W kierunku małej energetyki najtańsza jest energia której nie zużyliśmy, ale najdroższa jest ta której brakuje

Transkrypt

1 Konferencja i debata Z czego i jak produkować energię na Warmii i Mazurach,Organizator: Warmińsko-Mazurska Agencja Energetyczna, Olsztyn W kierunku małej energetyki najtańsza jest energia której nie zużyliśmy, ale najdroższa jest ta której brakuje Grzegorz Wiśniewski gwisniewski@ieo.pl Instytut Energetyki Odnawialnej (EC BREC IEO)

2 O czym będzie mowa Dlaczego OZE, w tym małe technologie: - trwały kierunek rozwój Dlaczego rozwijać OZE w regionie; - rosnące koszty zaopatrzenia w energie z paliw kopalnych Z jakich OZE produkować energię: - preferowane technologie OZE do wykorzystania do 2020 roku Dla nieprzekonanych: -wsparcie dla OZE do 2020 roku

3 Odnawialne i nieodnawialne zasoby energii vs. światowe zużycie energii Roczny strumień energii promieniowania słonecznego docierająca do powierzchni Ziemi (1,76 x ) przekracza 30 tys. razy światowe, roczne zapotrzebowanie na energię

4 Odnawialne zasoby energii i ich wykorzystanie Zrównoważone gospodarowanie Zasób Procedury lokalizacyjne Planowanie Organizacja Jakość Ekonomika Wykorzystanie zasobów Technologia Mechanizmy wsparcia Opłacalność Postęp technologiczny

5 Specyfika projektów energetyki odnawialnej W porównaniu z energetyką konwencjonalną i jądrową mają niższe (czasami znikome) koszty zewnętrzne, głównie środowiskowe Przynoszą korzyści (miejsca pracy, wzrost spójności społecznej, rozwój lokalny, demonopolizację, poprawę bezpieczeństwa energetycznego) niemierzalne klasycznym rachunkiem ekonomicznym Technologie nowatorskie tworzące zieloną gospdoarkę Wysokie jednostkowe nakłady inwestycyjne ( up front costs ), przy niskich kosztach eksploatacyjnych Stosunkowo łatwiejszy dostęp do publicznych źródeł finansowania i prawnych systemów wsparcia

6 Wskaźniki rynków OZE 2009: miejsce Polski na świecie i w UE w 2009 r. Wskaźnik/technologia OZE Jedn. Świat UE Polska w w UE świecie [%] [%] Nowe inwestycje. w 2009 r.(udziały) mld 107,914 50,360 0,754 0,70% 1,50% Euro Moc elektryczna OZE (bez dużychgwe ,5 1,233 0,40% 0,97% elektrowni wodnych) Moc elektrowni wiatrowych GWe ,725 0,46% 0,97% Moc elektryczna systemów na biomasę GWe ,324 0,60% 1,35% Mała energetyka wodna GWe 60 11,6 0,183 0,31% 1,58% Moc systemów PV GWe ,001 0,00% 0,01% Moc elektryczna systemów geotermalnych GWe 11 0,9 0 0,00% 0,00% Moc cieplna OZE GWc ,6 0,408 0,14% 0,91% Moc cieplna kolektorów słonecznych GWc ,357 0,20% 1,62% Moc cieplna brutto systemów geotermalnychgwc ,6 0,036 0,03% 0,31% Moc systemów ciepłowniczych na biomasę ,015 0,13% 0,13% (bez lokalnego wykorzystania biomasy) Umowna moc wytwórni biopaliw, w tym: GWb ,497 0,55% 3,82% Zdolności produkcyjne bioetanolu GWb ,17 0,22% 4,59% [ok.76 [ok.3,6 mld[0,17 mld mld l/rok] l/rok l/rok Zdolności produkcyjne biodiesl GWb ,33 2,53% 2,68% [ok. 17[ok [0,33 mld mld l/rok mld l/rok l/rok Ogółem (udziały w jedn. mocy) GW ,138 0,31% 1,16%

7 Zestawienie nowych inwestycji w tym sektorze w UE na tle wszystkich inwestycji w wytwarzanie energii elektrycznej w 2009 Źródło: JRC MW Nowe moce zainstalowane Moce odinstalowane En. wiatrowa Gaz ziemny PV Węgiel Olej opałowy Biomasa Odpady En. jądrowa Duża en. wodna En. słoneczna CSP Mała en. wodna

