Zadanie Model odpowiedzi Schemat punktowania Zadanie/części zadania Punkty za poszczególne Punkty części zadania za całe zadanie 1. 1. Salaminą
Słupskie Studia Historyczne 17, 299-302
Agnieszka Teterycz-Puzio "W kręgu Bolesława Szczodrego i Władysława Hermana. Piastowie w małżeństwie, polityce i intrydze", Krzysztof Benyskiewicz, Wrocław 2010 : [recenzja] Słupskie Studia Historyczne
PROJEKTU. Znaczenie chrztu:
PG 12 Paderewskiego 17 58-301, Wałbrzych ORGANIZATOR PROJEKTU Numer 1 06/16 PARTNER Znaczenie chrztu: Mieszko I po przyjęciu chrztu stał się równy innym władcom chrześcijańskim. Mógł z nimi zawierać przymierza
Królowa Jadwiga i Król Jagiełło
Królowa Jadwiga i Król Jagiełło Informacje o królowej Jadwidze Urodzona między 3 październikiem 1373 r., a 18 lutego 1374 r. w Budzie. Najmłodsza z trzech córek Ludwika Węgierskiego i Elżbiety Bośniaczki.
Początki rządów Jagiellonów
Początki rządów Jagiellonów 1. Andegawenowie na polskim tronie Łokietek i Kazimierz Wielki dogadywali się w sprawie sukcesji z Węgrami (Kazimierz Wielki w 1339 r. w Wyszehradzie) 1370 r. umiera Kazimierz
Chrzest Mieszka I rocznica Chrztu Polski
Chrzest Mieszka I 1050 rocznica Chrztu Polski Przed tysiącem lat nie było w Polsce ani kościołów, ani krzyżów; ludność Polski nie znała wówczas chrześcijaństwa. Nic wtedy nie wiedziano o chrztach czy ślubach.
KONKURS HISTORYCZNY DLA UCZNIÓW SZKÓŁ GIMNAZJALNYCH
1. Zadanie c, f, d, a, e, b KONKURS HISTORYCZNY DLA UCZNIÓW SZKÓŁ GIMNAZJALNYCH KLUCZ ODPOWIEDZI ETAP REJONOWY 4 punkty za prawidłowe uporządkowanie, 2 punkty przy jednym błędzie, 0 punktów przy więcej
1000 i 50 LAT CHRZTU POLSKI REGULAMIN KONKURSU HISTORYCZNEGO. Początki chrześcijaństwa na ziemiach polskich
Urząd Miasta Dofinansowano ze środków Narodowego Centrum Kultury Tomaszów Lubelski W ramach programu Chrzest 966. 1000 i 50 LAT CHRZTU POLSKI REGULAMIN KONKURSU HISTORYCZNEGO Początki chrześcijaństwa na
HISTORIA I SPOŁECZEŃSTWO KLASA IV
2016-09-01 HISTORIA I SPOŁECZEŃSTWO KLASA IV Podstawa programowa przedmiotu SZKOŁY BENEDYKTA Cele kształcenia wymagania ogólne I. Chronologia historyczna. Uczeń posługuje się podstawowymi określeniami
KRÓLEWSKIE RODY DANII
1 2 Genealogia królów duńskich od Gorma Starego do Małgorzaty II PRZEMYSŁAW JAWORSKI 2012 3 4 ZAMIAST WSTĘPU Książka ta stanowi drugą z trzech części, obejmujących wszystkich władców panujących w trzech
Zadanie 1. (2 p.) Wskaż wydarzenie chronologicznie pierwsze stawiając przy nim literę,,a" i chronologicznie ostatnie stawiając przy nim literę,,b".