8 Na czym polega rozwój generacji rozproszonej przykład Danii W znanej publikacji Small is profitable (red. Amory Lowins) z 2002 r. autorzy naliczyli aż 217 korzyści dla konsumenta i obywatela jakie niesie rozwój generacji rozproszonej

9 Zalety małych źródeł OZE w kryzysie finansowym i energetycznym Znacznie krótszy okres budowy: farmy wiatrowe 2-3 lata, biogazownie 1-2 lata, systemu PV i małe wiatraki 0,5-1 roku, Małe kotły na biomasę 3-6 miesiący kolektory słoneczne 2-4 miesiące (z dotacją) elektrownia węglowa 10 lat elektownia jadrowa Szybko spadające koszty i brak wzrostu kosztów paliwa Możliwe wsparcie ze środków publicznych krajowych i UE

10 Małe źródła (<5 MW) w Polsce na Towarowej Giełdzie Energii w 2010 roku Moc źródła MW Ilość źródeł Produkcja kwh biogaz biomasa wiatrowe wodne PV do 0, od 0,051 do 0, od 0,101 do 0, od 0,25 do 1, od 1,00 do 5, SUMA

11 Rozwój OZE wymaga odpowiednego otoczenia oraz współpracy i wsparcia wielu instytucji BADANIA I ROZWÓJ Inwestor PROMOCJA I INFORMACJA BADANIA PODSTAWOWE SZKOŁY, MEDIA PUNKTY BADANIA STOSOWANE Pomysł techniczny INFORMACYJNE INNOWCYJNE FIRMY KONSULTANCI Informacje ogólne Model matematyczny Informacje szczegółowe Model techniczny PRODUCENCI PROJEKTANCI Studia wykonalności Prototyp rynkowy INSTALATORZY Projekt techniczny Produkt Inwestycje Servis Integracja działalności w obszarach : Badania i wdrożenia demonstracyjne Polityka i strategie regionalne Promocja i informacja LIDERZY LOKALNI KONSULTANCI/Agencje energetyczne SAMORZĄD TERYTORIALNY RZĄD PARLAMENT Lokalne uwarunkowania inwestycyjne Plany energetyczne Programy rozwoju Polityka Prawo POLITYKA I PROGRAMY ROZWOJOWE

12 Relacje kosztów energii czarnej i zielonej obiecujące technologie OZE do 2020 roku

13 Wzrost cen dla gospodarstw domowych 80% 70% 60% 50% 40% 30% energia elektryczna dla gospodarstw domowych taryfa całodobowa 1kWh gaz dla gospodarstw domowych ziemny wysokometanowy z sieci 1m3 gaz dla gospodarstw domowych propan-butan w butli pojemność 11kg za 1szt węgiel kamienny 1t 20% ciepła woda na 1 osobę 10% 0% centralne ogrzewanie lokali mieszkalnych 1m2

14 Koszt wytwarzania energii elektrycznej w elektrowniach cieplnych oraz ceny hurtowe energii elektrycznej do 2020 roku źródło: ARE 2011 PLN'09/MWh Koszt emisji CO2 Koszt paliwa Koszt zmienny O&M Koszt stały O&M Koszt inwestycyjny Cena hurtowa energii elektrycznej

15 Prognozy cenowe przedsiębiorstw energetycznych 600,0 500,0 400,0 300,0 200,0 100,0 0,0 Cena energii elektrycznej, zł/mwh Prognoza maksymalna Prognoza minimalna

16 Koszty średnie i krańcowe produkcji energii z różnych źródeł wg IEO [Euro/MWh]

17 Struktura wytwarzania energii elektrycznej i ciepła z OZE w 2020 roku, wg KPD szansa dla generacji rozproszonej: kolektory słoneczne, małe elektrownie wiatrowe, biogazownie, pompy ociepla 100% 90% 12,40% 7,65% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 31,48% 4,63% 1,70% 78,30% 40,62% 2,50% 3,01% 8,55% 9,16% Energia elektryczna Ciepło Biogaz Biomasa stała Małe el. wiatrowe E. wiatrowa morska En. wiatrowa lądowa Energia słoneczna Energia wodna Pompy ciepła Energia geotermalna