VIII POWIATOWY KONKURS z HISTORII pod patronatem Jurajskiego Stowarzyszenia Nauczycieli Twórczych,,POLSKA PIASTÓW OD MIESZKA I DO KAZIMIERZA WIELKIEGO" Etap powiatowy 2014/2015 KOD UCZNIA Informacje dla
CHRZEST POLSKI POCZĄTKIEM NOWEGO ŻYCIA NARODU
CHRZEST POLSKI POCZĄTKIEM NOWEGO ŻYCIA NARODU Scenariusze katechez o chrzcie świętym dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych tom 2 Spis treści I. Scenariusze katechez dla gimnazjum 1. Zanurzeni i przyobleczeni
1 Ojcostwo na co dzień. Czyli czego dziecko potrzebuje od ojca Krzysztof Pilch
1 2 Spis treści Wstęp......6 Rozdział I: Co wpływa na to, jakim jesteś ojcem?...... 8 Twoje korzenie......8 Stereotypy.... 10 1. Dziecku do prawidłowego rozwoju wystarczy matka.... 11 2. Wychowanie to
poprawnie posługuje się terminami: dzieje, archeologia, źródła pisane, źródła materialne rozróżnia pracę historyków i archeologów
Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny śródroczne z historii dla klasy 4 Wymagania na poszczególne oceny Temat lekcji niedostateczny dopuszczająca dostateczna dobra bardzo dobra celująca Rozdział 1.
Poziom P-podstawowy PP-ponadpodstawowy
Imię i nazwisko Nr w dzienniku. Kl. V Sprawdzian wiadomości i umiejętności dla klasy V Dział: Dziedzictwo i społeczeństwo średniowiecza Poziom P-podstawowy PP-ponadpodstawowy Liczba pkt. Ocena.. P 1 (0-2)
Agnieszka Teterycz-Puzio "Kazimierz Odnowiciel. Polska w okresie upadku i odbudowy", Klaudia Dróżdż, Wodzisław Śląski 2009 : [recenzja]
Agnieszka Teterycz-Puzio "Kazimierz Odnowiciel. Polska w okresie upadku i odbudowy", Klaudia Dróżdż, Wodzisław Śląski 2009 : [recenzja] Słupskie Studia Historyczne 16, 245-249 2010 SŁUPSKIE STUDIA HISTORY
Scenariusz lekcji j. polskiego w kl. LP. Temat lekcji: Łacińskie, ale polskie- kroniki średniowieczne i ich twórcy. Opracowany przez mgr Edytę Góral
Scenariusz lekcji j. polskiego w kl. LP. Temat lekcji: Łacińskie, ale polskie- kroniki średniowieczne i ich twórcy. Opracowany przez mgr Edytę Góral Cele: - poznawczy: poznanie pojęcia historiografia,
Dzieje Grodu Przemysła. ,,Dzieje Grodu Przemysła. ,,Towarzystwo Miłośników Miasta Poznania im. Cyryla Ratajskiego
,,Towarzystwo Miłośników Miasta Poznania im. Cyryla Ratajskiego Dzieje Grodu Przemysła,,Dzieje Grodu Przemysła,,Dzieje Grodu Przemysła Numer 6/czerwiec 2012 1 2 Wkład Poznaniaków Część III Dobrawa i Jordan
Dynastia Piastów - powtórzenie
Poszukiwacze skarbów Autor: Karolina Żelazowska, Marcin Paks Lekcja 8: Dynastia Piastów - powtórzenie Zajęcia zobrazują kolejne możliwości wykorzystania kodowania z wykorzystaniem robota. Celem tych zajęć
Wymagania edukacyjne niezbędne dla uzyskania poszczególnych śródrocznych ocen klasyfikacyjnych z historii i społeczeństwa dla klasy 4
Wymagania edukacyjne niezbędne dla uzyskania poszczególnych śródrocznych ocen klasyfikacyjnych z historii i społeczeństwa dla klasy 4 Temat lekcji Zagadnienia Wymagania na poszczególne oceny dopuszczająca
Era dłuższy okres czasu zapoczątkowany jakimś ważnym wydarzeniem (np. narodzinami Chrystusa) tak ważnym, że od tego momentu zaczynamy liczyć czas.