18 Nakłady inwestycyjne na zieloną energię elektryczną i zielone ciepło wg nowych (przyrostów) mocy przewidzianych w KPD do 2020 r. Nakłady jednostkowe mln /MW wg DLR nakłady inwestycyjne [Euro/kW] Eneretyka wiatrowa - ląd Enrgetyka wodna Biomasa - elektryczność Energetyka wiatrowa - morze Biomasa - kogeneracja Fotowoltaika Geotermiaelektrycznosć Geotermiakogeneracja Razem nakłady inwest. do 2020: 23 mld * Nakłady jednostkowe mln /MW wg KE 2020 Kotly na biomasę Pompy ciepła Kolektory słoneczne Elektrownie wiatrowe duże Cieplownie geotermalne Elektrownie wodne >10 MW Układy CHP na biomasę Elektrownie wodne 1MW - 10MW Elektrownie wiatrowe morskie Elektrownie wodne<1mw Elektrownie wiatrowe małe Systemy PV Biogazownie - 1,0 2,0 3,0 4,0 5,0 0 Nie uwzględniono współspalania biomasy z węglem w elektrowniach Dodatkowo nakłady na zwiększenie zdolności produkcyjnych biopaliw : ok. 4 mld Euro.

19 Rola samorządów we wdrażaniu nowej dyrektywy 2009/28/WE o promocji stosowania odnawialnych źródeł energii W dyrektywie są wskazania w zakresie roli samorządów, w tym jest wezwanie państw członkowskich UE do wyraźnego określenia i koordynacji obowiązków administracyjnych organów krajowych, regionalnych i lokalnych w zakresie procedur planowania przestrzennego, łącznie z przejrzystymi terminami rozpatrywania wniosków dotyczących planowania i budowy instalacji OZE) Komisji Europejska w wytycznych do opracowania KPD - Planów działań (z czerwca 2009 r.) pytała rządy: w jaki sposób organy regionalne, lokalne były zaangażowane w przygotowanie tego planu działania? czy istnieją plany opracowania regionalnych lub lokalnych strategii dotyczących wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych? W przypadku gdy odpowiednie kompetencje są przekazywane na szczebel regionalny lub lokalny, jakiego rodzaju mechanizm zapewni zgodność z celem krajowym? => oczekiwane są decentralizacja, duża rola małych źródeł OZE i energetyki rozproszonej Ale szczegółowe zadania samorządów we wdrażaniu dyrektywy nie zostały określona w polskim KPD, nie był też konsultowany i nie ma w nim informacji jakie przygotowawcze działania planistyczne na szczeblu lokalnym i regionalnym powinny być podjęte.

20 Prywatni inwestorzy kapitałowi i branżowi (duże źródła > 5 MW) Gospodarstwa domowe i rolne (mikroźródła < 50 kw) Małe średnie przedsiębiorstwa oraz rolnicy (mini źródła < 250 kw System Wsparcia i jego adresaci Gminy i lokalne przedsiębiorstwa energetyczne (małe źródła <5 MW) Producenci urządzeń/ instalatorzy Ustawa o OZE wg Związku Pracodawców Forum Energetyki Odnawialnej / PKPP Lewiatan

21 Podsumowanie zasadniczych elementów wsparcia proponowanych przez ZP FEO cena energii '2011 Typowy adresat systemu [PLN/MW wsparcia h] Opłata zastępcz a '2011 r. [PLN/M Wh] Nominaln y przychód bazowy '2011 [PLN/MW h] Przychó d od 2013 roku wsaźn [Zł/MWSystem ik h] wsparcia okres obowiązy wania prawa Stopień pokrycia kosztów przylaczen ia źródla do sieci [%] Duże źródła > 5MW, za wyjątkiem: przedsiębiorstwo energetyczne, inwestor kapitałowy kwotowy + 470ŚP 15 50% przedsiębiorstwo zamortyzowane duże energetyczne, inwestor elekrownie wodne kapitałowy kwotowy + 200ŚP 0% przedsiębiorstwo energetyczne, inwestor współsplaniekapitałowy ,2 kwotowy + 254ŚP 10 0% przedsiębiorstwo energetyczne, inwestor Morskie Farmy Wiatrowekapitałowy ,1 kwotowy + 517ŚP 20 60% gmina/przedsiebiorstwo kwotowy + Małe źródła <5 MW komunalne ,3 611ŚP 15 50% Mini źródła <250 kw MSP, rolnik ,5 Stała taryfa degresywna 705(co 3 lata) 15 75% Mikro źródła <50 kw gospodarstwo domowe ,7 Stała taryfa degresywna 799(co 3 lata) %

22 Fundusze UE dla Polski jako finansowy instrument wsparcia OZE

23 Regionalne Programy Operacyjne instrument wsparcia zielonej energii Środki UE przeznaczona na wsparcie OŹE we wszystkich RPO 210 mln EUR Środki UE w PO Infrastruktura i Środowisko ok. 360 mln EUR, Całkowity budżet RPO, mld EUR Procentowy udział środków na OŹE w RPO 0.8% - 1.2% 1.2% - 1.7% 1.7% - 2.0% 2.0% - 2.5%

24 Cele dla Europy na 2020 rok (wynikające ze strategii (Europa2020 ) Zatrudnienie 75 % populacji w wieku lat, Inwestycje 3% PKB Unii inwestowane w B&R, "20/20/20" cele klimatyczne (w tym zwrot redukcji emisji do 30%) 40% społeczeństwa z wyszczym wykształceniem, 20 mln mniej ludzi uniknie ryzyka biedy

25 Budżet polityki spójności UE założenia KE Koncentracja wsparcia na najbiedniejszych krajach i regionach Struktura budżetu polityki spójności (336 mld euro): 1. Regiony celu konwergencji 162,6 mld euro (48,4%) 2. Regiony przejściowe 39 mld euro 3. Regiony celu konkurencyjności 53,1 mld euro 4. Współpraca terytorialna 11,7 mld euro 5. Fundusz Spójności 68,7 mld euro 6. Regiony ultraperyferyjne i o niskiej gęstości zaludnienia 0,9 mld euro Zróżnicowany poziom współfinansowania, w zależności od poziomu rozwoju

26 Zróżnicowanie wsparcia regionów PKB / capita* < 75% średniej UE 75-90% > 90% *indeks EU27=100 3 kategorie regionów Regiony mniej rozwinięte Regiony w fazie przejściowej Regiony bardziej rozwinięte

27 Priorytety wsparcia w zakresie energii - zrównoważony rozwój budowanie bardziej konkurencyjnej gospodarki niskoemisyjnej, która będzie korzystać z zasobów w sposób racjonalny i oszczędny, ochronę środowiska naturalnego, ograniczenie emisji gazów cieplarnianych i zapobieganie utracie bioróżnorodności, wykorzystanie pierwszoplanowej pozycji Europy do opracowania nowych, przyjaznych dla środowiska technologii i metod produkcji, wprowadzenie efektywnych, inteligentnych sieci energetycznych, wykorzystanie sieci obejmujących całą UE do zapewnienia dodatkowej przewagi rynkowej firmom europejskim (zwłaszcza małym przedsiębiorstwom produkcyjnym), poprawienie warunków dla rozwoju przedsiębiorczości, zwłaszcza w odniesieniu do MŚP pomaganie konsumentom w dokonywaniu świadomych wyborów.

28 Koncentracja inwestycji w ramach EFRR

29 Budżet UE dla OZE i EE (EFRR) % 1,7% (regiony rozwinięte i przejściowe) 6% (regiony uboższe)

30 Warunkowość wsparcia UE : warunkowość makro (Pakiet Stabilności i Wzrostu; powiązana z systemem nowego zarządzania gospodarczego) warunkowość ex-ante (warunku do spełnienia przed otrzymaniem środków) warunkowość ex-post (rozliczenie końcowe może być zawieszenie lub anulacja płatności; rezerwa wykonania)

31 Polityka spójności i fundusze UE na OZE na lata Nowe wyzwania dla beneficjentów Wyzwanie i niezbędne pilne prace przygotowawcze z uwagi na zapowiedziane przez Komisję warunki warunkowość pomocy przy ubieganiu się kraju i regionu i dotacje UE: wdrożenie wszystkich niezbędnych dyrektyw wymaganych przez Unię, np. dotyczących ochrony środowiska -posiadanie odpowiednich strategii rozwoju na poziomie krajowym i regionalnym