Podstawowe zagadnienia z chronologii. Podstawowe pojęcia: Chronologia nauka o mierzeniu czasu, kolejności następowania po sobie wydarzeń, zjawisk, a także oznaczenie wydarzenia, zjawiska wg przyjętego
Narodziny do życia. Życie proste i jasne
Narodziny do życia. Trudno jest pisać o bohaterach, bo wydaje się temu, kto pisze, że poskąpi im splendoru poprzez ubóstwo zasobów leksykalnych, których często nie starcza, by opisać czyjeś zasługi. Życie
ŚLĄSKIE MONETY HABSBURGÓW MARIA TERESA I PÓŹNIEJSZE KATALOG
ŚLĄSKIE MONETY HABSBURGÓW MARIA TERESA I PÓŹNIEJSZE KATALOG Piotr Kalinowski KALETY 2006 Słowo wstępu Katalog, który macie Państwo przed sobą powstał na podstawie wydanego w 1988 dzieła Ivo Halački Mince
Dokumenty Kościoła o małżeństwie i rodzinie
Dokumenty Kościoła o małżeństwie i rodzinie Kościół rzymskokatolicki zawsze otaczał małżeństwo i rodzinę szczególną troską. Wskazywał na ich niezastąpioną rolę w rozwoju człowieka i społeczeństwa. Genezy
Prof. Wiesława Ptaszyk. ADRES SZKOŁY: I LO im. Mikołaja Kopernika Ul. Tysiąclecia 6, 64-300 Nowy Tomyśl Tel. (61) 44 22 450
WYKONANIE: Adrianna Słocińska Karolina Słocińska NAUCZYCIEL: Prof. Wiesława Ptaszyk ADRES SZKOŁY: I LO im. Mikołaja Kopernika Ul. Tysiąclecia 6, 64-300 Nowy Tomyśl Tel. (61) 44 22 450 Wpływ żony? Średniowieczne
RODZINA JAKUBOWSKICH
RODZINA JAKUBOWSKICH Opowiada historię rodziny Jakubowskich ze wsi Skotniki Dolne uhonorowanych medalem Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata Projekt IPN ma na celu przybliżenie uczniom i nauczycielom historii
Autorzy: Sara Pawelska Patrycja Rychter
Autorzy: Sara Pawelska Patrycja Rychter Opiekunowie: mgr Magdalena Cieślak mgr Paulina Chłopkowska Zespół Szkół nr 1 im. Stefana Garczyńskiego ul. Powstańców Wielkopolskich 43, 64-360 Zbąszyń Telefon:
ŚWIĘTY WOJCIECH. Patron duchowej jedności Europy
ŚWIĘTY WOJCIECH Patron duchowej jedności Europy Cz. 2. Opracował Hubert Jerzy Kaczmarski 2. Hagiografie Mamy dziś trzy żywoty św. Wojciecha powstałe bardzo wcześnie. W hagiografii, obejmującej żywoty świętych
1. Pochodzenie Słowian
Słowianie i Węgrzy 1. Pochodzenie Słowian Do V w. zamieszkiwali tereny między Karpatami, Prypecią a Dnieprem W V wieku początek ekspansji osadniczej Początkowo zajmowali tylko tereny opuszczone przez barbarzyńców,
Badanie wyników nauczania w pierwszej klasie gimnazjum Część humanistyczna HISTORIA
Badanie wyników nauczania w pierwszej klasie gimnazjum Część humanistyczna HISTORIA Dział I: Starożytność 1. Wskaż, które z państw nie należało do państw hellenistycznych. a) Egipt b) Indie c) Mezopotamia
Testament forma i treść. Różnica między spadkobraniem a zapisem. Zachowek. Wydziedziczenie i uznanie za niegodnego dziedziczenia.
Testament forma i treść. Różnica między spadkobraniem a zapisem. Zachowek. Wydziedziczenie i uznanie za niegodnego dziedziczenia. Testament zawsze ma pierwszeństwo przed dziedziczeniem ustawowym. Rodzaje
Anna Korzycka Rok IV, gr.1. Mapa i plan w dydaktyce historii. Pytania. Poziom: szkoła podstawowa, klasa 5.