32 Regionalne programy i inne dokumenty dotyczące rozwoju energetyki Dolnośląskie Dolnośląskie Województwo Kujawsko-pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Podlaskie Pomorskie Śląskie Dokument Studium przestrzennych uwarunkowań rozwoju energetyki wiatrowej w województwie dolnośląskim Strategia rozwoju energetyki na Dolnym Śląski metodami forsightowymi Zasoby i możliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii Wojewódzki program rozwoju alternatywnych źródeł energii dla woj. Lubelskiego Studium rozwoju systemów energetycznych w województwie lubuskim do roku 2025, ze szczególnym uwzględnieniem perspektyw rozwoju energetyki odnawialnej Program zrównoważonego rozwoju energetyki - suplement dla województwa Łódzkiego Odnawialne i alternatywne źródła energii w Małopolsce. Zbiór dobrych praktyk cz.i-v Program możliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii na Mazowszu Plan rozwoju odnawialnych źródeł odnawialnych w województwie Opolskim Strategia Rozwoju Odnawialnych Źródeł Energii w Wojewódzkie Podkarpackim Plan energetyczny woj. Podlaskiego - Praktyczne aspety wykorzystania odnawialnych źródeł energii Strategia rozwoju województwa Podlaskiego do 2020 roku Program rozwoju elektroenergetyki z uwzględnieniem źródeł odnawialnych w woj. Pomorskim do roku 2025 Program wykorzystania odnawialnych źródeł energii na terenach nieprzemysłowych województwa śląskiego Świętokrzyskie Program reelektryfikacji województwa Świętokrzyskiego na lata Warmiński-Mazurskie Program ekoenergetyczny województwa Warmińsko-Mazurskiego na lata Warmiński-Mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie Przyrodniczo - przestrzenne aspekty lokalizacji energetyki wiatrowej w województwie warmińsko - mazurskim Strategia wzrostu efektywności energetycznej i rozwoju odnawialnych źródeł energii w Wielkopolsce na lata Program rozwoju sektora energetycznego w województwie zachodniopomorskim do 2015 r. z częścią prognostyczną do 2030 r.

33 Z expose premiera Tuska Wśród priorytetów rządu, obok działań antykryzysowych związanych z niepewną sytuacją strefy euro, znajdują się m.in. funduszy UE na lata , pozyskanie minimum 300 mld zł z budżetu UE na lata

34 Stanowisko środowisk samorządowych UE wobec OZE i realizacji celów na 2020 rok Stanowisko Komitetu Regionów z 2-go grudnia 2010 r. w sprawie celów UE na 2020 (211/C 42/02) jest krytyczne wobec polityki Komisji Europejskiej Barrosa, nastawionej zdaniem regionów na budowanie interconnektorów a zaniedbywanie potrzeb rozwoju zielonej gospodarki i tworzeniu miejsc pracy oraz potrzeb regionów i zawiera min. następujące postulaty: Stworzyć mechanizm finansowy UE na wsparcie OZE i EE bazujący na opłatach największych emiterów CO2: 1/3 wpływów z aukcji na uprawnienia CO2 powinna zasilić fundusz na OZE i EE w regionach Zielona strategia energetyczna UE 2020 powinna skupiać się na cieple (i chłodzie) która stanowią dominujący element w bilansie energetycznym UE Zdecydowanie większa rola powinna przypaść małym technologiom OZE < 100 kw (małe elektrownie wiatrowe, systemy PV, etc), rozwojowi lokalnych sieci elektrycznych i w tych zadaniach lokalne samorządy powinny być wspierane przez organizacje pozarządowe OZE na obszarach wiejskich i zurbanizowanych do 2020 r. jest w stanie wytworzyć 1 mln miejsc pracy

35 Środki z aukcji na uprawienia do emisji CO2 (w ramach ETS) w latach Ocenia się że w ramach dyrektywy ETS w UE, przy zachowaniu 20% celu redukcji emisji CO2 scala wpływów budżetowych w UE powinna wynosić of mld Euro do 2020 r. Zgodnie z dyrektywą znaczna skala tych środków powinna być użyta na rozwój gospodarki niskoemisyjnej, w tym w szczególności na OZE, EE oraz tzw. czyste technologie węglowe, infrastrukturę przesyłową i smart grids.

36 Środki z aukcji na uprawienia do emisji CO2 (w ramach ETS) w latach Źródło: Cooper and Grubb, Ponad 20 mld Euro dla Polski. Nieznana forma i sposób zagospodaro wania środków.

37 Dziękuję za uwagę Dodatkowe informacje: Dodatkowe dokumenty i dyskusja : (aktualności)