Anna Korzycka Rok IV, gr.1 Mapa i plan w dydaktyce historii. Pytania Poziom: szkoła podstawowa, klasa 5. 1. Na podstawie mapy Polska za Bolesława Chrobrego podaj miejscowości będące siedzibami arcybiskupa
Polska po śmierci Bolesława Chrobrego
Poszukiwacze skarbów Autor: Karolina Żelazowska, Marcin Paks Lekcja 5: Polska po śmierci Bolesława Chrobrego Zajęcia, poza dalszą realizacją podstawy programowej średniowiecznego państwa polskiego i obszaru
Biblia dla Dzieci. przedstawia. Kobieta Przy Studni
Biblia dla Dzieci przedstawia Kobieta Przy Studni Autor: Edward Hughes Ilustracje: Lazarus Redakcja: Ruth Klassen Tłumaczenie: Joanna Kowalska Druk i oprawa: Bible for Children www.m1914.org 2014 Bible
Biblia dla Dzieci przedstawia. Kobieta Przy Studni
Biblia dla Dzieci przedstawia Kobieta Przy Studni Autor: Edward Hughes Ilustracje: Lazarus Redakcja: Ruth Klassen Tłumaczenie: Joanna Kowalska Druk i oprawa: Bible for Children www.m1914.org 2014 Bible
TESTY I KARTY PRACY DLA UCZNIÓW CUDZOZIEMSKICH Z PRZEDMIOTU
TESTY I KARTY PRACY DLA UCZNIÓW CUDZOZIEMSKICH Z PRZEDMIOTU HISTORIA Iwona Wierzbicka Karta pracy modyfikowana dla uczniów klasy IV Określanie czasu. 1. Do podanych cyfr i liczb dopisz cyfry rzymskie:
Mieszkańcy grodu i podgrodzia POCZĄTKI PAŃSTWA POLSKIEGO
Mieszkańcy grod i podgrodzia POCZĄTKI PAŃSTWA POLSKIEGO Początki państwa polskiego Znacie jż legendę o powstani państwa polskiego, poznajcie teraz fakty. https://www.yotbe.com/watch?v=apmigj0pi-u http://platforma.historiadlapolonii.pl/pload/files/slowianie/mieszkoi.mp4
SKARBY STANISŁAWA AUGUSTA
Monety kolekcjonerskie SKARBY STANISŁAWA AUGUSTA Bolesław Chrobry SKARBY STANISŁAWA AUGUSTA Wyjątkowa seria złotych i srebrnych monet kolekcjonerskich o nominałach 500 zł i 50 zł SKARBY STANISŁAWA AUGUSTA
KONKURS HISTORYCZNY DLA UCZNIÓW SZKÓŁ GIMNAZJALNYCH
KONKURS HISTORYCZNY DLA UCZNIÓW SZKÓŁ GIMNAZJALNYCH Zadanie 1. KLUCZ ODPOWIEDZI ETAP WOJEWÓDZKI a) idea utworzenia uniwersalistycznego cesarstwa, potęgi złożonej z czterech części ( Galia, Germania, Italia,
Pozycja w rankingu autorytetów: 1
Imię: Karol Józef Nazwisko: Wojtyła Imiona rodziców: Ojciec Karol, Matka Emilia. Rodzeństwo: brat Edmund Miejsce urodzenia: Wadowice Kraj: Polska Miejsce zamieszkania: Wadowice, Kraków, Watykan. Miejsce
Brytyjska Rodzina Królewska
Brytyjska Rodzina Królewska Od lewej: książę William, książę Harry, królowa Elżbieta II i książę Filip Majątek i posiadłości rodziny. Wbrew pozorom brytyjska królowa Elżbieta nie jest aż tak bogata, jak
Monarchia Kazimierza Wielkiego
Monarchia Kazimierza Wielkiego 1333-1370 1. Początek rządów Jako jedyny spadkobierca odziedzicza tylko Wielkopolskę i Małopolskę; ok. 40% terenów Polski z 1138r. Niezależne pozostaje Mazowsze; w rękach
ĆWICZENIA DO INTERNETOWEGO PODRĘCZNIKA HISTORII KASZUBÓW TEMAT 7: KASZUBY POD PANOWANIEM KRZYŻACKIM.
ĆWICZENIA DO INTERNETOWEGO PODRĘCZNIKA HISTORII KASZUBÓW TEMAT 7: KASZUBY POD PANOWANIEM KRZYŻACKIM. Zadanie 1 [3 pkt] W 1294 r. zmarł Mściwoj II, ostatni przedstawiciel dynastii Subisławiców na tronie
MĄDROŚCI NIEPRZEMIJAJĄCE
Krystyna Alagor MĄDROŚCI NIEPRZEMIJAJĄCE (wydanie drugie, poprawione i połączone) Copyright by Wydawnictwo Autorskie ALAGOR Krystyna Krawczyk 2007 Skład i łamanie: Rafał Celej Wydawnictwo: W.A. ALAGOR
XXXI KONKURS HISTORYCZNY POLSKA PIASTÓW:
...... kod ucznia suma punktów czas trwania konkursu 90 minut XXXI KONKURS HISTORYCZNY POLSKA PIASTÓW: 960-1370 DLA UCZNIÓW SZKÓŁ GIMNAZJALNYCH Rok szkolny 2008/2009 Eliminacje II stopnia Instrukcja dla
Czyż nie jest wam wiadomo, bracia - mówię przecież do tych, co Prawo znają - że Prawo ma moc nad człowiekiem, dopóki on żyje?
Lectio Divina Rz 7, 1-6 1. Czytanie Prowadzący: wezwijmy Ducha św.: Przybądź Duchu Święty... - weźmy do ręki Pismo św.. - Słuchając jak w Kościele śledźmy tekst, aby usłyszeć, co chce nam dzisiaj Jezus
Wiem, co trzeba. Grudzień. Materiały dla klasy III. Imię i nazwisko:... Klasa:...
Wiem, co trzeba Grudzień Materiały dla klasy III Imię i nazwisko:... Klasa:... Proponowane lektury (do wyboru) Centkiewicz, Anaruk, chłopiec z Grenlandii Andersen, Wybór baśni Brzechwa, Akademia Pana Kleksa
Znaczenie Chrztu Polski w tworzeniu zrębów państwowości
Znaczenie Chrztu Polski w tworzeniu zrębów państwowości A U T O R : K L A U D I A J A R O S Z A D R E S S Z K O Ł Y: 6 4-310 LW Ó W E K U L. G I M N A Z J A L N A 1 K O R Z Y S TA Ł A M Z P O M O C Y PA
Literatura na zajęcia z historii Polski średniowiecznej
Literatura na zajęcia z historii Polski średniowiecznej Temat I. Mity, baśnie i podania o początkach państwa polskiego. Anonim tzw. Gall, Kronika polska, przeł. R. Grodecki, oprac. M. Plezia, Wrocław 1989,
Genealogia w pigułce. Warsztaty z budowania drzewa genealogicznego
Genealogia w pigułce Warsztaty z budowania drzewa genealogicznego GENEALOGIA Jedna z nauk pomocniczych historii, zajmująca się badaniem więzi rodzinnych między ludźmi na bazie zachodzącego między nimi
Jak doszło do rozbicia dzielnicowego Polski? Historia Bolesława Krzywoustego
Jak doszło do rozbicia dzielnicowego Polski? Historia Bolesława Krzywoustego GENEALOGIA PIASTÓW Bolesław Chrobry Bezprym Regelinda Mieszko II Lambert Otto Matylda Gertruda NN Kazimierz I Odnowiciel Władysław
To najważniejszy dokument w każdym kraju. Okresla on główne zasady panujące w państwie oraz obowiązki i prawa jego obywateli. konstytucja grunnloven
. Co to jest konstytucja? To najważniejszy dokument w każdym kraju. Okresla on główne zasady panujące w państwie oraz obowiązki i prawa jego obywateli. konstytucja grunnloven Co mówi polska konstytucja?
Proponowane zadania do sprawdzianu dla klasy piątej z działu: Dziedzictwo i społeczeństwo średniowiecza
Proponowane zadania do sprawdzianu dla klasy piątej z działu: Dziedzictwo i społeczeństwo średniowiecza 1. Szkoły w średniowieczu Szkolnictwo w zachodniej Europie zaczęło się odradzać na przełomie VIII
Sprawdzian nr 1. Rozdział I. Początek wieków średnich. 1. Na taśmie chronologicznej zaznacz i zapisz datę, która rozpoczyna średniowiecze.
Rozdział I. Początek wieków średnich GRUPA A 0 1. Na taśmie chronologicznej zaznacz i zapisz datę, która rozpoczyna średniowiecze. 400 500 600 700 800 2. Uzupełnij poniższe zdania. a) Słowianie zasiedlili
EGZAMIN WSTĘPNY DLA KANDYDATÓW DO GIMNAZJUM AKADEMICKIEGO W
KOD UCZNIA EGZAMIN WSTĘPNY DLA KANDYDATÓW DO GIMNAZJUM AKADEMICKIEGO W ZAKRESIE PRZEDMIOTÓW HUMANISTYCZNYCH 21.05.2011, godz. 10.30 Czas pracy: 60 min. JĘZYK POLSKI Przeczytaj kilkakrotnie załączony tekst
Wstęp Rozdział 1. Obraz dziejów (Tomasz Jurek) Źródła Wizje historiografii... 27
Spis treści Wstęp............................................... 11 Rozdział 1. Obraz dziejów (Tomasz Jurek).......................... 15 1.1. Źródła.......................................... 15 1.2. Wizje
ĆWICZENIA DO INTERNETOWEGO PODRĘCZNIKA HISTORII KASZUBÓW TEMAT 5: PAŃSTWO GRYFITÓW KSIĘSTWO ZACHODNIOKASZUBSKIE.
ĆWICZENIA DO INTERNETOWEGO PODRĘCZNIKA HISTORII KASZUBÓW TEMAT 5: PAŃSTWO GRYFITÓW KSIĘSTWO ZACHODNIOKASZUBSKIE. Zadanie 1 [1 pkt] Na poniższej mapce wpisz w odpowiednie miejsce określenie przyjęte w Internetowym
Sprawdzian wiadomości kl. I ( wczesne średniowiecze) Nazwisko i imię..kl. G - A
Sprawdzian wiadomości kl. I ( wczesne średniowiecze) Nazwisko i imię..kl. G - A Zad.1. Wyjaśnij pojęcia: a) schizma -. b) fresk -.. Zad.2. 2p./. Uzupełnij poniższy tekst: Świętą księga islamu jest, który
Zadanie 1. (6 p.) Wpisz we wskazane na mapie miejsca nazwy plemion zamieszkujących ziemie polskie.
KOD UCZNIA VIII POWIATOWY KONKURS z HISTORII pod patronatem Jurajskiego Stowarzyszenia Nauczycieli Twórczych,,POLSKA PIASTÓW OD MIESZKA I DO KAZIMIERZA WIELKIEGO" Etap szkolny 2014/2015 Informacje dla
Medytacja chrześcijańska
Z TRADYCJI MNISZEJ 5 John Main OSB Medytacja chrześcijańska John Main OSB Medytacja chrześcijańska Konferencje z Gethsemani przekład Teresa Lubowiecka Spis treści Wstęp...7 Pierwsza Konferencja...9 Druga
Miłosierdzie Miłosierdzie
Miłosierdzie Miłosierdzie SP Klasa IV, Temat 57 SP SP Klasa IV, IV, Temat 57 57 SP Klasa IV, Temat 57 Koronka do Miłosierdzia Bożego Na początku odmawia się: Ojcze nasz..., Zdrowaś Maryjo..., Wierzę
Biblia dla Dzieci przedstawia. Bóg sprawdza miłość Abrahama
Biblia dla Dzieci przedstawia Bóg sprawdza miłość Abrahama Autor: Edward Hughes Ilustracje: Byron Unger; Lazarus Redakcja: M. Maillot; Tammy S. Tłumaczenie: Joanna Kowalska Druk i oprawa: Bible for Children